KUNST CULTUUR
functie ne
Kane in Ahoy': vooral heel veel Woesthoff Fuchs legt
'Het Geluid van Hotz' past in busremise Con Ajnore met uitstekende soiij
Vlam vliegt niet in de pa'
De enige plek waar Alfred Jodocus Kwak te zien is
Leidse Schouwburg voor het eerst in 300 jaar tijdens de kerstdagen geopend
Op 1 januari weg bij 'Stedelij
Geslaagd experiment van Stichting Bontekoespelen
vrijdag 13 decembel
Foto: Frans van Zijst
Jasperina de Jong
krijgt borstbeeld
den bosch - Actrice Jasperina
de Jong, die op 27 december af
scheid neemt van het toneel,
krijgt vanavond na haar voor
stelling een borstbeeld in Thea
ter aan de Parade in Den Bosch.
De Jong maakt momenteel fu
rore met haar musical 'Marlène
Dietrich'. Die voorstelling
speelt ze vanavond, dan voor
de honderdste keer. Na afloop
onthult producent Albert Ver-
linde het beeld samen met de
actrice. Op 27 december speelt
Jasperina de Jong haar allerlaat
ste show in de Koninklijke
Schouwburg in Den Haag.
Hiërogliefen
leren in Leiden
leiden - Huub Pragt gaat op
nieuw een cursus hiërogliefen
geven voor K&O in Leiden. De
Egyptoloog is een autoriteit op
dat gebied. Hij publiceerde vo
rig jaar een boek over het ont
cijferen van hiërogliefen. Voor
de cursus is geen specifieke
voorkennis vereist. Pragt garan
deert dat cursisten na afloop in
staat zijn hiërogliefen in het
Rijksmuseum van Oudheden te
lezen. De cursus begint zater
dag 18 januari. Meer informa
tie: www.egyptologie.nl.
Opera over
atoombom
san francisco - De Amerikaan
se componist John Adams gaat
de muziek schrijven voor een
opera over de ontwikkeling van
de atoombom. Het stuk, dat als
werktitel 'Doctor Atomic' mee
krijgt, gaat over de belangrijke
Amerikaanse geleerden Robert
Oppenheimer en Edward Teller
die in de jaren veertig de eerste
atoombom ontwikkelden. John
Adams schreef eerder de mu
ziek voor de opera 'Nixon in
China' die in 1988 in Amster
dam de Europese première be
leefde.
door Theo de With
leiden - Voor het eerst in haar
bijna 300-jarig bestaan opent de
Leidse Schouwburg de deuren
tijdens en rond de kerstdagen.
Sinds de opening van het thea
ter in 1705 is dat nog niet eerder
voorgekomen. „Een unicum",
jubelt directeur Bart van Mossel
aan de vooravond van deze bij
zondere gebeurtenis.
Het is voor niemand minder
dan Herman van Veen - of beter
gezegd: voor Alfred Jodocus
Kwak - dat de deuren van het
theater aan de Oude Vest open
zwaaien. Hij speelt vanaf van
avond een serie van twintig
voorstellingen. „Het initiatief
komt van Van Veen zelf', zegt
Van Mossel. Voor de directeur
gaat daarmee een wens in ver
vulling die hij al sinds zijn aan
treden koestert.
„Voor mijn gevoel horen kerst,
theater en familievoorstellingen
bij elkaar", aldus Van Mossel.
„Maar blijkbaar dacht men er in
Leiden anders over. Er zijn zelfs
periodes geweest dat de
schouwburg de hele kerstvakan
tie op slot zat. Ik heb gepro
beerd dat te doorbreken. Twee
jaar geleden hebben we 'Het
Mysterie van Dickens' op kerst
avond in huis gehad, maar dat
was een reizende voorstelling
die we niet voor langere tijd aan
ons konden binden.
„Voor de toekomst ben ik plan
nen aan het ontwikkelen. En
toen kwam Herman van Veen
plotseling met het verzoek een
reeks voorstellingen te mogen
spelen met een nieuw verhaal
van Alfred J. Kwak. De familie
voorstelling met de titel Verbo
den te lachen' is tot nu toe al
leen in Duitse theaters te zien
geweest." Van Mossel bena
drukt dat het programma ge
schikt is voor iedereen vanaf ze
ven jaar maar niet voor jongere
kinderen. „Een theaterversie is
natuurlijk wat anders dan een
stripfiguurtje in een tekenfilm."
„Een cadeau", noemt Bart van
Mossel het verzoek van de klein
kunstenaar. „Ik voelde me zeer
vereerd. Nu heb ik ook wel iets
met Alfred. Ik ben een enorm
grote fan van Herman van Veen
en ik was in 1977 bij de geboorte
van die eend. Hij werd in het le
ven geroepen op verzoek van
het Residentie Orkest. Van dat
eerste concert in het Nederland
se Congres Centnim in Den
Haag was ik destijds getuige.
Het is ongelooflijk dat hij 25 jaar
later in mijn schouwburg komt
logeren."
Van Mossel denkt wel te weten
wat Van Veen in de Leidse
Schouwburg zoekt. „Intimiteit.
Ik heb het idee dat hij een beetje
uitgekeken is op die hele grote
zalen. Hij vindt dat deze
schouwburg de juiste schaal
heeft om Alfred tot leven te wek
ken en kinderen voor de eerste
keer met theater kennis te laten
maken."
Van Mossel is vast van plan
voortaan elk jaar met de kerst
dagen geopend te zijn. Voor
2003 heeft hij
voorstellingen op
ma staan en de
denkt hij eigen prt
zetten. „Er zijn
gaande met goede'
kers."
De kaartverkoop i
den te lachen' looi]
„Zestien van de twfi
lingen zijn inmidï
kocht. Het is opval
bestellingen uit he
komen. Leiden is toj
plek in Nederland 1
Jodocus Kwak te zie)
Verboden te lache(
haal van Alfred J. Ki
30 dec. in de Left
burg, tel. 071-5131],
muziek recensie
Louis Du Moulin
Concert: Kane in Ahoy'. Gezien: 12/12.
Nog te zien: vanavond.
Kane in Ahoy' als opvolger van
Lee Towers. Te gek voor woor
den? Verre van, want de Haagse
blufrockband deelt heel wat
meer met Rotterdams zingende
havenambassadeur dan alleen
maar muzikaal talent. Met na
me een groot gevoel voor show
plus de gave om zichzelf ook
buiten het podium perfect te
verkopen. De tamtam is verge
lijkbaar met die rond concertvi
sites van The Stones of Bruce
Springsteen. Knap werk natuur
lijk van vooral zanger annex
'promotiechef Dinand Woest
hoff.
Terecht ook al die poeha? Ge
zien de korte 'looptijd' van de
band en de opzet van de
avondjes Ahoy' best weL Vier
jaar geleden was Kane nog ner
gens, inmiddels zijn Woesthoff
en de zijnen in staat een vier
uur durend spektakel van inter
nationale allure neer te zetten,
met als uitsmijter een nageniet-
sessie onder leiding van dj Ro
nald Molendijk.
De 'gouden uren' die Kane haar
achterban had beloofd werden
dus bewaarheid. Zij het dat het
onvergetelijke karakter ervan
meer was gestoeld op de vorm
dan op de inhoud. Waarbij de
hoofdspeelplaats (voorzien van
een stoer lampendecor en twee
videoschermen) nogal eens in
een bijrol werd gedrukt, omdat
gebruik werd gemaakt van an
dere presentatieplekken elders
in de arena. En dat dan vrijwel
A
f
Dinand Woesthoff kon het niet laten te sneren naar vroegere vriendin Anouk. Foto: ANP/Jasper Juinen
uitsluitend door de kwikzilver
achtige kopman, die zich maar
al te graag van dichtbij liet be
wonderen en bejubelen.
Zodoende kregen de 11.000
fans in feite heel veel ego-geile
Woesthoff opgediend, maar
bleven zijn vijf collega's bij hen
veelal buiten beeld. Voor het
gros van de aanhang nauwelijks
een bezwaar, omdat Kane voor
de meeste liefhebbers nu een
maal draait om die mooie jon
gen met de Eddie Vedder-achti-
ge strot.
Pas richting finale werd Kane
weer echt een bandje toen heel
verrassend akoestisch werd uit
gepakt op de andere kopse
kant, onder de controlekamer.
Woesthoff kon het daarbij niet
laten om even te sneren naar
vroegere vriendin Anouk, die
hem en zijn maten inmiddels
tot 'neppe gasten' heeft ver
klaard. Was eerder zijn geslaag
de eentweetje met surprise
guest Use DeLange al op te vat
ten geweest als een lange neus
naar La Teeuwe, bij de aankon
diging van 'My Best Wasn't
Good Enough' liet hij er geen
twijfel over bestaan dat hij
Anouks boze tong goed zat is.
Een heuse popvedettenvete dus
zo langzamerhand, zoals we die
uit Engeland en Amerika ken
nen. Zou Nederland Muziek
land dan toch nog volwassen
worden?
amsterdajm/anp - Rudi Fuchs, ar
tistiek directeur van het Stedelijk
Museum in Amsterdam, legt per 1
januari 2003, zijn functie neer.
Vanaf september volgend jaar
wordt Fuchs de eerste gastdocent
Kunstpraktijk aan de Universiteit
van Amsterdam. Hij werkte tien
jaar bij het Stedelijk.
Onlangs besloot het college van
burgemeester en wethouders
van Amsterdam, na veel gesteg
gel, dat het Stedelijk Museum
aan het Museumplein blijft. Een
verhuizing naar de Zuid-As,
waarvan Fuchs geen voorstan
der was, was daarmee van de
baan. De artistiek directeur
noemde het besluit, en de aan
loop er naar toe, vorige week
'een slepend proces'. Er is ruim
veertien jaar vergaderd over de
toekomst van het museum.
Fuchs zegt in een reactie dat hij
100 procent achter dit besluit
staat. „Maar de ideeën over het
museum zijn veranderd de laat
ste jaren", aldus Fuchs. „Het is
beter dat andere, jongere men
sen zich daar nu mee bezig gaan
houden." Hij stelt dat de realisa
tie van het vernieuwde Stedelijk
Museum zijn pensioengerech
tigde leeftijd zal overschrijden.
„Het is raar om met iets te be
ginnen terwijl je weet dat je het
einde niet zult meemaken.
De artistiek directeur lag de laat
ste tijd onder vuur van het
stadsbestuur van
dat er openlijk aatf
Fuchs wel de juiste,
juiste plaats is. Vqj
heeft dat geen rolj
zijn besluit te stn
soonlijke kritiek ben
leven al gewend, j
stadsbestuur en een
recteur bestaat altiji
spanning." 1
Met het vertrek van
er ook een einde i
staande directiestF
het museum. HetJ
streven naar een
drijfs- en directiesH
de met het oog opt
stige verzelfstandig^
Algemeen-directeuii
Heusden is gevraag)
reiding voor dit pn
te nemen en ook (fc
van het nieuwbouw
besluit over het St$
in dat de vestiging n
seumplein wordt p
en wordt gerenovet
breid. Er komt 101
meter expositiemi
5000 vierkante mete
tureel - commerciële!
De werkzaamheden
2004. Voor de plat
miljoen euro bescb
nog een tekort var
euro waarvoor vera,
wethouder H. Belliol
de maanden eet
moet zoeken.
theater recensie
Theo de With
Voorstelling. 'Het Geluid van Hotz' van
de Stichting Bontekoespelen. Spel: Leo
Hogen boom Geluid: Bart Visser Regie:
Nicole Linssen. Gezien: 12/12,
busremise Connexxion, Rijnsburgerweg
1Leiden Nog te zien aldaar t/m 12/1
Reserveren via Leidse Schouwburg, tel.
071-5131943
„De Kagerstraat was een
doodlopende straat." Zo be
gint acteur Leo Hogenboom
zijn monoloog die is geba
seerd op het verhaal 'De Voet
noot' van F.B. Hotz. De Oegst-
geestse auteur schreef het als
proza. Door de Stichting Bon
tekoespelen is er toneel van
gemaakt. Dat getuigt van lef,
want er is nauwelijks een gro
ter stilist in de Nederlandse li
teratuur denkbaar dan Hotz.
De makers van de theater
voorstelling 'Het Geluid van
Hotz' zijn gelukkig trouw ge
bleven aan zijn tekst. Er is niet
dramatisch aan gesleuteld.
Zo'n verhaal kan er alleen
maar minder van worden. Het
is wel een vreemde gewaar
wording om deze tekst door
een acteur met welluidende
stem en aangezette gebaren
tot leven gewekt te zien wor
den. Dat lijkt niet te kloppen.
Zo was Hotz niet. De in Lei
den geboren schrijver was
wars van uiterlijk vertoon. Hij
was een man van het minima
le, die meer schrapte in zijn
verhalen dan hij schreef.
De Stichting Bontekoespelen
schuwt het experiment niet.
Dat blijkt alleen al uit de
speelplek. De busremise van
Connexxion aan de Rijnsbur
gerweg is omgetoverd tot the
ater. Dat is precies wat de
nieuwe stichting, yopr ogen
heeft: locatietheater op onver
wachte plekken in de stad. De
plek is behalve onverwacht
vooral onbekend. De remise
ligt pal naast het station, maar
naast de buschauffeurs komt
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert 'Messiah' door de Chr.
Oratoriumvereniging Con Amore o.l.v.
Piet Kiel, m.m.v. Claudia Couwenbergh.
sopraan, Margareth Beunders, alt, Ludwig
van Gijsegem, tenor, Charles vein Tassel,
bas. Dirk Out, orgel, Gonnie van der
Maten, continuo en het Nederlands Radio
Orkest. Gehoord: 12/12, Pieterskerk,
Leiden
Na de Ouverture is er meteen
dat prachtige recitatief 'Com
fort ye, my people' (wees ge
troost, mijn volk), indrukwek
kend mooi gezongen door de
tenor Ludwig van Gijsegem, in
volmaakte overgave aan muziek
en tekst
Con Amore heeft voor haar
Messiah' gekozen voor uitste
kende solisten. Zo zong Marga
reth Beunders, alt, een zeer in
dringend 'He was despised, re
jected of men' (Hij werd ver
acht en verworpen door de
mensen), met een ingehouden
expressiviteit en een intense
diepgang. Ook Charles van Tas
sel en Qaudia Couwenbergh
werkten mee aan een fraaie 'ge
loofwaardige uitvoering. Of
schoon de sopraan met haar
glasscherpe, vérdragende stem
nog te weinig doet aan een
beeldende interpretatie.
Het Nederlands Radio Orkest
speelde evenwichtig, vakkun
dig, mooi homogeen, maar aan
levendige contrasten, verras
sende momenten kwam het
weinig toe. Het klonk allemaal
nogal routineus.
Con Amore zong onder leiding
van Piet Kiel opmerkelijk licht
voetig. Transparant, in een ve
rend tempo, dansten de woor
den van 'His yoke (juk) is easy
and His burthen (l<
op een onzichtb*
koord. Een enkele I
de tenoren de neigi
overtroeven, nóóite
de meeste tijd war»
bassen eensgezind
kleuring en volumep
dynamisch ove1
zangkunst liet Corft
ren in het monumfc
He hath bome ou<
heeft onze zonderf'
nomen), waarin I1
schokkende zin 'er
om onze ongerechP
u
Piet Kiel liet het 'Afr
langzaam aanzwefir
tocht over ons kon3
gehouden door ee$
dieuze" zang van tv*
een korte 'ademliP
pauze zong Conl
éénmaal een groot
gend Amen.
f
in nieuwe project^
ithijP
Acteur Leo Hogenboom brengt de tekst van Hotz met welluidende stem tot leven. Geluidskunstenaar Bart Visser is naast Hogenboom eigen
lijk de tweede acteur. Foto: Taco van der Eb
hier niemand.
Hotz heeft jarenlang aan de
Rijnsburgerweg gewoond. Bo
vendien gaat het verhaal 'De
Voetnoot' over treinen en
trams en is er dus nauwelijks
een betere speelplek denk
baar. Eigenlijk gaat het verhaal
over tante Ina die een etage
bewoont boven een winkel in
de Breestraat, die graag aan
het toneel wil en die in 1926
bij een treinongeluk nabij sta
tion De Vink haar voet ver-
li estT"Stndsdat moment is de
juridische strijd met de Ne
derlandse Spoorwegen haar
belangrijkste levensdoel.
Acteur Leo Hogenboom, die
in de huid van Hotz kruipt,
vertelt het verhaal onderkoeld.
De schrijver is op de dag van
het ongeval vier jaar oud en
wat hem het meest bij blijft is
een geluid dat uit de grond
lijkt op te stijgen. Het geluid is
gedurende de voorstelling ge
regeld te horen. Voor die spe
cifieke toon en tal van andere
geluiden is 'geluidskunste
naar' Bart Visser prominent
op de speelvloer aanwezig. Hij
is naast Leo Hogenboom ei
genlijk de tweede acteur.
Soms is moelijk te onderschei
den welke geluiden Visser
maakt en welke gewoon bij de
remise horen. Want het werk
gaat door. Zo nu en dan rijdt
er een bus naar binnen. Een
chauffeur, wiens dienst erop
zit, slentert langs het 'theater'.
Dat is natuurlijk ook de char
me van het spelen op locatie.
De gespeelde werkelijkheid
die zich mengt met de alle
daagse realiteit.
Het is ook de kracht van de
voorstelling. Als het stuk in de
'echte' schouwburg zou zijn
gespeeld, zou er minder over
blijven. Leo Hogenboom is
een acteur naar wie het prettig
kijken is, maar hij lijkt vooral
in deze rommelige omgeving
te gedijen. Als hij een stoom
trein beschrijft, komen er door
de kou 'stoomwolkjes' uit zijn
mond. Dat bedenk je toch niet
als regisseur.
theater recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: 'John Gabnel Borkman' van
Hennk Ibsen door Toneelgroep
Amsterdam. Regie: Mirjam Koen.
Vertaling: JJ. Oant van der Mijll-Piepers.
Met Fred Goessens, Marlies Heuer,
Benjamin de Wit. José Kuijpers en
anderen. Gezien: 11/12, Rotterdamse
Schouwburg. Te zien: vanavond,
LAKtheater, Leiden.
Wat staan die meubels er raar
bij, denk je eerst. Als je beter
kijkt, zie je dat de strakke stoel
daar alleen kan staan doordat
er een gat zit in een krullerig
bankje. De plattegronden van
twee kamers zijn over elkaar
heengelegd, en waar de meu
bels elkaar overlappen, steken
ze door elkaar heen.
In de onderste kamer zit Gun-
hild Borkman haar man John
Gabriel, de gevallen bankdirec
teur, te haten. Hij woont op de
kantoorachtige bovenverdie
ping. Zo leven ze al dertien jaar,
sinds het einde van Borkmans
gevangenisstraf. Voor een visi
oen van macht en vooruitgang
waagde hij te veel en schond
het vertrouwen van zijn klan
ten. Het lukte hem net niet.
Uit het bezoek van Ella, Gun-
hilds tweelingzus, blijkt dat
Borkman nog een andere mis
daad op zijn geweten heeft. Hij
hield van Ella, maar offerde
haar liefde doelbewust op aan
zijn grootse plannen. Borkman
trouwde met Gunhild, maar El-
la bleef zijn enige liefde. Daar
om liet hij haar effecten in de
kluis liggen, en kwam zij er als
een van de weinigen financieel
zonder kleerscheuren van af.
Ella kocht het huis waar de
Borkmans leven en ontfermde
zich over hun zoon Erhart: tot
zijn vijftiende was hij haar
pleegkind.
Erhart is nu de inzet van een
strijd tussen Gunhild, Ella en
Borkman. Gunhild wil hem ge
bruiken als engel der wrake:
zijn verdiensten moeten die van
zijn vader in de schaduw laten
verdwijnen. Ella is ongeneeslijk
ziek en wil Erhart haar laatste
maanden bij zich hebben. Bij
vader Borkman kriebelt nog
steeds het ondememersbloed
en hij wil zijn zoon meeslepen
hart beseft dat hij F
moet kiezen. Hij
twee dames naar Ir
pisch voor Ibsenv
waagde opstelling*'
Deze 'John Gabrir
(1896) van Toner1
sterdam is een Idr
stelling in de goerf1
woord. Mirjam Ko
moois bij het Onal§j
neel verricht, het
ijskonijn met een'
binnen. José Kuijt
liefdevoller, maar r
strijdbaar. Fred
(Borkman) maakt'
tussen bevlogenh^
sie duidelijk waarop
om hem vochten. I
Toch wachtte ik ti
het moment dat dec
de pan vliegt. Een r
de verwrongen nf
Heuer erop te dir
vulkaan op het rain
sten staat, maar r
uit. 'John Gabrir'
blijft het stuk van b
