DENKSPORT
Verrassende computervondst
Hoe denkt een computer?
Belgisch koningshuis op voorgrond
ax Abram haakt
et af als sponsor
to
-
-
-
-
-
ZATERDAG 12 OKTOBER 2002
JU i
I BRIDGE
Marijke van der Pas
;onomie draait niet meer zo geweldig,
it ors haken bij bosjes af. Voor de
ers die in de bovenste regionen spelen,
lit seizoen geen topcircuit meer. Het
je mini Invitational Top Tournament is
ele en ook het Forbo toernooi is verle-
id. Gelukkig doet Max Abram niet mee
e tendens. Hij gaat onverdroten door
ijn Modalfa Top Twaalf, een invitatie
ooi voor de beste twaalf paren van Ne-
id. Bij die twaalf is ook altijd een
;je voor een jeugdpaar en een vrou-
aar. Dit jaar behoort zelfs een ge-
d paar tot de aanwezigen maar Elly en
Schippers hebben die uitnodiging
rerdiend met hun overwinning in het
lemie Topcircuit en met hun bronzen
lij het WK senioren in Montreal.
(bram zorgt voor een aantrekkelijke
bridge maar ook de inwendige mens
niet vergeten. De topspelers worden
naai in de watten gelegd. Afgelopen
ag, tijdens de lunchpauze, kon zelfs de
helft van Feyenoord-Ajax bekeken
en. Na twee doelpunten van Ajax stel-
Rotterdamse bridgeclan voor de
luze te bekorten maar daar wilde
iaat Abram niets van weten,
chtpaar Schippers deed ook bij deze
ilfa Top 12 weer van zich spreken door
veede te eindigen achter Nab-Paulis-
lenk Schippers weet het eerste spel tot
oed einde te brengen door alle gege-
uit het bieden goed te gebruiken.
*96
V 10 9 6
A 7 6 4
A 4 2
VB 10 5 4 N *32
w4*o *A832
w*rü V B 10 8 3
8753 Z 10 9
A8 7
THB7
H 9 5 2
*H B6
ees opent de oosthand met 2*: sterk of
wakke twee in ruiten. Dat zal niet ie-
;eus zijn met slechts een vijfkaart en
ndien een vierkaart harten ernaast. Na
las van zuid biedt west 2*, zeskaart,
örcing tegenover een zwakke twee. Na
passen is duidelijk dat oost de zwakke
nt heeft. Schippers heropent als zuid
!SA Dat wordt door zijn vrouw opge-
d naar 3SA. Schippers laat de uitkomst,
louden maar neemt vervolgens *V. Hij
¥A eruit en haalt opgelucht adem als
ie derde harten neemt en *10 op tafel
pers zet alle gegevens op een rij: de
ïkleur zit zeker 5-0, een zwakke twee
n vijfkaart is al bijzonder. West heeft
eskaart schoppen, een doubleton har
en renonce ruiten en dus een vijfkaart
ren. Het plaatje is compleet. Schippers
e *10 van oost naar het aas lopen en
seert de laatste hoge harten. Daarna
n ♦A en *H. Intussen heeft west vier
en moeten afgooien op de slagen in de
deuren. Schippers heeft twee schop-
en twee klaveren zien vertrekken. Dat
ent dat west nog *B10 en *V8 in han-
loet hebben. West wordt aan slag ge-
t met schoppen en mag tot slot van
>V afspelen en de leider nog twee kla-
:n brengen,
ist zijn hand had verpast, is de distri-
van west veel moeilijker in kaart te
;en. Leuk, zo'n agressief speeltje maar
rerkt ook wel eens averechts,
t tweede spel is er maar één leider, de
winnaar Bart Nab, die de goede op-
ig vindt.
*H 103
*B3
10854
A H 8 7
N *76
765 w_Ln V A H 10 9 8
WT° H V9 63
0952 z B
AV B 84 2
*42
2
V 6 4 3
vee passen opent oost met 1*. Nab
'als zuid 2*, zwak met een zeskaart.
concurreert met 3* en noord steunt
>artner tot 3*. Dan biedt oost kwets-
4¥. Nab biedt 4* en denkt een goedko-
[tnemer te hebben gevonden. Hij is ver-
d als hij zijn contract ongedoubleerd
spelen, maar snapt dat beter als de
Ivan zijn partner open op tafel komt.
niet al te veel punten.
I start met harten. Na *AH en *H troeft
de tweede ruiten en trekt de troeven,
heeft met weinig punten een manche
den, die moet dus een leuke distributie
waarschijnlijk een 5-5 verdeling en
'en singleton klaveren. Nab begint
)m met *V en ziet bij oost de boer ver-
aen. Uiteraard kan oost met
klein of zelfs *B109 hebben. Dat is de
i dat de overige leiders daarna toch een
ten naar de heer spelen en één down
Nab is er echter van overtuigd dat
edering klopt dat oost zeer kort in kla-
zijn. Hij speelt een klaveren naar
ht en kan even later claimen,
Paulissen zijn oppermachtig en win-
let toernooi met een score van 497
en (crossimps). Tweede wordt het echt-
Schippers met 123 en derde Brink-Van
jen met 87 punten. De internationals
eren-Bertens en Muller-De Wijs eindi-
er in de min op de twee laatste plaat-
R dat geeft de prestatie van de win-
extra glans.
PUZZEL
DAMMEN
Oplossing
nummer 40
De twee gevraagde woorden van de puz
zel van vorige week waren:
KOOPMAN en HANDELEN
Kruiswoordraadsel
nummer 41
Horizontaal:
1. Overeenkomst; 8. Europeaan; 9.
bloem; 10. moe; 12. soort; 13. inzicht; 15.
ooruil; 16. kinderziekte; 18. ontvangka
mer; 20. vlak en effen; 21. behoorlijk; 22.
piepklein; 24. koker; 26. getijde; 28. gor
del; 30. persoon; 33. voorzetsel; 34.
bouwstijl; 35. stijl van het eerste Franse
keizerrijk; 36. United Kingdom; 37. deel
van een breviergebed; 39. zangstuk; 40.
reeds; 42. duw; 45. wand; 48. hoger
beroep; 49. Griekse letter; 51. Franse
schrijver; 53. boom; 54. armee; 55. heli-
kopterschroef; 56. balustrade; 57. huive
ring; 58. dierentuin; 60. afgelegen; 61.
één blik.
Verticaal:
1. Genoegen; 2. naarling; 3. vluchtig; 4.
Japans gewaad; 5. boom; 6. heilige vogel;
7. oliehoudend gewas; 8. Hongaarse
componist; 11. stom; 12. haarverzor-
gingsmiddel; 14. cijfer; 15. vrolijk; 16.
volksdichter; 17. dun vliesje; 19. wande
laar; 23. ontbijtspek; 25. onenigheid; 27.
koetsiersbank; 28. bekeuring; 29. kloos
terlinge; 31. lof; 32. plaats in de
Ardennen; 33. bid; 38. selderie; 39. god
van de oorlog; 41. geestigheid; 43.
samenscholing; 44. god van de zee; 46.
deel van een etmaal; 47. rede; 49. brood
belegsel; 50. Trans-Europa-express; 52.
alleenspel; 54. vulkanisch gesteente; 58.
aldus; 59. rund.
Welke twee woorden worden gevormd
door de letters uit de volgende vakjes:
13-15-2-19-23-48-8-9-53-47 en 60-5-24-
51-14-21-6-12-38-29
Oplossingen van de kruiswoordpuzzel en/of het cryptogram, bij voorkeur per brief
kaart, dienen uiterlijk woensdag a.s. in het bezit te zijn van het Redactiesecretariaat
Leidsch Dagblad, Postbus 54, 2300 AB Leiden. Onder de inzenders worden twee ca
deaubonnen van 12,5 euro verloot.
Winnaars
A. v/d Wiel, Van Panhuysstraat 36,
Noordwijk (cryptogram).
A. Schouten, Telderskade 25, Leiden
(kruiswoord).
Cryptogram nummer 41
HORIZONTAAL:
5. Bevroren bij het schaatsenrijden? (10); 7. Het
lichaam van een houten meubel (10); 9. De
spiegels van de ziel (4); 10. Uitbreiding van de
gevangenis is een natuurlijk proces? (8); 11.
MuzieKgezelschap om te kaarten (7); 12. Middel
om de armoe te vertragen (7); 13. Het wapen
van een hond (7); 14. Grappig vlees (6); 15.
Juweel van een voormalig politicus (12); 16.
Engelse maten aan diggelen (7); 18. (Laatste)
plaats (3); 19. Aantal militairen van klasse (7).
VERTICAAL:
1. De fileheffing wordt volwassen (6); 2.
Dronken maken? (12); 3. Agressieve denkbeel
den (8); 4. Soort borrelhapjes? (13); 6. Het vor
men van een meubel? (16); 8. Hoorbaar een foto
van een lichaam (10); 9. Geen bron is er ziek van
(5); 14. Hierover rijdt het openbaar vervoer het
water in (8); 17. Verliest haar glas (4).
Oplossing
nummer 40
Horizontaal:
3. Patatje met; 8. straatma
nieren; 9. beetje; 10. sup
port; 11. berg; 12. hokvast;
14. zeesleper; 15. web; 17.
boekenprijs; 18. oom; 19.
toegift; 20. eerlang; 21. gok-
graag.
Verticaal:
1. Karaktertekening; 2.
strippoker; 4. artsenbezoe
ker; 5. jatten; 6. maat
schappijleer; 7. beursstem-
ming; la. klapstuk; 16. col-
lege.
Eric van Dusseldorp
I
m
Ill
IIIIII
ito
III
jg
O
O
q
S
q,
R
B
B
q
H
O
1st
T|i
o
O
q
ii 'i
H
1
q
q
d
q
o
1
a
Q
O
O
Q
q
q
O
q
O'
a
b
O
O
p
O
q
Q
q
F
O
O
Diagram nr. 1
Nogal wat dammers hebben de
(goede) gewoonte om hun ge
speelde partijen in te voeren in
de computer. Het zal niet de
eerste keer zijn dat het stalen ros
met versterkingen komt aanzet
ten voor een van beide partijen,
in de vorm van een gemiste
combinatie of eindspelwinst.
Meestal gaat het om geniepige,
aan het oog onttrokken, zetjes
en offertjes. Af en toe wordt een
fraaie, originele forcing of com
binatie ontdekt.
In de recente partij Herman van
Westerloo - Jesse Bos uit het
kampioenschap van Noord-
Holland kwam het programma
'Truus' met een wel zeer opmer
kelijke versterking van het zwar
te spel. Zie diagram 1.
Wit: Herman van Westerloo -
zwart: Jesse Bos.
Op het eerste gezicht is het niet
duidelijk wie, in deze principiële
stand aanval versus omsinge
ling, de beste kansen heeft. 33-
28 is snel verloren na (17-22)
28x17 (12x21) 23x3, (13-19)
24x13 (9x18) 3x20 (15x35). In de
partij trekt zwart de beste kan-
Diagram nr. 2
sen naar zich toe.
Partijverloop: 32. 40-35,14-20;
33. 33-28, 18-22; 34. 38-33, 22-
27; 35. 32x21,16x27; 36. 34-30,
25x34; 37. 39x30, 20-25; 38. 43-
38, 25x34; 39. 29x40,9-14; zie
diagram 2
40. 35-30?, 17-22; 41. 28x17,
12x21; 42. 33-28, 14-20?; 43. 23-
19, 20x29; 44. 19-14, 15-20; 45.
14x25, 2-7; 46. 30-24, 29x20; 47.
25x14, 7-11; 48. 40-34, 11-16; 49.
37-32,13-18; 50.34-29,26-31;
51. 28-22, 8-12; 52. 22x13, 31-37;
53. 32x41,27-31; 54.36x27,
21x42; 55.29-23,42-48; en er
werd tot remise besloten.
We keren terug naar diagram 2.
Het lijkt alsof 35-30 gedwongen
is, omdat op 40-34 (26-31) 37x26
(17-22) 28x17 (12x21) 26x17 (13-
19) 24x13 (8x30) 35x24 (2-7)
volgt. Toch is deze variant nog
juist remise als gevolg van aller
lei plakkers.
In werkelijkheid is het juist 35-
30, de zet waarmee Van Wester
loo remise maakte, die verloren
is. Bos begint goed (17-22!)
28x17 (12x21) 33-28 maar nu
komt de computer met een bril-
Diagram nr. 3
jante versterking: (4-9!!) 40-34,
alternatieven komen ongeveer
op hetzelfde neer, (2-7!!). Na de
ze opnieuw zeer onorthodoxe
zet wordt er opeens iets duide
lijk: er dreigt (27-31) 36x16 (7-
11) 16x7 (8-12) 7x18 (13x31) met
gewonnen eindspel. De enige
remedie is 38-33 (8-12) 34-29 (7-
11). Nu is terugruilen met 37-32
verboden door de damcombi-
natie met (13-19) en (21-27).
Zwart kan op de volgende zet
11-16 spelen waarna wit een
schijf moet inleveren.
Twee andere computervond
sten.
In de NK-finale had Jeroen van
den Akker de bijna onverslaan
bare Marino Barkel een neder
laag kunnen toebrengen. Zie
diagram 3. In de partij volgde
38.39-33? maar na 35-30!
(24x35) 37-31 (36x16) 39-33
(12x21) 33x2 (20-24) 26x17 (18-
23) 2x30 (35x24) 44-39 heeft wit
winnend voordeel.
Uit het Open Kampioenschap
van Nijmegen. Zie diagram 4.
I.p.v. (8-12?) kon zwart, Mari
van Ballegooijen, winnen door
Diagram nr. 4
o
illf
P
q
d
a
q
q
Q
Diagram nr. 5
(30-34) 39x19 (9-13!) 18x9 (20-
24) 29x20 (25x23)28x19 (17x48)
26x17 (48x4). Wïtspeler was Dirk
Alderliesten.
De oplossing van het vraagstuk
van Dick de Ruiter van de vorige
week (wit: 16.20.25,27. 30.32.
38. 39, 42. 43, 44, 45. 47 /zwart:
5. 7. 8, 9,13. 14. 18. 19, 23. 28.
29.31. 34. 36) luidt: 11. 2. 24.41.
16, 10, 2, 40, 3, 30, 6.
Voor de nieuwe opgave (dia
gram 5, auteur Drs. J. Bus) geldt
ween wit begint en wint.
SCHAKEN
Toen Gari Kasparov in 1997 van
de computer Deep Blue verloor,
verschenen er in de pers drama
tische beschouwingen. Heeft de
mensheid het loodje gelegd te
gen een apparaat? Schiet het
menselijke vernuft tekort? Is het
einde van het schaakspel nabij?
Deze vragen werden niet alleen
behandeld aan de borreltafel,
het keurige dagblad Trouw wijd
de er op de voorpagina een
hoofdredactioneel commentaar
aan! De redactie had nog hoop:
„Niet een machine heeft Kaspa
rov verslagen, maar een mense
lijke overmacht, bestaande uit
computer- en schaakexperts, die
hun kennis en kunde, aange
vuld met een hele schaakbiblio
theek, in een apparaat hebben
verwerkt." Behalve op de voor
pagina en de sportpagina reikte
het nieuws in die krant zelfs tot
de kerkpagina, waar de Britse
wetenschapper John Puddefoot
werd geciteerd: „De voortschrij
dende computertechnologie
dwingt ons tot hernieuwde be
zinning op wat specifiek mense
lijk is. De religie zal de hand
schoen die de technologie op
werpt moeten opnemen en de
vraag is of de kerken al een idee
van een antwoord hebben. Het
is later dan we denken."
Op dit moment speelt Vladimir
Kramnik een match tegen de
computer Fritz. Het evenement
vindt plaats in het oliestaatje
Bahrein. In het Engels schrijf je
dat als Bahrain, dus was de
woordspeling 'Brains in Bah
rain' snel gemaakt. Kramnik ver
dient er heel veel geld, wat ook
wel weer eens mag. Doordat de
match een paar keer is uitge
steld, is hij het afgelopen jaar
nogal wat inkomsten misgelo
pen. De kans is niet zo groot dat
bij een eventuele nederlaag van
Kramnik het einde van het
schaakspel weer in de discussie
wordt betrokken. In vijf jaar tijd
is het respect voor de computer
programmeurs enorm toegeno
men. De apparaten, of zoals
Trouw terecht opmerkte de
teams erachter, blijken serieuze
tegenstanders voor de sterkste
grootmeesters. Toch is het leed
vermaak iedere keer weer groot
als niet alleen mensen menselij
ke fouten blijken te maken,
maar computers ook typische
computerfouten.
In de eerste partij Fritz-Kramnik
stond na de 24e zet van zwart de
diagramstelling op het bord.
Kramnik was tevreden met re
mise, Fritz bleef de winstmoge
lijkheden onderzoeken. Mense
lijke schakers die met wit willen
winnen, zien direct wat er nooit
mag gebeuren: dat er een witte
pion op g5 komt te staan terwijl
er nog een zwarte op g6 staat.
De witte loper kan dan nooit
meer een zwarte pion aanvallen
en de witte koning komt nooit
door de zwarte stelling heen.
Het is niet zeker dat computers
dat hier ook al zien. Computers
werken meer met zettenreeksen
dan met stellingsbeelden. Als ze
bijvoorbeeld zeven zetten voor
uit kunnen rekenen, is het goed
denkbaar dat ze eerst de koning
drie zetten vooruit spelen en
dan pas 'zien' dat ze niet verder
komen. Programmeurs werken
er echter aan hun computers
ook beelden te laten herkennen.
Een winstpoging van wit is h3-
h4 (gedekt door de koning) ge
volgd door Lg5, maar dan wel
na ruil van de g-pionnen. Con
creet: 25.gxh5 gxh5 26.Kg2 Ke8
27.Kg3 Kf7 28.h4 Kg6. Helaas,
nu is Lg5 onmogelijk; einde
winstpoging. De enige andere
winstpoging is het spelen van de
koning naar e4, gevolgd door f2-
f4-f5. Dat wit dan wint, is on
waarschijnlijk, maar hij heeft
nog spel. Iedere andere zetwis-
seling leidt echter snel tot remi
se.
Tot veler verbazing koos Fritz
hier voor 25.h4?! Je ziet de zwar
te bunker direct verschijnen. Er
volgde 25...hxg4 26.Lg5 Lxg5
27.hxg5 Ke8 28.Kg2. Wit kan nu
de g-pion terugwinnen, maar
het is duidelijk dat hij nooit
meer verder komt. De remise
kwam nog op een grappige ma
nier tot stand. In het reglement
stond dat de operator (bediener
van de knoppen) niet gerechtigd
was om namens zijn computer
remise aan te bieden. Wel
mocht hij een beslissing nemen
over een remiseaanbod van
Kramnik. De operator zag hier
het onafwendbare resultaat en
wendde zich tot de wedstrijdlei
der met de opmerking:Als
Kramnik nu remise aanbiedt,
neem ik dat aan. De vrede
werd direct getekend.
Tijdens de persconferentie na
afloop werd duidelijk hoe Fritz
tot zijn merkwaardige zet 25.h4
was gekomen: het was een valle
tje. Het idee was: als zwart heel
stom doet en Lxh4 speelt, speel
ik (Fritz) g5, dek met Le3 de f-pi-
on en win met Kg2-h3 de loper.
Kramnik liet na afloop zien dat
het valletje niet klopte. Na
25...Lxh4 26.g5 Kd7 27.Le3 Kc6
28.Kg2 Kd7 29.Kh3 Lxf2 30.Lxf2
Kc6 komt wit weer niet door de
zwarte bunker heen.
Maar een veel belangrijkere
kwestie is: sinds wanneer zetten
computers valletjes op? Compu
ters gaan er toch altijd van uit
dat de tegenstander de sterkste
zet doet? Als computers al op
deze manier kunnen denken,
dan zullen ze in de toekomst
ook stiekem hun zet doen terwijl
de tegenstander naar de wc is,
rare geluidjes maken om de te
genstander uit zijn concentratie
te halen of nonchalant liedjes
gaan neuriën terwijl ze met een
mataanval bezig zijn.
FILATELIE
Op Nederlandse zegels neemt het Huis van
Oranje een bescheiden plaats in. Sinds de
inhuldiging van koningin Beatrix in 1980
hebben we slechts vier bijzondere emissies
gehad: het 50-jarig huwelijk van prinses Juli
ana en prins Bemhard (1987), honderd jaar
Oranjevrouwen (1990), het twaalf-en-half-
jarig regeringsjubileum van Beatirx (1992)
en afgelopen januari een velletje ter gele
genheid van het huwelijk van Willem-
Alexander en Maxima. En wat de perma
nente zegels van Beatrix betreft, daarvan is
nog steeds de eerste serie, op enkele kleur
stellingen na (inversie), in gebruik.
Dit alles is een wereld van verschil met Bel
gië. Daar kwamen sinds het overlijden van
koning Boudewijn in 1993 al zes series per
manente zegels uit (inclusief de hogere
waarden) met de beeltenis van koning Al-
bert II. Daarnaast nog een zegel met koning
Albert en koningin Paola (1995), vier emis
sies (zegels en velletjes) in het kader van
'Promotie van de filatelie' met portretten
van alle Belgische koningen en koninginnen
(1998, 1999, 2000 en 2001). een zegel ter ge
legenheid van het 40-jarig huwelijk van Al-
bert en Paola (1999), een huwelijkszegel
Philippe en Mathilde (1999), een zegel met
het portret van Philippe en een velletje '50
jaar koningin-Elisabethconcours'.
Aan al deze zegels en velletjes worden 7 no
vember nog eens twee koninklijke zegels en
een velletje toegevoegd waarmee De Post
prinses Elisabeth, die 25 oktober één jaar
wordt, wil feliciteren. Het moet worden ge
zegd: het zijn innemende zegels. Op een ze
gel van 0,49 (voor binnenlands gebruik) de
prinses in volle glorie, op een zegel van 0,59
(Europa), Philippe, Mathilde en Elisabeth en
op een velletje met daarin een zegel van 0,84
waarop de kleine prinses (buiten Europa)
het bijna identieke beeld als op de 0,59-ze-
gel toont.
Hoewel deze Belgische emissie buiten het al
lang bekende jaarprogramma valt, zal ze
toch niet zo gauw over het hoofd worden
gezien. Anders ligt dat mogelijk met Duitse.
Noorse en Zwitserse zegels, die onlangs
nauwelijks aangekondigd op de markt zijn
gebracht.
Duitsland gaf, zoals reeds eerder gemeld, 30
augustus een watersnoodzegel uit van 56
44 (eurocent) en ook in Zwitserland dook
plots een zegel op. Daar verscheen 10 sep
tember een 90-rappenzegel, die de toetre
ding van Zwitserland tot de Verenigde Na
ties onderstreept. De zegel toont met de
kaart van de wereld op de achtergrond het
VN-logo.
In Noorwegen gaat het om twae overdruk
ken, die 10 oktober uitkwamen. De zegels
verschenen in het kader van de Noordse
postzegeltentoonstelling NORDIA 2002 (10
tot en met 13 oktober). Het gaat hier om
overdrukken van de op 5 juni uitgegeven ze
gels (5,50 Nkr. en 22,00 Nkr.), die de 200ste
geboortedag memoreren van de wiskundige
Niels Henrik Abel (1802-1829). Op de zegels
is alleen de opdruk NORDIA 2002 toege
voegd. Oplage slechts 250.000 series.
Verder verschenen (20/9) in Noorwegen: zes
zegels (5,00,2 x 5,50, 7,00, 9,00 en
10,00 Nkr.) ter gelegenheid van het 100-jarig
bestaan van de Noorse voetbalbond (hoog
tepunten uit de voetbalgeschiedenis) en
twee Europazegels: een clown (5,50 Nkr.) en
een olifant (8,50 Nkr.).
Tot slot nog een bijzondere uitgifte in Noor
wegen. Op 10 oktober werd de eerste munt-
brief uitgegeven. Daarop de twee Abel-her-
denkingszegels met opdruk. Oplage van de
ze eerste brief: 5000 stuks.
