OOG in OOG
'Dit politieke klimaat nodigt
soms uit tot meewaaien'
c
c
c
C US8)I
i
i
De vragen
I
De regels
ZATERDAG
21 DECEMBER
2002
ER
BIJ
Thom de Graaf, van 11 juni 1957, is
de fractievoorzitter van D66 in de
Tweede Kamer. Van 1990 tot en
met 1994 zat hij voor die partij in
de Leidse gemeenteraad, daarna
vertrok hij naar Den Haag. De
Graaf, meester in de rechten,
werkte eerder onder meer voor
het ministerie van binnenlandse
zaken en was lid van de advies
commissie veiligheid van de
KNVB. Naast zijn werk in
/de Kamer zet De
Graaf zich onder an
dere in als voorzitter
van de Jtaad van Ad
vies van de Stichting
SieboldHuis in Leiden, de
stad waar hij woont met zijn
vrouw en twee kinderen.
door Eric de Jager
Thom de Graaf: „Ik denk datje zelf maar moeilijk kunt beoordelen of je aantrekkelijk bent of niet." Foto: Hielco Kuipers
15. Wanneer heeft u voor het laatst
te veel gedronken?
„Dan moet ik diep graven in mijn geheu
gen. Ik heb wel eens lang en veel gedron
ken, dat ik wist: ik moet nu niet meer ne
men, anders gaat het fout. Of dat ik in m'n
bed lag en dat alles begon te draaien. Maar
dan moet ik echt teruggaan naar m'n stu
dententijd en een paar jaar daarna. Dat
hing samen met het levensritme en de
vriendschappen van toen. In mijn studen
tentijd had ik nog alle tijd om in de kroeg of
op de studentenvereniging alle facetten van
het leven door te spreken. Veel van de
mensen met wie ik dat deed, zijn mijn bes
te vrienden geworden, juist omdat die ge
sprekken zover voerden. En ja, daar hoorde
een biertje bij.
Later heb je daar geen tijd meer voor en
geen geestelijke ruimte, dan heb je meer
verantwoordelijkheid: werk, gezin, noem
maar op. Het heeft mijn studie overigens
nooit beïnvloed. Maar ik moet zeggen dat
er destijds, voor de invoering van de twee
fasestructuur, meer tijd was voor dolce far
niente. Tegenwoordig ben ik nog één a
twee keer per jaar prettig aangeschoten. Als
het een leuk feestje is en ik hoef niet te rij
den."
19. Vindt u zichzelf aantrekkelijk?
„Dat heb ik het grootste deel van mijn le
ven niet gevonden. Ik heb altijd wel aan
merkingen gehad op m'n uiterlijk. Maar in
de loop der jaren is dat minder belangrijk
geworden. Als puber had ik het moeilijk:
mijn haar stond alle kanten op. Terwijl
mijn vrienden hun haar tot op de schou
ders hadden hangen, had ik een soort afro-
kapsel. Maar als je ouder bent, accepteer je
jezelf meer dan op je zeventiende. Ik vond
het vroeger vervelend dat ik zo lang was, ik
Adel overal op. Maar op een gegeven mo
ment ebt dat weg. Je bent wie je bent.
Ik denk dat je zelf maar moeilijk kunt be
oordelen of je aantrekkelijk bent of niet. Als
je gekozen wordt tot Miss World, kan ik me
voorstellen dat je overtuigd bent van je ei
gen aantrekkelijkheid, maar ik heb geen
vastgestelde schoonheidscriteria. Wat de
een sprekende ogen vindt, vindt de ander
misschien wel vissenogen.
Voor een politicus is het belangrijk dat het
uiterlijk niet afleidt van de boodschap. De
mensen aan A/vie je je verhaal vertelt, moe
ten ondertussen niet denken: 'nou, die mag
wel eens naar de kapper'. Als Kamerlid
moet je er wel een beetje verzorgd uitzien.
Of dat nu met of zonder stropdas is, moet
iedereen zelf weten. Ik laat het van de gele
genheid en mijn stemming afhangen. Ik sta
wel eens versteld van de vele opmerkingen
die je krijgt over hoe je er uitziet, als je naar
buiten treedt."
29. Van welke beroemdheid greep
de dood u het meest aan?
„Afgelopen jaar heeft de moord op mijn
collega-lijsttrekker mij geraakt. Om dezelf
de reden als iedereen: hoe kan het dat in
Nederland een politicus wordt vermoord?
Maar ook om persoonlijke redenen: For-
tuyn werd vermoord op een plek waar ik de
vrijdag ervoor liep. Hij kwam na mij in het
zelfde radioprogramma op 3FM. Ik had
hem die ochtend nog gezien in Breda. En
dan de nasleep: hatemail, bedreigingen,
persoonlijke bewaking-
Verder heb ik bij de dood van veel be
roemdheden herinneringen of gevoelens.
Ik zie paus Johannes XXIII opgebaard lig
gen in mijn herinnering. Toen was ik nog
een klein jongetje. De moord op Robert
Kennedy staat me bij: iedereen riep het
over straat. De dood van Joop den Uyl. Een
zeer aansprekende politicus. Ik heb nooit
op hem gestemd, maar de eerste keer dat ik
in het stemhokje stond, twijfelde ik. Ik heb
uiteindelijk op Terlouw gestemd, omdat ik
kort daarvoor lid was geworden van D66.
En zo raakt ieders dood mij op zijn eigen
manier. John Lennon, bijvoorbeeld. Ik ben
een Beatles-fan. En toen ik hoorde van de
dood van Lennaert Nijgh, kwamen er alle
maal liedjes uit mijn jeugd bij me op."
38. Wat mist u in het buitenland het
meest aan Nederland?
„Ik heb op vakantie nog nooit een seconde
het NOS-joumaal, kranten of een soapserie
gemist. Ik ben juist blij dat ik even weg ben.
Deze vraag kun je eigenlijk pas beantwoor
den als je lang buiten Nederland verblijft,
maar ik heb nooit een jaar in het buiten
land gewoond, of zo. Ik zou de cultuur mis
sen. Van toneel tot (sommige) teleAdsie. De
kranten zou ik ook missen. Ik ben een
krantenvreter. Misschien zou ik ook wel
heimwee hebben naar het Nederlandse, af
gepaste, ingepolderde, keurige, knusse
land.
Maar verder? Ja, drop. Gewoon drop zou ik
missen. En sinterklaas.
Als je in Nederland woont, maak je eigen
lijk maar weinig gebruik van de dingen die
je zou missen als je in het buitenland zou
wonen. Hoe vaak gaat een mens nu naar
het theater of musea? Dat doe je maar wei
nig, maar het zijn die cultuuruitingen die je
gaat missen, denk ik.
Ik ben een Nederlander, en erg geïnteres
seerd in de vaderlandse geschiedenis. Maar
ik zou ook ergens anders kunnen wonen:
Italië, Engeland, Duitsland, Frankrijk. Prins
Claus zei het al rond de verloving van Wil-
lem-Alexander en Maxima: 'Ik ben wereld
burger, Europeaan en Nederlander'. Naar
mate Nederland duidelijker deel uitmaakt
van een groter geheel, voel je je minder Ne
derlander. En dat is.niet per se slecht. Het
is belangrijk dat iedereen die hier woont,
zich deel voelt van de Nederlandse cultuur
en identiteit, maar het is niet zaligmakend.
Uit mijn jeugd ken ik nog het gevoel dat het
een grote stap was als je op vakantie de
grens passeerde. Dat gevoel raak je kwijt.
Door het vele reizen, door het wegvallen
van de Europese binnengrenzen, door de
euro. Toen ik vroeger van Lisse naar Nijme
gen verhuisde, voelde ik me eerst niet
thuis. Maar dat verdween heel snel toen ik
de overeenkomsten zag: mensen, steden,
ze hebben overal wel raakpunten. Zo werkt
het ook met Nederland en het buitenland."
46. Wat was uw angstigste moment?
„Eén moment heeft een hele diepe indruk
op me gemaakt. Toen ik een jaar of 11,12
was, hadden mijn ouders een flat in Bergen
aan Zee. Het stormde behoorlijk, maar ik
ging toch met mijn oudere broer de zee in.
Ik stond tot mijn borst in het water en ver
loor in de hoge golven mijn evenwicht. Ik
ging een paar seconden - ik weet niet hoe
lang het geduurd heeft - onder en raakte in
paniek. Ik voelde hoe ik weggezogen werd.
Mijn broer heeft mij toen gered. Hoe moei
lijk of heldhaftig die redding echt was, weet
ik niet, maar hij kon me op één of andere
manier vastgrijpen en boven water trekken.
De angst staat me heel helder voor de
geest. Het was net of ik al had losgelaten.
Sindsdien heb ik met mijn broer een heel
innige band.
Mijn kinderen zijn gelukkig nooit ernstig
ziek geweest, anders was dat mijn grootste
angst geweest. Toen mijn dochter een half
jaar oud was, in de Avinter van 1986/1987,
was het prachtig schaatsweer. Ik had mijn
dochter in een draagzak voor mij en wan
delde over het ijs naar mijn schaatsende
vrouw. Ik gleed uit en in plaats van mijn ar
men voor mij te houden, sloeg ik ze in een
reflex om mijn dochter. Die knalde met
haar achterhoofd op het ijs. Het was een
paar tellen heel stil en toen begon ze oor
verdovend te huilen. We zijn alle huizen
langs de Zijl afgeweest op zoek naar een
arts. Dat moment, dat je Arreest voor het
ergste, is een moment waarop je wereld bij
na instort."
5. Welk kunstiverk (boek, schilderij,
beeld, lied, cd) zou u gemaakt
willen hebben?
„Er is één kunstenaar waar ik sinds 25 jaar
alles van weet en heb gezien in musea over
de halve wereld: Alberto Giacometti. Een
groot beeldhouwer, schilder en tekenaar.
Tekenen is de essentie van zijn werk, hoe
wel hij beroemd is geworden als beeldhou
wer. Zijn beelden zijn in de lucht gesneden
tekeningen. Ik heb ooit als student met een
vriend nog eens een hele pagina volge
schreven over Giacometti. Dat was overi
gens de laatste keer dat ik mezelf als kunst
kenner profileerde, haha. Ik heb ook zijn
atelier bezocht. Ik ben in aanraking geko
men met Giacometti via de Franse dichter
René Char, die liet mij werk zien dat hij zelf
had en vanaf dat moment was ik verkocht.
Ik teken graag en als ik ooit een kunstwerk
gemaakt zou willen hebben, dan is het een
portrettekening van Giacometti. Zijn teke
ningen gaan om de essentie van een blik,
de blik van de tekenaar en van de gepor
tretteerde."
16. Welke rol in welke film had u
ivillen spelen?
„De rol van Gustav von Aschenbach in
Death in Venice' van Luchino Visconti. De
film is naar het boek 'Der Tod in Venedig'
van Thomas Mann. Het boek gaat over een
schrijver, de film draait om een musicus.
De prachtige manier Avaarop Dirk Bogarde
de componist speelde, maakte een enorme
indruk op me. Hij A/vist er zoveel gevoel in te
leggen, zoals hij de essentie van leven, de
vertwijfeling, het reiken naar het onbereik
bare uitbeeldde, dat zou ik graag kunnen.
En dan met muziek van Gustav Mahler er
bij, prachtig. Dichter bij huis had ik ook wel
in 'Soldaat \'an Oranje' Avillen spelen. En
dan vooral in de opnames in de kamer bo
ven Barrera, dat lijkt me een leuke plek.
Ik houd van film, ik ben een veelvraat. Hoe
wel ik te weinig toekom aan bioscoopbe
zoek. Maar er zijn zoveel mooie films ge
maakt. Zoals de betere oude Franse thril
lers. 'Le demier Metro' is ook een schitte
rende film. Maar Catherine Deneiwe speelt
daarin de hoofdrol, dus voor mij is die niet
Echt goed acteren is moeilijk. Dat realiseer
de ik me toen ik schooltoneel speelde en
regisseerde. Het is een bijzonder talent.
Weet je wie echt goed is? Gijs Scholten van
Aschat. Hij staat vooral op het toneel en
speelt minder vaak in films, maar zijn ta
lent zou ik graag hebben."
32. Wat is de karaktertrek waarvan
u wilt dat mensen zich u erom
herinneren?
„De vraag heeft een aantal dubbele lagen.
Er wordt min of meer gevraagd waar je
trots op bent. Je ijdelheid wordt aangespro
ken, maar tegelijkertijd je zelfkennis. Ik zou
mezelf graag vele goede eigenschappen
toedichten, maar ik ben Avie ik ben. Daar
zitten prettige en minder prettige kanten
aan. Ik kan wel zeggen dat ik herinnerd Avil
worden om mijn goede humeur, maar dan
zijn er hier in mijn kantoor vast wel men
sen die zeggen: nou, dan moet je niet op
maandagochtend komen! Hoewel ik over
het algemeen een gelijkmatig humeur heb.
Zie je waar de moeilijkheid zit? Als ik toch
zelf iets moet noemen: loyaliteit. Ik ben
loyaal in vriendschappen. En integriteit. Ik
hoop dat mensen dat in mij herkennen en
waarderen. Ik kan de vraag ook omdraaien.
Ik zou het als politicus vreselijk vinden als
mensen later zeggen: die opportunist, die
waaide met alle Avinden mee. Ik blijf liever
consistent, hoeAvel dit politieke en media-
klimaat soms uitnodigt tot meewaaien."
41. Waar krijgt u kippenvel van?
„Het is lang geleden dat ik de laatste keer
letterlijk kippenvel had. Maar ik kan m'n
tranen soms niet bedwingen als ik mijn
kinderen zie. Vooral als ze moeten optre
den bij bijvoorbeeld schooltoneel. Je ziet de
zenuwen. Dat ze niet kwetsbaar willen zijn,
maar het toch zijn, omdat ze door een he
leboel mensen worden beoordeeld. Mis
schien herken ik op dat moment wel iets
van mezelf, uit mijn eigen jeugd. Kinderen
die groot willen zijn, maar tegelijkertijd
klein zijn. Dat ontroert me.
Soms maak je iets mee waarbij alles op zijn
plaats lijkt te vallen. Dat je iets ziet of hoort;
poëzie, een toneelstuk, waarvan je voelt: zo
is het bedoeld. Het kan ook met een boek,
dat je het uit hebt en dat je voelt: ik heb iets
meegemaakt. En in persoonlijke relaties.
Als iemand je vertrouAvt en je laat meeleven
in zijn vreugde of verdriet."
11. Als u vandaag ineens alles zou
durven, wat zou u dan als eerste
doen?
„De meeste dingen die je in het leven zou
Avillen doen, maar nooit hebt gedaan, heb
ben te maken met de consequenties. Je
kunt wel de actie durven ondernemen, alle
schepen achter je verbranden, maar wat
zijn de gevolgen? Als ik 'durven' vertaal als
'moed', dan betekent dat voor mij juist alle
consequenties van je daden Avillen over
zien. Moed is niet je ogen sluiten en maar
springen. Moed is juist de gevolgen van je
handelen 'onder ogen durven zien. Maar
een volstrekt non-conformistisch bestaan
leiden, je helemaal van niets en niemand
iets aantrekken, is wel een interessante ge
dachte. Waar het toe zou leiden - of ik in de
goot zou eindigen, weet ik niet."
finish
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
Wanneer bent u voor het laatst enorm boos
geweest?
Op welke plek buiten Nederland zou u een
jaar willen wonen?
Als u nu een ander beroep zou mogen
kiezen, wat zou u dan worden?
Wat zult u nooit weggooien?
Welk kunstwerk (boek, schilderij, beeld, lied,
cd) zou u gemaakt willen hebben?
Waarover heeft u in uw leven het meeste
verdriet gehad?
Gaat u liever om met mannen t
of met vrouwen?
Wordt u met het ouder worden
optimistischer of pessimistischer?
Van welk bedrijf of welke instelling zou u
directeur willen zijn?
Wanneer was u voor het laatst
zenuwachtig?
Als u vandaag ineens alles zou durven, wat
zou u dan als eerste doen?
Wat zou u willen veranderen
aan uw jeugd?
Gelooft u in liefde op het eerste gezicht?
Wat kan u in mensen vreselijk ergeren?
Wanneer heeft u voor het laatst te veel
gedronken?
Welke rol in welke film had
u willen spelen?
Van wie zou u een toegestoken hand
weigeren?
Wat vindt u opwindend?
Vindt u zichzelf aantrekkelijk?
Wat is uw slechtste eigenschap?
Heeft u een euthanasieverklaring getekend?
Waar geeft u het meeste geld aan uit?
(Woning en auto buiten beschouwing
gelaten)
Heeft u wel eens een
belangrijke vriendschap verbroken?
Op welke terreinen heeft volgens u de
andere sekse het gemakkelijker?
Zijn er onderwerpen waarover tegen u geen
grappen gemaakt mogen worden?
Is seksualiteit belangrijk in het leven?
Welk tv-programma moet meteen van het
scherm worden gehaald?
Mogen partners geheimen
voor elkaar hebben?
Van welke beroemdheid greep de dood u
het meest aan?
Wat was de gelukkigste fase
van uw leven?
Welke dag zou u willen overdoen?
Wat is de karaktertrek waarvan u wilt dat
mensen zich u erom herinneren?
In welke andere periode had u graag
geleefd?
Wanneer was u voor het laatst verliefd?
Bent u trouw?
Bent u gelovig?
Wat zou u graag beter kunnen?
Wat mist u in het buitenland het
meest aan Nederland?
U mag vier mensen - onder wie ook
overleden personen - uitnodigen voor een
dinertje. Wie kiest u?
Welke kus zou u willen overdoen?
Waar krijgt u kippenvel van?
Wie bewondert u?
Gaat u wel eens alleen uit?
Wat was uw slechtste beslissing?
Wat is in uw werk uw grootste frustratie?
Wat was uw angstigste moment?
Wanneer hebt u voor het laatst een leueen
(tje) gebruikt?
Wat is de grootste wetsovertreding die u
heeft begaan?
Denkt u te weten wat uw partner in u ziet?
Wanneer beschouwde u zichzelf
als volwassen?
C
De geïnterviewde gooit telkens een dobbelsteen
met twintig vlakken, om te bepalen welke vraag
hij (of zij) krijgt voorgelegd. Voor de eerste vraag
wordt gerekend vanaf nul. Bij de volgende
negen worpen wordt er doorgeteld, waarbij na
vraag 50 weer vraag 1 volgt. Komt iemand op
een vraag die hij al heeft beantwoord, dan moet
die worp over.
