z
Herben: Val kabinet
toch niet beraamd
BINNENLAND
Iedereen krijgt er van langs
in rapport naar bouwfraude
Turkse politici willen Ratelband en Leefbaar ruziën verder
namen van criminelen
de tien
in stopt
iLinks wil
(zones'
jjn eist
fcatie
»r moord
jrologe
ambtenaar
1 ontslag
ischonden na
1 motorkap
lg: CDA op
VdA op 30
litsen is
terij'
'Natuur hoger
op de agenda
dan allochtonen'
'De LPF heeft de crisis zelf op gang gebracht'
Voor het eerst buiten
Conclusies en aanbevelingen
Meerderheid voor langere
noodwet bolletjesslikkers
Weduwe Janmaat wil eerherstel voor overleden CD-leider
r;
B - In 2001 hield een op
Waren het voor gezien,
[t van de docenten
»guit vijf jaar in het
Dat bleek uit een
van de Sector be-
[erwijsarbeidsmarkt
gisteren is gepubli-
3 ondervroeg negen-
[leerkrachten en ex-do-
lit het basis- en voort-
tierwijs, waaronder een
jestudeerden die di-
inder beroep kozen.
Im - Hij noemt het een
meer niet. Het is in
il een leuke proefbal-
iet Rotterdamse raads-
iroenLinks Van der
Je weet, wordt het le-
steden, om te begin-
itterdam, een stuk leu-
le instelling van groet-
latsen waar mensen
ir gedag gaan zeggen,
er mee, luidt zijn op-
lokale partijblad
Is het zover is, wil hij
Ijsttrekker Halsema
bord laten onthullen.
KM - Minister Nawijn
llingenzaken en inte-
ste gisteren in kort ge-
r de rechtbank in Am-
4een rectificatie van De
Het dagblad meldde
rember dat Nawijn in
t hij voorzitter was van
treniging DSO in Zoe-
zich schuldig had ge
in belastingontduiking
,000 euro. Volgens ad-
erstein zijn de be
tgen vals. Bij net in
ilijven van een rectifi-
Hammerstein een
op tafel gelegd van
per dag, met een
van 1 miljoen.
- De rechtbank in
heeft vanmorgen
cel opgelegd aan
je man uit Den Dun-
moord op zijn echtge-
)ging tot moord op
rige gehandicapte
3e uitspraak is con-
van de officier van
jet slachtoffers, een
werd vorig jaar juli
'toten, terwijl ze in
t lezen. Ook hun doch-
peergeschoten.
Dat een ambtenaar
rkt, is voornamelijk een
jorde verzuchting op
^gsfeestjes en in de
Tinder vaak komt het
:ïeen gemeente het zelf
p het openbaar ver-
Dat laatste gebeurde
in een rechtszaak die
lagen ambtenaar had
Innen tegen de ge-
Itfeppel. De ambtenaar
tslag omdat hij te lang-
Jrkte.
Een 30-jarige Rot-
'X is vanmorgen klem-
loor taxi-chauffeurs
tgen aan de politie,
met een aangereden
ijn motorkap door de
de. De wild gewor-
Feur probeerde te
:n nadat hij het
t, een 27-jarige man
dingen, met opzet had
t De Vlaardinger pro-
lem aan te spreken op
idrag. De dader zou on-
ied van drugs zijn ge-
- Als er nu verkiezin
gen worden gehouden
SDA 48 zetels halen, de
in de WD 29. Dat
ien peiling van onder-
;au NIPO in opdracht
-programma 2Van-
SP maakt volgens het
steeds de grootste
'orwaarts. Deze partij
9 zetels en zou er nu
igen.
- Voorzitter Weisglas
;eede Kamer wil dat
kamerleden minder
wordt zich af te split-
iun fractie. „Het heeft
•edotterij als je op de
Fortuyn of een ander
ier komt om dan nog-
itig voor jezelf door te
'us Weisglas gisteren,
teespeelt is dat Weis-
g onpraktisch vindt
:1 veel fracties zijn. Hij
iti-afsplitsingsplan in
reglement van de
fegelen.
ac 12 DECEMBER 2002
's-graveland/anp - Natuur en
milieu staan hoog op de agenda
van de Nederlandse kiezers. De
ze onderwerpen vindt men zelfs
belangrijker dan bereikbaarheid
via de weg en allochtonenbe
leid. Dit bleek vandaag uit een
onderzoek dat het NIPO eind
november in opdracht van de
Vereniging Natuurmonumenten
onder 1.036 kiesgerechtigden
heeft gehouden.
De ondervraagden vonden ge
zondheidszorg, veiligheid, on
derwijs en werkgelegenheid de
vier belangrijkste maatschappe
lijke onderwerpen, maar natuur
en milieu staan op plaats vijf en
zes. Pas daarna volgen onder
werpen als bereikbaarheid via
de weg, openbaar vervoer, soci
ale uitkeringen en allochtonen
beleid. Ontwikkelingssamen
werking en defensie scoren het
laagst. Meer dan de helft van de
Nederlandse kiezers (60 pro
cent) is het niet eens met de be
zuinigingen op natuuraanko
pen. Drie op de vier ondervraag
den vindt dat er ook in slechte
tijden moet worden geïnves
teerd in natuur.
den haag/gpd - De val van het
kabinet op 15 oktober was toch
niet beraamd. De integriteit van
WD-leider Zalm is sindsdien ten
onrechte in twijfel getrokken.
Dat zegt LPF-lljsttrekker Herben
in een gesprek met deze krant.
Volgens Herben heeft hij zich
vergist toen hij, onmiddellijk na
de kabinetscrisis, verklaarde dat
de LPF door de liberale fractie
leider 'een kunstje was geflikt'.
Afgelopen zaterdag nog zei LPF-
Kamerlid Varela tijdens het par
tijcongres: „Mijnheer Zalm heeft
ons kabinet teruggeschoten, ik
zie zijn pistool nog roken." Deze
complottheorie berust volgens
Herben echter niet op de waar
heid. Niet de WD heeft het ka
binet uit gecalculeerd eigenbe
lang opgeblazen, de LPF zélf
zou het voorbestaan van de re
gering-Balkenende onmogelijk
hebben gemaakt.
Herben: „Alle omstandigheden
wezen op een crisis met voorbe
dachten rade. De LPF duikelde
in de peilingen, de WD schoot
omhoog. Maar ik heb me in een
lang gesprek met Zalm en CDA-
fractieleider Verhagen ervan la
ten overtuigen dat de werkelijk
heid anders is. De LPF heeft de
crisis zelf op gang gebracht."
De LPF-lijsttrekker voegt daar
nog aan toe dat Zalm in het de
bat afgelopen dinsdag over de
positie van minister Nawijn zich
als één van de weinige fractielei
ders 'als een heer' heeft gedra
gen. „En dat kan ik niet van de
oppositie zeggen."
De LPF-leider blijft vinden dat
het kabinet beter had kunnen
doorregeren, maar inmiddels
heeft hij 'meer begrip' voor het
feit dat het vertrouwen in een
verdere samenwerking met zijn
partij bij zowel WD als CDA
was verdwenen. „Het was nog te
redden geweest als de ministers
Bomhoff en Heinsbroek op
maandagavond 14 oktober met
een waren afgetreden, maar dat
offer wilden ze niet brengen. We
hebben zelf het meeste laten
misgaan."
Volgens Herben heeft hij in de
emotie van het moment Zalm
de schuld van de kabinetscrisis
aangewreven.
„Ik was best emotioneel. Ik had
de pest in. We geloofden echt
dat de zaak nog te lijmen was. In
eerste instantie weigerde ik
Zalm ook een hand te geven.
Maar de persoonlijke relatie met
hem is nu hersteld."
In de verkiezingscampagne zet
de LPF in op een 'doorstart' van
een regering met WD en CDA.
Het vertrouwen herstellen dat
met de LPF toch een stabiele co
alitie valt te smeden, ziet Her
ben als één van zijn belangrijk
ste opdrachten.
Rotterdam De twee Sumatraanse tijgerwelpjes Binjai en Sigli zetten gisteren in de Rotterdamse diergaarde Blljdorp de eerste stapjes buiten.
De komende dagen zijn de zusjes een uurtje per dag te bewonderen voor het publiek. Het stel werd in september geboren.
Foto: ANP/Robert Vos
door Alex Bogers
en Peet Vogels
den haag Geschrokken, ver
baasd en verbijsterd was de
parlementaire enquêtecom
missie naar de bouwnijverheid
over de vanzelfsprekendheid
waarmee de bouwbedrijven
onderling het werk verdeelden
en de prijs bepaalden. Maar het
klungelige optreden van justitie
en de kartelpolitie NMa, de be
perkte controlerende rol die ac
countants zichzelf toedichtten
en de cultuur van feestjes en
reisjes voor ambtenaren deden
de commissie eveneens de
wenkbrauwen fronsen. Overal
was wel iets mis, dus is ieder
een schuldig, concludeert de
commissie dan ook.
De omvang van de fraude, het
georganiseerde karakter en de
lange tijd dat de bedrijven af
spraken maakten zonder dat er
iets naar buiten kwam verwon
deren de commissie, zo schrijft
ze in haar verslag. Die verwon
dering bleek al tijdens de open
bare verhoren. Daar gaven top
mannen van bouwbedrijven,
overigens pas na lang doorvra
gen, toe dat ze op de hoogte
waren van verboden prijsaf
spraken. Eén aannemer klaag
de zelfs dat hij moeite had om
aan goed personeel te komen,
omdat mensen zich niet met
deze praktijken wilden inlaten.
Toch ging iedereen ermee
door, zo gesloten is de bouw
wereld blijkbaar.
Daarnaast heerst er een 'vrije
jongens mentaliteit' in de
bouwwereld. Prestaties leveren
staat bovenaan. Regels worden
daarbij naar believen overtre
den. Dat leidt niet tot enig
schuldbewustzijn. Integendeel,
bouwers waren meer bezig de
schuld bij de in hun ogen te
strenge regels te leggen. Het
bedrijfsbelang, althans wat zij
daar onder verstaan, was in
hun ogen belangrijker dan het
naleven van wetten en regels.
Gezegd moet worden dat de
overheid het de bouwers ook
niet gemakkelijk maakte met de
inschrijvingen. Als enige op
drachtgever voor bijvoorbeeld
wegen en bruggen heeft de
overheid een ijzersterke onder
handelingspositie. Onvoorzien
bare risico's tijdens de bouw
werden dan ook vaak op het
bordje van de aannemer ge
legd. Die probeerde zich daar
tegen in te dekken door bij
voorbaat extra hoge marges te
rekenen.
Maar de overheid bleek ook
niet erg gespitst op mogelijke
fraude. De cultuur waarin
ambtenaren innige relaties on
derhielden met aannemers,
studiereizen op snoepreisjes le
ken en opleveringsfeestjes
soms in het bordeel eindigden,
werd niet aangepakt. Daardoor
kon de cultuur van 'smeren en
fêteren' - zoals de commissie
het noemt - blijven bestaan.
Een integriteitsbeleid is daar
om hard nodig bij de overheid,
zo concludeert de commissie.
De controleurs bleken ook niet
erg alert. De Nederlandse Me
dedingingsautoriteit (NMa), liet
een belangrijke tip over fraude
in de installatiebranche liggen.
Het feit dat de verenigde aan
nemers ontheffing van het kar
telverbod vroegen en op alle
mogelijke manieren onder vrije
concurrentie uit wilden komen,
was voor de NMa geen aanlei
ding een onderzoek in te stel
len. Helemaal bont maakte het
openbaar ministerie (OM) het.
Die hield Ad Bos, die met een
complete schaduwboekhou
ding aan kwam zetten, drie jaar
aan het lijntje.
Dat gebrek aan daadkracht
hing ook samen met de enigs
zins wereldvreemde juridische
manier waarop het OM naar de
buitenwereld kijkt. De afhan
deling van de zaak rond de
Schipholtunnel was daar een
goed voorbeeld van. De maat
schappelijke en politieke ver
ontwaardiging over de fraude
werd niet opgepikt door het
OM, dat besloot tot een schik
king met de fraudeurs.
Die hele zaak werd ook nog
eens ontsierd door miscom
municatie, zowel onderling als
naar de minister toe. Dat leidde
ertoe dat minister Korthals de
Tweede Kamer verkeerd infor
meerde, een politieke dood
zonde.
De verbijstering van de com
missie heeft zich inmiddels
vertaald in een hele waslijst aan
maatregelen die grootschalige
fraude moeten voorkomen in
de toekomst: de aanbesteding
van werken moet wettelijk ge
regeld worden, regels moeten
rechtvaardig zijn voor de aan
nemers en een betere controle
is nodig.
Conclusies
- Er zijn geen honderden cor
rupte ambtenaren. Het gaat om
vier concrete gevallen en vijf
tien onderzoeken naar mogelij
ke corruptie.
- Toenmalig justitieminister
Korthals heeft gelogen tegen de
Tweede Kamer over de gerech
telijke afhandeling Schiphol
tunnel.
- Het gaat bij de werkverdeling
niet om 'pepemoten' of 'mo-
nopolygeld', maar wel degelijk
om echt geld.
- De top van het bedrijfsleven
deed niets met de signalen over
georganiseerde en grootschali
ge fraude.
- Het OM is traag, laat steken
vallen en communiceert slecht.
- De NMa (Nederlandse Mede
dingingsautoriteit) doet niets
met aanwijzingen over onregel
matigheden en geeft de regie
uit handen.
- Accountants zijn niet onaf
hankelijkheid genoeg omdat ze
voor bedrijven ook andere be
taalde diensten verlenen.
Aanbevelingen
- Aanbestedingsregels moeten
in een wet worden vastgelegd.
- De overheid moet beter toe
zien op de naleving van wet- en
regelgeving.
- De rekenvergoeding moet
compleet verdwijnen. Voor
complexe projecten kan in de
toekomst een ontwerpvergoe-
ding worden gegeven.
- Ambtenaren moeten alleen
nog zakelijk met aannemers
omgaan.
- Er moet een landelijk register
(zwarte lijst) komen met daarin
de namen van bouwbedrijven
die onregelmatigheden hebben
gepleegd.
- Het OM moet meer prioriteit
geven aan het opsporen van fi-
nancieel-economische delicten
als fraude en corruptie.
- De overheid moet de regels
voor accountants aanscherpen,
zeker waar het gaat om fraude
meldingen.
amsterdam/gpd - Turks-Neder
landse politici eisen dat de poli
tie de namen bekend maakt van
Turkse politici met criminele
contacten. Desnoods moeten
daarvoor disciplinaire maatre
gelen worden genomen tegen
het Kernteam Noord- en Oost-
Nederland (KNON), dat daar
over berichten naar buiten
bracht. Dat eisten Turkse en
Turks-Koerdische raadsleden in
Nederland gisteren op een pers
conferentie.
In de 'Algemene Criminaliteits
analyse 2000-2001' stelt het re
chercheteam dat de Turkse maf
fia nauwe contacten onder
houdt met lokale politici. Moge
lijk zou die zijn geïnfiltreerd in
gemeenteraden of provinciebe
sturen. Volgens minister Rem-
kes van binnenlandse zaken
gaat het om minder dan tien ge
vallen van ongewenste contac
ten tussen Turkse criminelen en
lokale politici.
De 113 gemeenteraadsleden van
Turkse afkomst voelen zich door
de berichten als groep in de ver-
dachtenbank gezet. Bovendien
tasten de berichten hun functio
neren als politici aan. „We voe
len ons gestigmatiseerd en be
lemmerd in ons werk", aldus
het Amsterdamse D66-raadslid
Yurdakul.
Volgens het gemeenteraadslid
moeten de onderzoekers van
het KNON zorgvuldig te werk
gaan. „In dit geval dienen zij
man en paard te noemen en het
liefst de boef en de handlanger
op te pakken. De politie heeft in
Nederland mogelijkheden tot
het verrichten van opsporings
activiteiten en opgespoorde ver
dachten te arresteren. Wij vin
den dat de politie binnen deze
kaders moet opereren."
De lokale politici stellen dat
sinds de 11 september 2001 de
relatie tussen allochtonen en
autochtonen in Nederland al
onder zware druk staat. „Over
heidsfunctionarissen zouden
zich dan zeker niet moeten voe
gen bij de schapenkudde die
mekkert over doemscenario's en
de allochtonen aanwijst als ver
oorzakers van al hun onvrede.
Wij moeten ophouden met het
onder de loep leggen van al
lochtonen als ware daarmee de
hele problematiek bekeken."
den haag/gpd -Als dit de nieu-
we politiek is..", verzucht Hans
van Galen, voorzitter van het in
terim-bestuur van Leefbaar Ne
derland. De liefde tussen zijn
partij en de eens beoogd lijst
trekker Emile Ratelband is defi
nitief over. Acties van de nieuwe
partij van Ratelband, Lijst 13,
zijn Leefbaar Nederland gisteren
ernstig in het verkeerde keelgat
geschoten.
Aanhangers van Ratelband ble
ken in Rotterdam handtekenin
gen voor de lijst van Ratelband
te 'ronselen' onder de naam
Nieuwe Lijst Leefbaar Neder
land. „Het lukte blijkbaar niet
om voldoende handtekeningen
te krijgen voor de lijst van Ratel
band", aldus Van Galen.
Onder de geadopteerde naam
waren er volgens LN in een
mum van tijd dertig mensen die
wilden tekenen.
LN verklaarde in een persbe
richt geschokt te zijn. „Blijkbaar
kan de heer Ratelband alleen
met andermans vleugels vlie
gen." De Kiesraad heeft LN ver
zekerd dat zij alleen handteke
ningen onder het opschrift Lijst
13 accepteert, meldde Van Ga
len gisteren gerustgesteld. Toch
vindt hij de actie 'niet heel fijn
tjes'.
Jan Jetten, met Ratelband over
gestapt naar Lijst 13, is niet erg
onder de indruk van alle com
motie. „Er schijnt een incident
in Rotterdam te zijn geweest. Ik
kan het me haast niet voorstel
len. Bovendien: dat hebben wij
toch niet nodig." Hard lachend:
„Ratelband heeft wel veel tegen
standers, maar hij is heel be
kend!"
Jetten gaat ervan uit dat het
goed komt met Lijst 13. „We
moeten in alle negentien kies
districten dertig handtekenin
gen ophalen van mensen die
ons ondersteunen. Wij moeten
alleen nog Groningen, Friesland
en Limburg vol krijgen, maar
dat gaat lukken." Morgen beslist
de Kiesraad dat Ratelband on
der de naam Lijst 13 gewoon
meedoet aan de verkiezingen,
verzekert Jetten.
den haag/anp - Een Kamer
meerderheid is ervoor om de
noodwet die het mogelijk maakt
bolletjesslikkers in bijvoorbeeld
kazernes op te sluiten, met twee
jaar te verlengen. Dit bleek gis
teravond tijdens een debat in de
Tweede Kamer.
De noodwet was dit voorjaar
nodig omdat Nederland ineens
te maken kreeg met een stroom
aan bolletjesslikkers die vanuit
de Antillen via Schiphol naar
Nederland kwamen. Er moesten
gauw extra cellen worden ge
bouwd, ook grote locaties waar
meerdere mensen in één ruimte
konden worden vastgezet. In de
gewone gevangenissen was
geen plek.
De noodwet zou in maart 2003
aflopen, maar justitieminister
Donner wil de wet verlengen tot
maart 2005. Het is geen fraaie
oplossing, vindt ook Donner.
Maar andere opties zijn wat
hem betreft nog slechter. „Of de
drugskoeriers gaan vrijuit of ze
gaan naar de gewone gevange
nis", aldus Donner. Dit jaar zijn
al 500 drugskoeriers in gewone
cellen geplaatst. Daardoor is er
weer te weinig plaats voor ande
re gedetineerden.
(advertentie)
Top weegschalen, bloeddrukmeters,
massage- en warmte apparatuur,
hometrainers, natuurhuidverzorging,
luchtreinigers en -bevocbtigers,
nu met leuke aanbiedingen!
DE GEZONDHEIDS/(WINKEL
VAN BOSMAN--
ll UKI.IM.MI KSTIUAT 190 - 1.1,1111 N - Tl.l.lil OOV (071) 514 Ofl 57
door Hans van Soest
den haag - Als Wil Schuurman de deur
open doet, schrikt ze van de fotograaf.
„Oh nee, ik zie er niet uit. Ik heb geëxpe
rimenteerd met mijn haar en dat is mis
lukt. Ik lijk er nu wel een van Groen
links", zegt ze wijzend op haar fel rode
stekeltjeshaar. Het oud-Kamerlid voor de
Centrumdemocraten (CD) woont alleen
sinds haar man en CD-leider Hans Jan
maat afgelopen zomer overleed. Als pos
tuum eerbetoon wil ze nu dat de Hoge
Raad een veroordeling van Janmaat uit
1997 voor discriminatie herroept. „Hans
was veel milder dan Fortuyn", meent ze.
Schuurman rijdt haar rolstoel de woon
kamer in. In 1986 verloor ze een been na
dat hotel Cosmopolite in Kedichem,
waar de Centrumdemocraten een verga
dering hielden, in brand werd gestoken.
„Nog geen bloemetje kreeg ik toen", zegt
ze verbitterd. „Niemand zag ons staan.
Als Hans het woord nam in de Kamer,
liep iedereen weg. Toen zijn dood werd
herdacht in het parlement, gaf er geen
enkele minister acte de présence. Maar
Fortuyn, die nog niet eens Kamerlid was,
werd met lof overgoten na de aanslag.
Natuurlijk is het erg wat er met hem ge
beurd is, maar het zegt wel iets over de
manier waarop wij altijd als monsters
zijn afgeschilderd."
Volgens Schuurman heeft Janmaat For
tuyn nog willen waarschuwen, afgelopen
voorjaar. „Wij wisten dat zijn uitspraken
beweert ze. Eerdere pogingen 01
oordeling ongedaan te maken, li
Wil Janmaat-Schuurman. Foto: GPD/Roland de Bruin
geweld opriepen. Maar meneer Fortuyn
wilde hem niet eens te woord staan. Hij
was alleen maar bang dat Janmaat zich
wilde aanmelden bij zijn partij."
In 1996 riep Janmaat op een demonstra
tie in Zwolle:Als wij aan de macht ko
men, schaffen we de multiculturele sa
menleving af." De rechter veroordeelde
hem voor het aanzetten tot haat tot een
voorwaardelijk celstraf van twee maan
den en een boete van 7.500 gulden. „Be
lachelijk", vindt Schuurman. „Tegen
woordig mogen politici dingen roepen
die veel verder gaan. Het enige wat Jan
maat bedoelde, is dat iedereen die hier
komt zich aan moet passen aan onze cul
tuur. Dat is geen aanzetten tot haat. Bol-
kestein zei destijds soortgelijke dingen,
alleen werd er bij ons altijd gezegd: 'Ja,
maar zij bedoelen er iets anders mee'."
Schuurman wil dat haar overleden echtge
noot 'onbezoedeld de geschiedenisboe
ken' ingaat. Dat Janmaat een rechts-extre-
mist was, wijst ze fel van de hand „Hij zou
nooit kut-Marokkanen hebben gezegd,
zoals (oud-Kamerlid en wethouder van
Amsterdam, red) Oudkerk. Of dat de islam
een achterlijke cultuur is, zoals Fortuyn",
om de ver-
i, leverden
niets op. „Maar ik blijfhet proberen."
Een oordeel over de hÉldige politiek, heeft
ze niet. „Het interesseert me niet meer",
zegt Schuurman terwijl ze haar herders
hond Wolf achter de oren krabt. „De CD
bestaat niet meer. Het enige wat ik wil is
erkenning. Fortuyn mocht in debat met
iedereen. Janmaat werd gemeden, dat
durfden ze niet aan omdat hij niet boos
wegliep. Natuurlijk ben ik wel blij dat onze
standpunten nu bespreekbaar zijn, maar
wat overheerst is woede over de lafheid
van de politiek."
Het oua-Kamerlid vermoedt dat er meer
achter zit. „Wat ik daarmee bedoel? Ik
weet het niet. Maar het is wel verdacht. Je
kon geen zender opzetten, of je zag For
tuyn. Wij kregen nooit de kans te reageren
op wat er over ons beweerd werd. En dat
terwijl we lang niet zo ver gingen als de
LPF. Maar Fortuyn was er voor het groot
kapitaal. Zijn rijke vriendjes en makelaars
betaalden alles voor hem en gaven zijn
boeken uit. Hans' boek is nooit uitgege
ven."
