KUNST CULTUUR
Dansen op de vierkante centimeter
Kunstveiling levert 5000 euro op voor hospi*
Mariza zet oerou
fado's intelligen.
naar haar hand"
Kamerling in
'The Exorcist'
Extra concert
Bruce Springsteen
Regisseur André
de Toth overleden
Toonkunstkoor
overtuigt in
stemmig concert
Lipman maakt verwachtingen waar
Rentree
Anneke
Grönloh
Kid Creole verrassing van zevende Disco Dance Classics Party in GroenoordhaUen
Fraaie voorstelling
van Het Vervolg
Amsterdam - De Nederlandse
acteur Antonie Kamerling
maakt binnenkort zijn Ameri
kaanse debuut in het vierde
deel van The Exorcist'. Kamer
ling vertolkt in de film de rol
van de vileine Duitse officier
Kessler. Het is de eerste Ameri
kaanse filmrol van de 36-jarige
acteur. In Nederland speelde
hij hoofdrollen in films als 'De
kleine blonde dood', All Stars'
en 'Ik ook van jou'. Kamerling
maakte in 1990 zijn acteerde-
buut in de soapserie 'Goede tij
den, slechte tijden'. Naast Ka
merling neemt ook zanger Billy
Crawford een rol in 'The Exor
cist' voor zijn rekening.
deift - Bruce Springsteen geeft
op 8 mei 2003 een extra concert
in De Kuip in Rotterdam. De
45.000 kaarten voor het concert
dat hij twee dagen eerder met
zijn E-Street Band geeft, waren
zaterdagochtend in drie kwar
tier uitverkocht.
ios anceles - Hollywoodregis-
seur André de Toth is in zijn
huis in Burbank in de Ameri
kaanse staat Califomië overle
den. De uit Hongarije afkomsti
ge expert voor western-, horror-
en actiefilms is 88 of 89 jaar ge
worden. Zijn geboortejaar is
niet precies bekend. Zijn groot
ste bekendheid ontleende De
Toth aan de driedimensionale
film, 'House of Wax' (1953) met
Vincent Price. Zelf kon hij het
3D-effect niet waarnemen om
dat hij maar een oog had. Zijn
laatste film was 'Terror Night'
(1987).
muziek recencie
Maarten Baanders
Concert: Toonkunstkoor Leiden e.o.
Gehoord: 2/11 Marekerk, Leiden.
Het Dordts Kamer Orkest had
nog maar een paar noten ge
speeld of er was al een stemmi
ge sfeer. Cantate nr. 21 van
Bach gaat dan ook over zorgen,
angsten en verdriet en over de
verlossing die Jezus brengt. Het
gevoel voor sfeer was dan ook
het sterke element in dit con
cert van het Toonkunstkoor
Leiden. Opmerkelijk mooi slo
ten koor en solisten op de or
kestklanken aan. Dirigent Hans
van der Toom hield deze een
heid er het hele concert goed
in, wat niet wil zeggen dat er
steeds dezelfde treurnis klonk.
Met bewonderenswaardige
wendbaarheid en nuance werd
iedere passage in tekst en mu
ziek de juiste stemming meege
geven. De klank van het koor
veerde op in troostrijke passa
ges, om aan het eind, gesteund
door pauken en trompet, een
feestelijke, vitale allure te berei
ken.
Net zo veelkleurig waren de so
listen. Sopraan Heieen Koele en
bariton Henk Neven bouwden
een spannende dramatiek op in
het duet 'Komm, mein Jesu,
und erquicke', met zijn puntig
vraag- en antwoordspel tussen
een klagende gelovige en de
helpende Jezus. Koele schitter
de ook in de aria 'Seufzer, Tra
nen', met haar heldere melan
cholie, warm in de lage en so
ber in de hoge tonen, mooi,
strak en ingehouden begeleid
door de hobo.
De tenoraria's door Robert Luts
ontroerden met zachtaardig
aangezette tonen en een ver
fijnde dynamiek. In 'Bache von
gesalznen Zahren' viel op dat
het orkest dezelfde zachte arti
culatie liet horen en mooi
warm naar voren kwam als de
solist even rust had. In de aria
'Erfreue dich, Seele' kreeg Luts
een schitterend tegenwicht van
de helder spelende solo-celliste.
Na de pauze zette Van der
Toorn een lichtvoetige en vlotte
vertolking van Mozarts
'Krönungsmesse' (K.V. 317) in.
Krachtig en glorieus zong het
koor het 'Gloria', waartegen de
solisten in fraaie onderlinge ba
lans de speelse lijnen plaatsten,
die zo typerend voor Mozart
zijn. Vooral het 'Credo' voerde
het koor sterk uit, met energie,
spannende dynamische accen
ten en een treffende omslag in
gloedvolle rouw om de kruisi
ging van Jezus.
In de solopartijen maakte de
lichtheid geleidelijk plaats voor
andere kwaliteiten, die ook on
miskenbaar bij Mozart horen:
een volle, zoete klank en tedere
melancholie. Dit laatste was
vooral te horen in het schitte
rend vertolkte 'Agnus Dei'. He-
leen Koele zong fijnzinnig en
genuanceerd. De andere solis
ten sloten aan met een mooie,
volle klank, waarna het koor het
concert afsloot met een helder
en overtuigend 'Dona nobis pa- ,/i
cem't»
maandag 4 novembei
jeugdtheater recensie
Paulien Koopmans
Voorstelling 'Zwavelstokjes', door Virga
Lipman. Regie: Marc van der Velden.
Tekst Paul Weijkamp. Door: Virga
Lipman, Els Holtzer, Raymond Harris.
Gezien 3/11 (première), Leidse
Schouwburg.
Geen enkel sprookje is zo zielig
als 'Het meisje met de zwavel
stokjes' van Hans Christian An
dersen. Toen ik zelf klein was,
barste ik steevast in tranen uit
als mijn vader het voorlas. Ook
al wist ik allang dat het verkeerd
zou aflopen. Ik kwelde mezelf,
want ik koos toch iedere keer
weer dit treurige sprookje uit
het dikke sprookjesboek. Juist
omdat het ook zo móói was.
Gisteren beleefde 'Zwavelstok
jes' van de Leidse Virga Lipman
zijn première in de Leidse
Schouwburg. Virga Lipman,
voorheen te zien in het LAKthe-
ater, maakt hiermee de stap
naar de grote zaal. Bij dit stuk
werkt ze met regisseur Mare
van der Velden die in Denemar
ken zijn eigen jeugdtheaterge
zelschap heeft en daarvoor on
langs werd onderscheiden.
Met 'Zwavelstokjes' maakt Vir
ga Lipman de hooggespannen
verwachtingen zonder meer
waar. Ze brengt het verhaal als
een raamvertelling. De voor
stelling met poppen, acteurs en
videofilmpjes begint en eindigt
in de kamer van het meisje Li-
ze. Deze heeft pas haar oma
verloren. De nieuwslezer op tv
bericht dat het buiten 30 gra
den vriest. Lize heeft het gevoel
dat ook haar tranen zijn bevro
ren. In haar slaapkamertje,
waar de wind bijna voelbaar
om de ramen giert, vertelt Hans
Christian Andersen haar het
verhaal van 'Het meisje met de
zwavelstokjes'.
Het is oudejaarsavond, 1845.
Een arm, slonzig meisje, over
tuigend gespeeld door Els Hol-
zer, wordt de straat opgestuurd
om zwavelstokjes te verkopen.
Wanneer ze haar stokjes aan
steekt om zich te warmen ziet
ze prachtige beelden van een
dansende kachel en feesttafels
met een levende gans op de dis.
Deze doorkijkjes ontstaan
doordat de huizen uit het decor
worden belicht. Als alle stokjes
opgebrand zijn, is het meisje
moe en van top tot teen ver
kleumd. Haar tijd is dan geko
men en haar overleden oma
komt haar halen.
Ontroerend is het beeld dat ze
uit haar jas stapt en in een teer
wit jurkje met haar oma door
de sterren danst. Haar jas blijft
achter en lijkt op een magere
gestalte in de sneeuw. Zo wordt
ze de volgende ochtend door
een hond en de straatlantaarn-
aansteker gevonden: be
sneeuwd en morsdood.
Virga Lipman raakt in deze
voorstelling de juist snaar. Hoe
wel de droefenis steeds op de
loer ligt, houden de poppen de
voorstelling ook speels. Zo'n
raamvertelling is daarom een
slimme zet. Doordat de voor
stelling eindigt met het levende
meisje, Lize, krijgt het droevige
verhaal een positieve wending.
Lize leert door het verhaal beter
met haar emoties en héér over
leden oma om te gaan. Het is
begrijpelijk dat een aantal kin
deren na de voorstelling stille
tjes huilt. Want in zieligheid
doet 'Zwavelstokjes' nauwelijks
voor het oorspronkelijke
sprookje onder.
amsterdam/anp - De Muse-
umnacht in Amsterdam heeft
ruim 25.000 bezoekers getrok
ken. 3000 meer dan vorig jaar.
Zangeres Anneke Grönloh maak
te tijdens de 'N8' haar rentree.
Het is de derde keer dat de Muse
umnacht werd gehouden. Bezoe
kers konden van 19.00 tot 02.00
uur 's nachts 36 verschillende
musea in de hoofdstad bezoeken.
Naast bestaande tentoonstellin
gen waren er veel bijzondere
nachtelijke activiteiten. In een
aantal musea konden net als in
voorgaande jaren de voetjes van
de vloer. Verschillende muziek
stijlen, van jazz tot tango en van
Afrikaanse muziek tot Mozart,
zorgden voor een niet alledaagse
sfeer in de deelnemende musea.
Maar meest opmerkelijk was wel
het optreden van Anneke Grön
loh. De zangeres maakte haar
rentree in de Nachtwachtzaal van
het Rijksmuseum.
Foto: ANP/Marcel Antonisse
door Theo de With
leiden - Het is dansen op de vier
kante centimeter. De Leidse
GroenoordhaUen zijn zaterdag
avond vol, overvol. Van heinde en
verre zijn zo'n 7500 discogangers
toegestroomd. Afro-pruiken, wij
de pijpen, glitterbloesjes. Het is
een stap terug in de tijd. Derti
gers en veertigers zijn een avond
je uit. Geen kinderen, geen
house. Alleen de feel good disco
van 25 jaar geleden.
'The best disco in town', zingt
The Ritchie Family later op de
avond. De drie zangeressen
hebben het gelijk aan hun zijde.
Er is vanavond in Leiden geen
beter dansfeest te vinden dan
deze Disco Dance Classics Party
in de voormalige veemarkthal
len. Het organiserende bedrijf
Fun Party's heeft een ijzersterk
concept: diskjockey Comé Klijn
draait discoplaatjes en tussen
door laten vijf groepen van wel
eer zien wat ze er tegenwoordig
van bakken. Het idee wordt in
middels overal in den lande na
geaapt, maar Leiden heeft de
oervorm.
„De artiesten zijn bijzaak", vin
den de organisatoren. „De be
zoekers zijn het belangrijkste
onderdeel van de avond. Niet
voor niets is iedereen zo fraai
uitgedost." Een blik in de zaal
bewijst hun gelijk, maar de ar
tiesten zijn minstens zo belang
rijk. Zij moeten een sfeer schep
pen. Met vinyl is dat een stuk
moeilijker. En er hebben wei
eens aansprekender artiesten op
het podium gestaan bij de zes
voorgaande Disco Dance Clas
sics Party's.
In april brachten Boney M, Bac
cara en Jimmy Somerville de
zaal bijvoorbeeld nog tot een
kookpunt. Artiesten van dit kali
ber werden afgelopen zaterdag
gemist. George McCrae heeft
naast zijn eendagsvlieg 'Rock
your baby' niet veel te bieden.
Mike Peterson is eigenlijk niet
afkomstig uit het discotijdperk.
Kid Creole: geen geweldig zanger, maar wel een fantastisch showman. Foto: Eric Taal
Hij is een artiest uit de stal van
Fun Party's en mag zijn eerste
single promoten. 'Show me
your love' is voor twee con
sumptiebonnen te koop.
The Ritchie Family imponeert
ook niet echt. De drie zangeres
sen bewegen veel en slaken daar
de nodige kreten bij. Drie acts
weten de avond te redden: Gib
son Brothers, Eruption en Kid
Creole The Coconuts. De Gib
son Brothers zijn voor de vierde
keer van de partij en opnieuw
als uitsmijter geprogrammeerd.
Ze worden als oude bekenden
begroet door het publiek. Hun
'Cuba', 'Non stop dance' en
'Que sera' vinden een gewillig
oor. Het zijn discokrakers van
de bovenste plank. De broers
openen hun optreden heel ver
rassend met een discoversie van
'Cecilia' van Simon Garfunkel.
Eruption heeft ook nog niets
aan kwaliteit ingeboet. Voor
vrouw Precious Wilson heeft
een stem als de vuurspuwende
Etna. Ze zet een stevig optreden
neer. De monsterhits 'I can't
stand the rain' en zeker 'One
way ticket' zijn onverslijtbaar. Er
zijn ook geen kunstgrepen no
dig om het stof eraf te poetsen.
Ze zijn goed zoals ze rijn.
Maar de verrassing van deze
Disco Dance Classics Party is
toch Kid Creole The Co
conuts. Niet omdat meneer
Creole nu zo'n geweldig zanger
is, maar hij is wel een fantas
tisch showman. Hij wordt bijge
staan door een bejaarde percus
sionist, die meer kan dan alleen
geweldig trommelen. Vol trots
wordt gemeld dat hij vader is
van achttien kinderen. En niet te
vergeten The Coconuts: drie
langbenige blondines in hot
pants, die ongenaakbaar om Kid
Creole heen paraderen.
Hun latin disco met als hoogte
punten 'Stool pigeon' en 'Annie
I'm not your daddy" sluit goed
aan bij de behoeften van het pu
bliek. Ongecompliceerde mu
ziek om naar te kijken en om
mee te galmen. Het lijkt erop
dat het steeds moeilijker wordt
de juiste artiesten te vinden.
Misschien moeten de organisa
toren nog beter in de Neder
landse hitarchieven zoeken. Op
eerdere discofeesten waren al
Mai Tai en Time Bandits gepro
grammeerd. Maar er is meer ne-
derdisco. Het zou toch fantas
tisch rijn om weer eens naar Sp-
argo te luisteren of Doris D
The Pins temg te zien.
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert: Mariza - Fado on tour
Gehoord: 2/11, Stadsgehoorzaal,
Leiden. Nog te horen: 6/11De
Meervaart, Amsterdam; 8/11De
Doelen, Rotterdam; 12/11, De
Meerse, Hoofddorp.
De bas begint. Krachtig, rit
misch en mysterieus. En dan
springt Mariza, nog in de
coulissen, er vol bovenop.
Deze jonge Portugese zange
res zet de oeroude fado's in
telligent naar haar hand. Het
eerste nummer is meteen al
een wondertje van muzikaal
theater. De hoofdrol is voor
Mariza's expressieve stem,
die ze met orkaankracht in
zet, maar Ricardo Cruz (mu
zikaal leider en bassist), An-
tónio Neto (gitarist) en Paulo
Jorge Santos (op Portugese
gitaar) spelen bepaald geen
ondergeschikte rol.
Toch gaat het niet goed met
Mariza. Wie haar voor het
eerst live hoort, zal het niet
direct opvallen, want Mariza
is nog steeds een fenomeen,
maar het verschil met een
jaar geleden is groot. Uiterlijk
is ze dezelfde gebleven. Ze
beweegt zich nog steeds als
een koningin in het uitge
kiende lichtspel en ook haar
succesnummers rijn dezelfde
gebleven. Maar de vlam is
gaan flakkeren en, wat erger
is, haar stem heeft aan sou
plesse en schakeringen inge
boet.
Ze zingt veel fado's volgens
afspraak en niet meer omdat
ze zo en niet anders gezon
gen moeten worden. Ze
maakte van elk lied een in-
BF
!hc
drukwekkend tonl^'c
waarin vreugde, vereber
contemplatie moeitelier
elkaar overliepen. Nogj^
kan ze elk lied bij de'
grijpen om het haar lAb
te sleuren, maar waar Bo
der ook met genuan^
en subtiele nootjes 1101
lokken en verleiden, gal.
ze nu geregeld grof g°1
Hard is ze nog steeds
tig, maar haar lichtgeorr
glazen pianissimi zij? 2
dwenen. Haar timing j'9^
der alert geworden, z^ c
zoals ze het ooit zong,
klinkt niet hetzelfd
echoot zichzelf. .9'
Dat is onvoorstelbaar^
mer, want nog steeds \55
van sommige nummtfhi
belevenis te maken, jfjj
haar versie van Barco mj<
over een vissersvrou. 2
haar man weg riet zeiB*
weet dat hij niet meer^r
komt. De bassist g(35
zijn instrument als eer>'e
me Afrikaanse coni^4
trommelt een noodlot
waarop Mariza een zi
angst kan laten ontsta?
fluisterde bange voor^
lens tot uitgeschreeuweu
niek zingt ze, en h<i9
overspoelt je met zijn Pe
emoties. °ru
De rauwheid, intimitoo,
intensiteit die de fado0
natuurlijke omgeving-:1'
brengt Mariza naar dfo
certzaal, maar om dat Ha
nen doen, vergroot ze
heid en de felheid tot l
menselijke proporties-
lukt haar nu nog, zelfs r Li
sterkt midden in de Né
zaal, zoals ze wondèj^
laat horen in haar 1
toegift. Maar het is e<
puttingsslag, en haar
heeft er al hoorbaar
geleden.
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'Van muizen en mensen'
door Het Vervolg. Bewerking/regie: Léon
van der Sanden. Gezien: 2/11
schouwburg Leiden.
Het verhaal is voorspelbaar.
Maar het is de voorspelbaar
heid van het onvermijdelijke
noodlot. Twee mannen trekken
door Amerika op zoek naar
werk. Ze zijn als jaren samen en
hebben één grote droom: een
eigen stukje land met een eigen
boerderij. Die droom zal echter
nooit in vervulling gaan. Ook in
het land van de onbegrensde
mogelijkheden is 'De Ameri
kaanse Droom' niet altijd haal
baar. Dit negatieve scenario in
rijn roman 'Of Mice en Men'
heeft schrijver John Steinbeck
veel kritiek opgeleverd. Niette
min behoort dit boek, waarvan
hij later zelf ook een toneelbe
werking en filmscript vervaar
digde, tot zijn bekendste werk.
Voor het toneelgezelschap Het
Vervolg heeft Léon van de^San-
den een nieuwe bewerking ge
maakt. De verhaallijn van het
boek heeft hij op adequate wij
ze recht-toe-recht-aan naar het
theater vertaald. Het is een
kwestie van smaak of je een
dergelijke sociaal-kritische
schets van de lotgevallen van
arme seizoenswerkers kunt ap
preciëren. Het lijkt namelijk als
of de eenduidigheid van het ge
geven door het naar theater te
vertalen nog wordt versterkt.
Zet je die bezwaren oprij en kijk
je naar wat Het Vervolg met het
verhaal heeft gedaan, dan moet
je toegeven dat men fraai werk
heeft geleverd. Van de twee
hoofdpersonen is de rol van de
berensterke maar zwakbegaaf
de Lennie 't moeilijkst. Bas
Keijzer speelt Lennie voortreffe
lijk; hij zet rijn personage ge
loofwaardig en waardig neer.
George, Lennies kleine en slu
we tegenpool, wordt met de
juiste wispelturigheid gespeeld
door Iwan Walhain. Door Len
nies ontembare behoefte tot
het strelen van 'muizen en
mensen', hetgeen door diens
ongekende kracht steeds nood
lottig afloopt, is het dramati
sche einde van hun lotsverbon
denheid onontkoombaar.
door Theo de With
leiden - „Driehonderd euro!
Voor die meneer naast die me
vrouw met dat kekke petje." In
razend tempo veilt Diederik
Westerhuis, directeur van het
veilinghuis Sotheby's in Amster
dam, veertig kunstwerken in de
Leidse Pieterskerk.
De veiling, gistermiddag, was
het sluitstuk van de kunstmani
festatie die door de Leidse Kiwa-
nis Club in de Pieterskerk werd
gehouden. Na eerdere edities in
1999 en 2000 vond nu voor de
derde keer zo'n kunstbeurs
plaats ten bate van een goed
doel. Het hospice Issoria, dat
volgend jaar rijn deuren opent
aan de Plantage in Leiden, ont
vangt van de Kiwanis een geld
bedrag van 5000 euro.
Kiwani Roland de Ligny is ui
terst tevreden met dit bedrag.
„Het is voor het eerst dat we
zo'n veiling organiseren. Mis
schien moeten mensen daaraan
wennen." De veiling levert een
bedrag van 800 euro op voor het
hospice, een plek waar termina
le patiënten hun laatste levens
dagen kunnen doorbrengen in
een huiselijke omgeving. Devest
van de schenking is afkomstig
Een Kiwani houdt een kunstwerk omhoog op de veiling. „Enig schilderijtje, heel leuk gedaan."
Foto: Taco van der Eb
uit een loterij en sponsorgelden.
„Het is voor het eerst in mijn 35-
jarige carrière dat ik in een kerk
veil", zegt Westerhuis bijkan-
vang. „Jezus sloeg de handela
ren de kerk uit, maar dat ga ik
vandaag niet doen." Integen
deel, hij probeert de toeschou
wers op te jutten om een bod uit
te brengen. Zijn aanbevelingen
lijken soms averechts te wenken.
Over een schilderij van een
boom: „Ontroerend
eenvoud en ik kan 't
over een abstract ki
„Enig schilderijtje, hee
daan." Of over een
van een circustafere
beetje Chagall-achtig, 1
helemaal." Het klinkt
de kunstenaars niet er
neemt.
Een bronzen vogel,
door Marian Sekreiise,
topstuk van de veil
beeld verwisselt voor 1
van eigenaar. Tijdens ®c
ning van de kunstmaif
afgelopen vrijdag, kreeg
stenares ook al de Q
koop Award, genoemd
oud-burgemeester van.,
voor de meest vemieuv^s
posant. W<
De beurs met het rec(
van 58 hedendaagse^
naars trok, mede door
toegang, drie dagen
fors aantal bezoekers,
land de Ligny is dat ei
om door te gaan met
ment. „Vorig jaar is
beurs vanwege organis
problemen niet gehoui
ik ben ervan overtuig
manifestatie kan uitgri
een jaarlijks terugkerei
ment."
ITol
