KUNST CULTUUR
Rijker dan een Stroganoff kan niet
Jostiband brengt 7000 man
al in nieuwjaarsstemming
Residentie Orl
krijgt extra stei
Sobere uitreiking van Prins Clausprijs
Usmanova past n|
bij Borstlap en Via
Pietje Bell
krijgt platina
Gitarist stierf aan
cocaïnegebruik
K3 in musical
'3 Biggetjes'
Knipscheer-orgel
nu ook op cd
Stipendium voor
Van den Boogaard
Stoelen
schouw
begeven
Expositie van Russische kunstschatten in Nieuwe Kerk Amsterdam
donderdag 12 DECE
Ouinten Schram speelt Pietje
Bell. Foto: CPD
den haag - In minder dan vier
weken tijd heeft de Nederland
se jeugdfilm 'Pietje Bell' 200.000
bezoekers getrokken en zal
daarom worden bekroond met
een Platina Film. De uitreiking
zal zaterdagochtend plaatsvin
den in Rotterdam, de stad waar
deze door Maria Peters geregis
seerde speelfilm geacht wordt
zich af te spelen. 'Pietje Bell'
draait in 131 bioscopen en is na
Harry Potter En De Geheime
Kamer' de in Nederland best
bezochte film van het moment.
londen - lohn Entwistle, de
voormalige gitarist van de rock
band The Who, is eerder dit
jaar overleden door het gebruik
van cocaïne. Dat verklaarde een
patholoog-anatoom tijdens een
gerechtelijke hoorzitting in
Groot-Brittannië. De 57-jarige
gitarist stierf in juni in een hotel
in Las Vegas. De drugs op zich
waren niet voldoende voor het
overlijden van de gitarist, maar
samen met zijn slechte hart
bleken ze toch fataal, aldus de
lijkschouwer.
schelle - De bij kinderen ra
zend populaire meidengroep
K3 speelt volgend jaar de
hoofdrol in de familiemusical
'De 3 Biggetjes'. De voorstelling
gaat rond Pasen 2003 in pre
mière in de Koningin Elisabeth-
zaal in Antwerpen. De produc
tie is in handen van Studio 100,
eerder al verantwoordelijk voor
de succesvolle familiemusicals
'Pinokkio', 'Sneeuwwitje' en
'Doornroosje' (momenteel in
ons land). De musical zal alleen
in Antwerpen en later in Has
selt te zien zijn. Vanwege de
drukke agenda van K3 zit een
Nederlandse tour er niet in.
noordwuk - De door kenners
geroemde klank van het Knip
scheer-orgel in de Grote of St.
Jeroenskerk in Noordwijk is nu
ook op cd te beluisteren. Mor
genavond wordt om 20.15 uur
het eerste exemplaar van het
schijfje gepresenteerd, gevolgd
door een optreden van onder
meer het Vesperkoor Noord-
wijk, onder leiding van organist
Jaco van Leeuwen die ook de cd
volspeelde.
brussel/berlun - De in Brussel
woonachtige schrijver Oscar
van den Boogaard heeft van de
Deutscher Akademischer Aus-
tauschdienst de prestigieuze
DAAD-stipendium ontvangen.
Het is een uitnodiging om het
hele jaar 2003 in Berlijn te ver
blijven. Van Van den Boogaard
kwam dit najaar nog de roman
'Een bed vol schuim' uit en gin
gen twee toneelstukken van
hem in première, 'Lava Lounge'
en 'De nacht van de Bonobo's'.
Van Van den Boogaard versche
nen in het Duits de romans 'De
Heerlijkheid van Julia' en 'Lief
desdood'.
door Theo de With
Rotterdam - Een verstandelijk
gehandicapte man begint ieder
een op de vijfde rij de hand te
schudden. „Gelukkig nieuw
jaar." Het is woensdag 11 de
cember. Op het podium van het
Rotterdamse Ahoy' zingen Karin
Bloemen en Ruth Jacott in duet
de Abba-klassieker 'Happy New
Year'. Het duurt nog drie weken
voordat de NCRV het nieuw
jaarsconcert van de Jostiband
uitzendt op televisie, maar met
het artiestengala brengt het or
kest alvast bijna 7000 mensen in
de stemming.
Het uit verstandelijk gehandi
capten bestaande orkest uit
Zwammerdam - inmiddels een
van de bekendste orkesten van
Nederland - viert hiermee tege
lijkertijd zijn 35ste verjaardag.
Dirigent Wim Brussen geridderd
Rotterdam - Alphenaar Wim
Brussen, zakelijk en muzikaal
leider van de Jostiband. is gis
teravond benoemd tot Ridder
in de Orde van Oranje Nassau.
Burgemeester Nico Schoof
speldde hem in Ahoy' de ver
sierselen op. Brussen stond 35
jaar geleden als medewerker
van die Johannes Stichting in
Nieuwveen aan de wieg van de
Jostiband. Hij begon met 35 le
den en inmiddels zijn dat er
200. Speciaal voor de verstan
delijk gehandicapte muzikan
ten ontwikkelde hij een noten
schrift in kleuren. In een reac
tie zei Wim Brussen: „Het is
vol te houden omdat het or
kest echt en oprecht is."
Eerder dit jaar deed de Josti
band dat voor eigen publiek in
het Utrechtse muziekcentrum
Vredenburg. In Ahoy' wordt nu
groots uitgepakt. De NCRV, die
al jaren een exclusief contract
heeft met het orkest, heeft be
kende artiesten gestrikt om aan
de show mee te werken: Acda
De Munnik, Frans Bauer, Ruth
Jacott, Karin Bloemen en Cor
Bakker.
De NCRV registreert het spekta
kel met maar liefst dertien ca
mera's en brengt het 1 januari
op het scherm. Met z'n allen
houden we de schijn op dat
2003 net begonnen is. Presenta
tor Jochem van Gelder wenst ie
dereen het allerbeste. De cham
pagne wordt ontkurkt. De Josti's
spelen het spel mee. En ook het
publiek dat voor ongeveer een
kwart uit verstandelijk gehandi
capten bestaat. Zij zijn de
trouwste fans van de Jostiband
en hebben het orkest met leden
uit de wijde omgeving van Al-
De Jostiband viert, op het podium van het Rotterdamse sportpaleis Ahoy", ook zijn 35ste verjaardag. Foto:
ANP/Jasper Juinen
phen aan den Rijn groot ge
maakt.
„Ze zijn beroemder dan ik",
klaagt Karin Bloemen geksche
rend. „Zij krijgen Ahoy' vol. Ik
niet." Bloemen brengt onder
meer "Wooden heart' van Elvis
Presley met de Jostiband ten ge
hore. Frans Bauer lijkt evenwel
het meest in de smaak te vallen.
Bij zijn optreden stromen de
fans van alle kanten toe. Hij
haalt twee fans op het podium
en slaat een arm om hen heen.
Frans spreekt onmiskenbaar
hun taal. Of zoals Jostibandlid
Evelien het verwoordt: „Hij
heeft een hart voor mensen die
anders dan anders zijn."
Nieuwjaarsconcert, Jostiband
Orkest, uitz. woensdag 1 janua
ri, 21.10 uur, Nederland 1.
nijmegen/anp B«
de Nijmeegse Stadss
hebben grote kans t|
voorstelling door hib
zakken. „Soms zie ji
per week iemand lai
sen het publiek verdij
dus schouwburgdi
Krielen. „Dat gaat 1
geweld, maar het is[~
heel vervelend voor ij
die het overkomt en^.
tiest op het podiu
directeur. Zo schoi
de Jong vorige wee
concentratie toen e
wer op een van de v
op de grond terechtk
De bijna negenr
plaatsen zijn 35 jaarj
acht jaar geleden
De schouwburgbaas?
wanneer hij de f'
500.000 euro bij elk
nieuw zitmeubüair a
fen. Krielen heeft 1
vies: „Rustig gaan 2
teveel bewegen."
door Fran^oise Ledeboer
Amsterdam - De Russische Revo
lutie van 1917 maakte zo'n reso
luut einde aan de machtspositie
van de Stroganoffs dat het ooit
puissant rijke geslacht in het
Westen alleen bekend bleef
dankzij de Franse kok die zijn
broodheren plezierde door een
oud Russisch gerecht 'Boeuf Stro
ganoff te dopen.
Na de bestorming van het Win
terpaleis en de arrestatie van de
laatste tsaar en zijn gezin in St.
Petersburg, buren van de Stro
ganoffs, sloeg de familie op de
vlucht om tenminste het vege
lijf te redden. Via de Krim be
landden ze veilig maar berooid
in Parijs, waar de gravinnen Ma
rie, Olga, Xénia en Sofie en hun
grootmoeder Olga een klein in
komen bij elkaar sprokkelden
door corsetten voor deftige da
mes te borduren. Dat de exposi
tie 'De rijkdom van Stroganoff
in de Nieuwe Kerk tot stand
kwam, mag gezien deze turbu
lente loop van de geschiedenis
een klein wonder heten.
Elke expositie is het resultaat
van de inspanningen van yelen,
maar in dit geval verdient baro
nes Hélène de Ludinghausen,
dochter van Xénia en de laatste
der Stroganoffs, hiervoor lof. Ze
is hoofd couture van het atelier
van Yves Saint Laurent in Parijs.
Het sprak voor haar lang vanzelf
dat ze nooit iets zou doen voor
het land dat haar familie alle
rijkdommen had ontnomen.
Eén van de meesterwerken die
de Stroganoffs bij hun overhaas
te vlucht moesten achtergelaten,
was 'Het portret van een jonge
vrouw met kind' van Anthonie
van Dijck uit 1618 dat nu voor
het eerst is uitgeleend door de
Hermitage. Aangevuld met ex
cellente werken van Hollandse
Meesters als Adriaen van Ostade
en Govaert Flinck en Franse
kunstenaars als Watteau en
Poussin, illustreert alleen al de
afdeling schilderijen hoe pijnlijk
de verliezen zijn geweest.
De barones fungeert sinds 1992
als boegbeeld van de Stroganoff
Foundation waarvoor ze fond
sen werft ter restauratie van his
torische locaties in het land van
haar voorouders. Mogelijk ge
maakt door Gorbatsjovs perest
rojka en de val van het commu
nisme, sloeg de vonk over toen
ze merkte hoe gretig veel Russen
het Stroganoff-erfgoed in volle
glorie terug wilden zien. „In
Het kostbaarste stuk uit de Stroganoff-tentoonstelling krijgt een plaats op een poot van drie gouden en
gelen. De schaal van ruim een meter doorsnede is gemaakt van malachiet, een zeldzaam Russisch edel
steen. Foto: ANP/Toussaint Kluiters
mijn hart is geen plaats meer
voor rancuneuze gevoelens over
datgene waarvan men zou kun
nen zeggen dat het ons is afge
nomen. Ik heb geleerd om weer
van Rusland te houden."
Voor de vormgeving van 'De
rijkdom van Stroganoff koos ar
chitectenbureau Jowa voor een
paleisachtig décor in de licht
groene kleur die ook de wanden
van het Stroganoff-paleis in St.
Petersburg sierde. Er is maar
een fractie te zien van de rijk
dommen die de familie ooit be
zat - onder meer omdat Stalin
uit geldnood een groot deel ter
veiling bracht in Berlijn - maar
de barones is dankbaar over de
wijze waarop het resterende erf
goed wordt gepresenteerd. Haar
voorouders gloriëren op deze
expositie met een grandeur die
begrijpelijk maakt waarom een
oud-Russisch gezegde luidde:
'Het is onmogelijk rijker te zijn
dan de Stroganoffs'.
De tentoonstelling begint met
het verhaal van de familie die
een scherp zakeninstinct com
bineerde met krijgshaftige en di
plomatieke gaven en die deze
aanwendden om eeuwenlang
bij de tsaren in de gunst te blij
ven. Dat ze hun machtspositie
handhaafden dankzij het sys
teem van lijfeigenschap valt hen
niet euvel te duiden: daarin wa
ren ze onder de heersende Rus
sische klasse geen uitzondering.
Patriarch Anika Stroganoff
(1497-1569) legde met de pro
ductie en export van zout, in die
tijden onmisbaar om voedsel
voor bederf te behoeden, het
fundament onder het later im
mense fortuin. De Stroganoffs
steunden in de 16e eeuw tsaar
Ivan de Verschrikkelijke - die
deze bijnaam verwierf omdat hij
zijn tegenstanders liet folteren,
onthoofden, ophangen en ver
drinken - in zijn strijd om de
eenwording van Rusland. Hun
fortuin was toen al groot genoeg
om op eigen kosten een kozak-
kenleger bijeen te brengen om
het land tegen Tartaarse inval
len te beschermen. In 1722 zou
de tsaar de familie vervolgens in
de adelstand verheffen.
Na deze introductie over de
groei van hun zakenimperium
en de intrede van de familie in
de hoogste kringen, concen
treert de expositie zich op de
passie van een aantal telgen
voor het verzamelen van schil
derijen, iconen, meubels, vazen,
snuifdozen, beelden, penningen
en Griekse en Romeinse oudhe
den. Dat de liefde voor de scho
ne kunsten al vroeg onlosmake
lijk bij de familie hoorde, blijkt
onder meer uit de voorbeelden
van iconen die de Stroganoffs in
de zestiende eeuw lieten maken
voor 'hun' kathedraal in Solvyt-
sjegodsk.
De belangrijkste collectioneur
van de familie was Alexander
(1733-1811), in de Nieuwe Kerk
present op de aquarel die zijn
bastaardzoon Voronichin in
1793 maakte van de schilderij
engalerij in het Stroganoff-pa
leis. De graaf zit in een hoekje te
lezen, boven zijn hoofd hangen
drie rijen dik werken van onder
anderen Hollandse meesters als
Rembrandt, Gerard de Lairesse
en Adriaen van de Velde. In de
eerste catalogus van de familie
collectie (1793) typeert Sergej
Stroganoff hem als een voortref
felijk opgeleid en intelligent
mens en een gepassioneerd
kunstliefhebber. „Onderscheid
ons, Heer, van de kunstliefheb
bers zonder ware hartstocht en
van de kenners zonder kennis,
want zij maken meer dan wie
ook bederf mogelijk van de goe
de smaak en brengen de kunst
reële schade toe."
Actueler gebed is anno 2002 niet
denkbaar.
De rijkdom van Stroganoff -
t/m 21 april 2003. Nieuwe Kerk
(Dam, Amsterdam). Openings
tijden dagelijks 10-18 uur. Ge
sloten 25 dec en 1 jan.
Subsidie met 225.000 euro verhof
den haag/anp - De gemeente
Den Haag verhoogt per 1 janua
ri de subsidie voor het Residen
tie Orkest (RO) met 225.000 eu
ro. Het bestuur van het orkest
moet dan wel aan een aantal
voorwaarden voldoen. Dat heeft
een woordvoerder van wethou
der Engering van Cultuur en Fi
nanciën gisteren bevestigd.
Het Residentie Orkest verkeert al
enige tijd in financiële nood.
Het heeft een schuld van
320.000 euro en een structureel
begrotingstekort van 450.000
euro. Eind november dreigde
zelfs een faillissement. De toe
zegging van wethouder Enge
ring volgt na een crisisoverleg
tussen de gemeente Den Haag,
het Rijk en het management van
het RO.
De subsidieverhoging vindt
plaats onder voorwaji
bestuur van het RO 2»
gingen doorvoert oraL
helft van het structir
op te lossen. Verder JP
nieuw bedrijfsplan n1
een sluitende begif
2003 en 2004. Ook h#
eigen vermogen mf
drie jaar weggewerkt?
Voor wat betreft hef'
beleid wil de gemeen?
het orkest het al vaste
tiviteitenplan voor dr
twee jaar kan garair
geldt zowel voor hf
concertprogramma af
renprogrammering, f
culturele diversiteitr
moet elk kwartaal of
komen om inzicht r
de inhoudelijke vooif
de financiële stand vr
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert Etnia. Michiel Borstlap, Josep
Vicent en Yulduz Usmanova. Gehoord:
11/12, Stadsgehoorzaal, Leiden.
Als eerste komt Josep Vicent, de
percussionist, op. Met een vo
gelkooi en een strijkstok tekent
hij schrille, hoge klanken tegen
het muzikale gordijn dat uit een
synthesizer komt. Dan zet hij
zich achter zijn instrumenten
en laat horen dat het leven
zwaar is. Vervolgens voegt Mi
chiel Borstlap zich bij hem, bij
na in zijn vleugel gedoken. Hij
speelt een intro, uitproberend
en tastend en allengs gaan de
rollende nootjes en de verze
nuwde muziekjes swingen. Dit
klinkt goed.
Borstlap en Vicent vormen een
vanzelfsprekend duo, dat intri
gerende muziek maakt. Maar
toch komt het concert, dat de
raadselachtige naam Etnia
heeft meegekregen, niet echt
van de grond. Dat zal ten dele
komen door de temperatuur in
de zaal. „Het is koud hier", zijn
de eerste woorden die Borstlap
spreekt - en óf hij gelijk heeft -
maar het komt ook omdat de
Oezbeekse zangeres E
manova zich niet zoB|
ze muzikale wereld fc
ven. Haar hese, a»
past niet in het imft,
sche, vrijzwevende F
dat Borstlap en Vïq
pen, haar babadibibif
bi's maken er etnia
clubswing van. L
Alleen in haar eigen
'Binafscha' en, na I
'Maida Maida', als B
Vicent zich nadruk»
achtergrond houden!
een beetje te stralefc
het liedje over 'reg
een regenplas' tinke
veel te sfeervol en so
uit de toon bij haai
hoekige geluid.
De combinatie Bors
levert gelukkig wel
muziek op. Adembei
ventief, soms extree
zelf-gekeerd met s
ken van een enormi
klinkt de tweedelige
BB' als een magisdi
en creëren ze met
racotta schalen en
synthesizer-effecten
tiek klokkend te
waar een hypnotis
van uitgaat. In die vi
tellectuele sfeer we
als een iets te frisse
'Geen toespraak om te lachen' van prins Willem-Alexander
door Bemice Breure
den haag/gpd - 'Een toespraak om te la
chen in plaats van te huilen' had prins Claus
het publiek in het vooruitzicht gesteld tij
dens zijn laatste uitreiking van de naar hem
vernoemde cultuurprijzen. De zieke prins
gemaal moest toen zijn praatje voortijdig af
breken maar beloofde voor 2002 beter
schap. Prins Willem-Alexander deed giste
ren, twee maanden na het overlijden van
Claus, om begrijpelijke redenen niet eens
een poging om de humorvolle optredens
van zijn vader te evenaren.
De kroonprins beperkte zich tot het feitelijk
overhandigen van de prijzen aan hoofdwin
naar Mohammed Chafik, wetenschapper en
schrijver uit Marokko, en de muzikant Yous-
sou N'Dour uit Senegal. Willem-Alexander
bleef daarbij ver uit de buurt van de micro
foon. De hoofdprijs was 100.000 euro, de
negen kleinere laureaten bestaan uit 25.000
euro.
De zesde uitreiking van de Prins Clausprij-
zen werd gisteren in de Haagse Ridderzaal
gehouden omdat het Paleis op de Dam nog
steeds wordt gerenoveerd. Koningin Beatrix,
kroonprins Willem-Alexander en prinses
Maxima zaten ingetogen op de eerste rij.
Echt gelachen werd er niet, ai was de bijeen
komst bij vlagen enerverend.
Anke Niehof hield als voorzitter van het
Prins Claus Fonds 'een moment van reflec
tie' ter nagedachtenis aan de prins. Ze prees
zijn vermogen om enthousiast voorstellen te
presenteren èn goed te kunnen luisteren
naar argumenten van een ander. Het ver
weesde fonds troost zich met de 'rijke erfe
nis aan ideeën en principes' die Claus heeft
nagelaten. Aan de droom van de prins, een
'Sahel-Opera' uitgevoerd door Afrikaanse
artiesten, wordt gewerkt. „We vinden dat
nog steeds een geweldig idee. De voorberei
dingen zijn in volle gang."
Het thema van dit jaar was taal, in gespro
ken en gezongen vorm. Naast Youssou
N'Dour sleepten onder meer de Israëlische
journaliste Amira Hass, cartoonist Ali Ferzat
uit Syrië en animatiefilmer Walter Tournier
uit Uruguay de kleinere prijzen in de wacht.
De bijeenkomst werd afgesloten met een
opmerkelijk optreden van twee Senegalese
rappers en vier Marokkaanse Nederlanders.
In traditionele lange gewaden rapten de
Afrikanen op hun knieën over vrede, op nog
geen twee meter afstand van de koningin.
Prinses Maxima begon als een van de eer
sten aanmoedigend mee te klappen met de
kakofonie in het Nederlands, Engels, Frans,
Berber en Wolof (een straattaal van Dakar).
Prins Claus had ongetwijfeld met haar mee
gedaan.
