REGIO
De passie voor Duitse doodskopper
Knurf
NAVRAAG
Nederlandse fans van Hamburgse club Sankt Pauli werken mee aan expositie over racismt
vrijdag 6 DECEMBER 2002
Sünt-Nicolaas is nog niet vertrokken of het volgende decemberfeest
dient zich aan. Als de laatste surprise is uitgepakt, trekt de consu
ment opnieuw zijn beurs. Vanaf 6 december floreren de tuincentra,
want de kerstbomen zijn ook dit jaar nauwelijks aan te slepen. Voor
de klanten is het soms nauwelijks meer te behappen, maar wat vindt
de verkoper van zo'n samengebalde koopmaand? ARIE EIKELEN
BOOM, sinds maandag bedrijfsleider van tuincentrum Intratuin in
Voorschoten, en afdelingshoofd JAN VAN SEGGELEN vertellen geza
menlijk over de zware dagen voor kerst.
Gped uitgerust voor de stormloop op kerstbomen?
„Het is maar hoe je het bekijkt. Onze zaak is helemaal klaar voor
de verkoop. Maar door de vele voorbereidingen hebben wij niet
kunnen uitrusten. Maar uitgeput zijn we gelukkig nog niet. Mis
schien wel aan het eind van de maand.''
Is het allemaal nog te beluippen,
die verkoop van kerstbomen
binnen drie weken?
„We bedenken steeds nieuwe
dingen om de verkoop van kerst
bomen te stroomlijnen. Die grote
tent daar om de hoek is nieuw.
Daarin kunnen klanten - uit de
wind - een kerstboom uitkiezen.
Maar het is onvermijdelijk dat er
straks dertig mensen in de rij
voor de kassa staan. Zo gaat het
elk jaar."
Welke trend vernacht u voor dit
jaar?
„Mensen kiezen voor een wat
luxere boom die niet zo snel uit
valt. Wij hebben een hele voorraad Nordmann aangesleept. Inder
daad, die komt uit het Noorden: uit Denemarken."
Wat betekent de euro in uw branche?
„Kerstbomen zijn niet duurder geworden. Wij hebben bovendien
het geluk dat de mensen al elf maanden hebben kunnen wennen
aan de euro. En zeg nou zelf: 12,95 voor een kerstboom, dat klinkt
toch niet zo duur?"
Zou sinterklaas ook geen tuinsymbool moeten krijgen?
„Voor het sinterklaasfeest hebben wij geen aparte tuinattributen.
Een pepemotenboom of een sierroe bestaat niet. Eerlijk gezegd
hoeft dat van ons ook niet, want ook voor sinterklaas zijn wij al
druk in de weer met de kerstbomen. Ie kunt zeggen dat we vanaf
januari al aan kerst denken. De eerste kerstboom ging er half no
vember al uit. Vroege kopers raden wij aan om de afgezaagde
boom tot en met 5 december in de tuin te leggen. Zeker als zij kin
deren hebben, want die schakelen pas na sinterklaas om naar
kerst. En zo'n kerstboom kan het best hebben, een paar weken
buiten."
Tekst: Tim Brouwer de Koning Foto: ANP
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1952, Zaterdag 6 December
LEIDEN - Gisteren vond in het Stadhuis de aanbesteding plaats van
het dempen van de Mare, van Stille Rijn tot aan de Oude Vest. In to
taal waren 19 inschrijvingsbiljetten binnen gekomen. De aanbeste
dingssom varieert van f. 168.870 tot f. 197.800.
Behalve het dempen van de Mare zal de aannemer, aan wie straks dit
werk zal worden 'gegund, ook moeten zorgen voor het slopen van de
brug nabij de Hartebrugkerk, van de St. Nicolaasbrug, die de verbin
ding vormt tussen de Clarasteeg en de Vrouwenkerkkoorstraat, het
aanleggen van een nieuwe riolering in het te dempen gedeelte, het
aanbrengen van een klinkerbestrating op puin-fundering en het aan
leggen van een trottoir aan weerszijden van de Mare.
Naar wij vernemen zal het College van B. en W. met de uitvoering van
dit werk spoed betrachten. Zo zal, indien de weersomstandigheden
gunstig zijn, reeds over enkele weken - vermoedelijk begin Januari -
een aanvang met de werkzaamheden worden gemaakt. In het bestek
is de voorwaarde opgenomen, dat het gehele werk binnen 9 maanden
moet worden opgeleverd, zodat wij hoogstwaarschijnlijk in Septem
ber van het volgend jaar over een gedempte Mare zullen gaan.
Anno 1977, dinsdag 6 december
o
zpETERWOUDE - Een delegatie van het Comité tot behoud van de
werkgelegenheid bij de Grofsmederij heeft de directie van de KNG te
Zoeterwoude gisteren een petitie met 1450 handtekeningen over
handigd. In de petitie wordt behoud van de werkgelegenheid bij de
Grofsmederij geëist, geen ontslagen bij de Grofsmederij en geen ver
lies aan arbeidsplaatsen in Leiden.
Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen wordi
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 t-n.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d. (datum van plaatsing)
of door contante betaling aan de balie van net Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82
te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg, C P. Arnold
fl W.MJ. Bouterse (adjunct)
9 E-mail: directie@damiate.hdc.nl
1 hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
Ider Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl
f!
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden.
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 323 508
Familieberichten fax 023-5 '5° 567
ADVERTENTIES
071-5 356 300
Sprinters (rubrieksadv.): 072-519 6868
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail abonneeservice@hdc.nl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
pFm €19.60 (alleen aut ine)
p£kw €55,00 p/j €210,60
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tdt het automatisch afschrijven van het
ajjonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
pff betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 071-5128 030
ma t/m vr 18-19.30 uur, za. 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
cq. de betreffende auteur.
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2002
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 503,2003 PA Haarlem.
LEIDS DIALECT
Een knurf is een stevig, wat mollig,
klein kind. Omdat zo'n lekker dikker-
tje, zo'n 'blozend kriekske' (zoals
A.M. de Jong in zijn 'Merijntje Gij-
zen's Jeugd' een van de vriendinne
tjes van Merijntje noemt) een gevoel
van vertedering bij ons opwekt,
wordt het ook vaak liefkozend ge
bruikt. Een beetje gevuld ziet er nu
eenmaal bekoorlijker uit dan vel over
been. In de zomer van 1970, het was
prachtig weer en de zon stond te
stralen aan een helder blauwe hemel,
stond Wil den Heeten met de kinder
wagen bij bakker Spruit aan de Lage
Rijndijk. In de kinderwagen lag haar
toen 5 maanden oude zoon, een li
chamelijk goed ontwikkeld kereltje.
Groot en flink voor zijn leeftijd. Er
komt een echt Leidse vrouw binnen
die zich onmiddellijk vooroverbuigt
om een kijkje te nemen in de wagen.
De inhoud doet haar kennelijk een
groot genoegen want ze roept be
wonderend uit: "Mêêê wat een lek-
kerre knurrf en wat hebtie een brrui-
ne mokkapootjes!" En met die mok
kapootjes bedoelde ze de stevige,
door de zon gebruinde beentjes van
de baby. Ook Liesbeth Boom, die al
een tijd niet meer in Leiden woont,
gebruikt het woord knurf nog steeds
als een koosnaampje: "Ik zei tegen
m'n kinderen, als ik in een innige bui
was, altijd 'm'n lekkerre knurrefie' of
'wat ben je toch een lekkerre knurrf'.
En ze waren helemaal niet zo stevig
of mollig!"
Triefel is het Leidse woord voor een
'gemeen iemand'. Althans dat dacht
ik. Maar ook dit woord heeft meer
dan een betekenis. In het Bargoens
komt het voor in de aan 'gemeen ie
mand' verwante betekenis 'gespuis',
'slecht volk'. (Even terzijde: is het u
wel eens opgevallen hoeveel woor
den we kennen in het Nederlands
voor 'gespuis'? Ik kan er zo al uit mijn
blote hoofd een aantal opsommen:
Jan Hagel, schorriemorrie, tuig, tuig
van de richel, vee van Laban, gepeu
pel, uitvaagsel). In het mooie boek
'Karakter' van F. Bordewijk komt de
volgende passage voor waarin het
woord in deze betekenis wordt ge
bruikt: "Ik wou liefst niet naar de
kantonzittingen toe... Ik ben er voor
gewaarschuwd. Door wien? Meneer
de G. Dat is echt iets voor hem Maar
gelijk heeft hij. Daar komt inderdaad
allerlei triefel samen.
Maar triefel is meer. Ook een ordelo
ze bende, een troep, een smerige zooi
wordt met dit woord aangeduid. In
Aarlanderveen spreken ze zelfs van
een zooi triefel. Dat is dubbelop, maar
een beetje overdrijving kan geen
kwaad. Een andere betekenis, die
hierbij dicht in de buurt ligt, is die
van 'rommel, afval.' En weer daar
dichtbij ligt de betekenis^die we kun
nen samenvatten in" Hét woord 'sla-
gersafval'. In heel veel zuidelijke lan
den halen ze hun neus niet op voor
pens en darmen. Er zijn zelfs cultu
ren waar ogen en testikels als een lek
kernij worden beschouwd. Dat gaat
me net te ver, maar een goed stuk
pens en een fijn bereide darm doet
mij het water in de mond lopen. Om
nog maar te zwijgen van niertjes in
een Madeirasaus en lever met gebak
ken uien en champignons. Maar de
meeste mensen gruwen daarvan.
Vandaar dat de bak waarin de slager
niertjes, lever, darmen en pens depo
neerde de triefelbak werd genoemd.
En dit triefel heeft niets te maken met
het woord triep. Het eerste is afkom
stig uit het Hebreeuws en het tweede
uit het Frans.
Een taainagel is een met de hand ge
slagen spijker die taai werd genoemd
omdat hij gemakkelijk krom kan wor
den geslagen. Bij taai krijgen we de
bijgedachte aan 'volhardend' en uit
dit begrip 'volhardend' laten zich ver
schillende betekenissen verklaren die
dit woord in het Leids heeft. Of heeft
gehad. Een taainagel is iemand die
op het oog zeer verzwakt is wat zijn
gezondheid betreft of een flinke li
chamelijke handicap bezit, maar het
toch presteert om verschrikkelijk
hard te werken. Of iemand die regel
matig geconfronteerd wordt met een
ernstige ziekte en desonda
keer weer monter aan de s
beide gevallen heeft taairu
positieve gevoelswaarde, b
in dat taaie volhouden ooi
tiefs opgeslagen. Je hebt v<
mensen die, wat je ook te£
wauwel inbrengt, vastbesli
om op hun stuk te blijven
mening is de enige die telt
deren blijven net zolang z<
hetzelfde verhaal vertellen
eindelijk geneigd bent om
"Akkoord, goed, lamaar."
dramkonten. Uiterst verve
mensen. Ook zij worden a
gels betiteld.
Vroeger werden bepaalde
een stad anders genoemd
daag de dag. Zo is er een s
dat met 'de Doorbraak' w<
duid. Weet iemand nog w<
En waar moet ik 'de Nieu\
precies plaatsen?
Met dank verder aan J.P.
zenij, George Gussenhovi
van Kooten, Gijs Nederlo
dam, Henk van der Reijd
Sweep, Henry Swijsters e
Walenkamp.
Hans Heestermans
voorburg - Dat er in Nederland aparte suppor
tersverenigingen actief zijn van Manchester
United, Barcelona en AC Milan is niet verwon
derlijk. Het zijn clubs met internationale allure
die ook buiten de eigen landsgrenzen tot de
verbeelding spreken. Maar wie heeft er ooit van
Sankt Pauli gehoord, de tweede club van Ham
burg die momenteel in de onderste regionen bi
vakkeert van de Duitse eerste divisie. Toch heeft
ook deze profclub, met zijn politiek geëngageer
de aanhang, vreemde clubkleuren (bruin-wit) en
bijzonder ligging in de rosse buurt van de ha
venstad, een eigen Hollandse fanclub. De Braun
Weisse Tulpen houden het niet bij geijkte activi
teiten als het organiseren van reisjes naar wed
strijden van hun favoriete vereniging en het uit
brengen van een clubblaadje. Ze zijn ook be
trokken bij het samenstellen van een grote
rondreizende tentoonstelling over discriminatie
en racisme in de voetbalsport.
Rotterdammer Peter van der Spek is de gees
telijke vader van de Braun Weisse Tulpen.
„Tijdens mijn studie Duits bracht ik een pe
riode in Kiel door. In het weekeinde bezocht
in wedstrijden van de plaatselijke club Hol-
stein en van HSV en Sankt Pauli in Hamburg.
Vergelijkend warenonderzoek' sloeg overdui
delijk door in het voordeel van Sankt Pauli. De
aanhang scandeert 'Nazi's raus', er hangen
vlaggen met doodskoppen en van Che Gue-
varra en er heerst solidariteit met de kraakbe
weging. Een dergelijke betrokkenheid bij soci
aal-politieke onderwerpen zie je in het Ne
derlandse voetbal nergens. Ik voelde mij
er direct thuis."
De 35-jarige Van der Spek haast
zich om de mythe die zich ook in
Duitsland rond Sankt Pauli heeft
gevormd direct weer in zijn con
text te plaatsen. „Onlangs werd
een populaire trainer eruit ge
smeten na tegenvallende resul
taten. Wat dat betreft is het ook
gewoon een profclub net als alle
anderen." Op het Dalton college
in Voorburg waar Van der Spek
les geeft, maakte hij zijn colle
ga's Peter Budding (31, schei
kunde) uit Leiderdorp en Kees
Koster (39, klassiek talen) uit
Leiden warm voor zijn passie.
De drie 'Daltons' vormen het
hart van de fanclub. Zij zijn het
bestuur en de meest bloeiende
tulpen die minimaal tien duels
per seizoen bezoeken. De rest
van de fanclub, dertig leden
sterk, bestaat voornamelijk uit
sympathisanten die Sankt Pauli
via sportbladen, teletekst en in
ternet volgen. „We hebben er
bewust voor gekozen om de
fanclub klein, overzichtelijk en
bijna besloten te houden. Ieder
lid heeft wel een 'lijntje' met een
van de bestuursleden. We heb
ben er niets aan om een vreem
de uit Groningen lid te maken
die vervolgens in Hamburg als
een gek in de hekken gaat han
gen."
Budding roemt naast het maat
schappelijke engagement van
de supporters vooral de humor.
„Toen de trainer werd ontsla
gen en de prestaties slecht ble
ven, werd er een spandoek ont
vouwd met de tekst: 'en jullie
gooien de trainer eruit?' En na
dat de politie een keer hard op
trad tegen fans van Sankt Pauli,
kwam de complete aanhang de
wedstrijd daarop in flower po
wer en hippie-kleding naar het
stadion. Met jointjes in de hand,
het vredesteken makend, met
bloemen voor de agenten en bij
de kleinste overtreding op het
veld werd massaal: 'keine Ge- Peter van der
walt' geschreeuwd. Ik wist niet wat ik mee
maakte. Gewéldig."
Op de Voorburgse school blijft de hobby van
de drie docenten niet onopgemerkt. „We lo
pen regelmatig in T-shirts van de club rond.
Collega's worden er wel eens moe van. Hoe
wel Sankt Pauli toch redelijk onbekend is,
merken we dat het bij de leerlingen wat los
maakt. Op maandagochtend weten ze ons wel
te vinden als Sankt Pauli verloren heeft", aldus
Budding.
En dat gebeurt nogal eens. De Hamburgse ha
venclub degradeerde afgelopen voorjaar uit de
Bundesliga en staat momenteel een afdeling
lager opnieuw in de gevarenzone. Een afgang
naar de rangen der amateurs dreigt. „Het
meeste verkochte T-shirt in de fanshop is er
een waarop staat: Sankt Pauli? Ik wil er niet
over pratenaldus Van der Spek. Toch lijden
de Braun Weisse Tulpen niet onder de tegen
vallende prestaties. Dat een Duitse club over
Nederlandse supporters beschikt, is al opmer
kelijk. Alleen al de aanwezigheid van het Tul
pen-bestuur op een vergadering van de diver
se supportersverenigingen in Hamburg lever
de een
staande
ovatie
op. Bij een voetbaltoernooi tussen die ver
schillende fanclubs werd de Nederlandse af
vaardiging gepest met het feit dat Oranje ont
brak op het WK. Er volgde een officieel excuus
van de clubleiding. Kortom, de Braun Weisse
Tulpen zijn een fenomeen in Am Millemtor,
het stadion van Sankt Pauli.
Gezien het bijzondere karakter van de bruin-
witten lag het voor de hand dat hun Hollands
fanclub werd gevraagd een bijdrage te leveren
aan de tentoonstelling 'Tatort Stadion'. Die
gaat over uitingen van racisme en discrimina
tie in voetbalstadions. Tatort Stadion trekt al
een tijdje langs de grote Duitse steden en de
organisatie wil uitbreiden met voorbeelden uit
de omringende landen. „Wij zijn gevraagd om
de Nederlandse bijdrage te leveren en Neder
land hééft op dat punt ook wat uit te leggen",
aldus Van der Spek. „Pro
beer aan een buitenlan
der maar eens te ver
klaren dat als er bij
Feyenoord wordt ge
roepen: 'Harnas, Ha
rnas', dat zo'n
spreekkoor tegen
Ajax is gericht en het
Spek, Kees Koster en Peter Budding met een vlag van Sankt Pauli. Foto: Henk Bouwman
geen racistische uiting is. Of begeef
op glad ijs?"
„Tekst hebben we voldoende, maar
educatieve inslag van de expositie is
belang om juist met filmpjes en mul
voorbeelden te komen. Jongeren kijl
eenmaal meer dan dat ze lezen. We
Studio Sport, Voetbal International,
taalde voetbalclubs en diverse medi
schreven met de vraag of ze materia
leveren. FC Utrecht heeft medewerk
zegd, een aantal andere club liet we
niet te doen. Gezien het onderwerp
misschien een beetje huiverig. Jamr
zich incidenten hebben voorgedaan
clubs dan ook maar aangeven wat z
herhaling te voorkomen."
In januari moet de Nederlandse bijc
de expositie klaar zijn. Voor die tijd
de Braun Weisse Tulpen hun jaarlijl
vergadering op te vrolijken door de
heid van een Sankt Pauli-speler en
bezoekt een delegatie een uitwedstr
Duisburg, niet ver over de grens en
tief dichtbij. Om hun club te volgen
reistijden onontkoombaar. Gezien c
op de ranglijst is 'Duisburg uit' sowi
schurer.
Lomai
