ECONOMIE
Vrees voor uitverkoop adressen
r
Servisch succesverhaal: kogelvrije vesten
Ouder wordende consument koopt zich jong
Gouden handdruk, kwestie van goed uitrekenen
Kerstpakket komt
onder druk te staan
Prodi op het matje na
uitspraken over pact
Honderdduizenden gegevens van consumenten dreigen te worden geveild
Economie testen in lab
J ker hoeft
;iite betalen
19
ox aag - Fokker hoeft de
Dpige aanslag van de ven
ei, chapsbelasting over 1999
00 niet te betalen. Dat
de Hoge Raad bepaald.
art aat om 63 miljoen euro.
edrijf dat in 1996 failliet
"a( heeft voor honderden mil-
ïnl n euro's aan schulden. De
rijv aak maakt een 'aanzien-
litkering' mogelijk, aldus
(oordvoerder.
ag 19 OKTOBER 2002
e groei van
letbankieren
rdam - Steeds meer Ne-
iders bankieren op inter-
lijkt uit een onderzoek
FO Trendbox. Inmiddels
1 procent van de Neder-
is (bijna vier miljoen
en) wel eens on line te
eren. In de eerste helft
002 was dat nog 25 pro-
amsterdam/anp - Bits of Freedom, een or
ganisatie die opkomt voor privacy en digi
tale burgerrechten, vreest dat gegevens
van de branchevereniging voor direct mar
keting DMSA onder de hamer komen. Het
gaat om adresbestanden van honderddui
zenden consumenten die bij DMSA hebben
aangegeven geen reclame via telefoon,
brievenbus of internet te willen ontvan
gen.
Bij het in surseance verkerende DSMA
zijn 350 bedrijven aangesloten, die ge
bruiker of leverancier zijn van diensten
die draaien om direct contact met hun
klanten. De organisatie kwam onder
meer in financiële problemen door een
forse daling van het ledental en de con
tributie. DSMA vroeg 16 oktober faillisse
ment aan. Naar verwachting wordt dat 30
oktober door de rechter uitgesproken.
Volgens M. Wesseling van Bits of Free
dom is de lijst van post- en e-mailadres-
sen en telefoonnummers in de lijst van
activa opgenomen. „Die komen dan on
der de hamer", vreest hij. „De vraag is
wie die lijsten gaat kopen." Als een be
drijf eenmaal failliet gaat, kunnen klan
ten niet terugvallen op een privacy-regle-
ment.
Bij DMSA-leden bestaat diezelfde vrees,
zegt voorzitter R. Benjamens van het in
middels afgetreden DMSA-bestuur. Hij
weet niet exact hoeveel mensen bij DM
SA hebben aangegeven geen ongewenste
reclame te willen ontvangen, maar „het
zijn er honderdduizenden".
Het is inderdaad de bedoeling om het
adresbestand te verkopen, bevestigt be
windvoerder S. Postma. „Maar mijn
voorkeur gaat uit naar de best biedende,
en dat hoeft niet per se de hoogst bie
dende te zijn." Postma laat momenteel
onderzoek doen naar de wettelijke en ju
ridische aspecten van zo'n verkoop.
Het aankomende faillissement omvat
niet alleen DMSA, maar ook de besloten
vennootschap die onlangs de Marketing-
dagen in Groningen organiseerde.
„Daarmee zijn ze flink onderuit gegaan",
zegt Postma. Er staat nu nog een negatief
>nze correspondent
nn Zweeden
Op zijn kantoor
een foto van een ploeg
(klimmers die bezig is de
che vlag op de Mount Eve-
planten. „Het enige op de-
dat wij niet in dit atelier
gemaakt, is de berg",
Mile Dragic (40) met een
naar de foto. „Al het an
on de vlag tot de uitrus-
in de klimmers, is door ons
i^luceerd."
Iragic is eigenaar van Mile
Production, een fabriek
Servische Zrenjanin. Hij
j. Ie zich als ondernemer in
het land nog com-
1 was. Zonder politie-
en verstoken van
redieten was zijn bestaan
tijd precair. Zijn eerste
laatsje was in de woonka-
laar bijna twee decennia
lidt hij een bedrijf met 650
lers, dat in Zrenjanin de
particuliere werkgever
andere bedrijven tenon-
;n in het Servië van
Milosevic, groeiden
igic de bomen tot boven
it Everest. Dat was niet,
lij over goede contacten
:e met het regime,
ik een terrein wilde ko-
ir de bouw van mijn fa-
id ik grote problemen
autoriteiten", zegt hij.
vooruit betalen en
de fabriek inmiddels al
Iraait, is de procedure bij
daster nog altijd niet
de pech van collega-on-
ners, die als gevolg van de
hun afzetmarkten kwijt-
1, was zijn geluk. Want
produceerde niet alleen
ivoor jagers en petten
ssers, hij maakte ook be-
Mile Dragic tussen twee met de producten van zijn bedrijf uitgedoste 'agenten'. Foto: GPD/Cees van Zweeden
schermende korsetten voor po-
litieagentes. „Wij maken alles
voor leger en politie", zegt hij.
„Van laars tot helm." En tussen
laars en helm zit aardig wat. In
de showroom in Zrenjanin lig
gen holsters voor messen, zowel
als kleding waar geen mes door
heen gaat. Er zijn camouflage
maskers voor sluipschutters, en
vesten die hun kogels tegenhou
den. In totaal maakt Dragic
meer dan duizend verschillende
producten, waarvan de meeste
bedoeld zijn voor leger en poli
tie.
Sommige van die producten zijn
van grote klasse. De verslagge
ver hoeft het kogelvrije vest niet
te testen, maar aan het door
zichtige politieschild valt niet te
ontkomen. Dragic neemt een
knuppel uit de showroom, en
hakt ongenadig in op de bezoe
ker. Het is alsof een rietje neer
daalt op het schild.
Het verhaal dat Dragic graag
vertelt, is dat van zijn gepensio
neerde boekhouder. In 1999,
toen de NAVO bezig was Servië
het stenen tijdperk in te bom
barderen, kreeg hij een telefoon
tje van de man. Gaarne wilde hij
Dragic ervoor bedanken dat zijn
zoon, die bij de landmacht was,
nog in leven was.
„Hij was met een vriend, die in
dezelfde eenheid diende", ver
telt Dragic. „Er vielen bommen,
en beiden werden door rond
vliegend metaal getroffen. De
vriend stierf ter plekke, toen een
scherf zijn metalen helm door
boorde. De zoon van mijn boek
houder overleefde. Hij werd ook
door scherven geraakt, maar die
bleven in zijn helm zitten. Hij
droeg een van mijn helmen."
Mile Dragic omschrijft de hel
men als de beste ter wereld. Zo
als iedere auto een chassisnum
mer heeft, is elk van zijn helmen
genummerd. Als een helm te
rugkomt na te zijn geraakt, kan
Dragic precies vaststellen wie
hem gemaakt heeft en hoe. Dat
heeft hem in staat gesteld de
kwaliteit te verbeteren. „Mijn
helmen zijn 150 gram lichter
dan de helmen die het Ameri
kaanse leger gebruikt, en ze bie
den een betere bescherming",
zegt hij.
Met de val van Milosevic, ver
schrompelde zijn binnenlandse
markt. In Kosovo handhaaft de
NAVO nu de orde en de politie
hoeft niet langer te knuppelen
om een despoot in het zadel te
houden. Het aantal soldaten is
verschrompeld tot 80.000, voor
wie minder geld beschikbaar is.
Vorige maand besloot de leger
leiding de dienstplichtigen in
het weekeinde naar huis te stu
ren, opdat zij daar tenminste
twee fatsoenlijk maaltijden krij
gen.
Dat heeft Dragic genoopt een
markt in het buitenland te vin
den. Een leuk beginnetje was
vorig jaar Macedonië, waar de
Albanezen ineens op alles be
gon te schieten wat groen en
blauw was. Nadat Dragic het le
ger en de politie daar had aan
gekleed, kwamen ook orders
binnen uit India en Israël. En
Griekenland, dat in 2004 een
hoop schilden en helmen nodig
heeft om de Olympische Spelen
veilig te houden, is hoogst geïn
teresseerd.
Maar het belangrijkste was voor
Dragic een recent bezoek uit
Amerika, dat drie jaar geleden
zijn land nog bombardeerde.
„Toen ik de Amerikanen de re
sultaten liet zien van de proeven
met mijn helmen", zegt hij,
„konden ze die niet geloven".
iag/gpd - De angst om ouder te
is een flinke impuls om te ko-
iet alleen de om ouderdomsangst
staande groep 40+-mannen
lan deze koopdrang, maar ook de
[er die net klaar is met zijn studie,
jkt uit pnderzoek van onderzoeks-
Datamonitor.
worden is voor veel mensen pu
ss, zo heeft onderzoeker Andrew
van het Londense bureau ge-
„Mensen die ouder worden zijn
oor twee dingen: het onbekende
ider worden en veranderingen
nee gepaard gaan," zegt Russell,
ivert veel stress op. Om het zelf
vertrouwen weer wat op te vijzelen
gaan mensen kopen. Met die nieuwe
spullen willen ze laten zien dat ze boor
devol zelfvertrouwen zitten."
In Nederland wordt volgens Datamoni-
tor jaarlijks zo'n 720 miljoen euro uit
gegeven aan producten die het idee ge
ven jong te zijn. Dat is 45 euro per
mens per jaar. Alle consumenten van
Europa samen geven 29 miljard euro
uit aan de onderdrukking van de angst
om ouder te worden. En die bedragen
stijgen.
Verschillende artikelen lenen zich voor
ouderdomscamouflage zegt Ruurd
Hielkema van het Nederlandse NFO
Trendbox, een bureau dat ook allerlei
consumentenonderzoek uit voert. Voor
mannen van veertig plus is een auto
vaak het aangewezen middel. De nieu
we versies van de Volkswagen Kever en
de Mini worden niet alleen gekocht
vanwege de nostalgie. Die wagens stra
len ook wat jongs, zelfs wat rebels uit;
net als vroeger.
De vrouw gaat anders eten en crèmes
smeren in perioden van leeftijdsonze
kerheid. Hielkema weet dat producten
tegen botontkalking de laatste jaren
populair zijn. Uit Japan waait de zoge
naamde cosmetische voeding over. Dat
zijn etenswaren waardoor de wangen
meer gaan blozen, de ogen meer gaan
glanzen of waardoor je meer haren
krijgt.
Mensen van twintig plus kampen met
dezelfde problemen als veertigers en
vijftigers. Ze zijn net klaar met hun stu
die en beginnen aan hun eerste vaste
baan, kopen een appartement en gaan
wellicht samenwonen of trouwen. Ze
krijgen het gevoel dat ze zich moeten
bewijzen. Dat geeft die jongeren vol
gens Russell het gevoel ouder te wor
den en dat maakt onzeker en angstig.
De producenten moeten blij zijn met
de angst voor ouderdom, stelt Russell
van Datamonitor. De onzekere periode
is voor producenten een uitgelezen
kans om de oudere vastgeroeste consu
menten bij de concurrent weg te ka
pen. Kopers hebben de 'vervelende' ei
genschap dat ze zo rond de vijfentwin
tigste hun merken uitkiezen. Waar de
koper in zijn jonge jaren om het even
alle merken bier in huis haalt, zijn er
opeens nog maar twee, hooguit drie
merken 'te drinken'. De rest is vanaf
dat moment inferieur en komt er dom
weg niet meer in.
Tijdens de zoektocht naar jong is de
consument ineens wel weer bereid
over te stappen op een ander merk.
„De consument probeert dan zijn
(koop)gewoonten weer in samenhang
te brengen met zijn nieuwe levensstijl.
Hij gaat dan op zoek naar producten
die hem daarbij helpen," zegt Russell.
„Dit maakt hem gevoeliger voor recla
meboodschappen en hij is meer bereid
te experimenteren met producten. Als
die producten dan ook nog eens zelf
vertrouwen geven, dan blijft de consu
ment ze trouw tot de volgende levens
fase aanbreekt."
nu vanwege een reorgani-
of door een faillissement,
at steeds meer mensen er
tijd mee te maken krij-
itslag. Wanneer de werk-
laareen schadeloosstelling
vloeiingsregeling of een
1 handdruk - tegenover
il dit het financiële leed
ts kunnen verzachten,
is de gouden handdruk
hoog, de emotionele scha-
[edwongen ontslag met
«brengt, kan er meestal
worden vergoed.
uden handdruk is be
ls compensatie voor de
:n inkomsten, nu en in
tomst (er wordt immers
pensioen opgebouwd),
een bedrag ineens zijn
iriodieke uitkering. De
ir en de werknemer
samen tot een overeen
stemming komen of er is mid
dels een sociaal plan of via de
CAO een geldende regeling.
Daarnaast kan de rechter een
schadeloosstelling toewijzen.
Vrijwel altijd zal er sprake zijn
van onderhandelingen tussen
werkgever en werknemer. In de
loop der jaren is een aantal sys
temen en formules ontwikkeld
om de hoogte van het bedrag te
kunnen bepalen. Wanneer de
rechter de gouden handdruk
vaststelt, maakt deze gebruik
van de zogeheten 'kantonrech-
tersformule'. Deze formule
wordt ook in andere gevallen
het meest gebruikt.
De formule wordt ook wel de
ABC-formule genoemd. Daarbij
staat A voor het gewogen aantal
dienstjaren bij de betreffende
werkgever. Elk dienstjaar door
lopen tot en met de leeftijd van
39 jaar geldt voor 1 maand; de
dienstjaren tussen 40 en 49 jaar
tellen voor 1,5 en de dienstjaren
boven het 50ste jaar tellen voor
2 maanden. De B staat
voor de beloning per
maand. Alleen de vas
te looncomponenten
mogen worden mee
genomen. Dus wél
een vaste 13de
maand, niet een varia
bele winstdeling. De
letter C tot slot geeft
een bepaalde correc
tiefactor aan. Deze
kan variëren van 0,5
tot 2. Wanneer de
werknemer zelf reden
tot ontslag heeft gege
ven, zal de factor lager
dan 1 zijn. Is de werk
gever verwijtbaar, dan valt de
factor hoger uit. De formule A x
B x C geeft dan het bruto bedrag
waarop men recht kan hebben.
Wie niet zelf wil rekenen, kan
voor een indicatie naar de inter
netsite www.uwgoudenhand-
druk.nl gaan. Deze site is sinds
augustus dit jaar in de lucht en
wordt, geheel conform de eco-
EIGEN
BEURS
Brenda van Dam
nomische tijdgeest,
inmiddels wekelijks
door zo'n 2500 be
zoekers geraad
pleegd. Financieel
adviseur Leo Zwij-
nenburg, een van de
initiatiefnemers van
de site, benadrukt
dat de rekenmodule
op de site slechts het
startpunt is. „Met
name de correctief
actor - al dan niet
door een kanton
rechter bepaald -
kan uiteindelijk an
ders uitpakken dan
verwacht", aldus Zwijnenburg.
De ABC-formule houdt boven
dien geen rekening met secun
daire of variabele arbeidsvoor
waarden, zoals een auto van de
zaak, bonussen, gratificaties en
dergelijke. „Dat zou dan een
punt van onderhandeling kun
nen zijn", stelt Zwijnenburg.
Werkgevers die daar de midde
len voor hebben, willen de za
ken veelal graag in korte tijd af
handelen. Daarmee is immers
zowel de continuïteit als de goe
de naam van de onderneming
gebaat.
Gedwongen ontslag is een heel
complex en bovendien heel
emotioneel onderwerp. Zwij
nenburg adviseert dan ook niet
te aarzelen om juridische hulp
in te schakelen, zeker niet wan
neer er sprake is van frictie met
de werkgever. Dat kan bijvoor
beeld door gebruik te maken
van de rechtsbijstandsverzeke-
ring of door een advocaat ge
specialiseerd in het arbeidsrecht
in de arm te nemen.
Werknemers zelf doen er boven
dien goed aan om vanaf het al
lereerste gesprek een dossier
aan te leggen, zodat ze alle ge
maakte afspraken zwart op wit
hebben. Essentieel is ook dat
men niet zonder slag of stoot
akkoord gaat met het ontslag
om het recht op een WW-uitke-
ring veilig te stellen. En om al
tijdig contact op te nemen met
het Centrum voor Werk en In
komen, die de WW-uitkering
uitbetaalt. Daarover en over de
wijze waarop de gouden hand
druk kan worden aangewend,
een volgende keer meer.
Meer informatie:
'De Gouden Handdruk in kort
bestek', een zeer informatief
boekje van Vereniging Consu
ment Geldzaken. Te bestel
len door overmaking van
7,95 (voor niet-leden) op Post
bankrekening 5587017 o.v.v.
gouden handdruk. De vereni
ging is te bereiken op www-
.geldwijs.nl of via 020 684 90
55.
Www.uwgoudenhanddruk.nl
Internetsite met rekenmodules
om gouden handdruk en hoog
te en duur van een WW-uitke
ring te berekenen. Ook infor
matie over ontslag en aanwen
ding gouden handdruk.
bedrag van 370.000 euro. De vereniging
DMSA sluit het jaar 2002 met circa
200.000 euro in de min af.
Hoewel DMSA hoogstwaarschijnljk fail
liet wordt verklaard, bestaat de kans dat
de organisatie uit de as herrijst. „Deze
branche kan niet zonder een goede be
langenbehartiger. We hopen een sterke
doorstart te maken", zegt Benjamens.
DMSA spreekt met een aantal grote aan
gesloten bedrijven over financiën en her
structurering. Ook zijn er gesprekken
gaande over samenwerking met de ver
eniging van communicatie-adviesbu
reaus VEA, de Bond van Adverteerders en
het Genootschap voor Reclame.
apeldoorn/gpd - Het kerstpak
ket staat onder druk. Dit jaar
zullen miljoenen Nederlanders
de gevolgen van de economi
sche neergang nog niet in hun
decemberdoos kunnen terugle
zen, maar volgend jaar ligt dat
mogelijk anders. Door economi
sche tegenwind in combinatie
met nieuwe wetgeving wordt
het kerstpakket voor veel bedrij
ven een 'bespreekgeval'.
Dat het kerstpakket dit jaar in
veel gevallen nog als vanouds
zal zijn gevuld, komt volgens de
producenten van kerstpakketten
doordat met name grote bestel
lingen al vroeg in het jaar wor
den geplaatst. Toen was nog
niet duidelijk dat het zwaar weer
zou blijven.
Herstelt de economie zich niet
op korte termijn, dan kan dat
volgend jaar gevolgen hebben
voor het kerstpakket Van groot
belang daarbij is bovendien dat
de feestdagenregeling in het be
lastingplan voor 2003 wordt ge
schrapt. Als dat voorstel door
gaat kunnen werkgevers hun
eindejaarscadeau niet meer be
lastingvrij verstrekken, waardoor
ze in veel gevallen anderhalf
keer zo veel kwijt zullen zijn als
nu.
Een aantal werkgevers beaamt
het verstrekken van een kerst
pakket te zullen heroverwegen
als de nieuwe wetgeving een feit
wordt.
Binnen de kerstpakkettenbran-
che wordt inmiddels geageerd
tegen het afschaffen van de hui
dige regeling. Intemet-geschen-
kenwinkel Palfrey, eigenaar van
het adres www.kerstpakketten-
.nl, heeft bijvoorbeeld al bij di
verse media aandacht gewaagd
voor het nieuwe belastingplan.
Het belastingplan heeft nu nog
de status van wetsvoorstel. De
Tweede Kamer moet zich er nog
over uitspreken. Volgens een
woordvoerder van het Ministe
rie van financiën is niet in te
schatten of de val van het kabi
net Balkenende hierop van in
vloed is.
estoril/anp - De christen-de
mocratische fractie in het Euro
pees Parlement wil dat voorzit
ter Prodi van de Europese Com
missie maandag in het parle
ment opheldering verschaft over
zijn uitlatingen over het 'dom
me en rigide' Stabiliteitspact.
Dat blijkt uit een gisteren ver
spreide verklaring van fractielei
der Pottering.
De fractie, die in Estoril (Portu
gal) vergadert over de toekomst
van Europa, reageert met 'ver
bijstering en ongeloof op de
uitval van Prodi, gedaan in een
interview met de Franse krant
Le Monde. Pottering spreekt van
'een grove fout' die de euro veel
schade toebrengt en het econo
mische en politieke vertrouwen
in de eenheidsmunt ondermijnt.
Volgens de christen-democra
ten, met 233 leden de grootste
fractie in het europarlement, is
het niet aan de commissie als
hoeder van het EU-verdrag om
een van de fundamentele pijlers
van Europese wetgeving open
lijk af te vallen. Zo wordt vol
gens Pottering duidelijk dat de
commissie niet alleen verdeeld
is op dit punt, maar ook haar
onafhankelijkheid kwijt is en
handelt onder druk van 'enkele
grote lidstaten'.
Hij doelt kennelijk op Duitsland,
Frankrijk en Italië, die worstelen
met oplopende begrotingstekor
ten en daarom zouden willen
tomen aan het Stabiliteitspact.
Het europarlement houdt vol
gende week zijn maandelijkse
vergadering in Straatsburg. Voor
maandagavond stond er al een
discussie met de Europese
Commissie over het pact op de
agenda.
ECONOMIE WIJZER
Testen in het laboratorium,
waar denkt u dan aan? Aan witte
jassen, nietwaar? Aan borrelen
de retorten, buizen en slangen,
kortom aan een scheikundig la
boratorium. Of aan biologen die
proeven met ratten en muizen
doen. U denkt bij een laborato
rium vast niet aan economen.
Toch zijn afgelopen week No
belprijzen toegekend voor pre
cies dat soort werk: economie in
het lab.
Interessant genoeg
zijn in het verleden
proeven gedaan
waarbij economi
sche theorieën wer
den getoetst op rat
ten en duiven, maar
dat is niet waar ex
perimentele econo
mie echt om draait.
Aan de Universiteit
van Amsterdam
werd indertijd een
van de eerste labo
ratoria voor econo
mische experimen
ten in Europa ge
opend: gewoon een
zaal met computer
schermen. Achter die compu
ters nemen de proefpersonen
plaats, en er is een plek waar de
proefleider het experiment kan
sturen en overzien. En er is een
kassa want de proefpersonen
worden echt uitbetaald voor de
geleverde prestaties.
Sinds jaar en dag hoorde bij uit
leg over economische weten
schap dat het in ons vak zo
moeilijk is om theorieën te toet
sen omdat er zoveel invloeden
tegelijk actief zijn. Stel dat je
denkt dat kinderen uit gezinnen
van immigranten minder door
stromen naar het hoger onder
wijs omdat ze het risico van fa
len te groot vinden. Ze zullen
daarom een beroep dicht bij
huis kiezen, automonteur, elec-
triciën. HBO in plaats van de
universiteit, economie in plaats
van beeldende kunst.
Door alleen maar te kijken naar
gemaakte keuzen kun je niet
vaststellen wat de oorzaak is van
verschillen tussen hogere en la
gere milieus. Vrees voor het on
bekende kan inderdaad een rol
spelen, maar natuurlijk ook ver
schil in inkomen, in begaafd
heid, in kennisoverdracht thuis,
in stimulansen, in effecten van
de buurt, van de school etc. Als
al die effecten tegelijk optreden
is het moeilijk daaruit afzonder
lijke invloeden te isoleren.
In het laboratorium heeft de on
derzoeker de omstandigheden
in eigen hand. Je kunt natuurlijk
niet hele gezinnen in het labora
torium stoppen en dan één voor
één de factoren veranderen die
schoolkeuze beïnvloeden. Er
zijn grenzen aan de methode.
Joop Hartog
hoogleraar
micro-economie
Universiteit
van Amsterdam
Onderzoek in het laboratorium
concentreert zich op bouwste
nen van de economische theo
rie, en is daarmee fundamenteel
van aard. In het fundamentele
onderzoek zijn belangrijke vor
deringen gemaakt dankzij de ex
perimenten.
Hoe gedragen mensen zich als
ze moeten kiezen in situaties
met risico? Een opleiding, een
baan, een cursus, een belegging,
een huis kopen, het zijn alle
maal keuzen waarbij
de gevolgen niet pre
cies zijn te voorspellen.
De gevestigde theorie,
nog steeds dominant,
redeneert dat mensen
de mogelijke uitkom
sten van hun keuze op
een rijtje zetten, een
waardering toekennen
en dan wegen met de
kans dat die uitkomst
zich voordoet. Kahne-
man, één van de twee
Nobelprijswinnaars,
heeft met experimen
teel onderzoek laten
zien dat mensen in de
praktijk toch anders handelen.
Het vermijden van verlies weegt
zwaarder dan het verkrijgen van
winst. Verliezen is dus niet
domweg het omgekeerde van
winnen. Kleine kansen worden
systematisch zwaarder gewo
gen, grote kansen lichter het ex
treme telt meer dan het gewone.
Het laboratorium leent zich ook
heel goed om uit te zoeken hoe
mensen onderhandelen, hoe ze
zich bij veilingen gedragen, hoe
ze verdelingsproblemen oplos
sen. Je kunt dat soort situaties
heel goed nabootsen. Uit de ex
perimenten komt vooral naar
voren dat mensen niet die koele
rekenmachines zijn die de eco
nomische theorie er vaak van
gemaakt heeft. Bij sideling van
een som geld bijvooroeeld, blijkt
dat mensen bereid zijn anderen
een aandeel te gunnen ook al
kunnen ze dat ongestraft nala
ten. Omgekeerd hebben ze lie
ver een verlies dan een klein
voordeel, als ze daarmee voor
komen dat een ander zich te
veel toeëigent.
Experimentele economie heeft
de economische wetenschap
verrijkt door serieus te kijken
hoe mensen zich echt gedragen,
in plaats van te pretenderen dat
we dat al weten. Het is in die zin
een ondermijning van de arro
gantie van bepaalde theorieën,
en bepaalde theoretici. Het
maakt de economie sympathie
ker, en menselijker. Economisch
onderzoek in het laboratorium
wordt net zo standaard als sta
tistisch onderzoek. Zonder witte
jas.
