binnenland 1
Schade nog onduidelijk 'eoc °p z'n tandvlees'
'Ferdi E. loog voor minder straf
Het EOC zwijgt liever over levensgevaarlijk werk
uir meerderheid
CDA-WD
IKEA en omliggende winkels lopen dagomzet mis
Nederland en België eens over EU
Nawijn nummer één LPF,
maar hij twijfelt er wel over
malarm op
=bassade
Bij de Oegandese
teiten is gisteren een
larm binnengekomen
:t gebouw waarin de Ne-
idse ambassade is gehuis-
)at meldden de inlichtin-
•nsten in de Oegandese
;tad Kampala. Het ver-
bestond dat de bom-
ng bedoeld was voor de in
bouw gevestigde verte-
lordiging van het Britse
erie van ontwikkelingssa-
erking Difit. Na het alarm
jet gebouw met honden
icht, maar er is niets ge-
ier Museon
schien dicht
ic - De schatkamer van
lanttentoonstelling in
iseon in Den Haag gaat
lien niet meer open. Een
voerder zei gisteren dat
ieumdirectie bekijkt of er
:n behoorlijke tentoon-
van gemaakt kan wor-
tientallen topstukken
stolen. De juwelen, veelal
i bezet met diamanten,
te zien aan het slot van
:oonstelling Diamant,
tve steen tot sieraad,
oktober liet die exposi-
hele productieproces
edelstenen zien.
"jaar geëist
in terroristen
dam - Officier van justitie
pij ou heeft gisteren voor
Atbank In Rotterdam te-
Jr mannen celstraffen va-
1 van één tot zes jaar ge-
ïgens betrokkenheid bij
^rbereiden van een terro-
le aanslag. Doel zou de
laanse ambassade in Pa-
geweest. De politie ar
de drie van hen in de ha-
^1. Dat gebeurde twee da-
de aanslagen van 11
iber 2001. Twee hebben
5 de aanklager behoord
len islamitische terroristen-
Lh leerd aan het al-Qaeda-
^elk van Osama bin Laden.
zaak 18 december,
en
"ai
ac - CDA en WD zou-
luver nu verkiezingen wa-
mc kleine meerderheid in
;erede Kamer halen (77 van
Mieetels). Dat bleek giste-
et een peiling van het NI-
ie Ier 2200 mensen in op-
kivan 2Vandaag. Het CDA
•erolgens het NIPO uit op
d as. zes meer dan de partij
is eeft. De WD zou 28 ze-
ïldren, een winst van vier.
noeveek haalde het CDA in
O-onderzoek 48 zetels
;enVD 25. De SP, die in de
id van vorige week 21 ze-
ndJde, komt nu uit op 19,
n, £ds een winst van tien
vergeleken bij de verkie-
ris^an 15 mei. De PvdA
:e ld 6 zetels winst op 29 ko-
ve
n c
da| beroep
lsp i x
i ak-Luten
;de
en Het openbaar ministe-
dein Assen heeft het ho
le l?ep ingetrokken in de
r. Ei het vermoorde meisje
>ezi-uten uit Ruinen. De
'j ddk van verdachte is hier-
•naönitief. De ouders van
ste£ijn gistermiddag door
Volingelicht. Zij reageer-
5 vaurgesteld. Het OM zegt
,te jiesluit te zijn gekomen
nst^ige bestudering van
nd lier en de uitspraak van
p debank in Assen. Andrea
an lerd in mei 1993 ver-
i etZe was toen vijftien
„Th
oor
Ardenne wil
r minister zijn
c - Staatssecretaris Van
i voor ontwikkelingssa-
king zou in een eventu-
:nd kabinet toch liever
ster terugkeren. Het be
let strategisch akkoord
oenjDA, WD en LPF om te
vroP01 een staatssecreta"
nt zij achteraf bezien
3m!ffout, die hersteld
mr frden'. Na vier maan-
Ar/e/'/ring was zij er achter-
t (i dat de post te zwaar is
donderdag 5 december 2002
nvoi onderminister. Het
e[tejrP is nog niet aan de
?t rd 8eweest binnen het
den
4 GroenLinks
en Ayaan
SP en GroenLinks
tsef
yaan Hirsi Ali voor de
9r "Kamerverkiezingen in
co(^agd kandidaat te zijn
J fractie in de Tweede
je Somalische politico-
:e toen om inhou-
door Hans Leber hun kennis meer kunnen ver- bundel ie het allemaal niet.
den haac/cpd - De economische
schade van de bommeldingen
van gisteren bij de IKEA-vestigin-
gen laat zich moeilijk becijferen.
Er is vooralsnog geen melding
van materiële schade door ont
ploffing of brand. Wel heeft een
grote groep forenzen langer dan
gebruikelijk in de file gestaan
door wegafsluitingen. Dat op zich
is al schadelijk voor het bedrijfs
leven. IKEA, dat alle vestigingen
in Nederland een dag dichthield,
en enkele omliggende bedrijven
verloren bovendien hun dagom
zet.
IKEA zelf heeft nog geen cijfers
bekendgemaakt over omzetder-
ving, maar gehoopt wordt dat
de klanten die gisteren noodge
dwongen wegbleven wellicht op
een andere dag alsnog hun slag
zullen slaan.
De sluiting van de tien Neder
landse IKEA-vestigingen heeft
vooral voor veel overlast ge
zorgd in de nabije omgeving van
deze woonwarenhuizen. Snel
wegen en toegangswegen wer
den afgezet en omliggende win
kelpanden van andere bedrijven
werden ontruimd en uren lam
gelegd. Rond Utrecht werd de
A12 een deel van de ochtend af
gezet. Op de A27 nabij de
Utrechtse wijk Lunetten stond
op enig moment een file van 23
kilometer.
Volgens de vervoersorganisatie
Transport en Logistiek Neder
land (TLN) was het tijdstip van
het fileleed gunstig voor de pro
fessionele vervoerders. De
meeste vrachtwagens mijden de
ochtendspits, de uren waarin
het woon-werkverkeer zijn
kookpunt bereikt. De schade
voor de vervoerssector zal daar
om niet al te hoog uitpakken
verwacht TLN, al wil de organi
satie zich nog niet aan een
schatting wagen. Een vrachtwa
gen die een dag stil staat kost
volgens een woordvoerder van
TLN 500 euro.
De Vereniging Meubelboule
vards Nederland schat dat de
bedrijven die zijn gevestigd aan
de Meubelboulevard Utrecht -
deze weg was gisteren volledig
afgesloten - samen 500.000 euro
aan omzet zijn misgelopen.
Schattingen van andere deskun
digen over omzetderving zijn
aanzienlijk voorzichtiger (25.000
euro). Het Verbond van Verze
keraars reageert nuchter op de
bommeldingen bij IKEA en de
daaruit voortvloeiende schade.
Vooralsnog hoeven verzekeraars
geen schadevergoedingen uit te
keren aan IKEA, stelt woord
voerder H. Zoontjes. IKEA draait
zelf op voor de eventuele om-
zetschade.
Omzetderving door gedwongen
sluiting valt niet te verzekeren.
Een schadeverzekering voor
(terroristische) aanslagen dekt
volgens Zoontjes alleen de con
crete schade aan gebouwen, bij
voorbeeld veroorzaakt door
brand, instorting of waterover
last.
De brancheorganisatie verwacht
niet dat de verzekeraars hun po
lisvoorwaarden zullen aanpas
sen of de premies zullen verho
gen in reactie op de incidenten
rond IKEA De laatste jaren zijn
de schadeverzekeringen flink
duurder geworden. Zoontjes
stelt dat niet de toegenomen
dreiging van terrorisme, maar
de flinke toename van het aantal
bedrijfsbranden de voornaam
ste oorzaak is van de explosieve
premiestijgingen in de laatste ja-
Een robot doorzoekt de vestiging van IKEA in Duiven. Foto: ANPA/incent Jannink
brussel/anp - Nederland en Bel
gië zitten weer op een lijn over
de bestuurlijke hervormingen in
een uitgebreide Europese Unie.
Premier Balkenende zei gisteren
in Brussel dat 'in goede harmo
nie en na lange discussie' een
akkoord is bereikt over het voor
zitterschap van de EU. De Euro
pese Commissie (EC) krijgt een
grotere rol toebedeeld.
Het overleg vond plaats naar
aanleiding van het pleidooi van
Frankrijk, Groot-Brittannië en
Spanje voor een semi-perma-
nent voorzitterschap. In Bene-
luxverband is nu afgesproken
dat het roulatiesysteem over
eind moet blijven voor de EU-
toppen. Maar de leiding van de
politiek 'zware' vergaderingen
van de buitenlandministers
moet overgaan naar de voorzit
ter van de EC wat interne EU-
onderwerpen betreft.
Het Beneluxstandpunt wordt in
gebracht in de Conventie die
zich buigt over de toekomst van
Europa. Gisteren lekte uit dat
voorzitter Prodi in een in het ge
heim opgestelde ontwerp-
grondwet zichzelf en de Com
missie veel meer macht geeft.
(advertentie)
^jdenen. Hirsi Ali zei dit
hl>htn din het tv-program-
r dafé en Van DorP- Ehid
jwliet zij zich wel door
verrminente Neelie Smit-
erhalen om naar de
bmen. Hirsi Ali werkte
bij het wetenschappe-
iu van de PvdA, de Wi-
jman Stichting.
den haag/gpd - Minister van
vreemdelingenbeleid Hilbrand
Nawijn is en blijft de beoogd
lijsttrekker van de LPF. Maar het
is niet uitgesloten dat fractie
voorzitter Mat Herben, of een
ander, uiteindelijk de voorman
wordt. Dat zei bestuurslid Oscar
Hammerstein gisteravond na af
loop van het partijtopberaad.
Nawijn twijfelt ernstig aan zijn
kandidatuur. Hij liet de partijtop
weten dat hij tot zaterdag gaat
nadenken of hij kandidaat-lijst
trekker wil blijven. Dan wordt
op het partijcongres namelijk de
kandidatenlijst vastgesteld.
Nawijn sluit niet dat hij afhaakt.
De bewindsman zei gisteren dat
hij zich ergert aan de persoonlij
ke verdachtmakingen waarmee
hij te maken krijgt. Zoals een
krantenbericht, waarin hij wordt
beschuldigd van belastingfraude
toen hij nog voorzitter was van
een amateurvoetbalclub in Zoe-
termeer. Volgens Nawijn is er
sprake van vervuiling van de po
litiek als zijn persoonlijke inte
griteit in twijfel wordt getrokken.
Staatssecretaris van financiën
Steven van Eijck wordt in ieder
geval geen lijsttrekker. Leden
van de onderzoekscommissie
die de kandidaten voor het lijst-
door Hans Leber
Amersfoort - Het Explosieven-
opruimingscommando (EOC)
van de Koninklijke Landmacht
is zwaar onderbezet. Personeel
loopt op z'n tandvlees. De maxi
male inzet gisteren, na bommel
dingen bij IKEA-vestigingen en
het Algemeen Nederlands Pers
bureau (ANP), is voor het perso
neel bijna onverantwoord ge
weest. „Het elastiek in die orga
nisatie was al geknapt", zegt
voorzitter Heerts van de militai
re vakbond AFMP.
Volgens hem is het tijd voor
maatregelen rond de dienst, die
steeds vaker voor civiele inci
denten zoals bommeldingen
wordt ingezet. „Slechts dertien
van de twintig teams zijn op
sterkte. Er zijn net weer een paar
EOC'ers vertrokken naar de bur
gerwereld omdat ze daar met
trekkerschap hebben gesproken,
zinspeelden er dinsdagavond
nog op dat de Rotterdammer in
plaats van minister Nawijn de
kar zou moeten trekken. Maar
Van Eyck kiest volgens een
woordvoerder voor zijn gezin.
Fractievoorzitter Herben, gister
avond in de Kamer druk bij de
behandeling van de begroting
van defensie, wilde desgevraagd
niet vooruitlopen op het con
gres van komend weekeinde.
„Nawijn is onze lijsttrekker. En
dat is het", zei hij. Maar be
stuurslid Hammerstein wierp na
afloop van het topberaad met
andere LPF-coiyfeeën een in
drukwekkend mistgordijn op.
„Ik kan me de twijfels van Na-
wijn goed voorstellen. De man
had een prima advocatenkan
toor. Tegenwoordig krijgt hij
dreigementen en kogelbrieven.
Leg dat maar uit aan je gezin.
Maar ik houd het er toch op dat
hij lijsttrekker wordt", aldus
Hammerstein. Hij sluit evenwel
niet uit dat een ander dan Na-
wijn lijsttrekker wordt. .Alles is
mogelijk. Ja, ook Mat Herben.
Misschien dienen zich in het
weekend nog anderen aan. We
wachten maar rustig af."
hun kennis meer kunnen ver
dienen." Het tegemoet treden
van 'geïmproviseerde explosie
ven', zoals zelfgemaakte bom
men bij het EOC heten, is
slechts één van de taken van het
EOC. Heerts: „De komende de
cennia is de dienst nog steeds
druk met het ruimen van bom
men en granaten uit de Tweede
Wereldoorlog. Ook de hulp van
het EOC bij het ruimen van mij
nen in het buitenland eist een
zware tol, terwijl in Nederland
gewoon een 24-uurs ploegen
dienst moet worden gedraaid.
Dan is het niet gek dat op een
dag als gisteren eigenlijk te veel
van het EOC wordt gevraagd."
Heerts is voorstander van verre
gaande samenwerking tussen de
Nederlandse politie en defensie.
„Ik hoorde laatst dat de politie
weer meer met bomspecialisten
gaat werken. Maar waarom
bundel je het allemaal niet, zo
dat je er één altijd bereikbare en
inzetbare dienst van maakt? Het
EOC moet groter worden, maar
dat is geen populair thema bij
defensie, want Defensie heeft
geen geld en moet zelfs bezuini
gen." Een woordvoerster van de
Koninklijke Landmacht beves
tigt de problemen die Heerts
aansnijdt. „We zijn op de hoog
te en er zijn ook al maatregelen
genomen. Maar het duurt enige
tijd voordat die iets bewerkstelli
gen omdat nieuw personeel
eerst moet worden opgeleid.
Bovendien zijn de premies voor
personeel van het EOC ver
hoogd, om het verschil met de
salarissen in de burgermaat
schappij aan te pakken. Overi
gens heeft het EOC gisteren vol
ledig kunnen voldoen aan de
verzoeken om assistentie die uit
het land kwamen."
den haag/gpd - Ferdi E., de ont
voerder en moordenaar van
Ahold-topman Gerrit-Jan Heijn,
heeft zijn rechters met opzet
voorgelogen om geen levens
lang te krijgen. Door een ver
zonnen motief hoopte hij ver
minderd of volledig ontoereke
ningsvatbaar te worden ver
klaard. Het vonnis in 1998 luid
de twintig jaar met tbs. E. kwam
augustus vorig jaar vervroegd
vrij na tien jaar cel en drie jaar
tbs.
Zijn bekentenis deed E. al eind
1998 in gevangenis Norgerhaven
in Veenhuizen tegenover week
blad Elsevier, maar is pas nu
onthuld.
Een verslaggever van het week
blad heeft de moordenaar van
Heijn gedurende zijn detentie
en zijn tbs-verblijf in de Van
Mesdagkliniek diverse malen
gesproken. Een verslag daarvan
staat deze week in Elsevier.
De nu 60-jarige E. zei tegen de
rechters dat hij het losgeld (acht
miljoen gulden aan papiergeld
en diamanten) nodig had om
vier ex-collega's uit de weg te
kunnen ruimen. „Die dodenlijst
heeft nooit bestaan. Ik heb dat
verhaal opgehangen in de hoop
dat de rechtbank mij vermin
derd of volledig ontoerekenings
vatbaar zou verklaren. Onder
geen beding wilde ik levenslang.
In mijn geval zou dat letterlijk
levenslang kunnen betekenen."
Experts van het Pieter Baan
Centrum (PBC) in Utrecht ver
klaarden E. in 1988 verminderd
toerekeningsvatbaar en advi
seerden dwangverpleging. In de
jaren daarop is vaker gesugge
reerd dat de als zeer intelligent
te boek staande E. de experts en
rechters bewust om zijn vingers
zou hebben gewonden. Zeker
toen E. na een relatief korte be
handelingsperiode in de Van
Mesdagkliniek (1995-1998) werd
ontslagen, omdat de kans op
herhaling 'tot maatschappelijk
aanvaardbaar niveau was ge
daald'.
E. moest vervolgens nog wel het
restant van zijn straf uitzitten en
diende zelfs een gratieverzoek
omdat hij zichzelf genezen be
schouwde. Voormalig justitie
minister Benk Korthals weigerde
de gratie echter. Anderhalf jaar
later, op 2 augustus 2001, kwam
E. alsnog vervroegd vrij. Met le
venslang zou hij zeker tot 2008
hebben vastgezeten, wellicht
zelfs tot zijn dood.
Ferdi E.'s advocaat Wïm Anker
acht manipulatie 'onwaarschijn
lijk'. „Ferdi heeft drie jaar in de
Van Mesdagkliniek gezeten. De
mensen die denken dat hij de
psychiaters een rad voor ogen
heeft gedraaid, geven een brevet
van onvermogen aan een zeer
gekwalificeerde instelling", al
dus Anker, die niet wil zeggen of
hij al op de hoogte was van de
bewering van E. „Dat valt onder
de geheimhoudingsplicht." An
ker verwacht niet dat Ferdi E/s
bekentenis nog vervelende ge
volgen heeft. Zijn cliënt kan vol
gens Anker geen meineed ten
laste worden gelegd wegens lie
gen in de rechtszaal. „Een getui
ge moet verschijnen, mag niet
zwijgen en moet de waarheid
spreken. Voor een verdachte
geldt dat niet."
STEVENHAGEN
door Jos Steehouder
culemborg - Explosieven onschadelijk ma
ken, of liever: 'veilig stellen', zoals het in
jargon heet. Dat is de hoofdtaak van het
Explosievenopruimingscommando (EOC)
van de Koninklijke Landmacht in Culem
borg. De toenemende publiciteit rond cri
minele en terroristische dreiging brengt de
dienst meer in de publiciteit dan zij wil.
Over geïmproviseerde explosieven, zoals
die eergisteren wérden aangetroffen in
de IKEA-vestigingen van Sliedrecht en
Amsterdam zwijgt de dienst liever. „We
willen onze eigen mensen niet in nog
groter gevaar brengen dan ze al zijn",
zegt majoor Pijtak van het EOC, onder
deel van de EOD (Explosievenoprui
mingsdienst). Want levensgevaarlijk zijn
ze wel, die knutselwerkjes van criminelen
en terroristen. Het is altijd weer een ver
rassing wat er uit een koffertje of een
doos tevoorschijn komt. In de instructie
hal van het EOC in Culemborg - alleen
voor eigen gebruik - is te zien hoe explo
sieven zelfs hun plek vonden in pakjes si
garetten of een teddybeer.
De bomspecialisten uit Culemborg vin
den hun oorsprong in het onschadelijk
maken van munitie uit de Tweede We
reldoorlog, waarvoor de dienst direct na
de oorlog werd opgericht. In de biblio
theek van het EOC liggen beschrijvingen
van alle mogelijke explosieven die door
de jaren heen internationaal zijn ge
bruikt. Iedere EOC'er kan desnoods van
uit Culemborg telefonisch bij zijn werk
zaamheden worden 'gecoached'.
In de loop van de jaren verbreedde de
taak van het EOC zich echter tot het on
schadelijk maken van 'ongeïdentificeer
de' explosieven, ofwel zelf in elkaar ge
knutselde bommen en explosieven uit
criminele en terroristische milieus. En
daar zijn geen blauwdrukken van, wat ze
juist zo gevaarlijk maakt.
Dinsdagavond raakte in Sliedrecht op
nieuw een EOC'er gewond, volgens EOC-
woordvoerder Pijtak 'vermoedelijk niet
ernstig'. Het was het tweede ongeluk met
een EOC'er sinds augustus 2001, toen de
Amersfoortse sergeant-majoor G. de
Graaff een hand en onderarm kwijtraakte
doordat een pakketje met kneedspring-
stof ontplofte terwijl hij het in zijn hand
had. Vóór die tijd ging het EOC er prat op
dat meer dan 25 jaar lang geen slachtof
fers waren gevallen. „Dit drukt ons met
de neus op de feiten", zegt Pijtak.
Als er een melding komt van mogelijke
verdachte pakketjes, gaan eerst bomspe
cialisten van de politie op onderzoek uit
Daarbij worden soms honden gebruikt,
die zijn getraind om explosieven te rui
ken. Pas als de politie de indruk heeft dat
het gaat om een mogelijk gevaarlijke situ
atie, wordt het EOC gewaarschuwd voor
verder onderzoek. Soms neemt de politie
een pakket of koffertje zelf mee naar het
bureau, zoals dat dinsdagavond gebeur
de in Sliedrecht.
Vanaf het moment dat het EOC ter plaat
se is, neemt zij de leiding van de operatie
in handen. De plaatselijke en regionale
autoriteiten zorgen op aanwijzing van
het EOC voor de beveiliging van de om
geving. Zo werd gisteren bij Utrecht de
snelweg A12 en het Amsterdam-Rijnka
naal voor alle verkeer gesloten 'omdat
het EOC niets kon uitsluiten', zoals
Utrechts burgemeester A Brouwer zei.
De EOC'ers beschikken niet alleen over
hun eigen ervaring, maar ook over be
schermende pakken a| geavanceerde ro
bots waarmee ze een verdacht object
kunnen benaderen. Op de robot kunnen
video- en infrarood-camera's worden be
vestigd voor verkenningen. Indien nodig
kan er een lasergeleid geweer op worden
bevestigd om het pakket eventueel op af
stand kapot te schieten. Als wordt beslo
ten het pakket met de hand te benade
ren, hijst de bomspecialist zich in een zo
geheten kevlar-pak, dat in zekere mate is
bestand tegen hitte, drukgolven en che
mische en biologische stoffen. De helm is
voorzien van radiocommunicatie en ven
tilatie. Het bompak is er in twee versies:
het lichte van 27 kilo en het zware van
bijna 40 kilogram.
De ongeïdentificeerde explosieven be
staan meestal uit kneedspringstof, zoals
semtex of het meestal militair toegepaste
C-4. De Culemborgse specialisten komen
vooral de laatste jaren van alles tegen na
dat vooral uit voormalig Joegoslavië veel
explosieven en springstofmateriaal zijn
geëxporteerd.
