REGIO
Wapenhandel bloeide door
samenwerking met overheid
Lokale overheid kan meewerk^
om de maatschappij te verbeter^
Een ochtendkrant is een actuelere krant
Eeuw-
Nederland werkt criminaliteit in de hand
Leiden steunde 'Rembrandt, hét Concert'
DONDERDAG f NOVEMBEi
NAVRAAG
In navolging van de collega's van Haaglanden gaat de politie van
Hollands Midden over op het gebruik van pepperspray. Vanaf half
november moeten gewelddadige types in Leiden en omstreken op
hun hoede zijn voor dit
even eenvoudige als goed-
.kope middel. Pepperspray
is geen gas en schakelt de
overtreder uit zonder dat
hij of zij er letsel aan over
houdt. FRANS VAN RUNS-
WOU (met Leidse wortels)
van de Haagse politie ver
telt over zijn ervaringen
met de spray.
Jullie waren er vroeg bij
in Den Haag.
„Dat klopt. Wij werken al
sinds oktober 2001 met
pepperspray. Het idee was
toen om het niet tegelij
kertijd overal in te voeren,
maar om te beginnen met
enkele grote politiekorp
sen. Haaglanden telt zo'n
4.000 medewerkers."
Wat staat Leidse branie
schoppers binnenkort te
wachten?
„Minder geweld. Dat
klinkt misschien gek, maar het gebruik van de spray voorkomt an
dere vormen van geweld. Het doet pijn aan de ogen. Je ziet weinig
meer en bent tot niets meer in staat. Maar even uitwassen met wa
ter en je bent weer de oude."
Grijp je snel naar de pepperspray of is het een laatste redmiddel?
„De spray komt niet in plaats van het gewone communiceren.
Maar als praten niet meer helpt, dan waarschuw je en grijp je naar
de spray. Ons korps is inmiddels zo enthousiast, dat we gemiddeld
twee keer per dag naar de spray grijpen. Dat is ook elders het ge
val, dus in de politieregio Hollands Midden zal het ook wel aan
slaan."
Gebruik je pepperspray net zo gemakkelijk als de spuitbus voor
onder de oksels?
„Ho, ho, zo eenvoudig is het niet. Er zijn speciale trainingen voor
het gebruik van de spray. Alle gebruikers moeten het dan aan den
lijve ondervinden. Zij weten dus hoe het voelt en hoe je er weer
van afkomt. Vooral dat laatste is belangrijk voor een agenten: zij
weten dat zij hun slachtoffers geen letsel toebrengen."
Ooit zelf met dat goedje geconfronteerd geweest?
„Nee, als woordvoerder van de politie blijf ik buiten schot. Maar
pepperspray dankt zijn naam aan peper. Dus als ik in de keuken
sta, kan ik me er wel iets bij voorstellen."
foto: Vincent Jannink
tekst: Tim Brouwer de Koning
UIT DE ARCHIEVEN
Anno 1902, Vrijdag 7 November
LEIDEN - Door de Leidsche giftmengster Catharina Van Zwanen
burg, bekend onder den naam van vrouw Van der Linden, of ook wel
'goeie Mie', indertijd tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld, is
een request om gratie aan H.M. de Koningin gericht, waarin zij vol
houdt geheel onschuldig te zijn.
GROOT-BRITANNIË - 'Hooliganist' is de term, waarmede men te
genwoordig te Londen een klasse van jeugdige straatslijpers aan
duidt, wier snelle aanwas inderdaad een maatschappelijk gevaar be
gint op te leveren. Deze leegloopende jongens van 13 tot 20 jaren,
hebben zich onttrokken aan alle tucht van ouders of voogden. Deze
bengels hoeven zich ook nimmer bezorgd te maken waar zij des
avonds hun hoofd zullen nederleggen. De liefdadigheid heeft-zeker
niet met dit doel - een groot aantal 'shelters' (onderkomen voor dak-
loozen) opgericht. Hooliganisten zijn ware parasieten der weldadig
heid, luiaards, die zich te goed doen aan hetgeen bestemd is voor
werkelijk noodlijdenden; straatslijpers, die leven ten koste dergoê-,
gemeente zonder iets voor haar te doen.
Anno 1977, maandag 7 november
LEIDEN - De tweede editie van de Taptade is een nog groter succes
geworden dan de eerste al was. Afgelopen zaterdag bevolkten ruim
6300 bezoekers de propvolle tribunes. Majoretten-korps en pom-
pom-girls The Fourty Four Degrees traden op in het nieuwe gala-uni
form. Foto: archief Leidsch Dagblad
Polo's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wil) over te maken op
gironummer 57055 t.n.v. Dagbladuitgcverij Damiatc b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d. (datum van plaatsing)
of door contante betaling aan de balie van net Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82
te Lelden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg. C.P. Arnold
W.MJ Bouterse (adjunct)
E-mail: directie@damiate.hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden.
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 323 508
Familieberichten fax 023-5150 567
ADVERTENTIES
071-5 356 300
Sprinters (rubrieksadv.): 072-519 6868
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail: abonneeservice@hdc.nl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €19,60 (alleen aut. ine)
p/kw €55,00 p/j €210,60
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per bet^jg.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 071-5128 030
ma t/m vr: 18-19 30 uur. *a: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
cq. de betreffende auteur.
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2002
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
'Lezersservice, postbus 503,2003 PA Haaijjpn.
Leidse historicus onderzoekt onderbelicht aspect van Nederlandse geschiedenis
In de Republiek der Verenigde Neder
landen van 1585 draaide alles om oor
logsvoering tegen het Spaans-Habs-
burgse Rijk. Het Staatse leger (van de
Republiek) kreeg een enorme financi
ële klap toen de Spanjaarden onder
leiding van de hertog van Parma de
welvarende gewesten Vlaanderen en
Brabant in handen kregen. Onder lei
ding van prins Maurits
van Oranje-Nassau en
graaf Willem Lodewijk
maakte de Republiek een
opmerkelijke comeback.
Historicus Michiel de Jong
(32) uit Leiden onderzoekt
in zijn proefschrift 'Staet
van Oorlog' hoe de Repu
bliek tussen 1585 en 1621
een omvangrijke wapen
nijverheid en wapenhan
del opbouwde.
IN
ONDER
ZOEK
De Republiek ontwikkel
de zich tot één van de
meest vooraanstaande
wapenmarkten in Euro
pa en dat kon alleen door
een intensieve samen
werking tussen overheid
en kooplieden. Volgens
de Jong is deze vooruitstrevende rol
van de overheid een onderbelicht
aspect van de Nederlandse geschie
denis en opmerkelijk voor een tijd
waarin de staat zich vooral inzette
voor landsverdediging en rechts
handhaving.
Het samenspel tussen overheid en
ondernemers biedt volgens De Jong
een goede basis om de economi
sche, militaire en staatkundige ver
anderingen tussen 1585 en 1621 te
analyseren. „De toename van de
overheidsbemoeienis droeg in be
langrijke mate bij aan de explosieve
economische groei in de Gouden
Eeuw. De overheid beïnvloedde op
deze manier het ondernemersgedrag
in het wapenbedrijf."
De zestiende eeuw was vergeleken
met vandaag de dag een gevaarlijke
tijd. „Iedereen die een beetje geld
had, liep met een mes of degen op
zak", vertelt De Jong. „Van student
tot hoogwaardigheidsbekleder. Zon
der wapen kon je simpelweg niet rei
zen. Het wapenbezit in Europa was
te vergelijken met de Verenigde Sta
ten nu." De behoefte aan wapens en
munitie in de koopvaardij en han
delscompagnieën nam fors toe. De
groeiende stroom handelsschepen
had extra geschut en
manschappen nodig
om kaping te voorko
men. Ook het Staatse le
ger en de oorlogsvloot
moesten in sneltrein
vaart van wapens en
munitie worden voor
zien om de oorlog tegen
de Spaans-Habsburgse
strijdkrachten vol te
kunnen houden.
De Nederlandse solda
ten raakten gediscipli-
neerder door invoering
van tactieken met Ro
meinse invloeden. „In
43 stappen leerden ze
hun musket te laden en
af te schieten", weet De
Jong. „Daarbij wissel
den ze elkaar af door
steeds achter in de rij
aan te sluiten, de zoge
naamde contremars."
Directe veldslagen wer
den vervangen door langdurige
stadsbelegeringen. Om de steden
sneller te laten capituleren, werden
de stadswallen gebombardeerd.
„Vaak was één bres in de muur vol
doende waardoor een bestorming
overbodig werd. De stad wist dan
dat het afgelopen was." Betere disci
pline en grotere vuurkracht maakten
efficiëntere oorlogsvoering mogelijk.
Ook de vloot vernieuwde. Er was be
hoefte aan grotere schepen die lan
ger op zee konden blijven. Dat stelde
hogere eisen aan de scheepsbouw-
techniek. De ontwikkeling van jach
ten en spiegelschepen leidde tot een
nieuwe, gespecialiseerde oorlogs
vloot. In 1597 kon deze vloot zich
qua bewapening meten met de Brit
ten. „De schepen moesten beweeg
lijk zijn en de vijand dicht kunnen
Nieuwsgierigheid
is de belangrijkste
drijfveer voor de
wetenschap. De
rubriek In
Onderzoek doet
een greep uit de
vele onderwerpen
waar Leidse
onderzoekers zich
in hebben
verdiept. Vandaag:
Michiel de Jong.
naderen voor een succesvolle ente
ring." Uiteindelijk vochten schepen
in de zeventiende eeuw steeds meer
op de lange afstand en verdween de
betekenis van het enteren.
Door al deze facetten groeide de
wapenhandel razendsnel. Het
staatsapparaat gebruikte ruim ze
ventig procent van zijn budget
ter ondersteuning van leger en
vloot. De Republiek voelde de
noodzaak zelf wapens te gaan
maken en onafhankelijk te
worden van wapenleveran
ties uit onder andere Duits
land en Luik.
Binnen de bestaande nij
verheid ontstond een ei
gen wapenproductie.
Loodgieters, timmer
lieden en grofsmeden
gingen ook wapens
maken, die de over
heid gretig afnam.
Ook trok het vele
werk ambachts
lieden uit het bui
tenland. De kos
ten waren hoog
en productie en
handel werd door
een kleine groep
kooplieden en
ondernemers ge
organiseerd. De
financiële proble
men kwamen echter
snel. „Door de grote
vraag naar grondstof
fen als koper, zwavel
en salpeter, stegen
de prijzen explo
sief. De overheid
hielp de onder
nemers een
handje door
grondstoffen uit
voornamelijk Polen en Zweden op te
kopen en als afnemerskrediet aan de
kooplieden te verlenen. De prijzen
werden hierdoor gedempt."
Om ondanks de onveilige situatie en
financiële nood risicovolle handels
reizen naar Afrika en Azië mogelijk
te maken, leende de staat man
schappen en wapenmaterieel aan
kooplieden uit. Zo kwam dertig pro
cent van de bewapening van de VOC
„Het bela
Republiek vf
te veel!
handelsbevs
De staat Ir
wel de
intensievf
aan", steltf
Michie
Foto: Marnit
uit staatsarsenalen. Deze overheids
bemoeienis is zeer opvallend en vol
gens De Jong niet los te koppelen
van de landsbelangen en spectacu
laire groei van de koopvaardij. „Het
beleid van de Republiek in die tijd
wordt door historici nog te veel ge
zien als handelsbevorderend zonder
daar zelf een intensieve bijdrage aan
te willen leveren", vindt De Jong.
„De overheid probeerde wel degelijk
knelpunten voor ondernem?
tp npmpn F
SCHRIJVENDE LEZERS
Als schakel tussen vraag en*V
waren ondernemers in het p
landse wapenbedrijf crucia'c
verden een essentiële bijdr^l
de maritieme en militaire rj
en de handelsexpansie in di
Esther Hartenberg
IC
tl
Op de uitgebreide berichtge
ving naar aanleiding van de
overval op een Amsterdams
filiaal van Albert Heijn, en de
aanhouding van de dader
die daarop volgde, wil ik rea
geren. Je kunt eindeloos cis-
cussiëren over de vraag wie
er nu eigenlijk in deze kwes
tie dader en slachtoffer was.
Maar wat mij betreft sloeg
één persoon in het publiek
bij het tv-programma B&W
de spijker op z'n kop. En wel
met de zin: 'Als die overval
niet had plaatsgevonden,
was er niets aan de hand ge
weest'.
Nu worden er twee (in veel
ogen onschuldige) mannen
terechtgesteld omdat ie
mand de brutaliteit had de
wet te overtreden. Zolang wij
overvallers, dieven, moorde
naars etcetera blijven verde
digen en hen zelfs de moge
lijkheid geven om flinke be
dragen schadevergoeding te
eisen, werken wij de crimi
naliteit in de hand.
J.P. Stuart,
Leiden.
t-
In het Leidsch Dagblad van
vrijdag 25 oktober trof ik op
de pagina Kunst Cultuur
een artikel aan over Leyden
Art Fair, te houden in de
Groenoordhallen. Daarin
komt organisator Richard
Kempff aan het woord.
Het trof mij al direct dat deze
heer Kempff vindt dat er veel
kinnesinne is in de Leidse
kunstwereld. En dan sleept
hij er vervolgens ook nog on
ze Rembrandt bij, schilder
van wereldfaam, bekend bij
iedereen.
Bij de naam Rembrandt
merkt Kempff op dat er al
veel plannen zijn gemaakt
om Rembrandt te promoten
maar dat dit geen resultaat
heeft opgeleverd. Om vervol
gens op te merken dat dat
komt omdat de gemeente
Leiden er niet aan meewerkt.
Klaarblijkelijk is Kempff geen
echte Leidenaar, anders had
hij toch wel uit de vele publi
caties kunnen weten dat een
groep echte Leienaren op
vrijdag 28 juni van dit jaar
'Rembrandt, hét Concert'
kon presenteren in de Hoog
landse Kerk, met medewer
king van bekende musici.
Hoewel ik van huis uit niet
altijd zo'n type ben om de
gemeente Leiden lof toe te
zwaaien, wil ik hier graag een
uitzondering op maken.
Want, geachte heer Kempff,
de gemeente Leiden heeft dit
project wel degelijk gesteund
met een bijzonder fijn ge
baar.
Henny Kwik,
Leiden.
De media meldden recent dat
er sinds de jaren '80 in ons land
zo'n 175 gevallen van zinloos
geweld, al of niet met dodelijke
afloop, hebben plaatsgevonden.
Zoals bekend is het tragisch ge
beuren in Venlo het laatste in
die opsomming.
Zoals gebruikelijk voert dan tel
kenmale een aantal deskundi
gen en ondeskundigen oeverlo
ze discussies die eindigen met
doorgaans onbruikbare oplos
singen. Doorlopend attendeert
men ons op begrippen als 'nor
men en waarden' en 'respect
voor de ander'; tegelijkertijd is
het wachten op het volgende
slachtoffer.
Ik realiseer mij terdege dat ik
met deze reactie eveneens in
zo'n opsomming plaatsneem,
maar toch wil ik er wel iets over
kwijt. Op het geweldige com
plexe terrein van de huidige ge-
weldsbestrijding ben ook ik niet
deskundig. Wel schaar ik mij
graag achter hen, die stellen dat
er ergens met iets begonnen
moet worden. Het is mijn me
ning dat de eerste stap daar ge
zet moet worden, waai- mogelijk
succes kan worden geboekt.
Dus bij ouders en opvoeders,
direct gevolgd door advies en
bijstand van het onderwijsveld
en de politiek.
Dit brengt mij tot het volgende.
In het Leidsch Dagblad van 25
oktober las ik dat ondanks het
korte bestaan van het Noord-
wijkerhoutse jongerencentrum
X-out, voorzichtig van succes
mag worden gesproken. Succes
in die zin dat jongeren in de
soms moeilijke leeftijd van 12
tot 16 jaar daar begeleid bezig
kunnen zijn. Zij zijn dan tevens
van de straat en hebben mis
schien minder of geen behoefte
zich aan te sluiten bij groepen
hangjongeren of erger.
Vandaar dat ik het verzoek van
mevrouw De Kan aan de ge
il d
meenteraad, om verni
van de openingstijd eiu_
king van het managen
derschrijf. Natuurlijk z
honorering van dit verf
moeten blijken of een
effect sorteert, maar ei 1
altijd kosten die voor li
gaan. Wanneer door df
tering maar twee of di
ren van 'het slechte p«
nen worden geweerd,
investering waard.
Waar onze lokale oveifi
inbreng nog eens wil 1
tot het zogenaamde v
denscheppende belek
in zakert cds genoemd
een (financieel) stapje L
gaan. Het kan een bijt f*1
tekenen in het gezam<
een om onze maatsrh
gen om onze maatsch
veranderen en indien
te verbeteren.
N
Noordv
UITGELICHT
t,\
Journalisten staan graag
in de krant. Met een 'vet
te' primeur, een uitgeba
lanceerde nieuwsanalyse
of een knap geschreven
interview willen zij de le
zer dagelijks verrassen,
boeien en informeren.
Journalisten staan niet
graag in de krant. In ieder
geval niet als onderwerp
van nieuws. Dinsdag
meldden wij u op de
voorpagina dat een reor
ganisatieplan voorziet in
het schrappen van ar
beidsplaatsen bij de re
dactie van het Leidsch
Dagblad. Niet omdat de
redactie graag met een
kleiner team wil werken,
maar omdat de uitgever
zich om financieel-eco-
nomische redenen ge
dwongen ziet te sferen.
Het slechte nieuws is dat
er bij de redactie banen
verdwijnen. Het goede
nieuws is dat de krant in
2004 een overstap maakt
naar de ochtend. Hoezo
'goed' nieuws, denkt u als
lezer. 'Naar mijn mening
is helemaal niet ge
vraagd.' 'En het bevalt mij
bovendien uitstekend om
de krant 's middags te
ontvangen.'
Ik wil proberen u inzicht
te geven in onze motie
ven om op termijn een
ochtendkrant te maken.
Kranten verkeren in
zwaar weer - grofweg
doordat minder mensen
kranten lezen en doordat
er tegelijk ook minder re
clame-inkomsten bin
nenkomen. Van de kran
ten hebben avondkranten
meer last van de terug
loop in abonnees dan
ochtendkranten. En on
der de avondbladen ver
liezen regionale avond
kranten al geruime tijd de
meeste lezers. Kortom,
het perspectief van een
avondkrant is beroerd.
Deze krant denkt met een
overstap naar de ochtend
op termijn lezers te win
nen. Die verwachting is
gebaseerd op gedegen
onderzoek. Enquêtes on
der krantenlezers wijzen
uit dat jongere lezers - en
dan vooral de categorie
jonge gezinnen - een af
nemende interesse heb
ben in een avondkrant.
De tijd die zij hebben om
de krant te lezen is dom
weg te kort. Deze catego
rie lezers heeft wel inte
resse in een ochtendkrant
omdat die 's ochtends bij
het krieken van de dag op
de mat ligt en de hele dag
vers blijft.
Als avondkrant die 's och
tends vroeg 'sluit', moet
het Leidsch Dagblad
trouwens noodgedwon-
ger„veel nieuws van de
vorige dag brengen. De
redactie vindt dat al heel
lang een onaantrekkelijke
situatie. In een tijd dat
nieuws via radio, televisie
en internet steeds sneller
circuleert, wil je als krant
niet onnodig achterlopen.
Voor de redactie van deze
krant is er nóg een reden
te kiezen voor een ver
schijning als ochtend
blad. De regionale kran
ten waarmee het Leidsch
Dagblad voor de uitwisse
ling van nieuws nauw sa
menwerkt, zijn langza
merhand bijna allemaal
ochtendkranten. Deze si
tuatie leidt ertoe dat de
avondkranten steeds
minder worden bediend
en daardoor steeds vaker
'oud' nieuws - dat wil
zeggen: njjuws van de
vorige dag - moeten
brengen. De redactie
denkt met een overstap
naar de ochtend een ac
tuelere, en dus een inte
ressantere, krant te ma
ken. En een krant die ook
door meer lezers zal wor
den gelezen.
Wij realiseren ons zeer
wel dat wij met deze be
slissing het leesritme van
veel abonnees verstoren.
Gisteren berichtte een
vaste lezer ons dat hij met
zijn vrouw iedere dag
rond de klok van drie uit
ziet naar de bezorging
van de krant, om die ver
volgens „onder het genot
van een glaasje port sa
men te lezen". Deze re
dactie prijs zich gelukkig
dat het Leidsch Dagblad
voor veel lezers diigelijks
een welkome ei
'vriend' is. Ma;
krant kan niet
het feit dat de
grijpend verant
steeds meer lez<
scheid nemen
avondkrant moi
op zoek naar ni(
zers. Als trouwe
wilt u tenslotte
het Leidsch D;
bestaan.
Ik hoop dat u b(
voor onze motii
straks - in de lo<
2004 - de overst
de ochtend met
maken. Ik hou 1
deze plek met r< jüj
op de hoogte va
wikkelingen.
Kees van der Ma
hoofdredacteur
