GESPREK VAN DE DAG
'Wereld wil dreiging
op zee niet
onder ogen zien'
Auteur
waarschuwt
voor gebruik
van tankers als
terreurwapens
De winter is begonnen
DONDERDAG 14 NOVEI
MENSELIJK
Stan Lee, de beden
ker van SPIDER-
MAN, de Incredible
Hulk en Daredevil,
heeft dinsdag een
proces aangespan
nen waarin hij 10
miljoen dollar eist
van zijn oude stri
puitgever die hem
niet wil laten delen
in het enorme suc
ces van de film. Vol
gens de advocaten
van Lee heeft uitge
ver Marvel Entertain
ment zich contractu
eel verplicht hun cli
ënt 10 procent te ge
ven van alle winst van de door hem bedachte karakters in
films en televisieshows. Spider-Man heeft in de Verenig
de Staten bruto meer dan 400 miljoen dollar opgebracht,
maar Lee (80) zegt geen cent te hebben ontvangen. Mar
vel zegt dat de film weliswaar een kassucces is, maar
geen 'winst' heeft opgeleverd zoals omschreven in het
contract. Foto: Reuters
overvallers de klant over
het hoofd. Die getuige gaf
de politie via '112' een li
ve-verslag van de overval.
Het baatte niet, want toen
de politie kwam, waren de
mannen al weg. Met de
klant in de achtervolging.
De getuige verloor de twee
overvallers na enkele hon
derden meters uit het oog.
Een uitgebreide speuractie
van de politie, waarbij ook
een helikopter werd inge
zet, mocht niet meer ba
ten.
Een klant van een filiaal
tan Blokker in Zaandam
heeft de politie gistermid
dag een LIVE-VERSLAG
gegeven van een OVERVAL
op de winkel. Het perso
neel was door de overval
lers in het kantoor van de
winkel opgesloten. De
overvallers bedreigden een
caissière met een vuurwa
pen en stopten het geld uit
de kassa in een plastic tas.
Vervolgens dirigeerden ze
al het personeel naar het
kantoor. Daarbij zagen de
ELTON JOHN, die
naar eigen zeggen
ongeveer 4.000 bril
len bezit, gaat zijn
ogen laten laseren,
zodat hij geen lenzen
meer hoeft te dra
gen. Zijn extravagan
te brillen speelden
in vroeger jaren een
belangrijke rol in het
imago van de Britse
popster. Hij had bril
len met - om maar
wat te noemen - rui
tenwissers, knipper
lichten en zonnek-
leppen. Er bestaat
zelfs een toneelstuk
dat 'De brillen van
Èlton John' heet. Fo
to: AP
Een oplettende voorbijganger heeft in Long Beach in de
Amerikaanse staat Californië een MEISJE van 6 bevrijd
uit een met water vollopende WASMACHINE. De 36-jari-
ge Khloeum Nhem kwam toevallig voorbij de wasserette,
zag het meisje, haalde een krik uit zijn auto en sloeg het
deurtje in. Het meisje en haar redder werden in het zie
kenhuis behandeld voor snijwonden. Een woordvoerder
van de plaatselijke brandweer zei dat het meisje dinsdag
samen met haar moeder in de wasserette was en in een
onbewaakt ogenblik in de wasmachine is geklommen,
waarna op onduidelijke wijze het deurtje dichtsloeg.
„Waarin zou JEZUS rijden?" Dat is de slogan van een
campagne die autobezitters in vier Amerikaanse staten
bewust moet maken van de schadelijke gevolgen voor het
milieu van de benzine slurpende bakken waar veel van
hen in rijden. Koop liever een AUTO die wat minder ver
bruikt, luidt het advies, waarbij de organisatie inspeelt
op de religieuze moraal van de doelgroep door te zeggen
dat Jezus de voorkeur zou geven aan een 'schonere' auto.
En wel om Gods schepping te beschermen, stelt direc
teur Jim Ball van het Evangelische Milieu Netwerk, dat
de campagne sponsort. Volgens een woordvoerder van
een overkoepelend orgaan voor autofabrikanten zal het
publiek echter moeilijk te overtuigen zijn. De Amerika
nen willen gewoon in grote auto's rijden die veel benzine
verbruiken. ,,Als mensen zouden vragen om auto's met
een staartvin, dan zouden we die maken. Maar mensen
willen geen staartvinnen", aldus Eron Shosteck. „Men
sen willen kracht. Consumenten willen kracht."
CLOWN BASSIE moet komende week voor de rechter ver
schijnen in verband met mogelijke BELASTINGFRAUDE.
Volgens het openbaar ministerie in Rotterdam heeft Bas-
sie Produkties bv, het bedrijf van de populaire kinder
vriend, gedurende vijf jaar onjuiste belastingaangiftes
gedaan. Bas van Toor, de man achter de Vlaardingse
clown, en zijn broer Aad, hebben hun activiteiten als
Bassie en Adriaan zakelijk gescheiden. De onderneming
van de roodharige grappenmaker houdt zich voornamelijk
bezig met het organiseren van voorstellingen. In januari
2000 werd bekend dat er een justitieel onderzoek liep
naar eventuele belastingfraude. Uiteindelijk moet Bassie
Produkties bv zich nu tegenover de rechter verantwoor
den voor foutieve aangiften van omzetbelasting.
De Belgische KO
NINGIN PAOLA er
kent dat zij slecht
Nederlands spreekt.
In antwoord op
Schriftelijke vragen
van diverse Belgi
sche media laat zij
echter weten het no
dige te zullen doen
om haar Nederlands
bij te spijkeren. Zij
zegt de 'denkwijze eigen aan het Nederlands zeer te be
koren'. „Ik begrijp en aanvaard de kritiek die geuit wordt
op mijn onvolmaakte kennis van het Nederlands. Maar ik
zal toch koppig doorgaan om mijn kennis van die taal
constant te verbeteren." De vorstin van Italiaanse origine
volgde wel lessen Nederlands in Spa, maar beheerst van
de drie officiële landstalen eigenlijk alleen het Frans
echt goed. Prinses Méxima volgde lessen aan hetzelfde
taaiinstituut. Vlaamse media stellen voortdurend dat zij
daar veel meer vorderingen maakte dan de Belgische vor
stin. Foto: EPA
Fans van de Italiaanse premier BERLUSCONI krijgen een
mooie Kerstmis. Binnen enkele weken ligt er een cd in
de winkels met veertien door de omstreden politicus ge
schreven LIEFDESLIEDEREN. Ze worden vertolkt door
de Napolitaanse zanger Mariano Apicella, aldus het Itali
aanse tijdschrift Chi. De opbrengst van de cd verdwijnt
overigens niet in de zakken van de toch al steenrijke eer
ste minister annex mediamagnaat. Het geld gaat naar
Unicef, het kinderfonds van de Verenigde Naties. De tek
sten zijn opgedragen aan de echtgenote van Berlusconi,
Veronica.
John S. Burnett: „Heb je enig idee wat er gebeurt als je met twee, drie man 's nachts een megatanker parkeert in een groot cruiseschip?" Foto: United Photos De Boer/Michel Schnater
De beveiliging van een tankstation is een
oliemaatschappij meerwaard dan die
van haar schepen. De Amerikaanse re-
searchjournalist John S. Burnett noemt
het daarom een kwestie van tijd voordat
al Oaeda ook tankers als terreurwapens
zal gebruiken. De in Haarlem woonachti
ge auteur zag een andere voorspelling
kort na publicatie van zijn bestseller
Dangerous Waters al bewaarheid. De
Franse tanker Limburg werd vorige
maand voor de kust van Jemen een mak
kelijk doelwit van terroristen die het
schip vanaf de wal beschoten. Er volgen
meer aanslagen, stelt hij. „De wereld
wacht een Armageddon, maar niemand
wil de dreiging onder ogen zien."
Na 11 september heerst in Europa een
ongefundeerd gevoel van veiligheid.
„Jullie denken terrorisme al dertig jaar
te kennen. Dat klopt ook: IRA, ETA,
RAF, de Rode Brigades, de Ambonezen.
Inderdaad zijn hier al honderden men
sen het slachtoffer geworden van ter
reurdaden", zegt de Amerikaanse
schrijver John S. Burnett. „Maar terro
risten als die van al Qaeda hebben het
niet alleen gemunt op het Amerika van
Bush. Overal waar ze duizenden slacht
offers kunnen maken, zullen ze toe
slaan."
Burnett, auteur van het door The Was
hington Post hooggeprezen docudrama
Dangerous Waters - ondertitel: Modem
piracy and terror on the high seas -
spreekt zijn zwartgallige voorspelling
uit op dezelfde dag dat de Britse pre
mier Tony Blair de feestelijke sfeer tij
dens een banket in Londen bederft
door te somberen over de grote veilig
heidrisico's die zijn inlichtingendien
sten vrijwel dagelijks melden. Nog dat
zelfde etmaal meldt de Nederlandse in
lichtingendienst AIVD dat er verscherpt
toezicht is ingesteld voor de veerdien
sten van en naar het Verenigd Konink
rijk, Terroristen zouden pogen een
truck afgeladen met explosieven aan
boord van een ferry te brengen en tot
ontploffing te brengen.
Niets nieuws onder de zon, beweert
Burnett. Vorige maand maakte de ver
slaggever op verzoek van zijn uitgever
een promotietrip door zijn geboorte
land. The Washington Post had Dan
gerous Waters opgepikt na de door Bur
nett voorspelde aanslag op een tanker
van de omvang van de Franse tanker
Limburg. De voormalige verslaggever
van United Press International tracht
sindsdien in tientallen talkshows en
met behulp van talk-back-radio de po
litiek in zijn land in beweging te krijgen.
Burnett vertelt hoe hij op het uiterste
puntje van Manhattan werd aange
sproken door personeelsleden van de
continue veerdiensten naar Staten Is
land. „Ze zeiden: Had je maar met ons
kunnen praten voordat je je boek uit
bracht. Niet alleen op de grote vaart,
ook hier in de haven van New York
loert een immens gevaar."
„Direct na de aanslag van 11 september
werden de veerboten in New York aan
de ketting gelegd en nadien nog dagen
lang streng gecontroleerd. Een van de
19 kapers die het WTC zijn ingevlogen,
had op een van de boten gewerkt. Hij
wist als geen ander dat er in de spits el
ke tien minuten 4000 a 5000 mensen
aan boord worden gepropt. Hoe wil je
hun bagage checken? Wie zegt ons dat
er onder de passagiers niet een religieu
ze fanaticus zit die een rugzak draagt
met voldoende explosieven?"
De veerboten naar Staten Island zijn
weer in de vaart, maar de veiligheid van
passagiers en bemanningsleden is
sinds nine/eleven niet wezenlijk verbe
terd. De grote klacht onder varend per
soneel - om het even of het de koop
vaardij of veerdiensten betreft - is dat
ze zich niet alleen onveilig voelen, zegt
Burnett, maar dat ze zich behandeld
voelen als wegwerpservies. De schrij
ver: „Het grote kapitaal en de politiek
hebben de dreiging op zee jarenlang
genegeerd, juist omdat ze weten dat je
je amper kunt beveiligen tegen aanval
len op tankers. Het trieste is dat de
scheepvaartwereld dit onderwerp al ja
renlang vergeefs op de agenda probeert
te krijgen."
In zijn boek schrijft Burnett dat het
voor terreurorganisaties zoals al Qaeda
betrekkelijk eenvoudig is om geheime
agenten aan te laten monsteren op tan
kers, sleepboten, baggerschepen en ka-
De omslag van Dangerous Waters.
belleggers. „Ik ben ervan overtuigd dat
dergelijke sleepers nu al werkzaam zijn
en enkel wachten op het juiste mo
ment."
Daarnaast wijst Burnett ook op de ge
varen van de hedendaagse, vaak zeer
gewelddadige piraterij. Volgens Lloyd's
List, het officiële blad van de Londense
verzekeraar, maakt Dangerous waters
aannemelijk dat die piraterij een be
langrijke rol heeft gespeeld bij de ge
ruchtmakende botsing in 1992 tussen
de olietanker Nagasaki Spirit en het
containership The Ocean Blessing in de
Straat van Malakka. Desondanks wor
den er volgens Burnett nauwelijks vei
ligheidsmaatregelen getroffen.
„Er varen bakbeesten rond met meer
dan 300.000 ton ruwe olie ter waarde
van meer dan 90 miljoen dollar. Weet je
hoeveel koppen zo'n reus op koers
moeten houden? Zeventien! Tegen
woordig vaart er wel een speciale veilig
heidsofficier mee, maar denk maar niet
dat dat leidt tot het aantrekken van een
18de bemanningslid. Het is gewoon ie
mand uit de vaste ploeg aan boord die
een extra functie heeft gekregen."
In Amerika kreeg Burnett het vorige
maand aan de stok met de leiding van
'de tweede oliemaatschappij ter we
reld', omdat hij zonder toestemming
gevoelige informatie naar buiten zou
hebben gebracht. „Het is een bedrijf
onder Brits-Nederlandse paraplu waar
van ik de naam uit juridische overwe
gingen niet eens in de mond mag ne
men. Ik had geschreven dat zeepiraten
op druk bevaren routes worden afge
schrikt met dummies die langs de rai
ling worden geplaatst. Een soort vogel
verschrikkers, zodat de onoplettende
moderne zeerover denkt dat de beman
ning groter is dan feitelijk het geval is."
Burnett noemt de maatregel - net als
het verwijderen van emblemen van de
schepen - een minimum aan uiterlijk
vertoon. „De belangrijkste reden waar
om dergelijke multinationals niet wer
kelijk aan beveiliging doen, is risicocal
culatie. Diezelfde topman van diezelfde
oliemaatschappij vertelde dat piraten
zijn schepen niet zouden aanpakken.
Terwijl er grotere schepen zijn geënterd
dan hij in de vaart heeft. Hij hoopt dat
het lot hem gunstig is gezind en de
concurrentie niet. Maar heb je enig
idee wat er gebeurt als je met twee, drie
man 's nachts zo'n tanker parkeert in
een groot cruiseschip?"
Praten met de leverancier v
artikelen voor National Geogt
The Guardian is meedeinen cl
ven van een maritiem geheug
nett, een geboren New-Yorke
een groot deel van zijn leven i
zee. Tien jaar geleden heeft hi
ste restje naïviteit verloren bij
val. Aan boord van zijn boot 1
werd Burnett voor de kust vai
een van de vele slachtoffers v;
ne piraterij. Niks unieks; ze st
vuldig de kop op langs de Stra
Malakka, de Straat van Hormi
vooral bij Bab al Mandab, de i
de Rode Zee scheidt van de G
Aden. Burnett: „Daar worden
twintig, dertig schepen het sla
Het wordt wat anders als je ze
weer voorgehouden wordt do
jonge vent die de malsheid va
test door met de loop onopho
je lendenen te prikken."
Burnett had geluk en bracht fr
vend vanaf. De ervaring leidde
search naar de piraterij waarv
dupe werd. Hij monsterde aai
kers en zag welke ridicule veil
voorschriften de bemanning v
opgelegd, mochten de moder
vers eenmaal aan boord zijn
en doe niets heldhaftigs'). Buil
trouilleerde later met de hulpi
leisische kustwacht langs de p
waar hij was gekaapt en stelde
hun boten het in snelheid en
ning aflegden tegen die van de
En hij sprak met BritAM Defei
een private onderneming die
heidsmensen levert die hun o
kregen bij de Britse SAS of de
kaanse Special Forces. „Er vei
zelfs bedrijven aan de desinte l
de wereld."
Burnett belandde in 1995 in N i
omdat hij verliefd werd op eei
lemse, die een bar runde op d
sche Langkawi Archipel. Het 11
vonden schip de Unicom is hui
de huis. De komende maand 11
Amerikaan voor CBS een repo
over de gevaren die de offshoi e
strie voor de kust van Nigeria I
en daarna vliegt hij met zijn H i
vrouw Jackie door naar Tanzai
het zeiljacht wacht. „Toch hein
mijn ervaring met moderne pi i
nooit meer de beroepsmatige
die ik als journalist altijd bezat
knop omdraaien is er nooit mi
John Oomkes
Dangerous waters; Modern piracy and tci 1
high seas, uitgeverij Dutton.
November: slachtmaand. Omdat in deze
maand vroeger het varken werd geslacht.
Noodzaak voor een boerengezin om de winter
door te komen. Alle onderdelen van het
varken werden gebruikt. Het bloed op
gevangen en bewaard voorde worst
bereiding. De haren afgebrand, het
kadaver uitgebeend. Het vlees moest
besterven, werd in stukken gesneden,
gerookt en gepekeld. En de blaas was
voor de kinderen om er een rom
melpot van te maken.
5 Op Sint Maarten, 11 novem
ber, begon op het platteland
de winter. Op deze dag ging het
vee van de wei naar de stal De
tste pompoenen wer
en van de mestvaalt ge
lukt en uitgehold om
r kaarsjes in te kunnen
zetten. Zo gingen de
kinderen dan zingend
'angs de deuren, 's
\vonds werden er grote
vreugdevuren ontsto
ken om het begin van
de winter te vieren.
In Italië waar ik was,
kon ik mij die sfeer
van vroeger helemaal voorstellen. Het winter-
klaar maken is daar op het platteland nog een
zichtbare, intensieve activiteit. Je moet zorgen
dat je als boer op tijd binnen bent, met je maïs,
druiven, tamme kastanjes, bieten, hout, met
alles wat er nog te oogsten en te sprokkelen
valt. Terwijl het mooie herfstweer de loofbo
men op de berghellingen in een gouden gloed
zette, werd er beneden hard gewerkt. Want hoe
zacht het weer ook was, 's avonds voelde je al
de koude adem van de winter.
In het dorpje waar we ons huis hebben, klonk
voortdurend het hakken van hout. Veel men
sen hebben er nog geen céntrale verwarming.
Sommigen koken zelfs nog op houtgestookte
fornuizen. We stonden even stil bij onze over
buurman die een enorme berg takken in keuri
ge aanmaakhoutjes transformeerde. „Je krijgt
het er drie keer warm van", zei hij naar de tak
ken wijzend. „Bij het hakken, bij het halen, en
als het brandt.
Zelf wijn maken is in het dorp een zeer geliefde
bezigheid. Maar dit jaar waren er zoveel drui
ven dat niet alles werd geplukt. Op de moeilijke
plekken mochten wij, de wandelaars dat doen.
Of straks de vogels. Spatlesedruiven. Je weet
niet wat je proeft. Druiven die doorstoofd zijn
met zon. Op het randje van gisten of overrijp
heid worden gegeten. Door en door zoet, met de
geurige bijsmaak van lichte ranzigheid. Dat ge
noegen biedt alleen de late herfst.
Toen we weer naar huis gingen, zagen we ver
stilde, kale velden. Mensen die zich in hun hui
zen en boerderijen hadden teruggetrokken, met
de buit binnen. Klaar voor de kou.
We maakten de laatste avond nog een wande
ling. Een heldere, gitzwarte sterrendoorfonke-
lende nacht. Geklots van het meer. De geur van
brandend hout. In Zwitserland hoorden we
overal de bellen van de koeien. Ze werden van
af de laagste berghellingen naar hun grote
houten stallen gedreven. Soms in kuddes over
de weg. Een heel ritueel omgeven door be
sneeuwde bergtoppen.
Terug in Nederland zijn inmiddels Sinterklaas
en Zwarte Piet in de etalages van winkels opge
doken. Ook sta ik oog in oog met kerstartikelen.
Ik heb het gevoel dat ik er dit jaar meer klaar
voor ben dan anders. Voor de lichtjestijd die
aanbreekt. Voor al die gezelligheid van de win
terfeesten. Omdat ik het hele voorspel heb mee
gemaakt. Het drukke oogsten, hamsteren, het je
warmen aan de laatste zon, het rillen bij de
vroege schemering, het aansteken van de haard
met zelfgesprokkeld hout. Zien hoe de zon weg
glijdt in winterrode kleuren boven de bergen.
Je doorleeft die overgang naar de winter in een
verstedelijkt land als Nederland niet echt meer.
Je wordt er wel door aangeraakt, maaii
intens, lijfelijk. Het is vooral winter in r
met winterjassen, handschoenen, zuil 5
mandarijntjes, worsten, Sinterklaas ei
deaus. Wat is natuur nog in dit land. 11
naast wordt je aandacht zelfs wanneet
weekend wandelt in het bos, opgezoge I
de waan van de dag die de gesprekken
heerst. De politieke situatie, de dreigen
sie, je drukke agenda. a
Je moet dat plattelandsleven van vroe[
romantiseren. Maar toch als ik voor di11
bardische haard in ons huis in Italië siE
hoe hij als een soort huisje is gebouwd3
bankjes links en rechts, dan word ik eie
beetje jaloers. Zo zaten ze hier 's wintel
tegen elkaar, voor de warmte. Het vuu 1
terde. De verhalen werden verteld. Dep
begonnen. Ze waren vrijgesteld voor dl
Te beginnen op de elfde van de elfde. L
de Advent, Kerstmis, Oud- en Nieuw, 1°
ningen, Maria Lichtmis, Carnaval. De 1
nis van de tastbare winter om hen heet11
doorzeefd met licht en feesten. Feesten 1
ze ook hun verbondenheid met de natJP
het mysterie van hun menszijn nog eclP
den beleven.
