LEIDEN REGIO «3
reel vaker onregelmatigheden bij SSL'
De geschiedenis van In Den Vergulden Turk
Is ik een dag niet kwam,
oelde ik me al schuldig'
Wijkvereniging vecht
vergunning depot aan
^aagt gemeente om nader onderzoek bij Stichting Surinamers Leiden
Zuid-Holland
herdenkt Claus
Christiaan Huygens Prijs
voor Leidse onderzoeker
al
9 0| HDC 972
woensdag 9 OKTOBER 2002
'lichter zorgt al vijftien jaar voor moeder met artrose
eng
li ei)
Hg Reinders
b
Rijsdam van
$or haar moeder van
dat vijftien jaar lang
lafl113 a"een 'n Hyacin-
helJwoonde. En ze ging
dï ma naar het verpleeg-
op Ijsde, mee door. Man-
el^t dat in de zorg- en
bijb*re'd; "iet-professio-
eryrijwillig zorgen voor
buurman. Dat is niet
z0(^kkelijk. Burn-out ligt
loer. Over de proble-
cjp mantelzorger houdt
s iWereniging van Mantel-
dejirgen een symposium.
Hij
t is I
/vaik een mantelzorger?
rjQazo?" Weet Marianne
-}je'dt Leiden veel dat dat
le zorgt gewoon voor
der. Punt. Vijfden jaar
S dat begonnen met
boodschappen doen,
y ^naar het ziekenhuis,
enzovoort En dat
(k werkte en een gezin
,gejen zoon had te onder-
gnsDan ging ik maar tij-
-enVverk, in de pauze of 's
vajor het eten even snel
hèmoeder."
k0Ieder had al last van
hefn reuma-achtige aan
rugpijn door een
wervelkolom. „Pijn
enpltijd geleden." Maar
ze pas nodig nadat ze
larmoperatie had on-
i,Eten ging heel moei-
steeds trouwens. Het
jd ook steeds minder,
ze een rollator nodig.
•in stok. Toen een stok
i>oten, toen eentje met
vier poten. Ze kon niet eens
meer haar eigen bord vasthou
den." De thuiszorg kwam drie
uur in de week stoffen en dwei
len, waste haar moeder drie keer
in de week en warmde het eten
op dat Rijsdam had gebracht.
„Als ze al kwamen. Hoe vaak er
gewoon niemand kwam en mijn
moeder niet had gebeten, ik ben
de tel kwijtgeraakt."
Rijsdam kreeg het steeds druk
ker met haar moeder. „Ik begon
me verplicht te voelen. De zorg
voor mijn moeder werd een
enorme last. Het weekeinde was
eigenlijk voor m'n gezin, maar
dan belde ze weer of we soep
kwamen eten. Dan gingen we
toch maar even. Vervolgens wil
de ze dat we nog langer bleven.
Mijn man had daajr niet altijd
zin in. Dat zorgde best wel voor
spanningen. Soms kwam ik ge
woon niet, waar ik me heel
schuldig over kon voelen. Als
dan de telefoon ging, dacht ik:
Ojee, m'n moeder is dood. We
hebben dus maar afgesproken
dat ze me iedere dag belt. En als
ze gaat douchen, belt ze ook. En
als ze klaar is. Ze mocht eens
uitglijden. Maar ik heb wel ge
leerd me niet meer zo schuldig
te voelen als ik een dag niet
kom. Dat is een kwestie van
zelfbehoud, anders zou ik er
echt aan onderdoor zijn gaan."
Eigenlijk is ze dat ook, hoewel
dat niet alléén met het zorgen
voor haar moeder te maken
had. Rijsdam raakte bumed-out.
„Ik had een heel druk leven, hou
op alsjeblieft. Man, als ik daar
aan terugdenk. Baan, gezin,
hond uitlaten, m'n moeder. Ze
kon niet eens zelf de deur open
doen. Als er iemand voor de ka
potte cv kwam, moest ik komen.
Het werd me allemaal teveel, ik
móest een tandje terugdoen." In
die tijd werd de zorg voor haar
moeder een stuk intensiever.
„Op een dag kwam ik langs en
viel ze bij het openen van de
deur achterover: ingeklapte wer
velkolom. Toen ze uit het zie
kenhuis kwam, kon ze alleen
maar op de bank liggen. Ik ben
in die periode even heel erg aan
het mantelzorgen geweest. Dat
was heel heftig. Het klinkt mis
schien stom, maar het is maar
goed dat ik toen burn-out had
en thuis zat. Anders had ik het
nooit gered met mijn moeder."
Nadat Rijsdams moeder in mei
van dit jaar weer was gevallen
en haar heup had gebroken,
moest ze echt naar het verpleeg
huis. „Ze is nog op de intensive
care geweest, het was onzeker of
ze het zou halen. Maar ze is een
sterke vrouw hoor, vergis je
niet" In het verpleeghuis gaat
het zorgen overigens door. „Ik
doe de was, haar administratie,
regel de kapper en de pedicure."
Rijsdam noemt het tehuis 'een
compleet nieuwe wereld die
voor me open ging'. „Ik ging
naar een verpleegster en zei:
'Mijn moeder moet plassen.' Zei
zij tegen mij: 'Nee, uw moeder
wil plassen. Het is half twaalf,
het is etenstijd en dan wordt er
niet geplast.' Je moet dus op
commando plassen! In het ver
pleeghuis verleer je het den
ken."
Rijsdam ergert zich aan de
slechte communicatie tussen
het tehuis en het thuisfront, de
mantelzorgers. „Ik wil weten
wat er met mijn moeder ge
beurt. Opeens was mijn moeder
heel erg suf en was de eetlust
weg. Bleek dat ze met de medi
cijnen tegen haar depressiviteit
waren gestopt. En dat wist ik
niet eens! Ik ben toen flink te
keer gegaan. Dat hielp. Met
geklaagd. Nu heeft ze een speci
aal bed dat beweegt tegen door
liggen. Ik bedoel: als je als man
telzorger je mond niet open
trekt, gebeurt er niks."
den haag/leiden - De Wijk
vereniging Leefbaar Zuidwest
heeft gisteren opnieuw de
gang naar de Raad van State
in Den Haag afgelegd. Deze
keer om tegen de vergunning
van Baggerspeciedepot Zuid-
Holland (BZH) te proteste
ren. De bezwaarmakers wil
len dat het rechtscollege de
vergunning voor een depot
met overslagstation in de
Oostvlietpolder per direct
schorst.
Met deze procedure wil de
wijkvereniging een signaal af
geven aan de gemeente Lei
den en de provincie Zuid-
Holland. Want als de Raad
van State de vergunning van
de provincie aan BZH nu
schorst, gaan de overheden
later minder snel over tot het
alsnog inplannen van een
baggerspeciedepot in de
Oostvlietpolder, zo meent
men bij de wijkvereniging.
In het nieuwe Streekplan van
de provincie dat nu ter inzage
ligt is geen depot opgeno
men. Ook de gemeente Lei
den is bezig met een nieuw
bestemmingsplan voor de
Oostvlietpolder en de ver
wachting daarover is even
eens dat er geen baggerspe
ciedepot op de kaart komt te
staan. En in het oude, door
de Raad van State vernietig
de, bestemmingsplan had de
gemeente op het laatste mo
ment het gewraakte depot
alsnog weggehaald.
Ondanks deze, voor de wijk
vereniging positieve signalen,
wil Leefbaar Zuidwest koste
wat kost de vergunning van
BZH geschorst en uiteindelijk
vernietigd zien. Want de
angst, dat er straks toch een
baggerspeciedepot uit de ho
ge hoed wordt getoverd,
blijkt diep te zitten bij de om
wonenden. De Raad van Sta
te vroeg zich tijdens de be
handeling van de kwestie gis
teren hardop af of er nu echt
wel zoveel spoed achter de
belangen van de bezwaarma
kers zit „Voorlopig zal er
toch niets gaan gebeuren en
zou er ineens wel vaart in de
plannenmakerij zitten, dan
zijn er nog andere procedu
remogelijkheden
C. Pennekamp-Topman liet
namens de provincie weten
ook geen enkele reden tot
schorsing te zien. Zij gaf aan
dat er voorlopig, en zeer
waarschijnlijk niet voordat er
een definitieve uitspraak van
de Raad van State in deze
kwestie is, niets ondernomen
zal worden. Raadsman van
BZH, B. Walraven, sloot zich
bij het betoog van de provin
cie aan.
Woordvoerster van de wijk
vereniging, H. Prud'homme
van Reine-de Jager, bleef be
nadrukken dat met het
schorsen van de vergunning
een belangrijk signaal wordt
afgegeven en dat daarin de
spoed zit. „Men is namelijk
bezig met het maken van
nieuwe plannen. Een nega
tieve uitspraak van de Raad
van State kan daarin bepa
lend zijn." Daarnaast voerde
Prud'homme van Reine-de
Jager een reeks van andere
bezwaren aan waarom de
komst van een baggerdepot
voorkomen moet worden.
„Er bestaat een groot risico
voor de volksgezondheid", zo
meent ze. Daarbij wijst ze op
stankoverlast, onvoldoende
en zwakke voorschriften en
onduidelijke onderzoeken.
De Raad van State doet over
enkele weken uitspraak.
den haag - Provinciale Staten
van Zuid-Holland (PS) herden
ken in een bijzondere, extra ver
gadering ZKH Prins Claus. Die
vergadering begint vrijdag om
tien uur. Commissaris van de
Koningin Jan Franssen en nes
tor Ronald Waterman van PS
spreken de statenleden toe. De
vlaggen op het Provinciehuis in
Den Haag hangen tot en met za
terdag halfstok. In de Mamix
van Sint Aldegonde Hal ligt van
af vandaag een condoleancere
gister. Dagelijks - behalve op
zondag - mogen mensen tussen
08.00 en 19.00 tekenen, en op
zaterdagen tussen 09.00 en
17.00 uur.
voorburg /leiden -Voor zijn on
derzoek naar de 'magische' dia
meters van dunne metaaldra
den ontvangt A. Yanson morgen
de Christiaan Huygens Prijs
2002. Yanson promoveerde on
langs op dit onderwerp aan de
Universiteit van Leiden. De
stichting Christiaan Huygens
Prijs heeft dit bekendgemaakt.
Yanson ontdekte dat er bepaal
de 'magische' diameters bestaan
voor dunne metaaldraden, die
een grotere stabiliteit vertonen
dan gemiddeld. Ook heeft hij la
ten zien dat het mogelijk is dra
den van slechts één atoom dik
te maken van goud, die grote
stromen kunnen geleiden. Zijn
werk maakt deel uit van het vak
gebied van de nanofysica. De
Huygensprijs is in 1998 inge
steld en wordt jaarlijks uitge
reikt Hij bestaat uit 10.000 euro
en een bronzen beeld van Chris
tiaan Huygens.
In de jaren zestig nam V&D het
gebouw over en werd het pand
betrokken bij het warenhuis. Al
le niet-dragende muren werden
weggebroken. Toch bleven ver
schillende monumentale aspec
ten bewaard. Allereerst natuur
lijk de gevel die in 1980 grondig
gerestaureerd werd. Verder is
van het interieur nog de laat-
18de-eeuwse eikenhouten trap
en een zeldzaam plafond be
waard. Dit is echter met schot
ten verborgen voor het oog van
het winkelpubliek
Behalve het interview vindt op
de donateursavond ook de pre
sentatie van het nieuwe jaar
boek plaats. Het Jaarboek 2001
der sociale en economische ge
schiedenis van Leiden en om
streken legt de nadruk op ar
menzorg in Leiden. Aan bod
komt de geschiedenis van het
weeshuis Sint-Maarten aan de
Sint-Jacobsgracht en het Gere
formeerde Minne of Arme
Mannen- en Vrouwenhuis aan
de Herengracht.
De Dirk van Eck-Stichting pro
beert al vijftien jaar de geschie
denis van Leiden voor het voet
licht te brengen met behulp van
jaarboeken, video's, filmavon
den en lezingen. Centraal daar
bij staat het leven van de gewo
ne Leidenaars. Hoe leefden en
werkten zij, van de Middeleeu
wen tot nu. De Dirk van Eck-
Stichting is op 1 mei 1987 opge
richt en is vernoemd naar Dirk
Antonie van Eek (1867 - 1948).
Hij organiseerde in 1893 de eer
ste 1 mei-viering in Leiden en
was jarenlang voorzitter van de
Leidse Sociaal Democratische
Arbeiders Partij.
Eric-Jan Berendsen
www.leidschdagblad.nl
ven spraken, worden door het onderzoek over
2000 immers bevestigd." Volgens de SP heb
ben deze 'klokkenluiders' nooit een reactie
van het college gekregen. De partij wil nu we
ten wat B en W met de brieven hebben ge
daan.
De SP vraagt verder of de gemeente onderzoek
voorbereidt naar de boekhouding van andere
jaren. Day zal er in elk geval op aandringen dat
Leiden daaraan begint, zegt hij. „Juist omdat
een van de briefschrijvers erop hamert dat dit
al jaren aan de gang is. Zoiets ligt moeilijk en
gevoelig, want we hebben geen bewijzen. Dus
kunnen we het niet hard maken." Day zou
graag willen dat de SSL hulp krijgt om haar za
ken 'weer op orde te krijgen'. „Misschien kan
een instantie het bestuur begeleiden. Een goe
de boekhouding maken is nog niet zo simpel.
Misschien heeft de Leidse Welzijnsorganisatie
daar wel de expertise voor in huis."
Buijings besluit om het onderkomen in de
Slaaghwijk ook beschikbaar te stellen aan an
deren, gaat de SP nog te ver. De stichting heeft
een grote doelgroep, meldt Day. De partij
vraagt daarom welke organisaties de wethou
der op het oog heeft en hoe snel hij ze in het
pand wil onderbrengen. Bij de SSL was nie
mand bereikbaar voor commentaar.
ert Minkhorst
vor4 5p in Leiden heeft aanwijzingen dat
jk n^g surinamers Leiden (SSL) vaker onte-
[ezifyjies |nt. Daarom moet de gemeente
"^khoudingen van andere jaren naplui-
heTactievoorzitter P. Day van de partij.
31 dfconderzoek heeft aangetoond dat de
0 teveel subsidie kreeg,
snt^
matatn het accountantsonderzoek naar
st fueling van de stichting vordert de
)e het leeuwendeel van de subsidie
Dl|erug, kondigde wethouder H. Buij-
op(
tia&-
ing (PvdA/welzijn) in deze krant aan. Van de
38 aangemelde activiteiten voor dat jaar kon
den de accountants van 34 'niet vaststellen dat
ze hebben plaatsgevonden' in het onderko
men van de stichting. „We hebben geen zicht
op wat zich daar nu precies afspeelt", zei Buij-
ing.
En omdat de organisatie kennelijk zo inactief
is, heeft ze ook niet meer in haar eentje het
pand in de Slaaghwijk nodig. Daarom sluit
Leiden een nieuw huurcontract met de SSL af.
Het pand wordt straks ook toegankelijk voor
andere organisaties.
De SP stelt schriftelijke vragen over Buijings
mededelingen. De partij vreest dat de 'onre
gelmatigheden' in het jaar 2000 niet op zich
zelf staan. „Ons is bekend dat vorig jaar enkele
mensen die bij de SSL betrokken zijn of waren,
hierover noodkreten aan het college hebben
gericht", schrijft de partij. „Daarin stelden zij
ook het ondemocratisch optreden van een van
de bestuursleden aan de kaak." Fractieleider
Day meldt dat hijzelf en andere raadsleden
eveneens zijn benaderd.
„De noodkreten die deze mensen hebben af
gegeven, moeten dus wel op waarheid berus
ten", stelt Day op grond van het accountants
rapport vast. „De vermoedens die uit die brie
takjt
nieuwe medicijnen is ze enorm
opgeknapt. Ze is weer vrolijk en
heeft de optocht op 3 oktober
gezien." Nog zo'n voorbeeld.
„Mijn moeder kreeg doorlig-
pleldcen. Daar heb ik flink over
(advertentie)
Marianne Rijs
dam doet de
administratie
van haar moe
der van 86.
„Ook in het
verpleeghuis
gaat het verzor
gen door."
Foto: Hielco
Kuipers
Het symposium 'De mythe van
de mondige mantelzorger" is
morgen in het Poortgebouw van
het LUMC in Leiden en begint
om 14.00 uur. Iedereen mag ko
men.
3e ingang van V&D aan
raat, was tot 1962 café-
m ït In Den Vergulden
wj estigd. Deze zaak was
:d le de eerste helft van
re eeuw tot ver buiten de
énd om zijn goede keu-
le donateursavond van
1S an Eck-Stichting,
-r gavond 16 oktober om
ar r in het Gemeentear-
de Boisotkade, vertelt
;r van de laatste eige-
3t1r haar herinneringen
>a4ü70ndere monument.
Jaarboek van de
Eck-Stichting wordt
avond gepresenteerd,
nd voor donateurs en
éinteresseerden staat
-tfjn het teken van Bree-
beter bekend onder
De Breestraat rond 1880. Het linkergebouw met luifel Is In Den Vergulden Turk.
Foto: Gemeentearchief
contacten van Adriaen le Pla,
telg uit een vooraanstaand ge
slacht van textielhandelaren uit
Brugge, met handelaars uit heel
Europa. Hij en zijn broer Jan
onderhielden nauwe betrekkin
gen met de Levant, het huidige
Beiroet en omgeving.
Eind negentiende eeuw veran
derde het karakter van de Bree
straat. Met de komst van de au
to en de tram veranderde de
rustige hoofdstraat in een win
kelstraat. Steeds meer woon-
puien werden vervangen door
etalages. Tot 1873 woonden
verschillende families in de Ver
gulde Turk, zoals het huis met
de imposante gevel inmiddels
werd genoemd. In dat jaar
opende een ondernemende
winkelierster uit Amsterdam op
de begane grond een koffiehuis
met de naam Café Suisse.
In 1899 kwam het koffiehuis in
handen van de eigenaar van
bierbrouwerij De Posthoorn.
Hij had het plan om er een
groots opgezet café-restaurant
van maken. Na een grondige
verbouwing opende dit in 1900
met een nieuwe naam: In den
Vergulden Turk. Onder leiding
van directeur-gérant en latere
eigenaar W. Couwenberg en
diens zoon W.J.J.C. Couwen
berg groeide dit uit tot een gere
nommeerd restaurant. Behalve
gedineerd kon er ook verga
derd, gebiljart en gefeest wor
den in de zalen op de verschil
lende verdiepingen.
de naam In Den Vergulden
Turk. Na een inleiding van
bouwhistoricus Jan Dróge over
de gevel en het interieur inter
viewt Ingrid Moerman, conser
vator van Stedelijk Museum De
Lakenhal, mevrouw Merkel-
bach-Couwenberg. Deze doch
tervan de laatste eigenaar heeft
levendige herinneringen aan
het café-restaurant.
De geschiedenis van 'De Turk'
begint in 1672-1673. In dat jaar
liet de welvarende lakenverko-
per Adriaen le Pla eèn nieuwe
gevel voor zijn huis in de Bree
straat plaatsen. Bovenin de ge
vel kwam het beeldhouwwerk
van een man met tulband, met
links en rechts de goden Neptu-
nus en Mercurius. Dit weer
spiegelde de internationale
De Blauwe Steen, die aJ 700 jaar in de
Breestraat ligt, is het symbolische
middelpunt van de stad.
Onder redactie van
Tïmoteus Waarsenburg en Eric-Jan Berendsen
TELEFOON 0 71 - 53 56 424
