LEIDEN REGIO
/an nul tot 1574: Leidse geschiedenis toegankelijk gemaakt
Bona gaat
inaar Rusland
li al forse wachtlijst bij allergiecentrum LUMC Krakers moeten weg
R3
De universiteit was hem dierbaar
HDC972
dinsdag 19 NOVEMBER 2002
Geschiedenis eener Hol-
stad. Onder deze titel
de Leidse hoogleraar P.J.
sen 1910 en 1918 zijn
standaardwerk over de
denis van Leiden. Van
taan van de stad tot aan
van de twintigste
us. Nu, bijna een eeuw
het eerste deel van het
vierdelige boekwerk
den in de winkels. Lei-
bieden is van een
[se stad. Nu onder super
hoogleraar Leidse ge-
lis R. van Maanen.
jte deel, dat tijdens de
van het eeuwfeest van de
vereniging oud Leiden vorige
week officieel werd gepresen
teerd, beschrijft de geschiedenis
van de stad Leiden tot 1574, het
jaar waarin Leiden werd bele
gerd door de Spanjaarden en
bevrijd door de geuzen van Boi-
sot. Maar wie denkt dat Van
Maanen een boek vol jaartallen
en feiten heeft afgeleverd, heeft
het mis. De geschiedenis van
Leiden wordt vanaf het vroegste
begin aan de hand van een aan
tal verschillende thema's be
schreven. De stedelijke ruimte
en haar bewoners, bestuur en
rechtswezen, kerk en cultuur,
het is slechts een greep uit het
aanbod. En dan bevat het boek
natuurlijk ook de nodige 'luchti
ge' verhalen.
Een van die luchtige verhalen
speelt zich af in het jaar 1315.
Volgens de overlevering beleef
den twee Leidse buurvrouwen
in die dagen een wonderlijk
voorval. Een van de dames had
een gerstebrood gekocht, een
maal thuisgekomen, sneed zij
haar lekkernij in tweeën. Een
helft om op te eten, een helft om
te bewaren. Want ook toen gold
al: wie wat bewaart, heeft wat.
Haar hongerige buurvrouw zag
haar echter in de weer met het
halve brood en smeekte haar
om de andere helft aan haar af
te staan. Desnoods tegen beta
ling. Maar die vlieger ging niet
op. De vrouw met het brood
ontkende in alle toonaarden dat
ze nog meer brood in huis had
dan het halfje dat ze net aan het
versnijden was voor de kinde
ren. En als er nog brood in huis
was, dan mocht God dat in
for
van het stadhuis aan de Breestraat van Salomon Davidsz. van Dulmenhorst uit 1588.
steen veranderen.
Onder normale omstandighe
den zou het verhaal daarmee af
zijn. Maar dan zou het natuur
lijk ook geen eeuwen overleven.
In 1315 verhoorde God deze
'bede' namelijk. Toen het brood
op was en de vrouw de andere
helft tevoorschijn haalde, bleek
het halfje in steen veranderd.
Deze steen is eeuwenlang be
waard in de Pieterskerk en ligt
tegenwoordig in de Lakenhal.
De overlevering wil dat dit alles
zich afspeelde in de Mirakel-
steeg die aan dit opmerkelijke
voorval ook zijn naam zou dan
ken. Op zich een logische ver
klaring, ware het niet dat deze
steeg aan het begin van de veer
tiende eeuw nog niet bij het
Leidse grondgebied hoorde.
Want Leiden is weliswaar een
oude gemeente. Maar de stad
zoals wij die kennen, is het ge
volg van eindeloze gebiedsuit
breidingen. Wat inmiddels hart
je centrum is, behoorde ooit tot
het grondgebeid van omliggen
de gemeenten. En wat eeuwen
lang als het vroegste begin van
Leiden is gezien, de Romeinse
nederzetting Lugdunum Bata-
vorum, is nooit Leiden geweest.
Die naam, zo betoogde Blok al
120 jaar geleden, is waarschijn
lijk te verbinden aan de bij Kat
wijk in zee verdwenen nederzet
ting De Brittenburg. Leiden
dankt zijn naam naar alle waar
schijnlijkheid aan Leithen, een
oud-Hollands woord voor wa
terloop of wetering. Geen
vreemde benaming voor een
nederzetting op het kruispunt
van de Oude en de Nieuwe Rijn.
In de negende of tiende eeuw
werd op het meest westelijke
deel van de zandafzetting tussen
de twee Rijnarmen een heuvel
opgeworpen die ergens in het
begin van de twaalfde eeuw be
bouwd werd met een turfstenen
muur met kantelen: de burcht.
En die ontwikkeling loopt vol
gens de auteurs van het boek
ongeveer gelijk met de ontwik
keling van Leiden als kleine ne
derzetting tot een kleine stad.
Het eerste deel van Van Maanen is voorzien van veel afbeeldingen. Zoals deze kaart van Pieter Sluyter
uit 1550. Foto's uit 'Leiden. De geschiedenis van een Hollandse stad'
Vanaf dat moment groeit de
stad gestaag, verwerft stadsrech
ten en wordt Leiden een stad
van betekenis in Holland.
Leiden. De geschiedenis van een
Hollandse stad beschrijft die
ontwikkeling zeer uitvoerig en
breed belicht. Het eerste deel
houdt op bij het ontzet van Lei
den op 3 oktober 1574. Een lo
gisch punt, omdat de stad daar
na een behoorlijke verandering
ondergaat. Maar dat zal in deel
twee duidelijk worden. Tot die
tijd is het eerste deel van Van
Maanen cum suis een aanrader
voor wie geïnteresseerd is in de
geschiedenis van deze mooie en
boeiende stad.
Timoteus Waarsenburg
Straatsma
Het in september ge-
14 Centrum voor Astma en
in het Leids Universitair
1 1 Centrum (LUMC) heeft
?iten wachtlijst. Wie zich
dt voor behandeling is
i\ 1 januari aan de beurt,
ra s L. Bel, die het instituut
ri igezet, hoopt dat de ca-
van het centrum in de
st wordt uitgebreid. „Het
moet bezuinigen,
i^ans dat dat snel gebeurt
zo groot." Momenteel
vijf personen per week
terecht in het centrum voor
complexe allergieën. Bel hoopt
dat aantal te verdubbelen. „We
zullen nooit een centrum voor
1.000 patiënten worden."
Voorlopig zit de rem er flink op,
want de vraag naar een specia
listische behandeling van aller
gieën is enorm groot. „We zijn
vanaf het begin heel restrictief
geweest in het aannemen van
patiënten. We staan ze telefo
nisch niet te woord, maar heb
ben een antwoordapparaat. Op
de website van het LUMC staat
een summier stukje over het
centrum. En aanmelding kan al
leen schriftelijk. Qua policy niet
bepaald klantvriendelijk, maar
op die manier krijgen we wel de
juiste mensen binnen. Ik ben
heel tevreden over hoe het nu
loopt. We willen alleen de moei
lijke gevallen."
Ongeveer één op de drie Neder
landers heeft last van een of an
dere allergie, maar medici had
den lange tijd weinig aandacht
voor deze 'volksziekte'. Bel: .Al
lergie heeft nooit zo'n best ima
go gehad. Ik moet zeggen dat ik
het onderwerp om die reden
ook lange tijd heb afgehouden.
Er waren ook weinig medische
ontwikkelingen op het gebied
van allergieën. Maar als longarts
had ik er wel heel veel mee te
maken en werd de behandeling
van allergieën langzaam een
specialisme. Nu heb ik het om
gedraaid en is de behandeling
van allergieën het belangrijkste
geworden."
Het tij lijkt te keren, want ook in
andere ziekenhuizen groeit de
belangstelling voor allergieën.
„In Utrecht is een dermatoloog,
professor Bruynzeel, die het
heeft opgepakt. En in Amster
dam heb je KNO-arts Fockens
die ermee bezig is. Ik denk dat
we onze krachten moeten bun
delen. Je ziet dat de interesse nu
komt vanuit de immunologie en
dan kun je een behoorlijke stap
voorwaarts doen. Allergie is een
groeiend probleem. Het kan niet
uitblijven dat er meer belang
stelling voor komt." Bel heeft
ook de ambitie wetenschappe
lijk onderzoek te doen naar al
lergieën. Ook daar speelt het ge
brek aan financiën echter een
rol. „De fondsen drogen op en
sponsoring via de farmaceuti
sche industrie is niet altijd even
aantrekkelijk. Ik wil het toch
proberen, bij het Astma-fonds."
w rlingen van 5 en 6 VWO
avo van het Bonaven-
ls >llege aan de Burggra-
gaan zaterdag voor een
ar Rusland. Daar wordt
iniversiteitsstad Ivanovo,
j DO kilometer ten noord-
v ivan Moskou, door een
tantal scholieren een
rentie van de Verenigde
nagespeeld, de zogehe-
JN, Model United Na-
t klassieke talen Fred
noemt de reis en de
ie aan de conferentie
leerlingen 'pedagogisch
t.' „Ze worden uitge
daagd om een rol te spelen. Zo
bestaat de mogelijkheid dat ze
de delegatie van Irak moeten
naspelen."
Na een bezoek van twee dagen
aan Moskou begint in Ivanovo
het echte werk. Het functione
ren van de Verenigde Naties
wordt gesimuleerd, compleet
met vergaderingen van de Vei
ligheidsraad en bijeenkomsten
van militaire, politieke, sociale
en economische comités. „En
alles gaat in het Engels", aldus
docent Engels John Rijsbergen.
„In drie dagen MUN leren ze
meer dan in één jaar in de
klas."
door Robbert Minkhorst
leiden - De gemeente Leiden wil
dat de krakers uit 't Stathuys
vertrekken. Omdat er asbest in
het gebouw aan de Breestraat
zit, is het onverantwoord dat het
pand wordt gebruikt, zegt wet
houder H. Buijing (PvdA/wel
zijn). De gemeente zoekt nog
naar een manier om de krakers
weg te krijgen uit het voormalige
jongerencentrum.
Buijing en burgemeester W.
Lemstra zijn erg geschrokken
van het feest dat de krakers af
gelopen weekeinde in 't Stat
huys hielden. Het voormalige
jongerencentrum is al een aan
tal jaren gesloten. Het asbest in
het pand is nog niet wegge
haald. Het stoort Buijing dat de
krakers 'onschuldige, nietsver
moedende jongeren' hebben
blootgesteld aan de gevaren. Hij
had de groep al gewaarschuwd
voor de situatie. De Leidse Wel
zijnsorganisatie is eigenaar van
het pand. De verkoop aan de ge
meente is wel rond, maar de
koopovereenkomst is nog niet
vastgelegd. Daarover beslist de
gemeenteraad.
Diezelfde raad vroeg gister
avond uitleg van Lemstra en
Buijing over het feest. De kra
kers hebben 't Stathuys inmid
dels omgedoopt in de Culturele
de camp - Voor wie onderzoek
wil doen naar zijn voorouders,
maar niet zo goed weet hoe te
beginnen, verzorgt Het Leidse
Volkshuis een cursus genealo
gie. De cursus begint op 3 de
cember en wordt eenmaal per
twee weken gegeven op dins
dag van 14.00 tot 16.00 uur. De
cursus bestaat uit zes lessen en
kost 42 euro. Voor meer infor
matie en inschrijving: Het Leid
se Volkshuis, Apothekersdijk
33a, telefoon 5149180 of www-
.leidsevolkshuis.nl
noordvest - In het COC Leiden
aan de Langegracht 65 wordt
donderdag 21 november de
film 'Krampack' gedraaid. Aan
vang 21.00 uur.
meerburg - De Country-Wes
tern Line Dance Club verzorgt
zondag 24 november van 15.00
tot 18.00 uur een open dans-
middag in buurtcentrum Matilo
met de Key City Country
Dancers. Iedereen die wil ken
nis maken met de bekende
dansen uit Amerika kan komen
kijken en natuurlijk is het ook
mogelijk om zelf mee te doen.
Deze danssport is tegelijk een
goede conditietraining. Deelna
me bedraagt 2 euro. Buurthuis
Matilo staat aan de Zaanstraat
126, telefoon 5412515.
lage mors - In het gebouwtje
van de speeltuin in het Mors-
kwartier aan de Damlaan 2a is
morgen een gezellige Sint Nico-
laas-Dingo. Aanvang 20.00 uur.
lage mors - In de Maranatha-
kerk is vrijdag 22 november van
18.30 tot 21.30 uur en zaterdag
23 november van 10.00 tot
11.30 uur een rommelmarkt. Er
is een groot aanbod van aller
hande spullen, zoals speelgoed,
kleding of boeken en er is een
Rad van Avontuur. De ingang is
in de Dijkstraat 2b.
GASTHUiswiJK - Wijkvereniging
Aktief houdt vrijdag 22 novem
ber een algemene kaart- en
sjoelavond in het clubgebouw
aan de Berlagestraat 2. De zaal
is om 19.00 uur open, om 19.30
uur wordt er begonnen.
leiden - Het Oude Egypte staat
op dit moment enorm in de be
langstelling. In Leiden verzorgt
Egyptoloog Huub Pragt deze
Vrijplaats Anita, en willen er een
'openbare, niet-commerciëlewinter twee cursussen over het
uitgaansgelegenheid' van ma- Oude Egypte: één over het hië
ken. De krakers hebben donder
dag een afspraak met Buijing.
Meerdere partijen eisen dat de
krakers worden weggestuurd.
Lemstra antwoordde dat hij en
Buijing dat al hebben gepro
beerd. De gemeente heeft de of
ficier van justitie gewezen op de
risico's, maar die was 'onvol
doende overtuigd', zei Buijing
later. Hij kondigde aan dat de
gemeente nogmaals bij de offi
cier aandringt op het vertrek van
de krakers.
Het feest kon Leiden sowieso
niet tegenhouden. „De politie
was op de hoogte. Tot tweemaal
toe heeft ze de krakers erop ge
wezen dat het mogelijk gevaar
lijk zou zijn", gaf Lemstra aan.
„Voor de rest heeft de politie er
geen boodschap aan. Als je in
eigen huis een feestje wilt orga
niseren, heb je geen vergunning
nodig." Overigens waren er vol
gens de politie maar zo'n vijftig
gasten op het feest. De Vrijplaats
verklaarde eerder dat er meer
dan 400 bezoekers waren.
De krakers willen met de ge
meente een contract afsluiten
over het gebruik van het pand,
totdat zij weet wat er uiteindelijk
mee gebeurt. De kans dat Lei
den toehapt lijkt nihil.
rogliefenschrift en een cursus
'Cultus en Rituelen'. Het ontcij
feren van het Egyptische hiëro
gliefenschrift valt te vergelijken
met het oplossen van een re
bus. Voor deze cursus, die op
zaterdag 19 januari 2003 (van
9.30 tot 11.30 uur) begint, is
geen speciale taalkundige voor
kennis vereist. Om het Egypti
sche geloof te doorgronden
dient men zich te verdiepen in
de denkwijze van de Oude
Egyptenaren. De mythen over
het ontstaan van de goden, de
wereld en de mensheid ge
bruikten zij naast elkaar, maar
veel goden komen sterk met el
kaar overeen. In de cursus 'Cul
tus en Rituelen' wordt een zo
helder mogelijk beeld gevormd
over de godsdienstige princi
pes. Deze cursus begint op 8
maart 2003 (van 12.00 tot 14.00
uur). Beide cursussen bestaan
uit tien lessen. Acht daarvan
worden gegeven in het K&O-ge-
bouw aan de Oude Vest 45 en
twee zijn excursies naar de
Egyptische collectie van het
Rijksmuseum van Oudheden.
Per cursus bedragen de kosten
230 euro. Aanmelden kan via
telefoon 035-6836892 of
www. egyptologie. nl
IN MEMORIAM
De docenten Fred Arends (tweede van links) en John Rijsbergen (midden) met 'hun' leerlingen die naar
Rusland gaan. Van links naar rechts: Wouter van Noort, Rozalie Mikulski, Celia Alfaro, Trudy Andriessen
en Hans Schrama. Foto: Henk Bouwman
De Blauwe Steen, die al 700 jaar in de
Breestraat ligt, is het symbolische
middelpunt van de stad.
^rtder redactie van
Timoteus Waarsenburg en Eric-Jan Berendsen
TELEFOON O 71 - 53 56 424
Buiten talenkennis vinden de
twee docenten deelname aan
een MUN ook goed voor de al
gemene ontwikkeling. Arends:
„Het appelleert ongelooflijk aan
de talenten van de leerlingen.
Zo moeten ze discussiëren met
leeftijdsgenoten, spreken in het
openbaar, zich zelfstandig
voorbereiden op de materie,
zich inlezen of op andere ma
nieren informatie vergaren over
het onderwerp. Het ideale Stu
diehuis dus. Daarnaast leren zij
om zelf resoluties op te stellen
en zelf te lobbyen. Het betere
politieke werk."
Selectie van leerlingen die mee
gaan, is volgens Rijsbergen en
Arends geen enkel probleem.
„De beste werving is in de klas
io
van leerlingen die al eens aan
een MUN hebben meegedaan
en enthousiast terugkomen.
Voor een MUN worden geen
extra studiepunten gegeven en
deelnemers moeten de reis zelf
betalen. Gelukkig valt het eve
nement niet in een toetsweek."
Deelnemers aan de MUN wor
den ondergebracht bij gastge
zinnen. Met als bijkomend
voordeel dat de Bonaventuria-
nen ook eens kunnen zien hoe
de 'gewone' Russen leven. Tot
slot ziet Arends nog een licht
puntje in de deelname van zijn
leerlingen. „De MUN is iets
waarin enthousiaste leerlingen
leraren kunnen motiveren. En
dat is in een tijd waarin je veel
leest over uitgebluste docenten
toch ook wel eens leuk om te
horen."
MUN in Leiden
Niet alleen in Rusland worden
vergaderingen van de Verenig
de Naties nagespeeld. Ons 'ei
gen' Stedelijk Gymnasium aan
de Fruinlaan is van vrijdag 29
november tot en met zondag 1
december het decor van LE-
MUN, ofwel Leiden Model Uni
ted Nations.
Onder het motto 'fresh ideas,
new solutions' doen aan LE-
MUN naast scholen uit Neder
land ook internationale en bui
tenlandse onderwijsinstellingen
mee. De voertaal is dus Engels.
Eric-Jan Berendsen
Hij stond bekend als inspire
rend en daadkrachtig, maar ook
als een autoritaire doordram
mer en een regent. De menin
gen over Kees Oomen, oud
voorzitter van het College van
Bestuur van de (toen nog) Rijks
universiteit Leiden, waren ver
deeld. Oegstgeestenaar Oomen
overleed donderdag 14 novem
ber op 62-jarige leeftijd. Tot zijn
dood was hij als kantonrechter
plaatsvervanger verbonden aan
de Rechtbank Den Haag, kanton
Leiden. Oomen was getrouwd
en laat een zoon en een dochter
achter.
Oomen stond van 1988 tot 1994
aan het hoofd van de universi
teit. Hij gold als een kundig be
stuurder, die in 1994 echter
struikelde over de 'Annex-affai-
re'. Begin jaren '90 zou deze uit
breiding van het Sylvius Labora
torium aan de Wassenaarseweg
worden gebouwd, maar de uni
versiteit ging onwetenrimet een
malafide aannemer in zee die
enkele miljoenen guldens ver
duisterde. Pas in 1996 kon de
Annex worden afgebouwd. Oo-
C.P.C.M. (Kees) Oomen
1941-2002
men kreeg de verantwoordelijk
heid voor de affaire in de schoe
nen geschoven. De Universi
teitsraad zegde het vertrouwen
in hem op, maar Oomen vond
dat hem geen blaam trof en wil
de zijn functie niet opgeven.
Uiteindelijk moest de toenmali
ge staatssecretaris J. Cohen van
OCW hem ontslaan.
Oomen, Rijswijker van geboorte,
studeerde van 1959 tot en met
1964 rechte® aan de Rijksuni
versiteit Leiden en bleef daarna
verbonden aan de Faculteit der
Rechtsgeleerdheid. In 1970 pro
moveerde hij op een onderwerp
uit het strafrecht. Van 1975 tot
1978 was hij decaan van de fa
culteit. Daar liet hij zich voor het
eerst zien als een rechtlijnige,
daadkrachtige bestuurder, maar
ook als iemand die medewer
kers van zich kon vervreemden
door zijn afstandelijke, kille
houding.
In 1980 maakte hij de overstap
naar het ministerie van verkeer
en waterstaat, waar hij tot 1988
verschillende functies vervulde,
onder meer op Rijkswaterstaat.
Hij eindigde er als plaatsvervan
gend secretaris-generaal. In
1988 kwam hij als collegevoor
zitter terug naar Leiden, naar de
universiteit die hem 'dierbaar'
was. Oomen wordt donderdag
in besloten kring gecremeerd.
