'Opa had wel wat met billen, ja'
'Geluid van Hotz' in Leidse remise
KUNST CULTUUR
Nieuwe Ayckbou!
blijft in de luchf
hangen
Cliff laat twee gezichten zien
Het Krui(|
en hong
in de wer!
Overzichtsexpositie schilderijen en tekeningen van Jan Sluijters
Je staat hier midden in de alledaagse realiteit'
Antje Monteiro.
Foto: Frans van Zijst
Kerst-cd van
musicalsterren
Amsterdam - Bastiaan Ragas
heeft het initiatief genomen tot
het uitbrengen van een kerst-cd
volgezongen door zangers en
zangeressen uit Nederlandse
musicals. De opbrengst van de
cd 'X-mas feelings' is bestemd
voor de stichting Opkikker, die
de wensen van ernstig zieke
kinderen probeert te vervullen.
Het album biedt bekende kerst
liedjes in moderne arrange
menten zoals 'Christmastime',
'Let it snow', "White Christmas',
gezongen door onder anderen
Linda Wagemakers, Laura Vlas
blom, Maaike Widdershoven,
Tony Neef, Antje Monteiro, Ve
ra Mann, Joke de Kruijf, Nur-
laila Karim en Tooske Breugem.
De cd is te koop bij de theaters
waar een Van den Ende-pro-
ductie staat of via de website
www.opkikker.nl
Heruitgave van
oeuvre Simenon
utrecht - Uitgeverij Bruna be
gint volgend jaar met een
heruitgave van het complete
oeuvre van Georges Simenon.
In vier jaar tijd worden zowel
de 83 titels waarin de vermaar
de commissaris Maigret mis
drijven oplost als de 117 gewo
ne romans van de Belgische
veelschrijver opnieuw uitge
bracht. Volgend jaar wordt in
ternationaal de honderdste ge
boortedag van Simenon her
dacht. Simenon was tijdens zijn
leven de meest de verkochte
schrijver ter wereld. Naar schat
ting zijn er meer dan 500 mil
joen exemplaren van zijn boe
ken verkocht.
Chagall trekt
50.000 bezoekers
Amsterdam - Het Joods Histo-
risch Museum heeft in acht we
ken 50.000 bezoekers gehad
voor de tentoonstelling 'Mare
Chagall, Het Joods Theater'. De
instelling krijgt normaal onge
veer 100.000 belangstellenden
in een jaar over de vloer. De ex
positie, met onder meer zeven
monumentale wandschilderin
gen op doek, is wegens het gro
te succes verlengd tot en met 19
januari. Daarna moeten de
doeken naar een overzichtsten
toonstelling in Le Grand Palais
in Parijs. Chagall (1887-1985)
schilderde de werken in 1920
voor het Joods Theater in Mos
kou.
theater recensif
Dick van Teylingtf
Dood Paard speelt Cinindrestr
van en mei Gillis Biesheuvel»
Green, Manja Topper en Oi
Woensel Gezien: LAKtheater'
6 december 1
Philip Freriks speelt dit
een voorstelling waarin,
ventig keer een zin bej
'Ik herinner mij'. De thi
kers van Dood Paard f
grotere tegenstelling di
hebben honderden j
geschreven en geleerdl
ginnen met 'Ik kan f
voorstellen dat'. Elke1
monteren en improvij
die weer in een andere
de. Na de voorstelling
procédé aanstekelijk. 5
Voor twee schermen 1
filmde stadsgezichten, I
waterschappen zegge!
Biesheuvel, Manja Toj
Oscar van Woensel hun
aan de zijkant zorgt t
Green voor het geluidsd
„Ik kan me niet voorst»
er in Nederland meer:
zijn dan mensen. Datl
wicht van alle insectei
kaar groter is dan datJ
mensen bij elkaar. Dal
vier minuten iemand
honger sterft. Grijs heq
is in het huidige modeb
meeste bowlingbanen 1
ana liggen. Er uit één 1
honderd hamburgers g
universum eindig, doö
grensd is. Dat je zeg
mijn naam is Corrie."
Uit die botsing van sf(
dachten en werelden
langzamerhand iets oj
de moraal van de vod
kan noemen: de ongelij
een wereld die aan de
kant steeds gelijker wo
dat er in elke grote wir|
een Kruidvat zit. Hong!
over ongeremde conl
de ellende van asielzol
genover de talloze opwl
ten die aan het einde
voorstelling over de vlo
ven.
In zo'n wereld leven
mag, nee, dat moet gezi
den. Dood Paard zet hi
ernst naast elkaar,
dwingend te worden:
wat je ermee doet. D,
een aardige, maar ook.
blijvende voorstelling c
ik. De begin-twintiger
me het theater uitliep,
niet. "Ik kan me niet voi
dat je dit durft te verti
kan me niet voorstella
met deze quasi-kuni
shit met een muziekje
geld kan verdienen." ij
werkt.
i
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: FlatZooi van Alan
Ayckbourn. Spel: Lottie Hellingman
e.a. Regie: Andy Daal. Gezien: 6/12,
schouwburg Leiden.
Ayckboums populariteit is
ongekend. De uiterst produc
tieve blijspelauteur heeft we
derom een nieuw stuk uitge
bracht. Het is nog maar net
in Engeland in première ge
gaan. In blind vertrouwen op
zijn grote vakmanschap
speelt ook al direct een Ne
derlandstalige bewerking van
zijn nieuwste stuk in onze
theaters.
Dat is een alerte reactie. Toch
is die snelheid een beetje
voorbarig geweest. Juist de
schrijver die zijn spelers zo
vaak perfect materiaal aan
reikt, laat hen in dit nieuwe
stuk nu toch beduidend in de
steek. Het verhaal blijft in de
lucht hangen.
Maar liefst drie ondankbare
vrouwenrollen bevat dit stuk
waar dan ook nauwelijks iets
van te maken valt. Ellen
Röhrman mag geforceerd
leuk doen om het stuk op
gang te brengen. Hannah van
der Sande is een geheimzin
nige assistente die op de ach
tergrond moet blijven. En
Marja Ueuwen mag een
duistere transactie afronden.
Ook zij krijgt nauwelijk)
bladzijden tekst.
Alle aandacht gaat uit
Lottie Hellingman die i
appartementencomplex
de conciërge komt v»
gen. Hellingman gooit
energie in haar rol van
loze actrice Trudy BI:
We zien haar versierpo]
jegens de buurman,
wordt nog even een d«
toneelspeelster als ze t
merkwaardig complo*
recht blijkt te zijn gekf
Het levert aanvankelijk?
le grappige momente)
maar meer echter niet
een vlak personage v?
eenmaal helaas weinig f
ken - al haar inzet ten sj
Voor Serge-Henri Val(
zijn handlangers in h<
Olaf Malmberg en
Feenstra, valt er ook rf
kelijk weinig eer aan hr
verhaalgegeven te beJ
Valcke draait wel erg f
lend op de automatisd
loot en Feenstra heeft
ondankbare flutrol als
der genoemde dames.
Malmberg kan iets di
de zogenaamde buun
de versiertoer. Ook zijl
sonage blijft een schel
cliché. 'FlatZooi' is gee
spel, geen klucht, gee*
medy en geen thriller. I'
een warrelige mengel1
Zeven acteurs staan
woorden maar met bj'
vend weinig inhoud <i
neel. Waar is het Ayckt#
kwaliteitskeurmerk geb^
muziek recensie
Louis Du Moulin
concert: Cliff Richard met achttienkoppig orkest.
Gezien: 5/12. Ahoy'. Rotterdam.
Goed bekeken van Sir Cliff om de con
currentie aan te gaan met de Sint. Want
waar bijvoorbeeld Moby twee jaar gele
den in Ahoy' duidelijk hinder onder
vond van de verjaardag van de goed
heiligman, leek de Britse popveteraan
(62) eerder gebaat bij de keuze voor
pakjesavond: het Rotterdamse sportpa
leis was niet alleen tot de laatste plaats
bezet, maar eveneens in een lossere bui
dan waarmee Richard maar al te vaak
wordt geconfronteerd.
Het surprise-element bestond wat hem
betreft uit het presenteren van twee
sterk verschillende showhelften. Voor
de pauze etaleerde de eeuwig jeugdige
Bachelor Boy zichzelf meer als laid
back, grotendeels aan de hand van zijn
vorig jaar verschenen coveralbum
Wanted'. Daarbij imponeerde Cliff zelf
vocaal vrijwel voortdurend, maar bleef
de aanvulling van zijn achttienkoppig
orkest (inclusief acht strijkers!) opval
lend bescheiden.
Bij de opening van het tweede gedeelte
maakte Richard de 9500 fans - in meer
derheid nog altijd meisjes van dertig-
plus - met 'Bom To Rock 'n Roll' met
een duidelijk dat de klok flink was ver
zet. In feite dook hij om de haverklap
meer dan veertig jaar terug in de tijd.
Naar de jaren dat met name The Everly
Brothers, Buddy Holly, Jerry Lee Lewis,
natuurlijk Elvis en even later hijzelf met
The Shadows stonden voor 'wild ge
raas'. Dat Presley zijn absolute voor
beeld was geweest, ook voor hem de
enige echte King, bekende hij wat
graag. Maar hij plakte er wel meteen
aan vast dat hij hem twee jaar geleden
toch maar mooi voorbij was gestreefd:
qua Britse hitsingles gemeten naar het
aantal weken in de verkooplijsten.
„Maar inmiddels heeft Elvis dus weer
wel flink gescoord. En omdat hij dat
heeft gedaan, terwijl hij niet meer leeft,
weet ik niet wat ik nu moet doen",
grapte Richard zich naar een vlammen
de eerbetoon aan zijn inspiratiebron
toe.
Het repertoire was dan wel belegen, de
vertolking plus de algehele omlijsting
(met centraal in het decor een immens,
slim gebruikt video-oog) verre van. De
zelfde Cliff die zegt eigenlijk nog zo te
hunkeren naar nieuwe platensuccessen
is dankzij zijn geweldige vakmanschap
en dito gedrevenheid de laatste die der
gelijke houvast nodig heeft. Het moet
wel raar lopen wil hij niet in de voet
sporen treden van 'oudgedienden' als
Sinatra en Aznavour.
door Piter Bergstra
assen - Jan Sluijters (1881-1957)
maakte duizenden schilderijen en
tekeningen. Het liefst schilderde
hij vrouwen: zijn eigen vrouw,
zijn dochters, maar ook betaalde
modellen. Het Drents Museum
laat de komende maanden een
overzicht zien van Sluijters' vrou
wen. Er hangt ook een portretje
van zijn kleindochter Else, educa
tief medewerkster van het muse
um. Ze gaat rondleidingen ver
zorgen.
We staan voor een wand met
schilderijen van dames in door
zichtige hemdjes. „Dit zijn de
'chemises'. Met 'chemise verte'
ben ik opgegroeid." Else Gerrit-
sen-Sluijters, kleindochter van
de schilder, wijst op een stuk
met een dame in een groen af
zakkend niksigheidje. „Het is
waarschijnlijk een prostitué ge
weest. Haar houding heeft iets
onderdanigs, maar ook iets se
reens en ontroerends. Je gaat
compassie voelen als je het veel
ziet."
Else Sluijters' ouderlijk huis in
Breda hing vol schilderijen van
haar opa. Ook veel naakten, dat
vonden ze als kinderen doodge
woon. „We zeiden: 'O, de blote
billen van oma'." Ze vond het
veel gekker dat haar vriendinne
tjes zo moesten giechelen om
die naakten aan de muur.
Opa werd in de familie als geni
aal beschouwd. „Hij werd ge
adoreerd." Ze heeft hem nau
welijks gekend, hij overleed op
haar zevende, maar ze herinnert
zich zijn atelier aan het Olym-
piaplein in Amsterdam. „Het
stond er hutjemutje vol schilde
rijen en accessoires - vazen, pot
ten, doeken en banken die je te
rugziet op zijn schilderijen. Dat
was spannend en interessant."
Opa liet zich aan de kleinkinde
ren niet veel gelegen liggen. „Hij
was aardig en vriendelijk, maar
liet je gauw gaan. Hij werkte al
tijd, zeven dagen in de week,
van 's ochtends acht tot 's mid
dags vier. Dan ging hij naar Arti
voor een biljartje, een sigaartje,
een borreltje." Toch gold hij als
een echte familieman, ze heeft
haar vader nooit horen klagen
over gebrek aan aandacht van
zijn beroemde pa.
De familie moest wel model zit
ten, haar vader weigerde op een
gegeven moment nog naakt te
poseren. Verder viel dat poseren
geweldig mee. „Je moest ge
woon gaan zitten, je babbelde
wat, moest even die kant uitkij
ken, en dan kon hij weer ver
der." Zelf heeft ze één keer ge
poseerd, als tweejarige kleuter.
Het geaquarelleerde portretje
hangt op de expositie, het is
haar eigen bezit, zoals wel meer
op de tentoonstelling.
Die beslaat twee grote zalen. In
de tweede veel naakten, mooie
schilderijen van mooie en min
der mooie vrouwen. Veel kon
ten. „Opa had wel wat met bil
len, ja." Zelfs de naaktmodellen
verstoorden niet de familierust.
„Hij was een liefhebber, niet al
leen van vrouwen die beant
woordden aan het schoonheids
ideaal. Maar van wat ik heb
meegekregen was hij geen rok
kenjager, grootmoeder liep het
atelier gewoon in en uit. fri die
tijd was niet elke dame bereid
bloot te poseren, het waren wel
dames van een zekere allure. Als
ze kwamen legde hij een lapje
stof over de sofa, daar moesten
ze dan op liggen. Als de dames
weer weg waren verdween ook
het lapje. Keurig netjes."
Op de tentoonstelling hangt een
moeilijk kijkende vrouw met één
ontblote borst. Goed mogelijk
dat dit Sluijters' eerste vrouw
was. Hij trouwde twee keer, zijn
eerste vrouw, van wie ook een
groot, traditioneel geschilderd
portret te zien is, had niet zoveel
feeling met het kunstenaarsbe
staan. Elses oma, Greet, wel. Ze
was een vrouw van de wereld,
volgens Else 'een vrouw met
drama'. Ze hangt in vele versies
Jan Sluijters schilderde het liefst vrouwen, mooie en minder mooie
vrouwen. Publiciteitsfoto's
in het Drents Museum, ook drie
keer als oude dame. „Zo kan ik
zien hoe ik er later uitzie", zegt
de kleindochter, die vindt dat ze
sprekend op haar grootmoeder
lijkt.
'Jan Sluijters. Vrouwen!' Tot en
met 9 maart 2003. Drents Mu
seum, Assen, di t/m zo 11.00-
17.00 uur. Op afspraak rondlei
dingen door Sluijters' klein
dochter.
door Rody van der Pols
leiden - Het is een onwaarschijn
lijke plek voor een theaterstuk:
de busremise van Connexxion
aan de Rijnsburgerweg in Leiden.
Een koude, ongezellige loods,
waar de adem in condenswolken
je mond uitdrijft. Toch is het uit
gerekend hier waar het team van
de nieuwe Stichting Bontekoe-
spelen al enkele weken bezig is
om 'Het Geluid van Hotz' vorm te
geven, een muziektheatervoor
stelling die aanstaande donder
dag in première gaat. „Het is
soms wel een gevecht met de lo
catie, ja."
Een lasapparaat spat oogver
blindende lichtflitsen in het
rond. De witblauwe vonken
werpen grillige schaduwen op
de grauwe loodswanden. Bo
venop een stellage zijn twee
mannen bezig spotlights te in
stalleren. Een leiding sist en
fluit. Ergens ratelt een karretje
over de oneffen Moer, gevolgd
door de diepe brom van een
Connexxion-bus die voorbij rolt
Een plek die verder af staat van
de serene rust in een verduister
de theaterzaal is moeilijk in te
denken. „Tja, je staat hier mid
den in de alledaagse realiteit",
zegt Bart Visser, die samen met
Nicole Linssen de artistieke lei
ding over het eerste project van
stichting Bontekoespelen heeft.
„Het is heel wat anders dan de
'zwarte doos' van het theater,
waar je geen idee hebt of het
buiten regent of dat de zon
schijnt. Maar dat is nu juist de
uitdaging van locatietheater.
Het is soms een gevecht, maar
je krijgt er ontzettend veel voor
terug. De sfeer, de omgevings
geluiden, noem maar op."
„Soms is het ook wel bizar", vult
Linssen aan. „Staat Leo Hogen-
boom, de acteur die het verhaal
vertelt, vol concentratie na te
denken over een stuk tekst, een
bepaalde passage, en dan komt
er ineens een buschauffeur
langslopen die heel droog van
Repetitie in de busremise van Connexxion aan de Rijnsburgerweg: onwaarschijnlijke plek voor een theaterstuk. Foto: Taco van der Eb
'hoi' groet. Op zo'n moment
moeten we daar heel erg om la-
'chen."
Een roodwit afeetlint markeert
de ruimte waar het decor lang
zaam vorm krijgt. Voor de tribu
ne die plaats biedt aan zo'n
honderd toeschouwers strekt
zich een langwerpige ruimte uit.
Her en der liggen blauw, oranje
en geel geverfde staalplaten op
de vloer. Het patroon is net iets
te regelmatig en geordend om
toevallig te zijn. Visser knikt en
laat een A4-tje zien waarop de
onderlinge afstanden van de
platen nauwkeurig zijn aangege
ven. „Dit verbeeldt een schilde
rij van Bart van der Leek", ver
klaart hij, „de Stijl-schilder van
wie ook een doek op het omslag
van 'De Voetnoot' staat."
'De Voetnoot' is het verhaal van
de Oegstgeestse schrijver F.B.
Hotz dat het uitgangspunt is van
het theaterstuk. Daarin hoort
een vierjarig jongetje een
vreemd geluid dat als onweer
uit de grond opstijgt. Zijn zoek
tocht naar de oorsprong van dit
geluid heeft grote consequenties
voor de rest van zijn leven.
Overeenkomstig het verhaal
spelen geluid en muziek ook in
de theaterversie een belangrijke
rol. Een deel daarvan staat op
band, een ander deel wordt live
geproduceerd. Daartoe zijn on
der meer een aantal rechthoeki
ge staalplaten opgehangen die
door kleine elektromotortjes aan
het trillen worden gebracht. Een
onaards gedreun is het gevolg.
Daarnaast speurde Visser meni
ge platenzaak af, op zoek naar
jazz uit de jaren twintig, het tijd
vak waardoor Hotz zo gefasci
neerd was. „Die muziek keert
terug in het stuk, soms door de
computer bewerkt, in andere
gevallen onversneden."
Behalve dat er van alles te be
luisteren valt, is er ook een hele
boel te zien. Het decor speelt
een belangrijke rol, benadrukt
Ernst Dullemond, de in knalro
de overall gehulde vormgever.
Met een rekenmachientje in zijn
hand wijst hij naar een stalen
geraamte. „Kijk, daar plaatsen
we straks glas voor en dan is het
een vitrine. Op het toneel ko
men een aantal van die vitrines
te staan, die we vullen met ob
jecten die direct of indirect een
rol in het verhaal spelen. Kippen
bijvoorbeeld. Ja, ze hebben
ruimte genoeg, dus het is heel
diervriendelijk allemaal. En in
die vitrine daar komen kolen.
Die verwijzen naar het stoom-
treintje dat halverwege de jaren
twintig bij station De Vink ver
ongelukte, Hotz' inspiratiebron
voor het verhaal. In feite is deze
loods straks één groot Hotz-mu
seum."
'Het Geluid van Hotz' van 12
december (première) t/m 12
januari, elke week van donder
dag tot en met zondag, in de
busremise van Connexxion,
Rijnsburgerweg in Leiden.
Aanvang: zondagen 16.00 uur,
andere dagen om 20.30 uur.
Kaartverkoop bij de Leidse
Schouwburg: tel. 071-
5131943/44 - of bij Café De
Bontekoe (Hooglandsekerk-
Choorsteeg 13). Op donderdag,
vrijdag en zaterdag bestaat de
mogelijkheid te dineren. Be
zoekers wordt aangeraden zich
warm te kleden.
