3
Een goede
aan, maar
geen huis
Anti-tabakslobby nekt Francorchamps
Schrappen van Formule i-race 'funest voor de streek'
De huizenmarkt verstoort steeds zichtbaarder de
arbeidsmarkt. Vooral starters zitten als gevolg van de
scherp gestegen huizenprijzen diep in de hypotheekschuld.
Hoge woonlasten weerhouden veel Nederlanders ervan in
deeltijd te gaan werken, van beroep of werkgever te
wisselen of een eigen bedrijf te beginnen.
ZATERDAG
9 NOVEMBER
oor de 'prachtbaan' die hij kreeg
aangeboden bij een technisch
laboratorium in Amsterdam ver
en, t Loek Visser (32) graag zijn geboorte
krats Assen. Zijn gezin zou nog even in
irentse hoofdstad blijven wonen tot
;k - die tijdelijk bij een studerend neef-
jmderdak kon krijgen - een woning
d gevonden in Amsterdam. Maar na
a half jaar keerde Loek Visser als een
llagen hond terug naar Assen. „Ik kon
de wijde omtrek van Amsterdam geen
lalbare eengezinswoning vinden. Dus
ik mijn baan, die echt geweldig was,
:ten opgeven."
enige onderkomen dat Visser met het
mbineerde bruto maandsalaris van
:elf (2250 euro) en dat van zijn in
Itijd werkende vrouw (700 euro) kon
ten, was een klein bovenappartement
drie kamers in een onaantrekkelijke
:enwijk van Amsterdam. De vraagprijs
180.000 euro. Visser: „Ik wil niet in
flat in een achterbuurt wonen voor
ir dan 1000 euro per maand. Wat heb
tan een leuke baan als ik in een soort
igkast moet wonen en geen geld meer
h voor vakanties?" Visser vindt het
timer dat de huizenmarkt zijn carrière
lnelijk negatief beïnvloedt. „In Assen
ik een betaalbaar huurhuis, maar
l ik geen baan vinden die goed aan-
it bij mijn opleiding. In de Randstad
itaat juist een tekort aan mensen die
|n beroep uitoefenen. En aan het werk
mijn vrouw doet, kraamverzorging, is
;terdam helemaal grote behoefte.
It is dus ook jammer voor de Amster-
;e arbeidsmarkt dat wij daar niet aan
ig kunnen."
Ihoge huizenprijzen - de gemiddelde
Épwoning kost nu 224.000 euro - beïn-
,'den in toenemende mate de mobili-
lop de arbeidsmarkt. In negatieve zin,
«te verstaan. De adviesorganisatie De
ootheker krijgt er nog weinig klachten
r, 'maar als je even logisch nadenkt,
door Sylvia Marmelstein
weet je dat dit een ernstig probleem is',
zegt manager Kees van de Kerk. „Het
modale gezinsinkomen ligt in Nederland
rond de 28.000 euro per jaar. En met zo'n
salaris kun je geen eengezinswoning
meer kopen. Zeker niet in de Randstad
waar een woning standaard meer kost
dan 200.000 euro."
Werkgevers in de Randstad worden hier
door onaantrekkelijk voor mensen van
buiten de Randstad, vooral voor jongere
werknemers. Jongeren zijn vrijwel zonder
uitzondering starters op de huizenmarkt.
Ze hebben geen eigen woning die in de
voorbije jaren in waarde is verdubbeld en
die ze nu met winst kunnen doorverko
pen. Zij moeten een heel hoge hypotheek
afsluiten voor hun eerste koophuis. „Als
ze geluk hebben", onderstreept Van de
Kerk. „Want vaak kunnen ze geen huis
kopen."
In de Randstad worden veel politieagen
ten en verpleegkundigen gezocht. Maar
veel potentiële kandidaten kunnen met
hun salaris in de wijde omtrek van de
grote steden geen appartement kopen,
laat staan een rijtjeshuis. Van der Kerk
vindt het alarmerend dat starters geen al
ternatief hebben, want ook de markt van
huurwoningen is hoogst problematisch:
„De wachtlijst voor een huurhuis is twee
jaar en je betaalt minimaal 1000 euro kale
huur per maand."
Omscholen
De problemen van starters op de huizen
markt worden steeds zichtbaarder in de
cijfers. Van alle hypotheken die vorig jaar
werden afgesloten, was 46 procent gere
lateerd aan een eerste koophuis, dus aan
starters. Dit jaar is het percentage starters
met 12 procent gedaald naar 34 procent.
Van de Kerk: „Er komen dus minder star
ters op de huizenmarkt. Maar ze kunnen
ook niet gaan huren. Je vraagt je af waar
deze mensen moeten gaan wonen. De
politiek realiseert zich onvoldoende dat
dit tot grote problemen leidt."
Het Rotterdamse gezin Beers ontdekte te
Door de gestegen huizenprijzen wordt het voor veel Nederlanders moeilijk in deeltijd te gaan werken, van beroep of werkgever te wisselen of een eigen bedrijf te be
ginnen. Foto: GPD/Harmen de Jong
laat dat de aankoop van hun eengezins
woning van 250.000 euro in de nieuw
bouwwijk Nieuw Terbregge al hun toe
komstdromen zou verstoren. Jos Beers
(31) kreeg twee maanden geleden een
aantrekkelijk aanbod van een bedrijf met
veel toekomstmogelijkheden. „Maar het
risico was te groot", vertelt hij. „Ik zou
een proeftijd krijgen van drie maanden.
Stel dat ik die niet goed zou doorkomen.
Zodra ik zonder werk kom te zitten, kun
nen we de lasten van de hypotheek niet
meer dragen. Onze beide salarissen zijn
broodnodig voor de rente en de aflos
sing."
Jos Beers rekent voor: „We zijn maande
lijks 1.200 euro netto kwijt aan de hypo
theek. We hebben netto 2300 euro te be
steden. Daarvan moeten we nog water,
gas en licht betalen, de crèche voor onze
twee kinderen, de maandelijkse bood
schappen en de verzekeringen. Er blijft
geen cent over."
De wens van Fien Beers (29) om korter te
gaan werken blijft door de hoge financië
le lasten vooralsnog ook onvervuld. Ze is
niet echt happy in haar huidige baan als
juriste en liet zich om die reden omscho
len tot onderwijzeres. „Maar de vereiste
opleiding kan ik niet afinaken. Want ik
zou het volgend studiejaar één dag in de
week stage moeten lopen. Daardoor zou
ik een dag minder moeten werken op het
advocatenkantoor. En dat betekent min
der salaris. We hebben zitten rekenen,
Jos en ik, maar we kunnen in dat geval de
woonlasten echt niet meer betalen."
Ook de mogelijkheid om als zij-instromer
(betaald werken/leren) aan de slag te
gaan bleek financieel ondoenlijk. „Sowie
so was het salaris van een zij-instromer te
laag om de hypotheek te kunnen betalen.
Maar ik vond het ook te link. Dan had ik
mijn huidige baan helemaal moeten op
zeggen. We kunnen dat soort risico's niet
nemen. Zeker niet zolang we de zorg
hebben over twee kinderen. We zitten
muurvast aan onze huidige werkgevers."
Fien vindt het 'heel vreselijk' dat je als
starter op de huizenmarkt geen kant
meer op kunt. ,,Als we nou een villa had
den gekocht", verzucht ze. Maar hun
huis is een rijtjeshuis, al ligt het in een
zeer gewilde buurt en aan een binnenwa-
tertje en oogt het iets mooier dan de ge
middelde rijtjeswoning.
De Hypotheker signaleert dat starters op
de huizenmarkt als Jos en Fien Beers bij
na altijd op twee volledige salarissen een
hypotheek moeten afsluiten als ze een
goed onderhouden normale eengezins
woning willen. „Het betekent dat ze zich
heel goed moeten bedenken of ze in toe
komst veranderingen verwachten die te
maken hebben met hun werk. Minder
gaan werken omdat er bijvoorbeeld kin
deren komen kan een probleem worden
als je een zware hypotheeklast hebt. Net
zoals overstappen naar een minder goed
betalende baan.
Volgens Van der Kerk stellen goede hypo
theekadviseurs dan ook altijd de vraag of
mensen minder willen gaan werken. Op
vallend vindt hij het dat vrouwen daar
meestal goed over hebben nagedacht,
terwijl mannen daar veel minder mee be
zig zijn. „Die zijn meer gefixeerd op de
woning die ze willen kopen."
Beleggingshypotheek
Niet alleen starters ondervinden hinder
van de gestegen huizenprijzen. Ook een
probleem hebben huiseigenaren die hun
hypotheek hebben verhoogd met de be
doeling om de overwaarde van hun huis
te verzilveren op de aandelenmarkt. De
beursmalaise heeft onder deze categorie
woningbezitters hard toegeslagen.
Zo besloot automatiseerder Kars van het
Hekke (40) twee jaar geleden om een be
leggingshypotheek te nemen op de over
waarde van zijn woning (35.000 euro).
Zijn financieel adviseur had hem aange
raden met de opbrengst van de beleggin
gen een levensverzekering te betalen.
Over dertig jaar zou die verzekering bij
een gunstig beursklimaat een waarde
kunnen vertegenwoordigen van 300.000
euro.
Maar als gevolg van de scherp gedaalde
beurskoersen kreeg Van het Hekke plot
seling een rekening gepresenteerd van
zijn bank ter grootte van 2.000 euro. „De
waarde van mijn beleggingen is zozeer
verminderd - van de geïnvesteerde
35.000 euro ging de helft in rook op - dat
de bank niet langer toestaat dat ik er de
jaarlijkse premie voor mijn levensverze
kering uit betaal. En dus moet ik dat be
drag nu op een andere manier ophoes
ten."
Klem
Die onvoorziene kostenpost heeft on
middellijk invloed op Van het Hekkes ge
zinsleven. „We hebben het al niet zo
breed", zegt hij. „En ik had net met mijn
vrouw afgesproken dat ik een dag minder
zou gaan werken, omdat zij juist een dag
vaker wil werken nu de kinderen naar
school gaan. Maar zoals het er nu naar
uit ziet kan ik beter niet korter gaan wer
ken. Hopelijk kunnen we vanaf volgend
jaar de premie weer betalen uit de beleg
gingsopbrengsten.
Velen die bekennen financieel klem te
zitten vanwege hun hypotheek, zeggen
zich te realiseren dat zij zelf medeschul
dig zijn aan de ontstane situatie. „Ik ben
zo dom geweest om de mooie praatjes
van mijn tussenpersoon te geloven", zegt
Van het Hekke. „Wij hebben ja' gezegd
tegen de hypotheek terwijl we wisten wat
de lasten waren", erkent Jos Beers. „Maar
het is heel moeilijk vooraf in te schatten
wat er allemaal nog op je levenspad komt
na het afsluiten van de hypotheek. We
hadden toen bijvoorbeeld niet verwacht
dat we zo snel van baan zouden willen
veranderen."
De Vrouwenbond FNV ziet de ontwikke
lingen op de huizenmarkt als een gevaar
voor werkende vrouwen. Zeker vrouwen
moeten volgens voorzitter Tineke van der
Kraan bij de aankoop van een woning
goed nadenken over hun persoonlijke
wensen en verwachtingen.
„Want in het leven komen ze meer din
gen tegen dan werk alleen. Zo nemen
vrouwen nog steeds het grootste deel van
de zorgtaken voor kinderen en zieke ou
ders voor hun rekening. Dat kan zwaar
worden in combinatie met werk. En als je
door een lening niet meer terug kunt is
dat heel erg", aldus Van der Kraan. De
Vrouwenbond is altijd een groot pleitbe
zorger geweest van de gedachte dat vrou
wen financieel onafhankelijk moeten
zijn. Van der Kraan: „We vinden het dan
ook prima dat vrouwen steeds meer gaan
werken. Maar wanneer vrouwen als ge
volg van hun hoge woonlasten veroor
deeld worden om tot hun 65-ste jaar full
time te werken, dan is dat ook weer over
dreven."
België raakt de Formule i van
Francorchamps kwijt als gevolg van een
verbod op tabaksreclame, dat volgend jaar
juli van kracht wordt. De middenstand en
de horeca in de streek reageren geschokt.
'Veertig procent van onze inkomsten valt
weg als de Grote Prijs van Wallonië
ophoudt te bestaan.'
door Pascale Thewissen
Over het Formule 1-circuit van Francor
champs ligt een deken van mist en regen. De
straten in het Ardense dorp zijn uitgestor
ven. Het gezicht van winkelier Christian
Beauvoix staat op onweer. „Francorchamps
assassiné, vermoord", citeert hij een vetge
drukte kantenkop. „Nooit meer zullen Schu
macher, Coulthard en de anderen racen op
het mooiste circuit ter wereld", sombert
Beauvoix.
In het dorp in de Waalse Ardennen, inge
klemd tussen Spa en Malmédy, dreunt de
klap nog steeds na. Onlangs werd bekend
dat de F1-teams niet in België willen racen
als er op het circuit van Francorchamps
geen reclame meer mag worden gemaakt
voor sigarettenmerken als Marlboro en
West, de grote sponsoren van de autosport.
De internationale autosportfederatie FIA liet
deze week weten dat Francorchamps in elk
geval voor volgend jaar van de kalender is
geschrapt. De FIA zelf kan nog wel leven met
het verbod op tabaksreclame, maar de teams
niet, zo liet een FIA-woordvoeder weten. De
vijftigste editie van de Grand Prix Formule 1
van België zal in het gunstigste geval in 2004
kunnen worden gehouden. Beauvoix, eige
naar van een tijdschriften annex souvernir-
winkel volgepropt met memorabilia, minia-
tuur-sportautootjes en ansichtkaarten,
schudt het hoofd. Schuldige is in zijn ogen
de politiek. „België moet zo nodig het braaf
ste jongetje van de klas zijn door tabaksre
clame bij sportevenementen al met ingang
van 1 augustus 2003 te verbieden, in plaats
van in 2006 zoals de rest van Europa. Maar
hoe moet het nou met ons? Met de midden
stand? Veertig procent van onze inkomsten
valt weg als de Grand Prix van België op
houdt te bestaan."
Inferno
Francorchamps ligt in de gemeente Stavelot,
met 6.500 inwoners een klein stadje in de Ar
dennen, ongeveer zestig kilometer ten zui
den van Maastricht. Eigenlijk gebeurt er
door het jaar niet veel. Met uitzondering van
1989 toen een bus vol toeristen de steile toe
gangsweg af denderde en zich met een ge
weldige klap in het bankfiliaal onderaan de
helling boorde. Acht doden en veertig ge
wonden vielen te betreuren.
In 1998 was het opnieuw raak. Dit keer was
het een vrachtwagen geladen met gevaarlijke
stoffen die voor een inferno zorgde door de
waarschuwingsborden op de Haute Levée
(na de eerste ramp verboden voor vrachtver
keer) te negeren en met volle vaart tegen de
gevel van Hotel d'Orange te knallen. De
vrachtwagen en de halve straat vloog in
brand. De balans twee doden en 71 gewon
den.
De inwoners van Stavelot praten er niet
graag over. Liever verhalen ze over aangena
me dingen, zoals het jaarlijkse carnavals
feest, als Stavelot wordt bevolkt door gemas
kerde figuren met lange rode neuzen. „Heeft
u ze niet gezien", zegt een vrouw die net in
kopen heeft gedaan bij de plaatselijke bakker
(specialiteit van het huis: een baguette cir
cuit). „Ze hangen overal; die witte hoofden.
Dat zijn onze Blanc Moussis, onze Witte
Monniken." „Ach", verzucht ze, „ik hoop
dat ze naar deze streek blijven komen, de
toeristen. Er is hier zoveel moois te zien, bui
ten het circuit. En wij moeten ook leven. Het
werk ligt hier echt niet voor het oprapen."
Ook burgemeester Thierry de Bouronville
praat vol trots over de grote toeristische at
tracties in zijn gemeente. Zoals de eeuwig
ruisende watervallen van Coo, de eeuwen-
oude benedictijnenabdij en natuurlijk het
Michael Schumacher stuurde afgelopen september nog zijn bolide het circuit van Francor
champs rond. Foto: Belga/Olivier Hoslet
circuit. Bouronville, een Waalse liberaal,
haalt fel uit naar de Franstalige Groenen in
de Belgische regering. Zij zijn volgens hem
de hoofdschuldigen aan het Francor
champs-debacle.
Nee, niet de Vlamingen. „Die gunden Fran
corchamps sowieso het licht in de ogen
niet", zegt hij, „sinds de baas van de Formu
le 1, Bernie Ecclestone, in 1985 het circuit
van Zolder, in Belgisch-Limburg, vemfilde
voor dat in Wallonië."
Dat zit zo: van 1973 tot en met 1984 werden
de Belgische Formule 1-wedstrijden op het
circuit van Terlamen in Zolder gereden. Na
het vertrek van de Grote Prijs van België ging
het met Terlamen ras bergaf. Pas sinds 1997,
toen een nieuwe ploeg de exploitatie over
nam, lijkt het enige gesloten racecircuit van
Vlaanderen er weer langzaam bovenop te
krabbelen. Dit jaar was Terlamen zelfs we
reldnieuws toen het WK wielrennen neer
streek in Zolder. Maar of er ooit nog Formu
le 1 wordt gereden, zoals de nieuwe exploi
tanten graag zouden willen? Het lijkt on
waarschijnlijk. En ook de komst van de Gro
te Prijs voor motoren lijkt, als gevolg van het
verbod op tabaksreclame, niet waarschijn
lijk.
Als de Vlamingen zichzelf in de vingers wil
len snijden, ze doen maar. Maar de Walen
moeten één front vormen. Als de Groenen
vóór een wetsvoorstel hadden gestemd van
de senatoren Jean-Marie Happart en Philip
pe Monfils om bij wijze van uitzondering
drie dagen per jaar tabaksreclame toe te la
ten op het racecircuit, had Francorchamps
kunnen worden gered", fulmineert de bur
gemeester. „Dit verlies is niet alleen assez
grai>e voor de Belgische autosport maar ook
funest voor de economie van deze streek."
Somber
De Grand Prix is een belangrijke bron van
inkomsten voor Stavelot en omgeving. De
laatste week van augustus zitten hotels tot in
een omtrek van zeventig kilometer vol; de
campings puilen uit. De Formule 1 is 'big
business'. Uit een studie bleek enkele jaren
geleden dat de races de streek jaarlijks 25
miljoen euro opleveren en werk bieden aan
ongeveer zevenduizend mensen.
Happart en Monfils hebben hun pogingen
om Francorchamps te redden nog niet op
gegeven. Als het aan hen ligt, wordt de in
voering van de nieuwe tabakswet uitgesteld
van 31 juli naar 30 september 2003.
Maar ook daarmee kan de Grand Prix voor
komend jaar niet worden gered.
De groene partij Ecolo liet deze week door
schemeren - onder zware druk van de
(Franstalige) coalitiepartners - eventueel be
reid te zijn voor dat voorstel te stemmen, als
in ruil voor die steun een substantieel be
drag wordt gestort in het anti-tabaksfonds.
Er is ook een wetsvoorstel in de maak om
België in de pas te laten lopen met Europa.
In dat geval, heeft Formule 1 -goeroe Eccles
tone al laten weten, is het mogelijk dat Fran
corchamps in 2004 weer in de planning van
de FIA wordt opgenomen.
Directeur Francis Hourant van de Benedic
tijnenabdij van Stavelot en het racemuseum
ziet de toekomst echter somber in. „Ik heb
mijn hoop gevestigd op de verkiezingen.
Volgend jaar juni gaan de Belgen naar de
stembus. De volgende regering beslist of er
van 2004 tot 2006 opnieuw kan worden gere
den op het circuit van Francorchamps. Maar
de anti-tabakslobby in België is machtig."
Welvaren
Hourant vreest dat Stavelot de Formule 1
definitief kwijt is. En dat zijn abdij, die net
ingrijpend is gerestaureerd (kosten: 15 mil
joen euro) over vijf, zes jaar vergeten is.
„Toeristen komen naar het museum omdat
ze het circuit kennen; ze kijken naar de races
op televisie. Als dat straks verleden tijd is, is
dit museum over enkele jaren ook verleden
tijd." Hourant wil graag geloven dat de For
mule 1 in 2004 terugkeert naar België. „Ik
zou willen dat het zo was. Niet alleen voor
het welvaren van deze streek maar ook voor
de sport zelf. Coureurs als Schumacher roe
men Francorchamps als één van de mooiste
circuits ter wereld. Misschien hoopte poli
tiek België dat dót Francorchamps zou red
den. Het heeft niet zo mogen zijn."
