Plan om 17-jarigen te laten
rijden positief ontvangen
BINNENLAND 2
Kok weerhield Voorhoeve van aftreden
Fred Spijkers gelooft nieuwe realiteit nog niet
Website oorlogsgraven
Remkes: Straks
drie stemmen
per kiezer
Balkenende waarschuwt
voor 'versoaping' politiek
'Nederland blijft loyaal'
erzoek naar
11' in Stein
acHT - Justitie stelt een
htelijk onderzoek in
interne machtsstrijd in
at heeft het openbaar
rie in Maastricht giste-
endgemaakt. Burge-
Meijer van de gemeen-
nijustitie om een onder
vraagd nadat hij hoorde
i 'zwarte lijst' van amb-
De mensen op de lijst
gewipt moeten worden.
burgemeester zelf zou
deze geruchten op deze
- [ijst staan.
zoek naar
column
Het OM in Zwolle stelt
oek in naar de straf-
vrijdag 29 NOVEMBER 2002
|d van uitlatingen van
nist in het krantje
istelijke Hogeschool
in Zwolle. In de
werd de Hitlergroet ge
il werd gesproken van
- iet christenhonden' en
ake van godsdiensthaat,
ege van bestuur van
heim en de redactie van
noemden de inhoud
jolumn 'kwetsend en
atbaar'. De columnist
de zich in de tekst over
jat hij geen reacties op
ragen ontvangt. Door te
iren wilde hij juist reac-
ikken.
iger met
projecten
g - Jongeren die zich
maken aan relatief
dicten, mogen niet be-
irden via een HALT-
Aldus minister Donner
in een brief aan de
Kamer. Bij HALT-pro-
rorden jongeren op een
ijke, pedagogische ma-
orrigeerd in hun ge-
ïgeren die zwaardere
plegen moeten volgens
bijvoorbeeld een taak-
gen.
dagen
er gas
>oppen
ikzuchtig'
- De rooms-katholieke
im.bpen tonen zich 'on-
rtig en wraakzuchtig'
esters en ongehuwde
te dreigen met ontslag
iitzetting uit het ambt
jl^un partnerschapsre-
niet beëindigen. Dat
ov£ vernieuwingsgezinde
Beweging gisteren in
iur laring. De Beweging
urTeelt de 'onnodige oeka-
30 e bisschoppen als
1cj jfön het eigen perso-
em - Driehonderd be-
van het Betuwse dorp
em hebben twee dagen
;as gezeten. Dat ge-
ladat een aannemer
bij het slaan van een
en nieuwbouwwijk een
aakte, waardoor 50.000
er in de hoofdgaslei-
i. „Die mensen konden
douchen, niet koken
en geen verwarming",
n Nuon-woordvoerder.
ils heeft bijna iedereen
jn: Schenders
en land uit
g - Asielzoekers die in
van herkomst betrok-
geweest bij de schen-
mensenrechten, zou-
erland moeten worden
Minister Nawijn
elingenzaken) zei dit
in het tv-programma
Nawijn vindt dat die
cers tot ongewenst per-
teten worden verklaard,
nd probeert al wel de
rs van mensenrechten
Dren en te berechten,
t is nog nooit gebeurd.
ide man
ronken
owaard - Een vijftigja-
lide man is gistermid-
jn woonplaats Heerhu-
1 verdronken. De man
t zijn elektrische invali-
:n over een fietspad en
e in een naastgelegen
loot. Een voorbijganger
er niet in de man uit
Er te krijgen. Met hulp
randweer lukte dat
vel, maar toen bleek de
overleden.
ind van
ervatieven.nl
g - De fractiemedewer-
Groep De Jong hebben
ial ;enomen van hun par
edewerkers kunnen
vinden in het verkie-
gramma van de Con-
!0 ren.nl, de nieuwe naam
er zij werken. Verder
i de medewerkers aan
svatbaarheid van de
enamerlid Cor Eberhard
k besloten geen activi-
Weer voor de Conserva-
e li ontplooien.
soestduk - Prins Bernhard neemt de website van de Oorlogsgravenstichting in gebruik. Hij deed dit giste
ren thuis, in paleis Soestdijk, met de druk op de knop van een computer. De stichting onderhoudt de Ne
derlandse oorlogsgraven.Foto: ANP/Toussaint Kluiters
den haag/anp - Minister Rem
kes van binnenlandse zaken kan
zich voorstellen dat kiezers
straks drie stemmen te vergeven
hebben in plaats van één. Dat
zei hij gisteravond bij de behan
deling van zijn begroting door
de Tweede Kamer.
Het kabinet werkt aan een brief
voor de Kamer over een nieuw
kiesstelsel. Remkes ziet wel
brood in drie stemmen per kie
zer, omdat het de betrokkenheid
van de stemmers bij de politiek
en bij de volksvertegenwoordi
gers kan vergroten. „De kiezer
kan zijn stemmen uitbrengen
op bijvoorbeeld zowel de lijst
trekker als op kandidaten uit
zijn regio, of op vrouwen dan
wel jongeren."
„Deze vergroting van de keuze
mogelijkheden van de burger
versterkt volgens mij op een
goede manier de representativi
teit van de Tweede Kamer, ter
wijl er geen sprake is van ingrij
pende herziening van het be
staande stelsel", aldus Remkes.
Hoewel er nog geen echt plan is,
kunnen naar verluidt volgens
een van de varianten de stem
men ook allemaal op één kandi
daat worden uitgebracht of zelfs
op verschillende partijen.
Remkes wil verder dat giften aan
politieke partijen in de toekomst
vanaf 2000 euro al openbaar
zijn, ongeacht of die giften af
komstig zijn van personen of or
ganisaties.
den haag/gpd-anp - De politiek
mag geen 'soap' worden. Poli
tieke partijen moeten bij het
aanwijzen van kandidaten niet
afgaan op hun amusements
waarde. En de media zouden
zich moeten afvragen of alle
aandacht voor de presentatie
van Emile Ratelband als kandi
daat-lijsttrekker van Leefbaar
Nederland nog wel iets te ma
ken heeft met serieuze journa
listiek.
Premier Balkende uitte zijn zorg
over de 'versoaping' van de Ne
derlandse politiek gisteren tij
dens een bijeenkomst van het
Nederlands Genootschap van
Hoofdredacteuren in Den Haag.
De politiek draait volgens hem
uiteindelijk niet om de vraag wie
de meest mediagenieke politi
cus is en wie het beste in de pei
lingen scoort. Het gaat om het
programma waar een partij voor
staat, aldus de premier.
„Hordes camera's in Akersloot
voor driehonderd lege stoelen
en de presentatie van Ratelband
als kandidaat-lijsttrekker van
Leefbaar Nederland heeft niet
met politiek te maken, maar met
amusement", aldus Balkenende.
Hij meent dat Ratelband niet
meer is dan een instrument om
stemmen te winnen en hoger in
de peilingen te komen. „We lo
pen het risico dat transfers in de
politiek straks net zo gewoon
zijn als in de voetballerij. Alles
lijkt immers mogelijk in de strijd
om mediagenieke koppen."
Volgens de minister-president
hebben de media een grote
maatschappelijke verantwoor
delijkheid, die niet altijd wordt
waargemaakt. Zo zijn de media
naar de mening van Balkende te
gretig in het tonen van fysiek en
verbaal geweld en vraagt hij zich
af of deze tendens bijdraagt aan
de verschuiving van normen en
waarden en de verharding van
de samenleving.
Ook journalisten zouden zich
deze vraag moeten stellen, aldus
de premier. De media hebben
weliswaar niet primair een op
voedende rol, maar Balkenende
vindt dat zij zich bij de uiteinde
lijke keuze van 'het belangrijkste
nieuws' meer bewust moeten
zijn van hun maatschappelijke
rol. „Persvrijheid kan niet zon
der verantwoordelijkheid. De
media zijn medeverantwoorde
lijk voor de manier waarop we
in Nederland met elkaar om
gaan", aldus de minister-presi
dent.
Hij riep de media daarom op
zich niet alleen te richten op de
incidenten, maar vooral aan
dacht te besteden aan wat er
werkelijk onder de bevolking
leeft.
In een verwijzing naar de peri
kelen binnen de LPF en Leef
baar Nederland vroeg hij zich af
of „de grote aandacht voor per
soonlijke conflicten wel recht
doet aan de maatschappelijke
realiteit, de grote problemen
waar ons land voor staat."
door Mare Brink
den haag - Jongeren zouden in
de toekomst niet tot hun acht
tiende hoeven te wachten om te
beginnen met autorijden. Minis
ter De Boer (verkeer) vindt dat ze
al een jaar eerder achter het
stuur van een gewone auto mo
gen. Brancheorganisaties 3VO en
ANWB zijn enthousiast over het
voornemen. Door het plan kun
nen jongeren onder toezicht van
een ervaren automobilist die hen
wegwijs maakt routine opbou
wen.
„Het is een heel goed idee om
hiermee de huidige kloof aan er
varing van automobilisten te
overbruggen", aldus ANWB-
woordvoerder Markus van Tol.
„Je moet voorkomen dat ie
mand al na enkele rijlessen zon
der veel ervaring en zonder toe
zicht aan het verkeer deel
neemt", zegt directeur Joop
Goos van de organisatie voor
verkeersveiligheid 3VO.
Volgens het Centraal Bureau Rij
vaardigheidsbewijzen (CBR)
moet goed worden nagedacht
over de eisen waaraan de 'toe
zichthouder" moet voldoen om
naast de bestuurder te mogen
zitten. „Het is een uitstekend
plan. Maar het is van groot be
lang dat degene die toezicht
houdt aan bepaalde eisen vol
doet. Ervaring alleen is niet ge-
Roze papiertje wordt roze kaart
Het 'roze papiertje' heeft zijn langste tijd gehad als rijbewijs.
Minister De Boer is voorstander van een plastic rijbewijs op
creditcard-formaat. De nieuwe 'roze kaart' kan in 2006 worden
ingevoerd. Dat staat in de discussienota 'De Rijbewijsrevolutie'.
Het rijbewijs werd ongeveer een half jaar geleden voor het laatst
vernieuwd en werd onder meer voorzien van een extra plastic
folielaag. De nieuwe versie moet gemakkelijker hanteerbaar zijn
en zou beter bestand zijn tegen slijtage. Bovendien zou de fa
bricage goedkoper moeten uitvallen. Het is technisch mogelijk
om het nieuwe rijbewijs te voorzien van een chip voor de op
slag van informatie. Maar zo'n 'intelligent rijbewijs' heeft vol
gens de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW) slechts een ge
ringe meerwaarde. De kosten voor afleesapparatuur en beveili
ging zouden hoog zijn. Ook staan de Europese regels zo'n rijbe
wijs nog niet toe. Het is wel mogelijk om het nieuwe plastic rij
bewijs geschikt te maken voor latere inpassing van een chip.
noeg. Want ook iemand met ja
renlange ervaring kan een brok
kenmaker zijn. En zo'n automo
bilist is natuurlijk niet de aange
wezen persoon als begeleider",
aldus CBR-woordvoerder Hans
Fontijn.
De aanpak moet een aanvulling
zijn op officiële rijlessen met
een instructeur. Die lessen zijn
nu alleen mogelijk voor leerlin
gen vanaf achttien jaar. De Boer
wil het begeleid rijden combine
ren met de onlangs begonnen
Rijopleiding in Stappen (RIS),
waarbij de automobilist een op
leiding volgt door middel van af
zonderlijke lesonderdelen en
toetsen. Voor het behalen van
het rijbewijs blijft achttien jaar
de minimumleeftijd.
Deze aanpak, beschreven in de
discussienota 'De Rijbewijsrevo
lutie', moet de veiligheid in het
verkeer verhogen, want volgens
het ministerie hebben jonge au
tomobilisten de meeste kans op
een verkeersongeluk. Daarbij
wreekt zich vooral de gebrekkige
ervaring en een 'gering besef
van gevaar'. In de huidige opzet
legt een beginnende automobi
list zo'n duizend kilometer af
voordat hij of zij het rijbewijs
kan behalen. Met de nieuwe op
zet zou een automobilist al en
kele duizenden kilometers heb
ben afgelegd voordat hij met
een rijbewijs zelfstandig op weg
mag.
Volgens het ministerie zijn er
goede ervaringen met dit sys
teem in Zweden. Onder de be
ginnende bestuurders die had
den gekozen voor 'begeleid rij
den' daalde het aantal ongeval
len met 35 procent. Het ministe
rie benadrukt ook dat er goede
resultaten zijn met een vergelijk
bare opzet in Amerika, Australië,
Canada, Oostenrijk en Frankrijk.
Over het algemeen is het aantal
ongevallen tijdens het begeleid
rijden niet hoger dan gewoon
lijk. Het is wel noodzakelijk om
de wettelijke aansprakelijkheid
voor verzekeringen aan te pas
sen.
In de discussienota wordt ook
aandacht besteed aan de mini
mumleeftijd van brom- en snor
fietsbestuurders. Die zou van
zestien naar zeventien moeten.
Hiermee verwacht De Boer het
aantal bromfietsers in de meest
riskante leeftijdscategorie dras
tisch te beperken.
Hij denkt ook dat veel jongeren
door de leeftijdsverhoging de
bromfiets 'overslaan' en van de
fiets overstappen op de auto of
motor.
den haag/gpd-anp - Voormalig
minister-president Wim Kok
heeft zijn minister van defensie
Joris Voorhoeve in 1996 afge
houden van aftreden na de
ramp met het Hercules-vliegtuig
op de vliegbasis Eindhoven.
Voorhoeve vond de fouten en
tekortkomingen van de militaire
brandweer en luchtverkeerslei
ding bij het ongeval zo ernstig,
dat hij zijn uiterste verantwoor
delijkheid wilde nemen.
De oud-minister vein defensie
vertelde dit gisteren tegen de
parlementaire enquêtecommis
sie Srebrenica. Volgens Voor
hoeve overtuigde premier Kok
hem dat aftreden onverstandig
was. „Hij vond dat er wel vaker
ernstige ongelukken gebeurden
onder ministeriële verantwoor
delijkheid en dat die niet altijd
aanleiding gaven tot aftreden.
De minister van verkeer en wa
terstaat hoefde toch ook niet af
te treden bij een treinongeluk?
Bovendien dacht Kok dat mijn
aftreden door de buitenwacht
direct zou worden geïnterpre
teerd als excuus voor Srebreni
ca, dat ik de kans greep om er
tussenuit te knijpen."
Voorhoeve erkende gisteren dat
hij na het Srebrenica-drama en
kele keren aan opstappen heeft
gedacht. Dat deed hij niet om
dat het dan zou lijken alsof Ne
derland verantwoordelijk was
voor de val van de enclave en de
dood van ruim 7000 moslim
mannen. De premier was het
met hem eens.
Kok zei gisteren tijdens zijn ver
hoor dat hij het verstandiger
vond dat Voorhoeve aanbleef
zodat hij zich kon verantwoor
den 'met alles wat hij te bieden
had als volwaardige minister'.
Bijna zeven uur werd Voorhoeve
door de commissie verhoord.
Nimmer liet zijn geheugen hem
parlementaire tenquête
SREBRENICA
in de steek. Het verhoor van
Voorhoeve was een schets van
het drama dat hem als bewinds
man overkwam. Dutchbat I zat
al in de enclave toen Voorhoeve
minister werd. De problemen
rond de eenheid stapelden zich
op. De bevoorrading staakte
omdat de Bosnische Serviërs de
weg blokkeerden. Ruim een jaar
later, in de zomer van 1995,
wordt Dutchbat III dat al maan
den noodrantsoenen at, overlo
pen door de Bosnische Serviërs.
Oud-premier Wim Kok tijdens het verhoor gisteren. Foto: GPD/Phil Nijhuis
Voorhoeves situatie was niet te
benijden. Hij zat met een weinig
coöperatieve bevelhebber bij de
koninklijke landmacht, wat hem
vooral de maanden na de val
duidelijk werd. Internationaal
had Voorhoeve allang gemerkt
dat hij als minister van een klein
landje weinig in de melk te
brokkelen had. Plannen om zijn
militairen te evacueren strand
den op de weigering van de gro
te landen om materieel en per
soneel in te zetten. En zónder
die hulp kon het niet.
Samen met zijn collega van bui
tenlandse zaken Hans van Mier-
lo smeekte en bedelde hij bij de
internationale overlegorganen
om aandacht voor Dutchbat en
voor de ongeveer 40.000 bewo
ners en vluchtelingen in de en
clave Srebrenica. Tevergeefs.
Het leidde tot zijn eigen veron
derstelling dat het allemaal an
ders zou zijn gelopen als er mili
tairen van een groot land in de
enclave hadden gezeten. Verde
digen kon het te kleine en te
licht bewapende Dutchbat zich
niet.
Een middelgrote bondgenoot
van Nederland was overigens al
in juni 1995 op de hoogte dat de
Bosnisch-Servische generaal
Mladic van plan was binnen af
zienbare tijd de drie oostelijke
moslimenclaves in Bosnië op te
rollen. Zo zei Voorhoeve giste
ren. De militaire inlichtingen
dienst kreeg de informatie pas
binnen toen Srebrenica al lang
en breed was gevallen. Voorhoe
ve, die vanwege de wet op de
staatsgeheimen de naam van de
bondgenoot niet mocht noe
men, zei dat de informatie af
komstig was van een Servische
militaire bron. Hij noemde het
bijzonder spijtig dat die infor
matie niet sneller gedeeld kon
worden. Voorhoeve voelt nog
steeds de verantwoordelijkheid
van toen. „Ik heb de beker van
de ministeriële verantwoorde
lijkheid ten volle leeg gedron
ken."
Slepend arbeidsconflict met Defensie beslecht in Tweede Kamer
Kok: Compassie met Srebrenica
culemborg/gpd - De afgelopen achttien jaren waren on
werkelijk. En nu de meer dan Kafkaiaanse 'affaire-Spij
kers' achter de mg is heeft de hoofdrolspeler, Fred Spij
kers uit Culemborg, nog steeds het idee dat het allemaal
niet echt waar is. „Ik wil nu eerst die handtekening en
1,6 miljoen euro op mijn giro zien. Er is mij te veel over
komen om nu te geloven dat het echt is afgelopen", al
dus Spijkers gisteren nadat bekend was geworden dat
hij alsnog ruim anderhalf miljoen euro schadevergoe
ding van Defensie krijgt.
Spijkers, voormalig maatschappelijk werker bij Defen
sie, weigerde in 1984 te liegen tegen de weduwe Ovaa
uit Zandvoort over de dood van haar man als gevolg van
een ontploffende mijn. Het ministerie van defensie wil
de dat Spijkers ging vertellen dat mijnenspecialist Ovaa
een foutje had gemaakt. Maar Spijkers kwam er achter
dat Ovaa was gedood door een oude en ondeugdelijke
AP 23-mijn die allang niet meer mocht worden gebruikt,
een blunder die het ministerie van defensie trachtte te
verdoezelen.
Omdat Spijkers weigerde te liegen, kreeg hij het hele mi
nisterie, een deel van de rechterlijk macht en politici
van diverse pluimage tegen zich. Zo probeerde Defensie
'de staatvijandige Spijkers' zelfs voor gek te laten verkla
ren. Ook stelde een hoge rechter Defensie in het gelijk
in zijn ontslagaffaire. Toen er geen beroep meer moge
lijk was, bleek dat deze rechter allerlei banden had met
de defensieambtenaren met wie Spijkers het aan de stok
had. De geplaagde Spijkers kreeg zelfs het stempel 'poli
tiek crimineel'. „De schade die mij is aangedaan is im
mens groot", zei Spijkers gistermiddag. En dan spreekt
hij niet over de financiële schade. Jarenlang zat hij op
een minimumloon en de laatste jaren zelfs zonder inko
men.
Twee weken terug kreeg hij van het Rijk al 1,6 miljoen
euro schadevergoeding aangeboden, maar toen weiger
de staatssecretaris Van der Knaap van defensie toe te
geven dat zijn ministerie de afgelopen achttien jaar Spij
kers had bedonderd. De bewindsman ging gisteren ech
ter onder druk van de Tweede Kamer onder aanvoering
van het SP-Kamerlid Van Velzen overstag. Op zich al bij
zonder omdat het vrij zelden voorkomt dat in de Twee
de Kamer over 'individuele gevallen' wordt gepraat.
Van der Knaap gaf gisteren na afloop in de wandelgan
gen toe dat hij het schaamrood op de wangen kreeg
toen hij zich in de 'affaire-Spijkers' verdiepte. Twee we
ken geleden ging de weduwe Ovaa al akkoord met een
schikking van 1,6 miljoen, plus voor elk van haar beide
kinderen een half miljoen euro, waarmee Defensie in
totaal 4,2 miljoen mag betalen.
De afgelopen jaren was Spijkers een bekend beeld in de
Culemborgse straten geworden. Een oude Gazelle, een
nog oudere versleten blauwe jas met kapotte rits boven
een zwarte broek, een Duits schipperspetje en een pijp
in de mond. Uit allerlei verwachte en onverwachte hoe
ken kreeg hij hulp. Niettemin hebben hij en zijn omge
ving de afgelopen achttien jaar ernstig geleden. Het
heeft niet veel gescheeld of Spijkers was inderdaad de
gek geworden die Defensie van hem probeerde te ma
ken. Pas toen eind jaren negentig de Nationale Om
budsman het gedrag van het ministerie 'onthutsend'
noemde, keerde de zaak in de goede richting.
Eerder deze week zag Spijkers de dag van gisteren nog
zeer somber in, want hij 'kon maar geen Kamermeer
derheid ontdekken'. „Maar gisteren kwam Van der
Knaap onverwacht met de mededeling dat hij de zaak
wilde afronden. Toen nam het debat een wending die ik
in mijn stoutste dromen me niet kon voorstellen. Alsof
ik naar een film zat te kijken waarin ik zelf de hoofdrol
speel. Uiteindelijk stemde de hele Kamer voor Spijkers."
De afgelopen weken kreeg Spijkers diverse keren de
suggestie dat hij als de centen binnen zouden rollen,
maar eens moest beginnen met de aankoop van een
nieuwe lekkere warme jas. „Ik weet het echt niet hoe
mijn leven nu verder zal gaan. Mijn jas ziet er dan wel
niet uit, maar hij zit nog steeds goed. Ik ga nu eerst pro
beren om tot rust te komen en ik hoop dat ik mijn leven
nog een_bpetje kan oppakken. Maar ik realiseer me dat
het verdomd moeilijk zal gaan worden. Nogmaals, de
schade die aan mij en m'n omgeving door mijn voor
malige werkgever is toegebracht is immens groot."
den haag/gpd - Nederland heeft
niet als enige land de verant
woordelijkheid tegenover de na
bestaanden van de Srebrenica-
slachtoffers, ook niet financieel
of staatsrechtelijk. Die verant
woordelijkheid dragen alle lan
den binnen de Verenigde Naties
(VN), vindt voormalig premier
Wim Kok. „Wij hebben zeer loy
aal ons aandeel genomen", zei
hij gisteren tijdens rijn verhoor
door de parlementaire enquête
commissie Srebrenica.
Kok reageerde daarmee op een
financiële claim die door een
groep nabestaanden bij de Ne
derlandse regering wordt inge
diend. Kok zei wel te hopen dat
de 'compassie met de nabe
staanden en het gebied' blijft
bestaan.
Nederland heeft volgens hem
een speciale verantwoordelijk
heid omdat Nederlandse mili
tairen in opdracht van de VN de
mensen van Srebrenica moes
ten beschermen. In juli 1995
veroverden de Bosnische Ser
viërs echter de enclave en ver
moordden ruim 7000 moslim
mannen. Nederland heeft aan
die massanMjord echter geen
schuld, aldus Kok. „Dat rijn de
Bosnische Serviërs."
Koks kabinet trad op 16 april dit
jaar af, een week na de publica
tie van het rapport van het Ne
derlands Instituut voor Oorlogs
documentatie (NIOD). Hij vond
dat hij niet anders kon doen 'ge
zien de loop der dingen'. Het
was voor hem het moment van
de waarheid.
Het NIOD publiceerde het rap
port immers kort voor de verkie
zingen en Kok zou niet meer te
rugkeren in de politiek. „Som
migen vonden het niet konink
lijk dat ik eerst de verantwoor
delijkheid nam door af te treden
en pas later de verantwoording
aflegde hier bij de commissie.
Maar wat had ik dan moeten
doen? Hier zitten en zeggen: als
ik nog minister-president was
geweest, was ik afgetreden? Wat
is de relevantie daarvan?"
