Dutchtone
geeft garantie
op smoesjes.
BINNEN- BUITENLAND
'Snelheid op
kruising moet
flink omlaag'
Voor de markt is groter Europa al lang een feit
Chocolade traktatiepark in tramtunnel
:es voor grote immigratiegolf ongegrond uitbreiding EU
'Je wordt gewalst, verhit en komt er als reep uit'
Even bijkomen van de kou
Moslimschool
moet kwaliteit
opschroeven
Ronselen Jihad aangepakt
(advertentie)
NetwerkGarantie Waar uw gesprek ook over gaat, Dutchtone geeft er garantie
op. NetwerkGarantie houdt in dat, in het onwaarschijnlijke geval dat een verbinding
ooit mocht wegvallen, u als Allin abonnee tot l gratis minuut krijgt
om terug te bellen. Het enige dat u in zo'n geval hoeft te doen is
hetzelfde mobiele of (nationale) vaste nummer binnen 5 minuten
terugbellen, www.dutchtone.nl Goed bezig, dutchtone
door Hans Gertsen
den haag - Als de Europese
Unie in het voorjaar van 2004
van 15 naar 25 leden groeit, zal
de consument daar hoege
naamd niets van merken. Heel
misschien ligt er straks in de
schappen van de Nederlandse
supermarkten wat meer worst of
wijn uit Hongarije, of wodka uit
Polen, maar van een ingrijpende
uitbreiding van het huidige as
sortiment zal geen sprake zijn.
De reden is simpel: voor het be
drijfsleven is de EU-uitbreiding
al lang een feit.
De vermaarde Hongaarse Tokaj-
dessertwijn ('de koning der wij
nen, de wijn der koningen') is
allang verkrijgbaar in de betere
slijterij, en hetzelfde geldt voor
de Poolse Zuborowka-wodka.
Hongaarse salami van produ
cent Piek ligt in vrijwel alle su
permarkten. Maar de bulk van
wat landen als Polen, Tsjechië
en Hongarije naar Nederland en
andere EU-landen exporteren, is
van een heel andere aard en
nauwelijks of niet als producten
uit die landen te herkennen.
Wie de afgelopen jaren een au
toradio, televisie of scheerappa-
raat van Philips kocht, kan er
haast vergif op innemen dat het
apparaat geheel of grotendeels
in Polen of Hongarije gemaakt
is. Philips heeft sinds de vroege
jaren negentig tientallen pro
ductievestigingen in Hongarije
en Polen geopend, vooral van
wege de lage lonen in die lan
den. Alleen al in Hongarije wer
ken vele duizenden mensen in
verschillende Philips-fabrieken.
Volgens Janos Gardonyi, han
delsattaché van de Hongaarse
ambassade in Den Haag, is Phi
lips momenteel de op één" na
grootste exporteur van Honga
rije.
Dat is geen geringe prestatie,
want Philips is bepaald niet de
enige multinational die het afge
lopen decennium fors heeft ge-
investeerd in Centraal-Europa.
Alleen al de auto-industrie heeft
sinds de val van de muur ruim
13 miljard euro geïnvesteerd in
landen als Polen, Tsjechië, Slo
wakije en Hongarije. Duitse gi
ganten als Volkswagen, Opel en
Audi hebben de afgelopen jaren
een deel van hun productie ver
plaatst naar genoemde landen,
gevolgd door Koreaanse, Japan
se en Franse branchegenoten
als Daewoo, Isuzu, Suzuki, Toy
ota en Peugeot-Citroën.
Ze produceren of assembleren
er complete auto's, of onderde
len zoals versnellingsbakken. Al
leen al de Audi-fabriek in het
Hongaarse Gyor produceert
jaarlijks meer dan een half mil
joen versnellingsbakken voor
Volkswagen, Audi en Seat-fa-
brieken in heel Europa. Veruit
de grootste investering deed
Volkswagen in Tsjechië. De
Duitsers namen Skoda in Mlada
Boleslaw over, en investeerden
ruim 4,3 miljard euro in nieuwe,
ultramoderne fabrieken en
nieuwe modellen.
Met succes. Jaarlijks rollen hon
derdduizenden Skoda Octavia's
en Fabia's van de band in Mlada
Boleslaw. Volkswagen is er bo
vendien in geslaagd het imago
van Skoda drastisch te verande
ren. De Skoda's die nu in Tsje
chië van de band rollen hebben,
afgezien van de merknaam,
niets meer van doen met de be
ruchte roestbak van vroeger.
Skoda alleen is goed voor ruim
10 procent van de totale export
van Tsjechië.
De autofabrikanten zijn niet al
leen om de relatief lage lonen
massaal uitgeweken naar de
toekomstige lidstaten. Ook de
arbeidsmoraal in landen als Po
len, Tsjechië en Hongarije is
goed, en er is geen tekort aan
vakmensen, zoals in West-Euro
pa. En door regeringen van de
verschillende landen slim tegen
elkaar uit te spelen wisten de fa
brikanten in veel gevallen aan
zienlijke belastingvoordelen
binnen te slepen, in ruil voor
forse investeringen en werkgele
genheid.
Dezelfde factoren trokken ook
multinationals als Philips en Ge
neral Electric naar Centraal-Eu
ropa. En in hun kielzog vele
honderden grote en middelgro
te bedrijven. En het Nederland
se bedrijfsleven liep daarbij vaak
voorop, zo weet Andrej Rutkov-
sky, handelsattaché van de
Poolse ambassade. „Het Neder
landse bedrijfsleven heeft sinds
1990 meer dan 5 miljard euro in
Polen geïnvesteerd. Nederland
is daarmee de vierde investeer
der en ook een van de grootste
handelspartners", aldus Rutkov-
sky.
Het gaat niet alleen om grote
bedrijven, maar ook om veel
kleinere investeringen. Maar
liefst 76 Nederlandse bedrijven
staan in de statistieken van
Rutkovsky te boek als 'big inves
tors', wat wil zeggen dat ze elk
tenminste 1 miljoen dollar in
Polen hebben geïnvesteerd
sinds 1990. „Maar daarnaast
hebben we ook nog eens ruim
1.300 Nederlandse bedrijven die
minder dan 1 miljoen dollar elk
investeerden."
Daaronder zitten ruim 200 Ne
derlandse boeren; veelal akker
bouwers die zich de afgelopen
jaren in het noordwesten van
Polen gevestigd hebben. Voor
relatief lage bedragen huren ze
daar grote stukken grond, waar
op onder andere aardappels
verbouwd worden. De produc
tie is vrijwel geheel voor de
West-Europese markt bedoeld.
De door Nederlandse boeren
geteelde aardappelen worden in
Polen zelf verwerkt in een hy
permoderne patatfabriek van
Farm Frites. Ruskovsky: „De
kans is heel groot dat het frietje
dat u bij een McDonald's in Ne
derland eet, gemaakt is van
Poolse aardappels die door Ne
derlandse boeren zijn geteeld."
krijgen
i aan boord
De Rotterdamse
e introduceert vol-
camera in de taxi.
toenemend aantal
i andere geweldda
den waarmee
worden geconfron-
loopt de spuigaten
fC-directeur De
de RTC rijden in
iderd taxi's. Alleen
i publiekstaxi's -
jderd - worden uit-
i camera op het
fen voor
erfamilie
Drie leden van een
lilie, die twee jaar
de gemeente Drie
vertrekpremie van
len heeft ontvan
gen in Dordrecht
en diefstal veroor-
egen celstraffen tot
jen opgelegd. De va-
hield zijn on
tij zei dat hij zoveel
ebergen had gekre-
liet hoefde te stelen,
aat in hoger be-
(n) na
I overleden
- Een 11 -jarige
et Overijsselse Ma
gisteravond in een
>verleden na een
)e jongen stak kort
zijn woonplaats on-
n weg over, waarna
automobilist uit
i hem niet meer
en. De jongen werd
lestand naar het
Zwolle gebracht,
verleden.
de Vries
f verdacht
Misdaadverslagge -
de Vries is nu ook
te in de huur-
die hij op 10 okto-
rogramma onthul-
Den Bosch verwijt
het wapen, waar-
moorden zouden
den uitgevoerd,
left ingeleverd. In
ma was te zien dat
t de pistoolmitrail-
^De Vries reageerde
tj mtwaardigd. „Het
twee kinderen uit
ld huis redt en ver-
dt aangeklaagd
'tdebreuk."
amsterdam/gpd - Kinderen komen als
cacaoboon de fabriek in en aan het einde
van het proces als chocoladereep de fa
briek weer uit. Zo schetst Maurits Rubin
stein zijn initiatief voor het traktatiepark
de Chocoladefabriek, dat hij onder hartje
Amsterdam hoopt te realiseren.
Rubinstein loopt al jaren rond met zijn
plannen een fabriek te bouwen, waar
met oude machines het productieproces
van chocolade wordt vorm gegeven. Be
halve een museale functie, moest een
dergelijke fabriek ook voor kinderen aan
trekkelijk zijn. Hij dacht aan de oude sui
kerfabriek van CSM in Halfweg en aan
een terrein bij het Noordzeekanaal, waar
nog bedrijvigheid bestaat van de cacao-
industrie in de Zaanstreek.
Tot zijn oog viel op het pand waar hij zelf
zit met zijn uitgeverij Rubinstein aan de
De Ruyterkade in Amsterdam, op een
steenworp afstand van het Centraal Sta
tion. Het ruim honderd jaar oude pand
blijkt te staan boven een nooit gebruikte
tramtunnel. De 200 meter lange tunnel is
volgens hem een uitgelezen plek voor
een geheime ondergrondse fabriekshal.
Het historische pand kan dienst doen als
eerste chocoladerestaurant van Neder
land.
In de chocoladefabriek moeten volgens
Rubinstein fictie en werkelijkheid in el
kaar overgaan. Oude machines vormen
het decor, waar de Nederlandse historie
van cacao en chocolade te zien is. In uit
vergrote machines kan de bezoeker het
hele productieproces zelf ondergaan via
transportbanden, een glijbaan, trappen,
trommels, roosters en zelfs door een
messenmolen. „Je wordt gewalst, verhit
en via allerlei machines ondervind je aan
den lijve wat een cacaoboon allemaal
meemaakt voor die er als reep uitkomt."
Rubinstein is nog in onderhandeling met
de gemeente Amsterdam, over het ge
bruik van de tunnelbuis. Die werd tien
jaar geleden gebouwd om er ooit een
sneltram te laten rijden. De plannen
daarvoor zijn inmiddels gewijzigd, de
tram komt nu bovengronds. Rubinstein
hoopt met zijn traktatiepark jaarlijks
200.000 bezoekers te trekken.
Rotterdam - Simone en haar zoon Peter warmen zich op in het Dagverblijf van Speyk in Rotterdam. Dak- en thuislozen kunnen daar ontsnap
pen aan de kou en krijgen eten en drinken. Foto: ANP/Robert Vos
den haag/gpd - Islamitische
scholen met tekortkomingen
moeten voor half februari een
plan hebben om de problemen
aan de pakken. Ongeveer de
helft van de 35 islamitische ba
sisscholen in Nederland krijgt
een brief waarin dat met klem
wordt gevraagd. Ook brengt de
Onderwijsinspectie voor 1 mei
nog een bezoek aan de scholen.
Dat zei minister Van der Hoeven
(onderwijs) gisteravond in de
Tweede Kamer, tijdens een de
bat over het rapport van de On
derwijsinspectie over islamiti
sche scholen.
Van der Hoeven ziet geen aan
leiding aanvullend onderzoek te
doen. Een aantal Kamerfracties
wilde aanvankelijk extra onder
zoek. Uit het rapport blijkt dat
niet alle schoolbesturen op de
hoogte zijn van de inhoud van
het godsdienstonderwijs op hun
instelling, dat in sommige geval
len niet eens in het Nederlands
wordt gegeven. Op één school is
de kwaliteit van het gehele on
derwijs onvoldoende. De Kamer
uit kritiek op het rapport, omdat
het tekort schiet in de beant
woording van de vraag of mos
limscholen aanzetten tot haat
De Inspectie zou zich te veel be
zighouden met de vraag of mos
limscholen voldoende bijdragen
aan integratie. „Hoe kan die on
derzoeksvraag zo anders zijn
dan de opdracht die de Kamer
de inspectie heeft gegeven?",
wilde LPF'er Bonke weten. Vol
gens de minister heeft de In
spectie gedaan wat mogelijk is.
door Mare Brink
den haag - Verlaag de maxi
mumsnelheid op kruisingen bin
nen en buiten de bebouwde kom
naar 30 kilometer per uur en in
stalleer daar snelheidsremmers
zoals een verhoging van de gehe
le kruising. Met deze maatrege
len verwacht de Stichting Weten
schappelijk Onderzoek Verkeers
veiligheid (SWOV) het aantal ern
stige ongevallen terug te drin
gen. Het gaat om zo'n vijfdui
zend kruisingen waarop een
'langzaam glooiende verhoging*
zou moeten komen.
Volgens de SWOV, die adviseert
aan het ministerie van verkeer
en waterstaat, vallen er jaarlijks
in Nederland zo'n duizend ver
keersdoden. Bij ruim een kwart
van deze ongevallen speelt te
hoge snelheid een rol. Omdat
veel van de ongevallen plaats
vinden op kruisingen, zijn er
volgens de SWOV extra maatre
gelen nodig.
De afgelopen jaren zijn veel
kruisingen vervangen door ro
tondes. Volgens SWOV-direc-
teur Wegman wordt het aantal
ongevallen daarmee verlaagd
met 70 procent. „Een snelheids
verlaging bij kruisingen is bevor
derlijk voor de veiligheid, maar
het effect zal minder sterk zijn
dan bij rotondes. Groot voordeel
is dat het heel wat goedkoper is.
Een rotonde kost gemiddeld
300.000 euro en een verhoogde
kruising zo'n 10.000 euro", al
dus Wegman.
De SWOV benadrukt dat de
snelheidslimieten voor de weg
gebruiker logisch moeten zijn:
de snelheid moet passen bij de
wegen waarop wordt gereden.
De SWOV vindt dat de maxi
mumsnelheid niet in orde is op
een aantal wegen die naar krui
singen leiden. Volgens de stich
ting zijn sommige wegen bin
nen de bebouwde kom zo veilig,
dat de maximumsnelheid van
50 naar 70 kilometer per urn-
zou kunnen. Buiten de bebouw
de kom zou de maximum snel
heid op een aantal 80-kilome-
terwegen kunnen worden ver
hoogd naar 100 kilometer per
uur. „Maar op de kruisingen zelf
moet de snelheid omlaag. En
daar moet dan ook streng op
worden gelet", aldus Wegman.
Koos Spee van het bureau ver
keershandhaving van het open
baar ministerie, steunt het idee.
„De mensen moeten aan de
omgeving kunnen zien wat de
juiste snelheid is. De handha
ving daarvan is het sluitstuk",
aldus Spee.
De ANWB beschouwt verkeers
drempels en verhoogde kruisin
gen als 'een uiterste redmiddel'.
„Rotondes zijn beter", aldus
Sam Schouten, chef verkeersaf-
deling van de ANWB.
den haag/gpd - Minister Rem-
kes (binnenlandse zaken) be
kijkt wat de juridische mogelijk
heden zijn voor een verbod op
het ronselen van moslims voor
de jihad. De minister zei dat gis
teren na druk vanuit de Tweede
Kamer. Het debat, dat oor
spronkelijk bedoeld was om het
jaarverslag van de Binnenlandse
Veiligheidsdienst (BVD) te be
spreken, werd beheerst door het
rapport over de rekrutering. Vol
gens de AIVD, de opvolger van
de BVD, ronselen extremistische
moslims op georganiseerde wij
ze Nederlandse moslimjongeren
als strijder voor de heilige oorlog
in bijvoorbeeld Kashmir of het
Midden-Oosten. Kamerleden
noemden het rapport 'schok
kend'. Karimi (Groenlinks) was
vooral geschrokken van het feit
dat de jongeren vaak goed opge
leid zijn en goed geïntegreerd
leken in Nederland.
rrespondent
1
ponder Poolse sei-
^rs zouden Neder-
üin hun aardbeien en
Iwelijks nog geoogst
irinden het inmiddels
^at dat soort werk
(arbeiders uit Cen-
iwordt gedaan, net
in die iets met de
_ken heeft wel een
~)f Tsjechen kent die
jvan de prijs komen
j
hoe lang nog, want
6 salarissen in hun
tijgen, wordt het
Ier aantrekkelijk om
Opa de nare klusjes
l. In tegenstelling tot
st-Europeanen den-
Ie meeste Polen,
owaken en Honga-
helemaal niet te
In straks, als hun
an de Europese
iworden, naar een
fees land te emigre-
Ijechen zijn in eigen
Velijks te bewegen
n. Een baan aan
it van het land
:1 veel te bieden
:n Tsjech de ze-
zijn eigen huis, het
en de nabijheid
ie opgeven. Direct
het IJzeren Gor-
anders. In 1990
350.000 burgers uit
Jostbloklanden
iuropa.
ti thuis waren abo-
arbeidskansen ge
vesten, tot dan toe
are droom, lonk-
1 zijn volgeladen,
je werd een ver-
langs de Europese
h het enthousiasme
af: de afgelopen ja-
tti zich jaarlijks niet
1)000 tot 15.000 bur-
(traal-Europa in een
Jand is die emigra-
Jgenlijk van geen en-
ais. De Poolse sei-
ws zijn over het alge-
neer dan precies dat:
in na afloop weer
raar hen vaak een
I gezin wachten. Van
li-Europeanen die de
ivaalf jaar naar West-
gekomen, vestigde
zich uiteindelijk niet meer dan
één procent in ons land.
Uit alle onderzoeken blijkt dat
emigranten er de voorkeur aan
geven zo dicht mogelijk bij huis
te blijven, en het is dus geen
wonder dat ruim driekwart van
alle emigranten in Duitsland is
beland. Dat heeft nog een ande
re reden: Duitsland is altijd erg
ruimhartig geweest tegenover
mensen van Duitse afstamming,
en in het oosten van Europa zijn
nogal wat mensen met Duitse
voorouders.
Maar de komst van al die nieu
welingen heeft wel tot weer
stand geleid. Niet voor niets was
het met name Duitsland, ge
steund door Oostenrijk, dat er in
de uitbreidingsonderhandelin
gen op aandrong dat het vrije
verkeer van personen pas zeven
jaar na de aansluiting van de
kandidaat-lidstaten van kracht
zou worden. Het beeld van de
dreigende emigratiestromen
blijft mede behouden omdat
met name op de Balkan - waar
de economische situatie over
het algemeen zeer slecht is - nog
wel veel mensen zijn die hun
geluk elders willen beproeven.
Maar de Albanezen die in boot
jes illegaal naar Italië oversteken
en de Roemenen die musice
rend in de Nederlandse treinen
geld ophalen, hebben weinig te
maken met de gemiddelde Pool
of Hongaar die in 2004 EU-bur-
ger wordt.
Verschillende onderzoeken la
ten zeer verschillende cijfers
zien over de te verwachten emi
gratie, en sommigen wekken de
indruk dat het probleem wel de
gelijk serieus gaat worden. Dat
begon ooit in de jaren tachtig
met een dramatische voorspel
ling van de VN-vluchtelingenor
ganisatie dat na de val van de
Muur 25 miljoen mensen uit het
oude Oostblok naar West-Euro
pa zouden gaan, Dat zijn er
twaalf jaar na dato uiteindelijk
2,5 miljoen geworden.
Veel blijkt bij dat soort onder
zoeken af te hangen van de
vraagstelling. Zo publiceerde de
Gazeta Wyborcza een onderzoek
waarin Polen gevraagd werd of
ze wel eens over migratie had
den nagedacht. Een behoorlijk
deel van de ondervraagden ant
woordde bevestigend. Maar
toen door werd gevraagd, bleek
vrijwel niemand serieus een ver
huizing naar een West-Europees
land te overwegen, en een nog
veel kleinere groep was concreet
bezig met voorbereidingen.
De meeste Poolse seizoensar
beiders zijn geheel tevreden met
hun tijdelijke werk. Het zijn wel
kome extra inkomsten. Maar de
meesten voelen er niets voor om
te blijven. Ze realiseren zich heel
goed dat ze in Duitsland of Ne
derland tweederangs burgers
zijn. Sterker nog, de afgelopen
jaren is een deel van de mensen
die zich in het begin van de ja
ren negentig in West-Europa
heeft gevestigd, weer naar huis
teruggekeerd, juist omdat ze die
tweederangs status beu waren.
Toen Spanje en Portugal lid
werden, leefde in Noord-Europa
dezelfde vrees voor een massale
toestroom. Uiteindelijk is die
ook uitgebleven. De lonen in
Centraal-Europa zijn de afgelo
pen jaren vervijfvoudigd en het
leven is er duidelijk beter gewor
den.
De beste garantie dat de burgers
niet zullen komen, is de verdere
stijging van de welvaart die EU-
lidmaatschap met zich mee zal
brengen.
Zonder buitenlandse seizoensarbeiders is het aspergesteken, hier op de foto langs de Ai, niet te doen.
Foto: ANP/Raymond Rutting
