BRONNEN
KUNST CULTUUR
Ik ben niet meer dat huppeltrut) ey
VAN INSPIRATIE
S
lap en geweld uit hetzelfde nest
Imperium komt sterk voor de
dag met moeilijk stuk 'Erfdragers'
Knipogen in 'Dochters van Lear'
Modeshow
De emotie
ontbreekt bij
Laura Fygi
PRONKSTUKKEN UIT HET OUDE SYRIË
1 NOV 2002 - 9 MRT 2003 RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN. LEIDEN
reserveer nu uw kaartjes: 0900 - 6 600 600 0.10 p.m.) of www.6bonnenvaninspibat1e.nl
let'
^acqueline Lantain
Ie pAAG - De moord op Jam Master Jay heeft de
ie weer actueel gemaakt: zijn geweld en rap
reiem? Snelle auto's en schaars geklede da-
tenoeg in de videoclips, maar zijn rappers
emm ook automatisch misdadigers? De Neder-
meÊ rapscene spreekt zich uit.
n misdaad zijn niet hetzelfde, maar ze ko-
d te vaak uit hetzelfde nest. Veel Amerikaan-
ipers leven in de zwarte getto's en hebben
mjjks te maken met drugsgebruik, prostitutie,
n afnoord en doodslag. Hierover gaan dan ook
eksten. Een kleine greep daaruit doet de ar-
I muziekliefhebber op zijn minst opkijken. 'I
hough I put a hit upon them basters' of 'I
m your fuckin mother out' en 'I keep my hand
4aar gun'; maar dit soort teksten zijn in de rap-
d alles behalve uitzonderlijk,
wehiet alleen deze 'poëzie van de straat' draagt
Jweld uit. Nogal wat rappers koesteren een
iieel imago. Ze doen er ook alles aan hun ui-
l ml daarmee in overeenstemming te brengen,
eel goud behangen en tatoeages over het he-
ïaam doen de kaalgeschoren rappers niet
in aan braaf oppassende burgers,
ldt zeker niet voor allemaal, maar op het
van nogal wat rappers is ook een hoop aan
iken. Het is niets bijzonders om te zijn ver-
>k*ld voor illegaal wapenbezit, verkrachting of
pe mishandeling.
uiige rappers zijn lid van een gang, een ben
de. Bekend is dat 2Pac en Notorius B.I.G allebei
bij een gang waren aangesloten. Een veel gehoor
de theorie is dan ook dat B.I.G. werd vermoord
door de East-Coastgang waartoe 2Pac behoorde,
omdat men zijn West-Coastgang ervan verdacht
2pac te hebben doodgeschoten. Maar ligt die ge
weldsexplosie nu aan het gangsterwereldje waar
2pac en Notorius deel van uit maakten? Of is het
iets dat simpelweg bij de rapscene hoort?
Volgens de Nederlandse rapper E-life hebben dat
soort moorden niets te maken met de rapscene.
„Het is gewoon een maatschappelijk probleem en
een gevolg van de enorme geweldsuitbreiding. Je
kunt dit niet neerleggen bij een bepaalde muziek
soort." Collega Def P. is het met E-life eens dat ge
weld niet onlosmakelijk hoort bij de rapmuziek.
„Er zijn wel rappers in Amerika die banden heb
ben met gangsters. Oftewel er zijn gangsters die
rappen. Maar die gangstarap is slechts een klein
onderdeel van een veel groter geheel.
De Marokkaanse rapper Ali-B is zelfs van mening
dat het geweld meer met geld heeft te maken dan
met muziek. De Nederlandse rappers zijn het er
allemaal over eens dat het raar is dat nu juist Mas
ter Jay is doodgeschoten. Volgens de nederhop-
pers hield Jay zich altijd afzijdig van geweld en
had hij helemaal niets te maken met de gang-
sterscene. Rapper Def P is ervan, overtuigd dat de
gangstarap binnen Nederland helemaal niet be
staat, althans niet echt. „Er zijn misschien een
paar pubers die het romantiseren, maar dat is ei
genlijk alleen maar zielig."
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'Erfdragers' van Peer
W'ittenbols door Theater Imperium.
Regie: Ruud Wessels. Spel: Maaike
Damen, Meike van der Laan, Laurens
Mingelen, Ton Orleans. Edith van Ruyven
en Ivo van Zuylen. Gezien: i/n.
Imperiumtheater Leiden, Aldaar nog te
zien: vanavond.
Geselecteerd voor het 'Circuit -
dat wil zeggen: Imperium mag
met de voorstelling 'Erfdragers'
op tournee binnen het Neder
landse circuit van kwalitatief
hoogstaande amateurproduc
ties. Dat is een opmerkelijk suc
cesje. En zeker met een stuk als
'Erfdragers' van Peer Wittenbols
dat nou niet bepaald tot de ca
tegorie 'succes verzekerd' gere
kend kan worden.
De jongste dochter van een fa
miliebedrijf, een wasserij in ho
tellinnen, moet zwanger worden
om voor een erfdrager te zor
gen. Dat wil echter maar niet
lukken. Haar vader verzint een
list. Met deze drie zinnen is de
inhoud van het stuk samen te
vatten. Maar de echte inhoud
wordt eigenlijk gevormd door
het taalbouwsel, waarin deze
verhaallijn is gegoten.
Alles in dit stuk draait namelijk
om de taal die als het ware een
kwartslag is gedraaid en slechts
op afstand overeenkomst ver
toont met alledaagse taal. Van
de spelers wordt dan ook een
andersoortig psychologiserend
inlevingsvermogen verlangd. De
emoties van het verhaal moeten
wel getoond, maar het taalge
bruik maakt dat niet altijd even
gemakkelijk. Op het eerste ge
hoor merkwaardige gesprekele-
menten moeten de acteurs zo
vanzelfsprekend mogelijk laten
klinken. Soms werkt dat ko
misch, soms cynisch, soms kil
en steeds vervreemdend. Als
toeschouwer dien je je steeds af
te vragen, wat hier aan de hand
is. Je moet zelf als het ware de
diepere lagen van het verhaal
aanvullen.
Dergelijke taalexperimenten
kunnen theoretisch heel interes
sant zijn. Of ze een speelbaar
stuk opleveren, is een tweede
vraag. Imperium heeft met deze
opmerkelijke productie de
speelbaarheid daarvan aange
toond. Waarschijnlijk mede ge
ïnspireerd door hun selectie
voor het Circuit waren gister
avond alle acteurs zonder uit
zondering goed op dreef. Het
alerte spel krijgt daardoor vleu
gels en kan moeiteloos bijna
twee uur lang spannend blijven.
Daarbij is het decor ook heel
speciaal. Het kleine podium is
gevuld met een hoge muur van
op elkaar gestapelde wasmachi
nes. Voortdurend is er de bedrij
vigheid van een wasserij, waar
een ieder routineus zijn werk
zaamheden verricht. Zo'n realis
tische enscenering vormt een
prachtig contrast met het weer
barstige taalgebruik.
en aan den rijn - Berdien
>erg geeft zaterdag 9 no-
|er wegens de grote be-
telling een extra concert in
phense Adventskerk. De
Ite speelt licht klassieke
ek. Ze wordt begeleid door
lit 82 jonge musici be-
d orkest onder leiding van
st Jan Mulder. Het concert
0.00 uur was zo snel uit-
tcht dat een matinee om
uur is toegevoegd.
Ton Kastermans
lessa Carlton
<"ir Utrecht
:ht - Vanessa Carlton
op maandag 10 februari
ïen eenmalig concert naar
norland. Ze treedt op in het
1sthtse muziekcentrum Vre-
org. Vanaf het moment
i single 'A thousand miles'
winkels lag, is de carrière
e klassiek geschoolde zan-
,r en pianiste als een ko-
.pgegaan. Haar debuutal-
Be not nobody' heeft we-
°ijd meer dan 1,7 miljoen
eplaren verkocht. De kaart-
2«p voor het concert begint
tag.
in<
li
Aanmeldingen
>r scriptschool
■rdam - De nieuwe script-
il in Amsterdam heeft 46
eldingen gekregen. De
a lichting nieuwe scenaris-
ï«Qgint half januari met de
ling. Het is de eerste hbo-
5 scenario schrijven in Ne-
ïd. Het initiatief komt
uit een groeiende behoef-
hetv-producenten en om-
n aan vakkundige scena-
irijvers voor Nederlandse
aseries. Er is jaarlijks
jn3 voor twaalf studenten,
veimende twee maanden
ic^aan de hand van gesprek-
schrijfopdrachten de se-
plaats.
ra voorstelling
ke Wiske
leelontdekt
Rijswijck
I - Suske en Wiske vereren
idse Schouwburg met een
bezoek. Op zondag 10 no-
er is de familievoorstelling
enjagers' in plaats van één
wee keer te zien: 's mid-
)m 14.00 uur en 's avonds
1.00 uur. Voor beide voor-
igen zijn nog kaarten ver-
Iiar aan de kassa van de
wburg.
rdam - Experts van vei-
lis Sotheby's hebben een
'enen werk van de Hol-
'e meester Dirck van Rijs-
Bt pntdekt. Het gaat om een
veerd paneel als onder-
jenan een kabinet met parel
en marmer. Het meubel
in 1937 voor het laatst ge-
oen het van eigenaar wis-
Van Rijswijck (1596-1679)
erate naam met de voorstel-
f in parelmoer en marmer
fcrden gebruikt in meubels
ejCll tafelblad. Het waren uni-
mdat de kunstenaar nooit
naoorstelling herhaalde.
:ra concert
rdien Stenberg
jeugdtheater recensie
Paulien Koopmans
Voorstelling: 'Dochters van Lear", door Xynix
Opera. Muziek: Fons Merkies. Tekst: Jurrian van
Dongen. Regie: Joke Hoolboom. Door: Marco
Bakker, Niek Idelenburg, Gabi Wagschal e.a.
Gezien: 1/11, Leidse Schouwburg, Leiden.
Alles smaakt naar afwassop, zonder
zout in ons eten. Tot die dramatische
conclusie komt koning Lear nadat hij
zijn jongste dochter Cordelia heeft
verbannen. Zij houdt net zoveel van
haar vader als van zout, terwijl haar
oudere zusters hun liefde voor hem
vergelijken met zilver en goud.
Deze koning in 'De dochters van
Lear' is gebaseerd op King Lear van
Shakespeare. Ook in deze verkorte
operabewerking van Xynix Opera is
de koning, die vorstelijk wordt ge
speeld door Marco Bakker, volledig
in de ban van macht. Hij is bang dat
hij alles verliest wat hij bezit. Hij
slaapt niet meer, lacht niet meer en
huilt niet meer. En natuurlijk gebeurt
dan het allerergste. De koning raakt
langzamerhand alles kwijt: zijn man
tel, zijn kroon en uiteindelijk zijn
land.
In de voorstelling draait het om de
totale aftakeling van de koning. En
om de afbraak van zijn starre waar
den. De raadsels van Cordelia die
hem verkleed als nar vergezelt op zijn
tocht zijn de sleutel tot het einde. Het
is een ontroerend moment als de ko
ning eindelijk het antwoord weet op
het tweede raadsel: Wat aait je wan
gen/terwijl je pijn hebt/Komt altijd
zonder dat je erom vraagt/en kost li
ters water/Terwijl de bron nooit op
droogt?
Namelijk: tranen.
Tegen de uitwerking van het karakter
van koning Lear tekenen zich de an
dere personages een beetje mager af.
De oudste zus Goneril en haar zus
Regan zijn door en door slecht. Maar
het nobele karakter van Cordelia
komt in de voorstelling niet helemaal
uit de verf.Passend bij de inhoud zijn
de teksten en de muziek in 'De doch
ters van Lear' als van een serieuze,
volwassen opera. Toch zijn er verras
sende afwijkingen, die het geheel
luchtig houden. De tekst combineert
dramatiek met grappige vindingen:
'een badkamer met een rolschaats-
baan' en 'de namen van de prinses
sen die klinken als een ziekte of een
plant'. Deze knipogen zorgen onge
wenst voor relativering van het stuk.
En dat is toch een beetje jammer van
een paar mooie dieptragische mo
menten.
leiden - Baljurken van knisperend
folie, aangekleed met ballonnen,
watjes, pingpongballetjes en bo
terhamzakjes met glitters. Met
een modeshow openden zeven
tien kinderen, die eerder een ont
werpwedstrijd wonnen, gister
avond het Nationale Jeugdthea
terweekend in de Leidse Schouw
burg. Ze ontwierpen tijdens twee
workshops hun eigen theaterkos
tuums onder leiding van kos
tuum- en decorontwerpster Lenn
Aarntzen. De presentatie van de
show was in handen van de twee
presentatrices van Villa Achter
werk Telly en Florien. De kinde
ren voorzagen hun beide creaties
'Zakdoek'en Vietnamese loem
pia' met verfpistooltjes van een
vrolijke noot. Foto: Mark Lamers
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert: Change - Laura Fygi. Gehoord:
1/ti, Stadsgehoorzaal. Leiden.
Zo te horen had ze het gehad.
Soms is het laatste concert van
een tour een knallend afscheid,
maar Laura Fygi's laatste Chan-
ge-optreden wilde maar niet
spetteren. Het was netjes, keu
rig, beschaafd, op een pijnlijk
incidentje bij een wulpse dans
na. maar dat was bepaald niet
haar bedoeling.
Fygi's Change is een show die
zo op tweede kerstdag voor de
televisie kan, gevaarloos amuse
ment, dat niemands oren tart.
Lichte jazz, vriendelijke pop,
aangenaam Zuid-Amerikaans;
bekende covers afgewisseld met
voor haar geschreven nieuw
materiaal. Ze praat de nummers
gezellig aan elkaar, daarbij de
humor om te lachen niet schu
wend.
Haar gestroomlijnde band on
dersteunt adequaat, nu eens
leunend tegen een big
bandsound, dan weer overhel
lend naar een combo-geluid,
maar overwegend het veilige
midden houdend. Alle uitschie
ters worden zorgvuldig wegge
masseerd door de geluidsman,
hoogstwaarschijnlijk omdat Fy
gi's stem anders te vaak ver
dwijnt in de instrumenten, maar
het resultaat is middle-of-the-
road-muziek en dat blijft niet
boeien.
Laura Fygi houdt het bij voor
keur gezellig en maakt het zich
zelf niet graag moeilijk. Soms
begint ze aan een interessant
nummer, zoals 'Ancora', dat ze
met haar hese, een tikje zwoele
stem heel breekbaar inzet, maar
ze is zo bang dat wij het num
mer niet herkennen, dat ze het
halverwege toch maar in het
Nederlands verder zingt. 'Heel
even' dus, en dan volvet gal
mend versterkt; lelijke dikke pol
dersound, waarin alle subtiliteit
verdwijnt. Ze zoekt de veilig
heid, blijft angstvallig binnen de
marges en daardoor klinken alle
nummers ongeïnspireerd.
Bij elke oude bekende - 'Just
one of those things'. For me.
formidable', 'I will wait for you'
- ga je even wat rechter op je
stoel zitten, om dan toch spijtig
te concluderen, dat Fygi aan die
nummers weinig toevoegt.
Alleen het titelnummer van haar
laatste cd Change', een sombe
re ballad van een teleurgestelde
vrouw, klinkt authentiek. Daar
hoor je de emoties in klinken
die verder de hele avond schit
teren door afwezigheid.
(advertentie)
Ruth Jacott komt na pauze van twee jaar met nieuw album
door Martin Hermens
Amsterdam - Ze had haar zinnen
gezet op een tropisch album.
Maar terroristenleider Osama Bin
Laden gooide roet in het eten. Nu
ligt er dan Tastbaar", het muzika
le vervolg op Ruth Jacotts succes
volle album 'Hou me vast' uit
1994. Op maat gemaakt voor de
fans, maar wel naar de wensen
van de zangeres.
Twee jaar niets doen is haar pri
ma bevallen. Na vijf seizoenen
toeren en een reeks albums was
het tijd voor een pas op de
plaats. „Niet dat ik het helemaal
gehad had, hoor", vertelt Ruth
Jacott. „Ik wilde nadenken over
nieuwe dingen. Ik wist het even
niet meer. Ik wilde verder, maar
dan wel met nieuw materiaal."
„Ik heb in die periode alleen
maar leuke dingen gedaan. Ben
veel bij familie op bezoek ge
weest. Heb dingen gedaan
waarin ik de jaren daarvoor te
kort geschoten ben. Met neven
en nichten naar de bios of Mc
Donald's en lekker bij moeder
neergeploft op de bank om me
te laten verwennen. Urenlang
met de honden door het bos
wandelen. Heerlijk was dat", al
dus de in het Groene Hart
woonachtige zangeres.
„Er had al eerder een nieuw al
bum moeten liggen", bekent ze.
„Ik had de wens om een tro
pisch album te maken in de stijl
van Jennifer Lopez, Ricky Mar
tin en Enrique Iglesias. Dat zit
nu eenmaal in mijn bloed. Er
waren al contacten met een Cu
baanse producer in Amerika. In
de week dat wij voor de eerste
gesprekken naar hem toe zou
den gaan, pleegde Bin Laden
zijn terroristische aanslagen. Ik
durfde niet meer te vliegen. Nog
steeds niet; ik vind het een nare
gedachte om in een vliegtuig te
zitten. Ik voel me veel veiliger in
de auto."
„Vervolgens werd het zoeken
naar: wat nu? Ik wil graag een
Engelstalig album maken; die cd
komt er ook. Maar we hebben
uiteindelijk gekozen om eerst
weer iets Nederlandstalig te ma
ken. Mijn publiek zit niet te
wachten op Engelstalig repertoi
re van Ruth Jacott. Het zoekt
herkenning en wil een taal ho
ren die het goed begrijpt en
waar het weinig moeite voor
hoeft te doen."
„Het kost mij geen moeite om
rekening te houden met wat
mijn fans.willen. Dankzij hen
ben ik nu wie ik ben. Je moet je
Ruth Jacott: „Ik wilde verder, maar dan wel met nieuw materiaal." Publiciteitsfoto
publiek koesteren en niet egoïs
tisch alleen aan jezelf denken. Ik
heb gemerkt dat mensen in Ne
derland in hokjes leven. Grote
veranderingen kosten tijd. Niet
iedereen gaat even makkelijk
mee in wat je bent en wilt. Dat
remt mij af in de dingen die ik
allemaal nog wil doen.
„Maar eerlijk is eerlijk: als je het
aan mij overlaat, weet het pu
bliek helemaal niet meer waar
het aan toe is. Ik vind te veel
muziekstijlen mooi. Ik zou graag
een rockalbum willen maken,
maar ook een klassiek en jazzal-
bum. En dan merk je dat Neder
land te klein is om alles te doen
wat je graag wilt doen. Dat is
een nadeel voor iemand zoals ik
die van zoveel soorten muziek
houdt."
Het nieuwe album 'Tastbaar' is
het hedendaagse vervolg op
'Hou me vast' uit 1994, nog al
tijd het meest succesvolle album
van Ruth Jacott. De cd stond in
dertijd tachtig weken in de Al
bum Top 100 en leverde de zan
geres veel hits op. „Het was een
heel sterk album, één van mijn
mooiste", vindt Jacott. „Er ston
den veel sterke stukken op. Tij
dens concerten wordt ook altijd
gevraagd naar liedjes van die
cd."
Het team van toen - naast le
venspartner Humphrey Camp
bell de producers Jochem Fluit-
sma en Eric van Tijn - schaarde
zich ook achter 'Tastbaar'. „Er is
dit keer goed geluisterd naar wat
ik wilde. Dat is een verdienste
van zoveel jaren meedraaien in
dit vak. Vroeger dacht ik wel
eens: ze weten wat ze doen, ze
hebben gelijk. Nu heb ik zelf
veel ideeën aangedragen. En
dan merk je in de studio dat we
allemaal gegroeid zijn."
„In al die jaren heb ik nog nooit
zo ontspannen gewerkt aan een
album als dit keer. Voor het
eerst was er geen stress tijdens
de opnames. Vroeger zat ik altijd
heel krap in de tijd. Dan nam ik
een nieuw album op tussen
concerten en andere optredens
door. Toch vind ik dat je als ar
tiest in Nederland te weinig tijd
krijgt om een album op te ne
men. Ik heb nu alles in drie
maanden tijd ingezongen. Soms
zou je net wat meer willen doen.
Maar ik weet ook dat langer
werken aan een cd niet altijd
een beter resultaat oplevert. Je
loopt dan het risico dat je de ziel
en de warmte uit de nummers
haalt."
Jacott is inmiddels 42 jaar. Tast
baar' reflecteert daaraan. „Ge
lukkig wel, ja. Ik ben niet meer
dat huppeltrutje van toen. Ik
kan niet meer doen alsof ik nog
18 ben. Dat zou nergens op
slaan. Op 'Tastbaar' staan lied
jes met teksten die passen bij de
Ruth van nu. Dat maakt het een
volwassen album. Ik blijf degene
die uiteindelijk de beslissing
neemt over wat ik wel en niet
doe. Ik moet er achter staan,
want ik ben degene die het moet
uitvoeren. Is dat niet het geval,
dan zou ik doodongelukkig
zijn."
Tastbaar" verschijnt maandag
4 november bij Dino/EMI.
