REGIO
Duizend madammen
in feestelijke pakjes
Sonja Krul uit Weteringbrug spaart en verkoopt Barbies
Lammenadig
HDC 970
VRIJDAG 13 DECEMBk
NAVRAAG
Weervrouwen en -mannen liggen in deze koude decembermaand
onder vuur. Zij zouden met hun al te optimistische voorspellingen op
radio en televisie schaatsers te vlug het ijs opjagen. Met alle gevaren
van dien. MAARTEN NOORT
üit Oegstgeest is directeur
van weerbedrijf Meteo Con
sult en weet wat weersver
wachtingen waard zijn.
Zetten Envin KrolU Mar
jan de Hond en consorten
ons inderdaad op een
dwaalspoor?
.lik wil geen kritiek leveren
op de weersverwachtingen
óp de televisie. Hoogstens
kun je stellen dat veel
weermannen en -vrouwen
in hun optimisme steeds
Wezen op de 'koude oplos
sing', terwijl het in Neder
land juist de warme kant is
Opgegaan. Het luistert ove
rigens nauw, want hier
werd het warmer maar in
puitsland bleef het koud."
Moet een weerkundige
langer dan een week i>oor-
dit kijken?
,,Tot vijf dagen kun je het
weer nog aardig voorspel
len. Maar als je een dag of
tien vooruit kijkt, kun je alleen bepaalde tendensen signaleren.
Hen weersverwachting is voor een belangrijk deel natuurkunde,
maar je weet nooit precies hoe het uitpakt. Ik kan je zeggen dat het
nu hoog in de lucht regent. Maar zulke druppels kunnen verdam
pen of beneden juist voor ijzel zorgen."
Hoe groot is de verantivoordelijkheid van weervoorspellers?
,jAls je nu het ijs opstapt, is dat je eigen verantwoordelijkheid.
Schaatsers kunnen zich nooit verschuilen achter een verkeerde
weersverwachting. Je kunt het wel omdraaien. Als de kans op ijzel
bestaat, zijn waarschuwingen van weermannen en -vrouwen van
grote waarde."
Zelf wel eens een voorspelling gedaan?
„Dat doe ik regelmatig. Nu kan ik je voorspellen dat je snel moet
?ijn als je nog het ijs op wilt. Want de ergste kou is voorlopig uit de
lucht."
Wanneer bindt u de schaatsen onder?
„Eigenlijk had ik gisteren op het ijs moeten staan. Maar mijn
dochter heeft pas vandaag vrij. dus dan ga ik met haar schaatsen.
Dat doen wij dan op een landijsbaan in de buurt, 's Ochtends zul
len die nog wel open zijn. Het is onder deze omstandigheden uit
gesloten dat ik hier in de buurt open water opzoek. Ik woon bij het
Oegstgeester Kanaal. Daarop ligt vanwege de stevige wind van de
afgelopen dagen nog geen vliesje ijs. Om te schaatsen zou ik nog
wel naar het noorden van het land kunnen afreizen. Daar is het
pet een paar graden kouder. Mocht ik dat doen, dan is dat wel in
strijd met mijn voorspelling van daarnet dat ik naar een landijs
baan in de buurt ga."
foto: Mark Lamers
tekst: Tim Brouwer de Koning
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1952, Zaterdag 13 December
LEIDEN - In het kader van de actie, welke allerwege wordt gevoerd
om te komen tot de bouw van een nieuw Diaconessenhuis nabij de
Houtlaan, werd in de Marekerk een bijeenkomst gehouden. Na een
ibleidend woord van ds. DJ. Vossers, wees de voorzitter van het be-
ëtuur, prof. dr. J.N. Bakhuizen v.d. Brink op de plaats, welke het Dia
conessenhuis in de Leidse samenleving en ver daarbuiten inneemt,
bm vervolgens stil te staan bij de plannen tot nieuwbouw, waarvoor
enorme financiële offers worden gevraagd.
Prof. Bakhuizen v.d. Brink, die ook iets vertelde over de sfeer in het
Huis waar de verpleging geschiedt in het licht en de kracht van het
Évangelie, wees er voorts op, dat het Huis met een groot ruimtege
brek - nog steeds is er een
Ipnge wachtlijst van patiën
ten - te kampen heeft. Met
aanhaling van het tekst
woord uit Nehemia 'God in
de hemel zal het ons doen
gelukken en wij Zijne
knechten zullen ons opma
ken en bouwen', wekte
spreker allen op zich in te
zetten voor de bouw van een
groot en modern ingericht
christelijk ziekenhuis, dat
getuigt van de christelijke
eenheid, bewogenheid en
naastenliefde.
Anno 1977,
dinsdag 13 december
LEIDEN - Op de publieke tri
bune in de raadzaal was
gisteravond het actiecomi
té, dat tegen de ontslag
aanvrage door de Grofsme
derij strijdt, met diverse
spandoeken aanwezig.
Eoto: archief
Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 Ln.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d. (datum van plaatsing)
of door contante betaling aan de balie van nel Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82
te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
1
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie. B.M. Essen berg, G.P. Arnold
W.MJ. Bouterse (adjunct)
E-mail: directie@damiate.hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor. Kees van
der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie.ld@damiate.hdcnl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden.
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 323 508
Familieberichten fax 023-5 '5° 5^7
ADVERTENTIES
071-5 356 300
Sprinters (rubrieksadv072-519 6868
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E'mail. abonneeservice@hdc.nl
ABONNEMENTEN
BijTooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €19,60 (alleetLautjnc)
pTkw €55,00 p/j €210,60
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tét het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 071-5128 030
ma t/m vr: 18-19 30 uur, za: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
cq. de betreffende auteur.
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2002
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 503,2003 PA Haarlem.
Ze bestaan: mannen die Barbies spa
ren. En nee, dat zijn geen mietjes,
waarschuwt Sonja Krul (34). De eige
naresse van gespecialiseerde Barbie-
winkel 'Sonja's Dreamdolls' in Wete
ringbrug kent haar pappenheimers.
Jeugdsentiment is vaak de drijfveer
van mannelijke liefhebbers van de
ranke pop in kokette kleertjes. „Vroe
ger was er niet veel speelgoed. Als je
alleen zussen had, speelde je als jon
gen automatisch met hun poppen.
Eerlijk gezegd vindt mijn man ze ook
mooi", aldus Krul, die zelf ook fana
tiek verzamelaar is.
Barbies sparen is een kwestie van
kiezen. Producent Mattel heeft sinds
een jaar of tien de verzamelaars-
markt ontdekt en er gaat geen
maand voorbij of er wordt een
nieuw, begerenswaardig exemplaar
de wereld in geslingerd, weet Krul.
„Ooit dacht Uc ik wil alles hebben.
Maar dat kan gewoon niet. Ie zou
een museum zo groot als Nederland
nodig hebben."
Desalniettemin heeft de 34-jarige
liefhebster een indrukwekkende col
lectie van zo'n duizend poppen op
weten te bouwen. Grinnikend:
„Maar als ik ga tellen, schrik ik waar
schijnlijk" Kruis eigen criterium bij
de aanschaf van Barbies is simpel: ze
moet de pop vooral móói vinden.
Dwangmatige neigingen om series
compleet te krijgen zijn haar
vreemd. „Er is geen bepaald type
waar ik op val, alhoewel ik wel een
bontjesfreak ben."
De Barbies die in Nederlandse speel
goedwinkels liggen, zijn niet aan
Sonja Krul besteed. Voor haar eigen
liefhebberij beperkt ze zich tot oude
exemplaren uit de jaren zestig en ze
ventig en de nieuwe, luxueuze verza
melaarsuitvoeringen. Alhoewel de
scheidslijn tussen collectors items en
speelgoed niet altijd helder is, erkent
ze. „De grens trek je zelf. Ik heb dure
Barbies als verzamelobject in mijn
vitrine staan, die twee huizen ver
derop bij wijze van spreken bij ie
mand in de speelgoedkist van een
klein meisje liggen."
Sjieke uitvoeringen van Barbie -
plastic én porseleinen madammen
in feestelijke jurken, opgestoken
haar en parelkettingen om de nek -
vullen de planken van twee grote vi
trines in Kruis woonkamer. Van
donkere schonen met geblondeerd
haar tot bruidjes en Parisiennes in
jarretel en bustier. 'Pronkstukjes'
noemt de Weteringbrugse ze.Als je
kijkt naar hoe de jurken zijn gemaakt
en ontworpen, denk ik: het is af."
In de huiskamer staan vooral luxu
euze collectors-items die de laatste
jaren zijn uitgebracht. Maar de echte
'schat' van Krul staat op zolder. In
de donkere ruimte - de duisternis
moet het verkleuren van de kunst
stoffen lijfjes voorkomen - staan
honderden oude poppen uit de ja
ren zestig en zeventig, waar nog mee
is gespeeld. Het zijn exemplaren uit
de tijd dat Kruis onuitroeibare liefde
voor Barbie ontstond.
„Mijn eerste pop was een Cindy",
bekent Krul met een grijns. „Ik had
als meisje dus ook 'neppers', want
de echte Barbie was prijziger. Mijn
eerste Barbie kreeg ik van een ouder
nichtje. Als kind heb ik me er suf
mee gespeeld. En dat is nooit over-
Er zijn een paar lichaamsdelen
waarvan niemand kan zeggen
waar ze precies zitten. De lur
ven, bijvoorbeeld. Geen mens
heeft lurven, maar toch kun je
iemand erbij vastpakken. Je
bedoelt er over het algemeen
mee dat je dat met enige
kracht en stevigheid doet.
Maar kennelijk kan die hande
ling ook met een zekere tedere
warmte geschieden. De acht-
tiende-eeuwse dichter Jan
Zoet schrijft in elk geval over
een situatie waarin zachtheid
en liefde is te verwachten:
'Zoen, en zab, en vatje Bruid
By de lappen, en de lurven'.
En dat betekent natuurlijk zo
veel als: 'zoen je bruidje eens
flink, sabbel en zuig op haar
lipjes en pak haar beet, om
hels haar'.
Een ander onduidelijk li
chaamsdeel zijn de hurken. Je
kunt erop zitten, maar als je er
00 zit, waar zit je dan op? Nie
mand kan ze aanwijzen. De
herkomst van het-woord is van
een andere categorie dan die
gegaan. Ik frutselde met breiwerk
zelf kleertjes, mijn vader maakte een
bed. Ik denk wel eens: ik had toen
moeten hebben wat ik nu heb."
Toen Kruis middelbare schoolperio
de aanbrak, liet ze Barbie even rus
ten. „Want toen werd het toch raar
gevonden op die leeftijd. Maar ik
bleef wel altijd kijken in speelgoed
winkels. Ik kwam er alleen niet meer
openlijk voor uit." Van de spullen
die ze had, werd niets weggegooid.
Eenmaal getrouwd en op zichzelf
wonend, interesseerde het Krul niet
meer wat de buitenwereld dacht.
„Toen ik de ruimte had, stond alles
meteen in huis." Met ruimhartige
instemming van haar man, die niet
alleen zelf Barbies mooi vindt, maar
er in eigen vitrinekasten een Action
Man-collectie op nahoudt. Van zijn
kant dus geen verwijten over 'kin
derachtige poppen'.
Voor Sonja zit de kick van de oude
Barbies in het compleet krijgen van
de kledingsetjes. „Een pop waarmee
is gespeeld, is meestal niet compleet.
Een hond is er ooit met een hoedje
vandoor gegaan, of een schoentje is
in een stofzuiger verdwenen. In ca
talogi staat precies beschreven waar
setjes uit hebben bestaan. Bij parti
culieren zoek je dan naar de dingen
die nog kwijt zijn. En zo tut je een
eind heen", klinkt het met de nodige
zelfspot.
Kast na kast glimlacht Barbie de
schaarse bezoeker toe die Krul op
zolder rondleidt. Aan tientallen voe
ten liggen kleine kaartjes met daarop
de mededeling wat er nog mist aan
haar op het oog compleet lijkende
outfit: 'mist gouden tasje', 'mist
sleutelbos', 'mist elastieken hoofd
band', 'mist witte hond'. Juist al die
accessoires vormen voor krul de
charme van de oudere poppen. „Zie
je de details? Het zijn allemaal net
kleine mensjes.
Links en rechts doemt Ken op, maar
Barbies vriend speelt duidelijk een
ondergeschikte rol in de collectie
van Krul. En dat geldt voor de mees
te Barbiefans, denkt ze. „Hij is toch
minder, hè. Ken moet een pak aan,
en dan heb je het na drie verschil
lende kleuren wel gehad. Met Barbie
kan je meer qua outfit. Meisjes wil
len toch eerder een meisjespop
dan een vent."
Sinds 1996 heeft Krul haar eigen
Barbiewinkel aan huis. Daar ver
koopt ze alleen bijzondere
exemplaren die in Amerika
worden uitgegeven en in Ne
derland niet via de reguliere
speelgoedwinkels zijn te krijgen.
Zoals dure porseleinen exempla
ren, die weggaan voor soms wel 360
euro per stuk. Dat verklaart meteen
waarom haar zaak in de avonduren
en het weekeinde is geopend, grin
nikt ze. „Om dat te kunnen betalen,
heb je een baan nodig."
Ook donkergetinte damespoppen,
die in Nederland vaak alleen in blan
ke variant op de markt verschijnen,
worden door Krul geïmporteerd. Of
de series van legendes: Elvis, Marilyn
Monroe en James Dean. Ook Barbie
in Harley-Davidsonoutfit, uitgedost
als godin of met een Japans gezichtje
zijn niet zo snel bij Bart Smit, Inter-
toys of Blokker terug te vinden, maar
wel op de schappen van Sonja's
Dreamdolls.
Komend weekeinde is ze met een se
lectie uit haar aanbod te vinden op
de speciale Barbie Kerstbeurs die in
Dordrecht wordt gehouden. „Het
leuke van zo'n beurs is d$
daar merken dat ze niet fe
die gek op Barbie zijn. Sol
kennen alleen wat ze in a
goedwinkel vinden. Op (fe
je zien wat je dan allema»
Ilse Thoonsen
Sonja Krul, Barbieverzamelaar en eigenaresse van Barbiewinkel 'Sonja's Dreamdolls' in Weteringbrug: „Als kind heb ik me er suf mee gespeeld. En da^
overgegaan." Foto: United Photos De Boer/Milan de Bie
LEIDS DIALECT
van lurven. Hurken is eigenlijk
een werkwoord. Het betekent
'een ineengedoken houding
aannemen door de knieën te
buigen'. (Het is verwant aan
curve 'kromme lijn'.) En ook:
'zo'n ineengedoken houding
aannemen om zijn gevoeg te
doen', zoals het Woordenboek
der Nederlandsche Taal het zo
fraai ouderwets en archaïsch
definieert.
Waar dé lendenen zitten we
ten we wel, aan het beneden
deel van de rug. Als je je daar
niet goed voelt, een beetje een
lam gevoel hebt in die streek,
dan ben je lamlendig. Je bent
tot niets in staan. Te beroerd
en te krachteloos om iets te
ondernemen. Je zou eigenlijk
maar het liefst in je bedje wil
len blijven liggen, met een kop
warme melk met anijs.
In Leiden ben je niet lamlen
dig, maar lammenadig. Het
eerder genoemde grote Woor
denboek denkt dat het een
verbastering is van lam en on
genadig. Dat zou kunnen,
maar ik ga er eerder vanuit dat
het gewoon de vervorming is
van lamlendig. De Leienaar
zag geen enkel verband meer
tussen zijn beroerde fysieke
toestand en zijn lendenen en
maakte van lendig gewoon (-
me)nadig.
Overigens: niet alleen de Leie
naar sprak over lammenadig.
Ook de schrijver Lodewijk van
Deyssel kende het blijkbaar,
want hij schrijft in een van zijn
verzamelde opstellen: 'Als de
speeltijd om was, dan moest
iedereen weg, en de lange
lammenadige uren van studie
en klas was Willem in de ellen
de van zijn eentje'. Lammena
dig behoorde, denk ik, in Van
Deyssels tijd tot het wat infor
mele taalgebruik. Naar mijn
idee komt het vandaag de dag
nergens in Nederland nog
voor, alleeen in Leiden en om
geving en dus is het een echt
Leids dialectwoord.
Verbasteringen. Er wordt
nogal ruw omgesprongen met
de taal in Leiden. Soms lijkt
het er wel eens op dat de Leie
naar een woordje omhoog-
gooit, het weer probeert op te
vangen, maar het door zijn
handen heen laat glippen, zo
dat het op de grond terecht
komt. Het is wat beschadigd,
maar daar bekreunt hij zich
niet om. Hij pakt het op en
doet net of er geen deuken en
butsen in zitten. Voor hem is
het woord heel gebleven. En
zo maakt hij van het woord
prinsemarij, dat in het Bar
goens gebruikt wordt om er de
politie mee aan te duiden, met
één lettertje verschil: prinsela-
rij. Hier is de beschadiging vrij
gering gebleven. Een voor
beeld van die prinselarij lees ik
in het boek van Wout Bodrij
'Een stem uit de achterbuurt'.
In de wijk de Kamp, de buurt
tussen Turfmarkt, Oude Vest,
Mare en Haarlemmerstraat,
werd vroeger nogal eens ge
vochten. De politie was dan
snel ter plekke om de zaak te
sussen. Maar de kinderen van
de Kamp lieten per liedtekst
weten dat ze lak hadden aan
die agenten. Ze zongen:
Wij zijn niet bang wij zijn niet
bang
voor de Leidse prinselarij.
Nog een paar bewijzen van de
gebrekkige Leidse jongleer-
kunst. U kent het rare woord
apegapen dat een schertsende
uitbreiding is van gapen. Het
betekent 'het zo benauwd
hebben dat je naar adem ligt
te happen'. Vandaar dat gapen
Maar de Leienaar heeft het
niet over apegapen, maar over
apegaaien. Geen enkele relatie
meer met die gapende open
mond. Er is weer niet veel ver
anderd, maar toch wel ingrij
pend.
Nog groter is de vervorming
van het woord barbier. Die is
in het Leids omgedoopt tot de
barrebok. Waarom? Ik zoek al
tijd naar een verklaring, maar
die is er helaas niet altijd te
vinden. Ook in dit geval niet.
Bok is een schelch
een norse of onbe
rel. Waren de Leid
onaangename ma
mijn jeugd had ik 1
voor wie ik bang vi
de ruw je hoofd va
kant naar de ande
zorgvuldig met de
dat je regelmatig e
je hoofd kreeg. Als
in Leiden even gei
als mijn Bergse kv
begrijp ik de bena
bok. Maar ik geef 1
graag voor een bel
Met veel dank aar
velaar, Willem Ko(
Magchielse (Alma
kens (Middelburg
Vriens, mevrouw!
en Peter van Zette
Reacties en tips v
briek kunt u stun
redactie van deze
bus 54, 2300 AB I
der vermelding vi
brieksnaam 'Leid
mailen naar de ai
ook: heestermans
Hans Heesterman^
