KUNST 8f CULTUUR
Musea onthutst over
recente kunstroven
Hollandse meesterwerken op Schiphol teZS^oudh^n
Eten of gegeten worde
Voorproefje Youp in Leidse Schouwburg
Rapper Nelly
verzamelt prijzen
Bond weer op
hummer 1 in VS
Koningin opent
Van Abbemuseum
Beelden
gestolen
Koninklijk huis
laakt auteur
Tomas Ross
Leidse musea extra alert maar geen extra maatregelen
Egyptisch Museum honderd jaar
Muziek"
overwe
concert^
af te stc
dinsdag lo decemb
door Wijnand Zeilstra
leiden - Youp van 't Hek pro
beert zijn oudejaarsconference
in Leiden uit. En het levert de
vertrouwde beelden op. Om
kwart over acht zitten vijfhon
derd mensen in de schouwburg
op zijn eindejaarsbespiegelin-
gen te wachten. Vijf kwartier la
ter stroomt de zaal leeg, waarna
om even na tienen een nieuwe
zaal met vijfhonderd fans in
spanning afwacht wat er gaat
komen. Steeds twee voorstellin
gen per avond - wat een vak,
fiapper Nelly. Foto: Reuters
las vegas - Rapper Nelly heeft
gisteren de ene prijs na de an-
riere in de wacht gesleept. De
muzikant kreeg liefst zes onder
scheidingen toegekend tijdens
de 2002 Billboard Music
Awards Show in de MGM Arena
in Las Vegas. De belangrijkste
onderscheiding was die voor
artiest van het jaar'.
10s angeles - De nieuwste Ja
mes Bond is op dit moment de
succesvolste film in de Ameri
kaanse bioscopen. In een nek-
aan-nek race met Harry Potter
heroverde 'Die Another Day"
iruim twee weken na de premiè-
je van beide films de kopposi
tie. Het jongste avontuur van de
JBritse geheim agent 007 bracht
tot nu toe 120,2 miljoen dollar
in het laatje. 'Harry Potter en de
£eheime Kamer' leek een week
geleden nog de best bezochte
film te worden. De Britse tove
naarsleerling kwam afgelopen
weekeinde niet verder dan de
derde plaats, blijkt uit cijfers
van de Amerikaanse bioscopen.
,:«L
-eindhoven - Koningin Beatrix
-opent op vrijdag 17 januari het
vernieuwde en uitgebreide Van
Abbemuseum in Eindhoven.
Dankzij de nieuwbouw, een
ontwerp van architect Abel Ca-
•hen, is de tentoonstellingsruim
te vier maal zo groot geworden.
Daardoor is het mogelijk om
voortaan gelijktijdig werken uit
de eigen collectie en wisselten
toonstellingen te laten zien. Op
.19 januari gaat het museum
open voor het publiek met de
tentoonstelling 'Over wij, About
we', bestaande uit de belang
rijkste werken uit de eigen col
lectie, aangevuld met nieuwe
aanwinsten die door verschil
lende kunstenaars speciaal voor
de nieuwbouw zijn gemaakt.
de bilt - Uit de beeldentuin van
kunstenaar Jits Bakker in De
Bilt zijn naar nu blijkt in de
nacht van vrijdag op zaterdag
twaalf beeldhouwwerken gesto
len. Het gaat om elf bronzen
sculpturen en een marmeren
beeld van de beeldhouwer. De
werken vertegenwoordigen een
gezamenlijke waarde van zo'n
130.000 euro. Het gaat om één
van de grootste beeldenroven
uit de Nederlandse geschiede
nis. In oktober werden ook al
vier sculpturen van Bakker ge
roofd.
den haag/gpd - Het koninklijk
huis is 'not amused' over de
jongste thriller 'Omwille van de
kroon' van misdaadauteur To
mas Ross. Hoofddirecteur Eef
Brouwers van de Rijksvoorlich
tingsdienst heeft de schrijver in
^een brief laten weten dat som
mige beweringen in zijn boek
grievend en beledigend zijn en
-inbreuk maken op de 'persoon
lijke levenssfeer' van leden van
het koninklijk huis.
Ross' thriller behandelt de Greet
Hofmans-affaire, die zich af
speelde in de jaren vijftig. Ook
"gaat de schrijver in op de rol van
prins Bemhard tijdens de Twee
de Wereldoorlog. De toenmalige
.prins-gemaal zou twee zonen
hebben verwekt bij een Engelse
dame, een bewering die volgens
Brouwers onjuist is. Ook zou
Bernhard tijdens de Tweede
Wereldoorlog een brief met vre
desvoorstellen aan nazi-topman
Himmler hebben geschreven.
Brouwers heeft het bij het NIOD
nagevraagd en stelt dat van die
kant met stelligheid wordt ont
kend dat een dergelijke brief zou
bestaan.
Volgens Ross heeft Bemhard
wel degelijk twee zonen bij een
'Engelse dame' verwekt Hij
noemt drie boeken waarin deze
gegevens te vinden zijn. Ook de
brief die Bernhard op 24 april
1942 aan Himmler zou hebben
geschreven duikt volgens Ross
in veel literatuur op.
wat een bedrijf.
Beide voorstellingen beginnen
op exact dezelfde manier: na
een kort inleidend muziekje
komt Youp op, zegt bij wijze van
mededeling vooraf dat hij na dit
programma definitief gaat stop
pen, maakt de grap af, en de
eerste lachsalvo is binnen één
minuut een feit. Want dat 'stop
pen' is natuurlijk maar spel,
Youp 'speelt' Youp luidt immers
de programmatische titel. Als
kind nam hij zich al voor later
nooit te gaan werken en alleen
maar te blijven spelen. Het lijkt
hem aardig te zijn gelukt.
Het is een rare gewoonte, maar
menigeen gaat na het zien van
zo'n proefvoorstelling op oude
jaarsavond kijken, of er nog veel
veranderd is. Het lijkt alsof Youp
dit keer op alles gerekend heeft.
December duurt nog wel even,
en wie kan nu al weten, hoe dit
turbulente jaar zal aflopen. De
verhaalstructuur van zijn confe
rence is losser dan ooit. Er zou
dus eventueel van alles kunnen
veranderen. De absurditeit van
voetbalvandalisme of in saai
heid vastgelopen relaties zijn fa
voriete Ypup-onderwerpen. Ze
komen ook nu weer in rijke ma
te voor. Die kunnen er dus uit,
als dat nodig mocht zijn.
De gekte van 2002 komt trou
wens in het eerste deel van de
conference volop aan bod. Wie
dacht dat een cabaretier deze
gekte nauwelijks nog met een
grap kan overtreffen, heeft het
mis. Youp heeft in veel gevallen
toch weer een vorm gevonden
om alle absurditeiten als zoda
nig te ontmaskeren. Het is la
chen en je schamen tegelijk -
van de bouwfraude tot en met
Pim, van de koninklijke bruiloft
tot en met het pretparkenover
schot of 'de grimmige sfeer in
ons welvarende land. Wie om
kijkt, verbaast zich, en Youp
weet als geen ander die verba
zing aan te wakkeren.
Vanavond mag Leiden nog
tweemaal voorproeven. Het uit
eindelijke gerecht wordt op ou
dejaarsavond door de VARA op
gediend.
leiden - De Nederlandse muse
umwereld heeft onthutst gerea
geerd op de roof van twee schil
derijen uit het Van Gogh Muse
um, zaterdag, en de diamantroof
uit het Museon in Den Haag, vo
rige week zondagnacht. Dat in
twee toch als goed beveiligd be
schouwde musea kon worden in
gebroken, had niemand ver
wacht.
Ook Jetteke Bolten, directeur
van Stedelijk Museum De La
kenhal in Leiden, toont zich ge
schokt. „Het is moeilijk om het
boeventuig tegen te houden.
Enerzijds moeten wij als musea
streven naar zoveel mogelijk
openheid. We mogen geen ge
sloten burcht zijn. Die openheid
heeft echter een keerzijde. Je
kunt blijkbaar, zoals in het Van
Gogh Museum, zomaar een ruit
inslaan. Gelukkig heeft De La
kenhal niet zoveel ramen.''
Bolten zat een paar jaar geleden
in een commissie die de beveili
ging van de Nederlandse musea
onder de loep heeft genomen.
„Een van de aanbevelingen was
dat musea de beveiliging moes
ten aanscherpen. Dat advies is
over het algemeen goed opge
volgd. Ook De Lakenhal heeft
een aantal verbeteringen aange
bracht. Ik zeg niet welke. Met
zulke informatie ben ik alleen
maar criminelen ten dienste",
aldus de directeur van het Leid
se museum. Naar aanleiding
van de nieuwe kunstroven heeft
zij geen extra maatregelen ge
troffen.
Voor het Museum voor Volken
kunde geldt hetzelfde. „Wel
vormt dit voor ons een aanlei
ding om alle procedures nog
eens goed door te nemen", zegt
directeur Steven Engelsman.
„Waar zitten de onzorgvuldig
heden, waar verslapt de aan
dacht?" Ook voor Engelsman
geldt dat hij ervoor wil waken
zijn museum tot een fort te ver
bouwen. „Je kunt overal wel ge-
uniformeerde, barse bewakers
neerzetten die bij het minste of
geringste ingrijpen, maar daar
mee maak je het museum niet
aantrekkelijker. Beveiliging is
belangrijk, maar niet prioriteit
nummer één."
Een woordvoerster van het
Rijksmuseum van Oudheden
zegt dat het museum aan het
Leidse Rapenburg ervan uitgaat
optimaal beveiligd te zijn. „Wel
zijn we momenteel extra alert,
maar nadere details daarover
willen onze beveiligingsmensen
niet geven.
Annemarie Veis Heijn, directeur
van de Nederlandse Museum
vereniging zegt dat de twee ro
ven de museumwereld in beroe
ring hebben gebracht. „Het ge
beurde roept een gevoel van on
veiligheid op. Kennelijk kan in
goed beveiligde musea geroofd
worden. Dat hadden we zeker
niet verwacht."
De vereniging, waaraan vier
honderd musea zijn verbonden,
heeft een handleiding voor be
veiliging van musea uitgegeven.
Ook verzorgt de vereniging cur
sussen en werkgroepen 'beveili
ging musea'. Volgens Veis Heijn
zijn Nederlandse musea over
het algemeen beveiligd op 'in
ternationaal niveau'. De twee
beroofde musea al helemaal.
„Beide hebben zowel camera
bewaking als bemande beveili
ging", aldus Veis Heijn.
„Er zijn overigens twee soorten
bewaking: die van overdag en 's
nachts. Overdag is beveiliging
moeilijk. Je moet schipperen
tussen veiligheid en toeganke
lijkheid. 's Nachts zou de bevei
liging toch potdicht moeten zit
ten."
Naar aanleiding van de diefstal
len komt de museumbranche
waarschijnlijk deze week bij el
kaar om te praten over maatre
gelen. Het ministerie van On
derwijs, Cultuur en Weten
schappen, de Inspectie Cultuur
bezit en het Instituut Collectie
Nederland (ICN) heeft ze uitge
nodigd voor een gesprek om
over oplossingen te praten.
De museumvereniging wil met
name dat het (on)veiligheidsbe-
wustzijn bij musea wordt ver
sterkt. „Een Intomart-onderzoek
wees enige tijd geleden uit dat
daaraan nog het een en ander
schort", aldus Veis Heijn. „De
wereld is veranderd, onveiliger
geworden en daar hebben mu
sea ook mee te maken", geeft de
verenigingsdirecteur aan. „Met
die diamantenroof uit het Mu
seon dachten we nog dat dat
misschien eerder bij dat soort
voorwerpen kan voorkomen.
Maar nu het ook weer met schil
derijen is gebeurd, heeft ieder
een het idee dat het hen ook kan
overkomen."
De gestolen schilderijen van
Van Gogh waren niet verzekerd,
omdat ze in bezit zijn van het
Rijk. Veis Heijn noemt dat 'ver
standig beleid'. „De verzeke
ringspremies zijn gewoon te
hoog om voltallige collecties te
kunnen verzekeren. En door de
huidige ontwikkelingen zullen
die premies waarschijnlijk nog
verder stijgen.
caïro - Het is wellicht het bekendste gezicht uit de
oudheid, dat van Tutanchamon. En een mooie foto
levert het sowieso op. Het gouden masker van de
farao is een van de topattracties van het Egyptisch
Museum in Cairo dat gisteren begon met de viering
van het honderdjarig bestaan. Foto: AP/Amr Nabil
AMSTERDAM/ANP Schiphol
heeft als allereerste luchthaven
in de wereld een eigen museum.
Kroonprins Willem-Alexander
opende gisteren het Rijksmuse
um Amsterdam Schiphol. Reizi
gers kunnen nu naast al dan
niet belastingvrij winkelen of
een kopje koffie drinken, beken
de Hollandse meesterwerken
bekijken, voordat ze het vlieg
tuig instappen.
Het museum is een dependance
van het Rijksmuseum in Am
sterdam. In de goudkleurige
'zwevende' ruimte van 160 vier
kante meter zijn tien kunstwer
ken te zien uit de 17de eeuw, de
Gouden Eeuw. Het gaat om ne
gen schilderijen van onder an
deren Jan Steen, Jacob van Ruis-
dael en Pieter de Hooch en een
tegeltableau van Comelis Bou-
meester dat speciaal voor dit
museum opnieuw is gerestau
reerd. Ook hangt er een werk
van Rembrandt, een portret van
zijn (vermoedelijke) echtgenote
Saskia van Uylenburgh. Behalve
deze werken zijn kleine tijdelijke
tentoonstellingen te zien. Mo
menteel is dat een collectie glas-
serviezen en siervazen, Dutch
Design Glass from the 1920's.
De ruimte is ontworpen door
architectenbureau Benthem
Crouwel Naco. Volgens J. Ben
them is specifiek gekozen voor
de kleur goud. „Niet alleen van
wege de Gouden Eeuw, maar
ook om aandacht te trekken en
toch de kunst te respecteren."
Onder het museum kunnen
mensen souvenirs kopen in de
Rijksmuseum Shop. Het Rijks
museum in Amsterdam en
Schiphol hebben ieder de helft
van de kosten voor de expositie
ruimte, ongeveer 2,5 miljoen eu
ro, betaald. De exploitatie van
de 'Gouden Box', zoals het mi-
nimuseum ook wel wordt ge
noemd, zal grotendeels door de
opbrengst van de winkel wor
den bekostigd.
De initiatiefnemers verwachten
dat het museum een succes
wordt. De miljoenen passagiers
die bijvoorbeeld alleen Schiphol
aandoen, omdat ze moeten
overstappen, kunnen op deze
manier makkelijk kennis maken
met de Nederlandse cultuur.
Voor Schiphol is het „een parel
Londen/leiden - Enkele van de
grootste musea ter wereld heb
ben een verklaring ondertekend
waarin zij zeggen niet van plan
te zijn oudheidkundige kunst
werken 'terug te geven' aan de
landen waar de objecten van
daan komen. De directeuren
van achttien musea, waaronder
ook het Rijksmuseum in Am
sterdam, hebben hun handteke
ning gezet onder de verklaring
die is opgesteld door het Metro
politan Museum in New York.
De instellingen zeggen dat zij
functioneren als 'universele mu
sea' waarvan de hele wereld kan
profiteren. Volgens de directeu
ren zou onder meer de kunst uit
de klassieke oudheid tegen
woordig niet bewonderd wor
den, als musea de kunstwerken
niet ten toon stellen. Het grote
publiek raakte op deze manier
doordrongen van de waarde die
bijvoorbeeld klassieke Griekse
beelden hebben voor de moder
ne wereld en de mensheid als
geheel.
De afgelopen jaren hebben veel
landen waarvandaan in het ver
leden kunstwerken naar wester
se musea zijn verscheept, de te
ruggave van de objecten geëist.
Sommige, veelal kleinere, voor
werpen zijn teruggegeven, maar
musea hebben aan de meeste
claims tot nu toe geen gehoor
gegeven.
De musea die het document
hebben ondertekend, zeggen
dat de manier waarop de objec
ten in het verleden in het bezit
van de musea zijn gekomen,
niet te vergelijken is met wat nu
de illegale kunsthandel of roof
wordt genoemd.
Steven Engelsman, directeur
van het Rijksmuseum voor Vol
kenkunde in Leiden, is dat met
de ondertekenaars eens. „Je kan
nieuw recht niet op een oude si
tuatie toepassen." Toch behoort
hij niet tot de ondertekenaars
van de verklaring. Hij vindt het
te ver gaan om tegen elke vorm
van retoumering te pleiten. „Je
moet dat per geval bekijken.
Momenteel proberen een aantal
landen om menselijke resten
van hun inheemse bevolking te
rug in bezit te krijgen. In zo'n
geval vind ik dat je zo'n aan
vraag moet honoreren."
t
1
1
door Herman Joustra ii
leiden - Puur reke :l
zien is het een eenti
lossing. De jaarlijk 11
concertzaal Q-bus e
gelijk aan het jaarlij
het Muziekhuis. Afs
zaal zou de finani|
men dan ook in
sen. Maar een prett j
is het niet want he
heet natuurlijk nie*
zo. Johan Andrée, r
de Stichting Muzie >1
dan ook dat het n t
komen. Maar daar\|
hulp van de gem
.Anders is het wat e
einde verhaal en ;c
nog keihard voor mk
ken om te voorkoi
einde zich niet uit!
hele Muziekhuis."
Een paar weken 1
Andrée de perikeli
uit de doeken tijdei 11
dering van de raae
voor cultuur, waai 1
ting voor 2003 were
Bij die gelegenheid li
gemeente financiee e
gen. „Want de sii r
pend. We hebben
structureel tekort v i
ro. Dan houdt het 1 r
keer op. Afgelopen
ten we even dat we
niet meer konden h
Zover kwam het
niet, maar schetst
van de situatie. I
problemen zijn di
voeren op de Leid:
van Popmuzikant!
Die zou in Het NI*
programmering vai
zaal Q-bus verzorg!
huur voor haar reki
„Maar al snel na c
1997 ging het mis. e
mering was geen
verliezen stapelden
Uiteindelijk moest
huis de prograi1
plichtingen van de j
overnemen, inclus 1
„Toen dachten we
gaat zich wel tei
misschien zal de g
ons een compel1
treffen." Dat geb
niet. „Tot overmas
zegt Andrée,
schuldeisers van d!
stoep met navorde
door, en door inte
strubbelingen, ble»
ons lange tijd nie
boekhouding op <j
den. En dat is noi
subsidie in aanm<
men."
Die subsidie, 38.; 1
jaar, heeft Het Mjj
laatste jaren niet
gen, zegt Andrée.
de jaarlijkse huur 1
pand, van 64.698,91
financiële problem*
deels verklaard. Ini
de accountant dei
1999 goedgekeurd
naar verwachting 1
ook d'e cijfers van I
zijn ingediend.
Natuurlijk zijn er'
sten, maar die zijn
niet voldoende. „Pi
teren hier zo'n ze\
Dat zijn ongeveer»
muzikanten. Dat is!
kerntaak, het ven
oefenfaciliteiten vd
kanten. De muziej
hier ook lessen. Ik:
wekelijks vierhonc
muziek beoefenet
wel wat Op, maar»
Met het afstoten va
men we een eindj
dat we daarmee 1
helft van het tekort!
pen. Maar we doei
lijk liever niet. We I
op de gemeente." j
Verantwoordelijk
Alexander Pechtolij
nog geen commenij
Kroonprins Willem-Alexander opende het dependance van het Rijksmuseum op de luchthaven Schiphol.
Foto: ANP/Peter de Jong
op de kroon" van de al bestaan
de 24-uurs stad, zei D. Flink, di
recteur Retail van Schiphol. „In
zo'n metropool mag een muse
um niet ontbreken." Ook het
Rijksmuseum is blij met de de
pendance. Het is volgens hen
belangrijk de collectie toeganke
lijk te maken voor een zo groot
mogelijk publiek. Bovendien is
het een „mooie etalage" als het
Rijksmuseum in de hoofdstad
de komende jaren wordt ver
bouwd.
Angst voor diefstal, na de roven
in twee musea afgelopen week,
is er niet. Aangezien de plek zo
bijzonder is voor een museum is
goed nagedacht over de beveili
ging, zegt A Visser van het Insti
tuut Collectie Nederland (ICN),
dat onderzoek deed naar de in
vloed van trillingen, klimaat en
beveiliging. De werken zijn in
twee speciale vitrines van bij
zonder veilig glas geplaatst. Bo
vendien is het gebied waar het
Rijksmuseum Schiphol ligt al
zeer veilig, omdat het achter de
paspoortcontrole is en er volop
bewakers van de luchthaven en
de Koninklijke Marechaussee
rondlopen.
Het museum gaat om 07.00 uur
open en sluit om 20.00 uur. De
toegang is gratis.
theater recensie
Susanne Lammers
Voorstelling: 'Erik of het klein
insectenboek' door Beumer Drost. Naar
het boek van Godfried Bomans.
Tekstbewerking: Tom Sijtsma. Regie:
Henk van Ulsen. Spel. Peter Drost.
Vormgeving: Tom Schenk. Gezien: 8/12,
Leidse Schouwburg.
Een wereld waarin wespen wo
nen in een rode chrysant, hun
angel in de paraplubak zetten
en contrabas spelen op een le
vende bromvlieg. Dat opschrij
ven is op zich niet zo moeilijk,
dat laten zien is hogere tover
kunde. Beumer Drost hebben
voor het verbeelden van 'Erik of
het klein insectenboek' niet
veel meer nodig dan licht en
een soepel wit doek dat door
een ingenieus systeem van ka
trollen alle mogelijke vormen
kan aannemen.
Het doek, met de vorm van een
spinneweb, begint als de groe
ne Wollewei op het schilderij in
Eriks slaapkamertje en wordt
met evenveel gemak een schit
terende vlinder als een kwaad
aardige spin, een donker tor-
renhol of een lichtdoorschenen
slakkenhuisje. Dat dat simpel
ogende, maar razend knappe
decor de aandacht niet volledig
opzuigt, toont de kwaliteiten
van Peter Drost.
Hij speelt in zijn eentje Erik en
het hele insectenvolk dat de
Wollewei bewoont. En hij doet
dat perfect. Elk dier krijgt een
volstrekt eigen typering - er is
geen verwarring mogelijk. De
Haagse wesp, die als een Vespa
door de lucht zoemt, zijn zeven
zeer huwbare dochters en zijn
vrouw zijn reuze
hommel met de alj
Amsterdamse
klinkt volkomen a|
pasontloken vlindl
waar je onmidde
verliefd op worcj
nog knapper dan
gen is de snelhj
Drost tussen de
dieren heen en we)
Toch is 'Erik of h«
tenboek' niet
sprookjesachtig 1
ook een rare, wrej
beesten die elkaaij
kijken. Ook Erik j
aan het dilemma
ten worden', maa
gruwelijk dat ookj
vergeleken bij dj
mensen-wereld v|
eindelijk terugkeel
verwijten ze je dat
tasie hebt.
