'Tot hier en niet verder'
GESPREK VAN DE DAG
Geen dominee van dooddoeners
Plastic voedsel in Japan
Ingrijpen bij kindermishandeling blijft groot dilemma
Mishandel^
Gravin
HDC152
MENSELIJK
'Kopspijkers', 'Ushi Van Dijk'
en 'Wie is...de Mol?' zijn de tv-
programma's die kans maken op
de Gouden TELEVIZIERRING
2002. Deze publieksprijs voor
tv-programma's is een initiatief
van het AVRO-programmablad
Televizier en wordt 25 oktober
voor de 37ste keer uitgereikt.
De AVRO maakte de nominaties
gisteren bekend. Kopspijkers en
Wie is ...de Mol? dongen verle
den jaar ook al mee, maar toen
ging het KRO-programma
'Spoorloos' er met de ring van
door. Ronduit merkwaardig is
het, dat de primeur van de no
minaties werd gegund aan het
RTL 4 programma 'RTL Boule
vard'. Het evenement wordt uit
gezonden (vrijdag 25 oktober
om 21.25 uur op Nederland 1) door de publieke AVRO.
Het zou bijgevolg een vrij normale zaak zijn, als één van
de publieke omroepen de nominaties bekend had mogen
maken. Verklaring: ,,Wij hebben geen podium om derge
lijke mededelingen te doen", aldus een woordvoerder
van de AVRO vanochtend. Foto: ANP
O SOLE MIO, het waar
schijnlijk beroemdste Itali
aanse liedje ooit, heeft een
nieuwe auteur erbij gekre
gen. Dit is het gevolg van
een uitspraak van een
rechter in Napels. Volgens
de rechtbank moet het Na-
politaanse liedje worden
toegeschreven aan Alfredo
Mazzuchi, die het samen
schreef met zijn beroem
dere tijdgenoot Eduarda Di
Capua. Mazzuchi, een con
certpianist en violist die
leefde van 1878 tot 1972,
schreef in totaal 23 liedjes
die hij vervolgens aan Di
Capua voorlegde om te po
lijsten. De nakomelingen
van Di Capua waren naar
de rechter gestapt omdat
zij wilden laten vastleggen
dat hun voorvader de enige
auteur van O Sole Mio was
geweest. De uitspraak
moet hen dan ook slecht
zijn bevallen. De erfgena
men van Mazzuchi stelden
met succes dat hun voor
vader medeschrijver was
geweest. Het lijkt waar
schijnlijk dat zij nu het au
teursrecht en de opbreng
sten van het beroemde
liedje gaan opeisen.
Drie Nederlandse programma's zijn genomineerd voor de
INTERNATIONAL EMMY AWARDS. Dat zijn internatio
nale tv-prijzen waarbij Amerikaanse inzendingen niet
mee mogen doen. Dat maakte de organisatie gisteren be
kend tijdens de internationale mediabeurs Mipcom in
Cannes. De VARA maakt twee keer kans op een Emmy via
de series 'De enclave' en 'All Stars'. De NPS heeft één
ijzer in het vuur met de dansfilm 'Lost'. All Stars werd al
eerder bekroond met een Emmy en kreeg ook al eens een
Zilveren Roos en een Gouden Beeld. Nu is een nieuwe af
levering genomineerd.
LEE TOWERS wordt de eerste
ambassadeur van de Rotterdam
se haven. De zanger wordt vol
gende week met deze eretitel on
derscheiden. Volgens het Ge
meentelijk Havenbedrijf Rotter
dam komt de eretitel Lee Towers
als geen ander toe. De ceremo
nie van de uitreiking van de on
derscheiding staat ook in het te
ken van de serie Harbour Lights-
concerten die de zanger tussen 6
en 15 december geeft in het
Nieuwe Luxor-theater in Rotter
dam. Foto: ANP
De ONTGROENING van 37
studenten verpleegkunde
in het Belgische Lier is gis
teravond lelijk afgelopen.
Ze belandden in het zie
kenhuis met lichte brand
wonden, huidirritaties en
ademhalingsproblemen
nadat ouderejaars ze had
den overgoten met een
brouwsel van keuken- en
schoonmaakproducten zo
als azijn, olie en scherpe
peper. Toen ze het spul
wilden afspoelen werd de
chemische reactie nog er
ger. De burgemeester van
Lier heeft intussen een an
dere 'doop' op donderdag
verboden.
Taxateurs van Venduehuis Dickhaut in Maastricht heb
ben bij een familie uit Roermond een SCHILDERIJ van
Come I is Spri nger 1817-1891ontdekt. Dat gebeu rde
bij het onderzoeken van de inbreng voor een veiling op
15 oktober. De deskundigen schatten de waarde van het
schilderij, een gezicht op een Duitse haven uit 1875 van
40 bij 48 centimeter, 'voorzichtig' op 30.000 tot
50.000 euro. Springer was een van de bekendste schil
ders van stadsgezichten in de 19de eeuw. Het kunstwerk
lag de afgelopen zeventien jaar op de zolder van een fa
milie in Roermond. Toen het bij een opruiming boven
water kwam, werd besloten het werk ter veiling aan te
bieden. Volgens het veilinghuis werd het schilderij 'in
een vuilniszak' naar de taxatiedag gebracht en verwacht
te de familie 'een paar honderd euro' aan de verkoop over
te houden.
Wie plastic voer associeert met
de maaltijden die in het vlieg
tuig naar vakantiebestemmin
gen worden geserveerd, zou
eens een bezoek aan een restau
rant in Tokyo moeten brengen.
Daar kan hij de 'real thing' aan
schouwen. In de vitrines en eta
lages zijn perfecte plastic repli
ca's uitgestald van de speciali
teiten van het huis. De imitaties
zijn zo verbijsterend goed, dat
ze niet van echt te onderschei
den zijn.
Het gebakken ei heeft een realis
tisch bruin randje, op de soep
drijven vetoogjes (niet te veel,
Japanners houden niet van vet)
en de pils heeft een schuim
kraag waar je zo in wilt happen.
Volgens de overlevering schijnt
een Duitser dat een keer te heb
ben gedaan, waarna zijn kunst
gebit in het plastic bleef vastzit
ten....
Waarom de gasten met die imi
taties naar binnen moeten wor
den gelokt, is een raadsel waar
over menig buitenlander zijn
hoofd heeft gebroken. De mees
te restaurants hangen ook hun
menukaart voor het raam. De
'illustraties' zouden eigenlijk
overbodig moeten zijn.
Sinds kort is het antwoord be
schikbaar. Na tien jaar ongetwij
feld uitputtend onderzoek, heeft
Yasunobu Nose met 'De ont
staansgeschiedenis van de
maaltijdmodellen' de definitieve
geschiedenis van de plastic
cuisine geschreven. Het is een
werkje in de stijl van 'De ge
schiedenis van de schroef of
'De vork door de eeuwen heen'.
Het is zeer leerzaam.
De plastic walvisbout dankt zijn
bestaan aan twee feiten. Het
eerste is dat de Japanse keuken
zoveel regionale specialiteiten
kent, dat een vreemdeling de
meeste niet kent. Hij kan dus
zien wat hij op zijn bord krijgt.
Het tweede is dat Japanners
weinig plezier beleven aan het
bestuderen van de menukaart.
Hij wil geen half uur twijfelen
tussen zeepaardjes-sushi (rij-
strolletje met rauw zeepaardje)
of inktvis-ashami (rauwe gefi
leerde inktvis). Hij kiest meteen
wat er lekker uitziet. Het is niet
bekend wie het nepgerecht
heeft uitgevonden. De eerste
modellen schijnen zo'n zeventig
jaar geleden te zijn verschenen.
Ze waren van was en, vergele
ken met de huidige perfectie,
niet werkelijk levensecht Pas
toen paraffine werd gebruikt,
begon het er een beetje op te lij
ken. De grote sprong voorwaarts
kwam met het gebruik van plas
tic. Sindsdien was de opmars
niet meer te stuiten. Er is nu een
hele industrie die plastic gerech
ten produceert en exporteert
naar Zuid-Korea en China.
In Europa en de VS slaan ze niet
aan, schrijft Nose. En dat is jam
mer, want het is vermoedelijk de
enige Japanse vinding die niet
oorspronkelijk uit het Westen
komt.
Peter van Nuijsenburg
WOENSDAG 9 OKTOBER
Naar schatting word^®
jaarlijks tussen de 50jp
80.000 kinderen mislf
deld. Daarvan stervei,
vier gaat het om psytfeg
mishandeling of ema
Ie verwaarlozing. Voi[
kregen de Advies- enFv'
punten Kindermishar
ling (AMK's) iets mei
6.000 meldingen. DeJ*
te kinderen worden if
handeld in huiselijke
vaak door moeder of?
beide ouders. Signale.
kindermishandeling
faalangst, leerstoorr
somberheid en nen
Het kind sluit zich affj
leeftijdgenoten en lei
krachten en zegt ven'
dingen zelf te hebben
lopen. V1C
Voor meer informatie
relatie 0900 1450, welf
www. kindindeknelnl4D
(8-jE
doo
vele
d, is
joel
»ati<
lm;
von
Carel ter Linden is geen dominee die na een
doodsbericht direct met een woord van
troost klaarstaat. De dominee die 15 oktober
de uitvaartdienst van prins Claus leidt, heeft
geleerd dat je mensen eerst de ruimte moet
geven voor hun emoties. Voor hun verdriet
en verbijstering. Voor hun woede en wan
hoop. Carel ter Linden weet uit eigen erva
ring dat mensen na de dood van een dierba
re soms weinig hebben aan opbeurende op
merkingen als 'denk aan de mooie tijd die
jullie samen hebben gehad!' of; 'er is nu in
ieder geval een eind aan zijn lijden geko
men!' Het is goed bedoeld, maar Carel ter
Linden gelooft dat het beter is om mensen
eerst hun hart te laten luchten en hun ver
driet de vrije loop te laten. „Je kunt mis
schien met je opmerkingen het grootste ge
lijk hebben, maar dan nog mag je het niet
zeggen. Dat mag alleen de ander zeggen. Als
een eigen verlichtende ervaring. Op zijn,
haar moment."
Ter Linden is geen dominee die na een
doodsbericht direct met een woord uit de
bijbel klaarstaat. De predikant van paleis
Huis ten Bosch wéét waar de woorden van
waarde staan, maar strooit niet met Prediker
en Psalmen. „Een woord uit de bijbel zegt
mensen pas iets als het hen in een bepaalde
situatie raakt, hen onverwacht aanspreekt,
aangrijpt. Dat kan zijn in een kerkdienst, of
al lezend in de bijbel of door een boek. En
zelfs, wie weet, in een gesprek. Maar het kan
niet op bestelling. Het moet de ontdekking
zijn van de rouwende zélf."
Carel ter Linden houdt niet van de titel 'hof-
predikant', maar is nou eenmaal de predi
kant bij wie kroonprins Willem-Alexander
belijdenis deed en bij wie koningin Beatrix
in de kerk kwam; hij is de predikant die Wil
lem-Alexander en Maxima trouwde en die
volgende week dinsdag in Delft de uitvaart
dienst van prins Claus leidt.
Ter Linden, geboren in het crisisjaar 1933, is
jurist en theoloog. Zijn grootvaders waren
dominee. Zijn jongere broer Nico is het ook.
Carel werd predikant in de Kloosterkerk in
Den Haag en kreeg daar ook koningin Bea
trix en haar familie in de kerkbankjes. Aan
de ene kant vond hij dat wel interessant,
aan de andere kant deed hij er nooit interes
sant over. De buitenwereld kreeg van hem
nooit iets te horen over het geloofsleven van
de koninklijke familie. Dat bleef en blijft vol
komen vertrouwelijk. Carel ter Linden heeft
als dominee heel wat ervaring met trouwen
en rouwen, maar over de dood praat hij tas
tend en terughoudend. In een persoonlijk
gesprek wil hij wel zijn twijfels uiten over
een leven na de dood. Na het overlijden van
zijn vrouw Diede vindt hij het ongelooflijk
moeilijk om nog te geloven in een leven na
de dood. „De laatste tijd ben ik steeds meer
gaan twijfelen of er na dit leven iets is. Ik wil
niemand de hoop ontnemen, maar ik heb
moeite te geloven in een leven na de dood
en een weerzien van mensen. Ik denk dat
we de bijbelse gegevens daarover opnieuw
en anders zullen moeten interpreteren dan
de kerk eeuwenlang gedaan heeft."
Mick Salet
Carel ter Linden. Foto: ANP
Gezin en privéleven zijn heilig in Nederland. Zelfs bij
kindermishandeling kijken we het liefste de andere
kant op. Honderdduizenden kinderen worden daar
door voor het leven beschadigd. Het Nationaal
Fonds Geestelijke Volksgezondheid start morgen
een campagne. Om mensen zo nodig te laten doen
wat Jeannette Nienhuis (49) uit Ottoland deed: het
meldpunt van kindermishandeling bellen.
Het was een groot dilemma, zegt Nienhuis. „Je
hebt eerst vermoedens, maar stel je voor dat het
niet waar is. Ook als de waarheid er dik boven op
ligt, ben je machteloos zolang kind en ouders blij
ven ontkennen dat er iets aan de hand is. En wat
voor mij ook meespeelde, wat doe je zo'n kind
voor de rest van haar leven aan om het uit huis te
halen?" Nienhuis belandde zelf als baby bij een
tante en vanaf haar dertiende in verschillende te
huizen. Een familiegevoel, een leuke band met
ouders, broers en zussen, was voor haar niet weg
gelegd. „Dat wilde ik het mishandelde meisje, la
ten we haar Vera noemen, besparen. Zelfs nog
toen mijn man waarschuwde dat het kind het wel
eens met de dood zou moeten bekopen, hoopte ik
nog dat zij thuis zou kunnen blijven. Tot het echt
niet langer kon." Nienhuis, moeder van zes kinde
ren, leerde Vera kennen als iets ouder zusje van
een vriendinnetje van haar dochter Eefje. „Ze was
toen een jaar of vijf. Een onappetijtelijk, mager
meisje. Onverzorgd met vette haren, te kleine kle
ren en vaak krassen in het gezicht. Altijd onder de
blauwe plekken, verse en oude littekens op armen
en beentjes." Ook in haar gedrag was Vera anders
dan andere kleuters, zegt Nienhuis: „Ze was
schichtig. Speelde niet met andere kinderen. Zo
dra je even naar haar keek, kroop ze achter haar
moeder weg. Maar tegelijk zag je haar naar het
speelgoed en de spelende kinderen hier hunke
ren." Ze wist het vertrouwen van de moeder te
winnen. Vera en haar zusje kwamen vaak bij
Nienhuis over de vloer.
Na een klein jaar werden haar bange vermoedens
bevestigd: „Vera had bij mij in haar broek geplast.
Gewoon een ongelukje. Maar bang dat het kind
was. Achteraf terecht. Ik zag via het keukenraam
hoe de moeder haar in de auto gooide en haar
een enorme lel verkocht." Met de moeder praten,
hoe voorzichtig ook, had geen effect. Nienhuis:
„Ze ontkende alles steevast. Vera had volgens haar
dun bloed. Vandaar die blauwe plekken. En Vera
zei zelf niet anders. Zelfs met de blauwpaarse af
druk van volwassen vingers op haar keel, met de
bloedkorsten van grote mensennagels op haar
verlittekende armpjes, dan nog zei ze dat ze het
zelf had gedaan. Of dat ze ongelukkig gevallen
was." Vera tot openheid dwingen en de ouders er
mee confronteren, was voor Nienhuis geen optie:
„Dan zou het kind de rekening gepresenteerd krij
gen. Ze zou het thuis nog slechter krijgen omdat
ze dingen heeft verklapt. En ze zou mij evenmin
nog vertrouwen. Bovendien blijft een kind altijd
loyaal aan de eigen ouders die haar dan ook nog
eens zouden verbieden om met ons om te gaan.
Dan zou het kind niemand meer hebben.
In het kleine, christelijke dorp gonsde het inmid
dels van de roddels en geruchten. „Bij school en
zwemles hoorde je hoe schandalig het was hoe
Vera er uit zag. Dat toch iemand zou moeten in
grijpen. Maar niemand deed wat." Nienhuis zocht
steun bij Vera's buren, de school, huisarts en zelfs
bij de predikant. „Zonder resultaat. Iedereen zei
in de ouders te geloven of zich er niet mee te wil
len bemoeien. Toen was ik verschrikkelijk boos."
Achteraf begrijpt ze het wel: „Dit is zo'n kleine ge
meenschap. Iedereen is op elkaar aangewezen. En
de huisarts en de dominee zijn er niet alleen voor
Vera, maar voor alle gezinnen. Komen zij voor
haar op, dan gaan elders de deuren voor hen
dicht."
Op een dag was Vera zo toegetakeld, dat zij naar
het ziekenhuis moest. Nienhuis seinde anoniem
het toenmalige meldpunt van vertrouwensartsen
in. Maar volgens de maatschappelijk werkster die
het gezin bezocht, kon niets bewezen worden.
„Toen kwam de dag dat Vera, inmiddels 14 jaar,
volledig lens was geslagen. Toen dacht ik, tot hier
en niet verder. Ik heb het meldpunt gezegd dat er
toor
;ere
Een kind kan zich erg aan
alleen voelen als het phe
mishandeld wordt en e'd
nergens naar toe kan. 11161
Archieffoto
d.N
v-pi
nu onmiddellijk moest worden ingegrepeocJi
wachten onverantwoord was. En gelukkigen 1
Vera nu ook praten." Daarmee nam Nieniak.
co's. Zij vertelde de ouders van Vera eerlij)
de klokkenluidster was. „Vooral om hen (q*
pen. Het zal je maar gebeuren dat je doclr^
huis wordt geplaatst. Die ouders zijn geeif||
mensen. Ze hebben alleen tekortkominge
maakt alles zo tragisch." De kans was ooluw -
dat het dorp haar en haar gezin de rug zohee:
ren. Nienhuis behoort tot de 'import' vanbed
land, terwijl Vera's familie er geboren en jen
is. „Ik ben door Vera's vader bedreigd. Tejlen
jongste heeft de man zelfs gezegd dat hij irgin
in brand zou steken. Maar daarmee is het| de
ven." Het dorp heeft volgens haar niet decwa
gekregen dat wij hier wel even de zaken zden
regelen: „Ze staan nu min of meer achter insj
Vooral dankzij de nieuwe dominee die orils n
kerstpakket kwam brengen. In een dorp ai
gaat dat als een lopend vuurtje." Inmiddé
21, getrouwd en zelf een jonge moeder. VAv
Nienhuis gaat het haar redelijk goed. „Ooi
haar schoonmoeder. Een sterke vrouw diay
goed heeft opgevangen." Met haar eigen t
heeft Vera gebroken. „Die mensen zijn nuAM
maal in een isolement geraakt. En dat is mm
mijn bedoeling geweest.am
noj
Helma van den Berg it hi
ïest
.11 fees
Toen ik het nieuws vernam van
Claus moest ik sterk denken aan
de vorige uitvaart binnen het
Oranjehuis veertig jaar geleden.
Er is een reden waarom die ge
beurtenis in mijn herinnering
is gebeiteld. Ik was verslaggever
bij één van de brutale actuali
teitenrubrieken op de televisie
die het knipmes hadden wegge
legd. „Dit was Brandpunt, goe
denavond. Wilhelmina, offici
eel prinses Wilhelmina, maar
gewoon 'de oude koningin', was
vroeg op 28 november 1962 ge
storven. Premier De Quay maakte
dat die woensdagmorgen bekend
via de radio. Radio had voor zoiets
in die jaren het rijk alleen. De tele
visie beschikte maar over één net
en placht wat de programmering
betreft uit te slapen. En uitslapen
mocht nu zeker, want de avond te
voren, 27 november had Mies
Bouwman de marathon 'Open het dorp' af
gesloten die een etmaal had geduurd. „Be
dankt, lieve mensen."In luciferdoosjes waren
ze kwartjes en guldens komen brengen en het
bedrijfsleven had ontdekt dat vrijgevigheid
loont mits de camera zo'n gebaar gul regi
streert. Ruim twintig miljoen gulden in de
kas. Dokter Klapwijk was op slag Bekende
Nederlander en de eerste spa voor het invali-
dendorp zou weldra de grond in kunnen.
(Het Dorp is inmiddels aan revisie toe, een
achterhaald idee, las ik ergens
Voor geen rijksdaalder vervaard gingen wij
gulle gevers content slapen. De volgende och
tend, de 28ste, wekte ons buitenissig vrolijke
muziek van Vivaldi en Handel en er moest
dus iets heel ergs gebeurd zijn, want normaal
bood de radio op dat uur geen opgewekte
klanken. Nederland was nog opgedeeld. De
ene zuil had psalmen, de andere socialisti
sche strijdliederen en daarmee stelde de ra
dio de eigen mensen vanaf het prille och
tendgloren gerust. Behalve dan als Magere
Hein eens in de zoveel jaar aanklopte bij het
Oranjehuis. Dan verbleekten alle gezindten
op slag tot 'nationaal programma' met be
halve Vivaldi en Handel belangeloze mede
werking van Valerius' Gedenkclanck en
Merk toch hoe sterk.
Wilhelmina was dus dood. Hardnekkig bleef
het gerucht dat de hoogbejaarde vorstin in
ruste al tijdens Bouwman's festival der goed
geefsheid het aardse met het gindse had ge
ruild maar dat de RVD om de euforie niet te
verstoren de droevige tijding had opgehou
den. Hoe het zij, de bijzetting tien dagen la
ter betekende dat de televisie binnen twee
weken wederom geschiedenis maakte. Een
witte uitvaart, zwarte paardenlijven vrijwel
onttrokken aan het oog van de tienduizen
den verkleumden langs de weg van Den
Haag naar Delft. Alleen twee spitse oren sta
ken door uitsparingen van het blanke paar
dendek
Als beginnend reporter was mij een onbedui
dende plaats toegewezen langs de route voor
de live reportage op die ijskoude 8ste decem
ber 1962, verzorgd door 'de gezamenlijkheid'.
De Belgen zorgden voor aanvulling ij,
reportagewagens. Die waren nog ovèy
Expo in Brussel. Roestige bestelwaget
gegolfd blik merk Citroën. juist toen L
mijn post passeerde en ik mijn comrf
zou beginnen, viel dan ook het gelui*
„Goedverdoem, Andreeke, ik krijg ge?
luistering op de alfalij nen", tierde mi
Vlaamse technicus door de intercom
het euvel eindelijk was verholpen, r
slechts het benoemen van de laatste
waarin een verre nicht van de Oranm
Engeland gezeten was, de gravin vai\
ne stond op mijn papiertje. Die na
ik mijn leven niet. Het is lang gelei
lang dat Claus toen nog van niks wil
ker niet van het bestaan van de graiA
Athlone. Als ze volgende week in Delfe
partij is moet ze stokoud zijn. Veel 01L
Claus die een jongen bleef vol van 1
digheid waarover we deze dagen r
raken uitgepraat.
