Winterwonderland
Landmacht
valt rapport
NIOD aan
BINNENLAND 2
'Vanuit pluchen stoel iets verzinnen is gemakkelijk'
Bassie betere
clown dan
boekhouder
Grote verschillen tussen
wachttijden ziekenhuizen
Vakantiehuisje vaker bewoonbaar
Van Baal: Conclusie suggestief
SREBRENICA
door Sander Sonnemans
Rotterdam - De politierech
ter heeft Bassie Produkties
BV, het bedrijf van clown
Bassie, schuldig bevonden
aan het plegen van belasting
fraude. Gedurende vijf jaar
werden stelselmatig onjuiste
aangiften van de omzetbelas
ting gedaan. De officier van
justitie had een boete van
150.000 euro geëist, maar de
rechter legde een boete op
die beduidend lager uitviel:
24.000 euro. „Ik moet de boe
te beperken tot de fraude die
echt hard is te maken", aldus
de rechter. Bas van Toor,
broer en compagnon van
clown Adriaan, is directeur,
eigenaar en enig aandeelhou
der van Bassie Produkties BV.
Die onderneming regelt de
organisatie van de voorstel
lingen van Bassie en Adriaan
- zo'n honderd per jaar -, de
kaartverkoop, boekingen, re
clame en de huur van zalen
en theaters. Uit het onder
zoek van de FIOD, dat zo'n
drie jaar in beslag nam, is
volgens de officier van justitie
vast komen te staan dat ge
deelten van de omzet van
ruim honderd optredens bui
ten de boeken werden ge
houden. De raadsman van
Van Toor was van mening
dat vrijspraak diende te vol
gen. „Het is duidelijk dat Van
Toor een betere artiest is dan
een boekhouder. Maar er is
niet per periode vastgesteld
hoeveel kaarten er zijn ver
kocht en wat aan de belasting
is opgegeven." Daarop haal
de de officier voorbeelden
aan, waaruit aan de hand van
gegevens van voorverkoop
adressen kon worden vastge
steld dat Bassie gesjoemeld
had met omzetten.
Karremans en Van Baal, gisteren tijdens de verhoren van de enquê
tecommissie. Foto: GPD/Phil Nijhuis
hij en zijn mannen hebben ge
daan wat in hun vermogen lag
om de enclave, de vluchtelingen
en Dutchbat te beschermen, zo
bleek uit zijn verhoor. Hij vroeg
'pauzeloos' bij de Verenigde Na
ties aandacht voor de beroerde
situatie van Dutchbat en ver
zocht vele keren om luchtsteun.
Maar die bleef tot zijn verbijste
ring uit. „Ik denk dat het hogere
echelon van de VN niet wist wat
er aan de hand was."
In zijn herinnering is hem daags
na de val van de enclave niet
specifiek verzocht vanuit Neder
land om het lot van Dutchbat te
koppelen aan dat van de vluch
telingen. „Wel zijn er mondeling
richtlijnen gegeven om de eva
cuatie van de vluchtelingen zo
humanitair mogelijk te laten
verlopen." Dat Dutchbat mee
hielp bij de evacuatie vond hij
logisch. Anders werden de men
sen de bussen in geschopt of ge
slagen door de Serviërs.
Karremans vertelde dat hem via
vluchtelingen ter ore was geko
men dat buiten de compound
wandaden hadden plaatsgevon
den. Hij kon ze niet natrekken,
hij had er te weinig personeel
voor.
Voormalig WD-leider Hans
Dijkstal, in die dagen vice-pre-
mier, vindt absoluut niet dat het
kabinet destijds heeft gefaald.
Van den Breemen
te ziek voor verhoor
De enquêtecommissie zal
de vroegere chef van de de
fensiestaf, generaal H. van
den Breemen, niet als getui
ge in het openbaar verho
ren. Van Breemen, die van
1994 tot 1998 die ftinctie
vervulde, is daarvoor te ziek.
Wel heeft de commissie de
inmiddels gepensioneerde
generaal schriftelijk een
aantal vragen gesteld. Van
den Breemen was de opvol
ger van generaal Van der
Vlis, die woensdag werd
verhoord. Op 11 juli 1995,
de dag dat de enclave Sre
brenica viel, voerde Van den
Breemen met de gisteren
verhoorde generaal Van
Baal, de toenmalige plaats
vervangende bevelhebber
van de landstrijdkrachten,
in Zagreb overleg met de
Franse W-generaal Janvier.
Het deed wat mogelijk was, al
dus Dijkstal. Hij neemt hiermee
stelling tegen oud-minister
Pronk die deze opvatting wel
huldigt.
den haag/anp - De wachttijden
voor behandelingen in zieken
huizen verschillen enorm. Voor
knieoperaties zijn zelfs verschil
len geconstateerd tussen 2 en 52
weken. Dat blijkt uit een analyse
van het ministerie van volksge
zondheid die minister De Geus
gisteren naar de Tweede Kamer
heeft gestuurd.
Voor bijna elke aandoening is in
iedere regio in Nederland wel
een ziekenhuis 'te vinden waar
mensen binnen de afgesproken
aanvaardbare normen worden
geholpen. Maar tegelijkertijd
zijn er ziekenhuizen waarvoor
de wachttijd voor eenzelfde in
greep vier tot vijf maal zo lang
is.
Voor bijvoorbeeld een heupope
ratie is de gemiddelde wachttijd
16,1 weken. Maar in de negen
ziekenhuizen met de kortste
wachttijd kunnen mensen ge
middeld binnen vijf weken te
recht. Een ziekenhuis in Bever
wijk heeft met 52 weken de
langste wachttijd voor een totale
heupoperatie.
De analyse laat zien dat het voor
patiënten op een wachtlijst de
moeite loont actief op zoek te
gaan naar een ander ziekenhuis
in hun buurt als ze te lang moe
ten wachten. De zorgverzeke
raars moeten daarbij helpen.
Oud-minister Bomhoff van
volksgezondheid had al eerder
dit jaar toegezegd dat de wacht
tijden voor levensbedreigende
aandoeningen binnen twee jaar
moeten zijn weggewerkt.
Een sluitende definitie van wat
daar precies onder valt, is er nog
niet. In afwachting daarvan wil
De Geus vast de wachttijden
voor radiotherapie en openhart-
chirurgie aanpakken.
Daarvoor is niet alleen meer ge
specialiseerde menskracht no
dig, zoals radiotherapeutisch la
boranten verpleegkundig
personeel voor intensieve zorg,
maar ook moeten er meer hart-
centra komen en meer speciale
'bunkers' voor de radiotherapie.
Op die terreinen is al een in
haalslag aan de gang.
Maar het oplossen van wachttij
den binnen twee jaar blijft am
bitieus.
den haag/anp - Minister Kamp (ruimtelijke ordening) wil het ge
meenten makkelijker maken de permanente bewoning van vakan
tiehuisjes te legaliseren. Recreatiewoningen die aan alle bouwkun
dige eisen voldoen, moeten beschouwd kunnen worden als gewone
woningen.
Ongeveer 12.000 vakantiehuisjes en nog eens 6000 stacaravans en
chalets worden tegen de regels in permanent bewoond. De wijzi
ging biedt volgens een woordvoerder van Kamp een klein aantal be
woners soelaas. Voor de meeste vakantiehuisjes zijn de eisen buiten
bereik. Stacaravans vallen er helemaal buiten.
liggen. „Het regende granaten",
aldus Karremans. Opnieuw
vroeg hij de VN om luchtsteun,
'pauzeloos' vroeg hij om aan
dacht voor de geteisterde encla
ve. Karremans kreeg geen lucht
steun. „Dan deugde het formu
lier niet, dan klopte de doelen-
üjst niet, dan weer werd er te
weinig op ons geschoten."
Terwijl in zijn ogen toch was
voldaan aan het principe van de
'smoking gun': als de VN'ers on
der vuur lagen, zou de lucht
steun komen. Die kwam zelfs
niet, nadat Dutchbat op 10 juli
1995 in opdracht van de VN een
zogeheten 'blocking position'
innam om voor de Serviërs een
streep te trekken: tot hier en niet
verder! De Serviërs trokken vro
lijk, om Dutchbat heen, de lijn
over. Daarmee was de enclave
verloren.
Karremans herinnert zich de
avond van de 10e juli, de laatste
avond voor de val. „Je mannen
zijn bang voor wat er aan de
hand is, ze hebben bloeddoorlo
pen ogen. Ik legde uit dat de
luchtsteun zou komen, omdat ik
dat geloofde. Achteraf zeg ik: ik
ben naïef geweest, gefopt door
de VN-organisatie. Ik had mijn
mannen en vrouwen, maar ook
de moslimleiding in de enclave,
die luchtsteun niet in het voor
uitzicht moeten stellen. Daar
mee heb ik ze op het verkeerde
been gezet."
De dag ema viel de enclave. De
vluchtelingenstroom kwam op
gang. Mensen zochten een veilig
heenkomen op de basis van
Dutchbat in Potocari. Vierdui
zend tot vijfduizend mensen
konden er in, meer niet, aldus
Karremans. „Vol is vol." Want er
moesten ook nog pantserwa
gens van Dutchbat kunnen rij
den, indien nodig. Ongeveer
20.000 mensen verzamelden
zich rond de basis. Het gevaar
van epidemieën dreigde, men
sen stierven, iemand verhing
zich, kinderen werden in de me
nigte geboren. De situatie was
uitzichtloos, en kon volgens
Karremans niet langer dan een
paar dagen duren.
's Avonds sprak hij met de Bos-
nisch-Servische generaal Mladic
over de vluchtelingen. „Het was
geen echt gesprek, het was een
richtingsverkeer. Mladic gaf di
rectieven. Hij gebruikte toen wel
terloops het woord bussen."
Maar een verzoek om VN-bus-
sen voor de vluchtelingen herin
nert Karremans zich niet. Ter
wijl door het VN-hoofdkwartier
in Sarajevo zo'n evacuatie gere
geld kon worden, vroeg Karre
mans er nimmer om. Uiteinde
lijk stonden er zomaar Servische
bussen voor zijn neus"
Karremans vindt dat hij en zijn
eenheid alles deden wat zij kon
den. „We hadden eenvoudigweg
niet de tijd méér te doen. Het is
gemakkelijk iets te verzinnen
vanuit een pluchen stoel. Maar
een andere oplossing heb ik ook
nog nooit gehoord."
Het was Karremans bij de komst
van de vluchtelingen op de
Dutchbat-basis opgevallen dat
er zo weinig weerbare mannen
tussen zaten. „Het waren vrou
wen, kinderen en ouden van da
gen." De overste heeft wel een
vermoeden wat de weerbare
moslimmannen aan het doen
waren: „Trachten uit te breken
uit de enclave."
Dat hij de Nederlandse generaal
Nicolai bij de VN meldde dat er
maar een 'handjevol' weerbare
mannen was, kan hij zich niet
herinneren. „Ik heb gezegd dat
het er weinig waren." Voor Ni
colai was het de reden, zei hij
eerder deze week, er niet bij
Karremans op te hameren dat
die de afscheiding van weerbare
mannen voorkwam; ze waren er
immers niet. Maar buiten de zo
ne waar de Dutchbatters tussen
de vluchtelingen liepen, waren
de Bosnische Serviërs druk
doende de mannen te scheiden.
Enkele honderden werden afge
voerd, van hen werd nooit meer
iets vernomen.
Karremans voelt zich door de
vredesmacht van de Verenigde
Naties, Unprofor, én door de
'Nederlandse' lijn van generaals
binnen de VN en in Nederland,
in de steek gelaten. Hij vroeg in
zijn nawoord het ministerie van
defensie en de media om 'op
een positieve manier achter
Dutchbat te gaan staan'.
den haag/anp-gpd - Generaal
Ad van Baal heeft gisteren bij zijn
verhoor door de parlementaire
enquêtecommissie over Srebreni
ca direct de aanval geopend op
een voor het krijgsmachtonder
deel zeer kwetsende conclusie uit
het NIOD-rapport over de val van
de moslimenclave. De conclusie
dat er bij de top van de land
macht onwil bestond voor het
volledig informeren van de mi
nister 'moet van tafel', zei hij.
Volgens Van Baal is deze con
clusie nergens in het rapport
onderbouwd. Het is daarom
voor een historisch verantwoord
onderzoek 'zeer suggestief en
zeer kwetsend'. Van Baal moest
in april na de NIOD-publicatie
zijn functie als bevelhebber van
de landmacht neerleggen.
De generaal liet duidelijk blijken
gekrenkt te zijn door de ver
dachtmakingen aan het adres
van de landmacht. Hij erkende
dat er hier en daar misschien
sprake is geweest van 'onkunde,
en dat is erg genoeg'.
Van Baal, destijds plaatsvervan
gend bevelhebber der land
strijdkrachten, zoekt de verkla
ring voor de incidenten die zich
hebben voorgedaan rond de val
van de moslimenclave in Bosnië
in juli 1995, aan de verschillende
culturen tussen de ambtelijke
organisatie en de landmacht. De
een was uitsluitend gericht op
de minister, de ander raakte in
zichzelf gekeerd terwijl je bij een
vredesmissie juist naar buiten
moet treden. Bovendien speelde
een rol dat de generaals niet ge
wend waren nauw met de poli
tiek samen te moeten werken.
Spanning, druk en irritaties leid
den tot soms stomme inciden
ten als het niet informeren van
de bewindsman over het be
staan van een gevoelig docu
ment. Van Baal erkende een
stommiteit te hebben begaan
door de minister niet direct te
informeren over een door
Dutchbat ondertekend docu
ment dat de indruk wekt dat het
Bosnisch Servische leger de eva
cuatie van moslimvluchtelingen
uit Srebrenica netjes had uitge
voerd. Hij had het belang van
het document voor de Servische
propagandaoorlog niet direct
onderkend, en was op vakantie
gegaan.
Toenmalig Dutchbat-comman-
dant Thom Karremans vindt dat
door Hans Leber
en Lianne Sleufjes
den haag -'Erger dan erg' was
de situatie voor de vluchtelingen
in Srebrenica, begin juni 1995.
Ze waren wanhopig en ziek;
Dutchbat was door gebrek aan
water, voedsel en materieel ei
genlijk al uitgeschakeld. Overste
Thom Karremans, commandant
van de Nederlandse VN-een-
heid, berichtte dit aan de Ver
enigde Naties en de crisisstaf
van de Koninklijke Landmacht.
„Ik kon mijn opdracht niet lan
ger uitvoeren."
Karremans wilde het wereld
nieuws makep. „Ik wilde dat ik
daar CNN had gehad", zei hij
gisteren tijdens zijn ruim 4,5 uur
durend verhoor door de parle
mentaire enquêtecommissie
Srebrenica. Maar er kwam nie
mand, ook media werden door
de Bosnische Serviërs buiten de
enclave gehouden. En het zou
allemaal nog erger worden.
Vanaf 6 juli kwamen Srebrenica
en zijn ongeveer 40.00 inwoners
en vluchtelingen onder vuur te
