'Het komt aan op erkenning' 1
GESPREK VAN DE DAG
D66 en LPF willen spreekrecht voor slachtoffers in rechtszaal
Ouders vermoorde Froukje Schuitmaker willen spreekrecht niet tijdens maar na het procrf
Nieuwe vrienden
HDC152
MENSELIJK
Superspion JAMES
BOND is voortaan
van de blauwe
knoop. Volgens The
Sunday Telegraph
zal 007 in zijn
nieuwste film Die
Another Day alleen
mineraalwater tot
zich nemen. De fans
van Bond zullen het 1Ml
dan ook moeten
doen zonder de be
faamde zinssnede
dat Bond zijn martini
'shaken, not stirred'
wil drinken. Een
woordvoerder van de
Britse Bond-fanclub
reageert in de krant verbolgen op de kennelijk nieuwe
drankgewoonten van 's werelds beroemdste spion. „Het
was juist een drankje dat zoveel bij hem paste", jammert
de zegsman van The Commanders Club. „James Bond is
juist altijd geassocieerd met een bepaalde mate van roe
keloosheid." Foto: Reuters
Een exemplaar uit de eerste editie van het boek HET KA
PITAAL van Karl Marx is voor een recordprijs van 29.000
Zwitserse frank (bijna 20.000 euro) verkocht op een boe
kenveiling in Zürich. De verkopers van de galerie Koller
hadden verwacht dat het Duitstalige werk minder dan de
helft zou opbrengen.
Het proces tegen de
Amerikaanse actrice
WINONA RYDER is
een week uitgesteld.
Zij had gisteren voor
de rechter in Los An
geles moeten ver
schijnen op beschul
diging van winkel
diefstal, vernieling
r en illegaal bezit van
medicijnen. Waarom
besloten is de
- rechtszaak uitte
stellen, werd niet
meegedeeld. De 30-
jarige actrice werd
op 12 december in
Beverly Hills aange
houden, maar is op
vrije voeten na betaling van een borgsom van 20.000
dollar. In juni ontkende Ryder voor een rechter in Beverly
Hills kleding ter waarde van 5500 euro te hebben gesto
len uit het warenhuis Saks. De openbaar aanklager zei
echter over bewijzen voor de diefstal te beschikken. Een
bewaker van het warenhuis zou hebben gezien dat Ryder
kleding in een pashokje in haar tas deed, na de beveili
gingsstrips te hebben verwijderd. Foto: Reuters
Voor de zoveelste keer sinds vorig jaar is in Twente op
nieuw een PAARD ernstig door een DIERENBEUL mis
handeld. Nog altijd heeft de politie geen spoor van de da
der of daders die al een lange reeks dierenmishandelin
gen op hun naam hebben staan. „Je wordt er beroerd
van", zegt woordvoerder Henk ten Napel van de Stichting
Zinloos Geweld tegen Dieren. Hij loofde gisteren 5000
euro beloning uit voor de goudep tip die naar de dieren-
mishandelaar(s) leidt. De jongste mishandeling had zon
dag tussen 16.00 en 17.00 uur plaats bij een paard in
een weiland in De Lutte. Het dier werd bij zijn anus met
een mes bewerkt. De steekwond kon door een dierenarts
worden gehecht.
De van oorsprong
Hongaarse porno
ster llona Stal Ier,
beter bekend on
der haar pseudo
niem LACIC-
CIOLINA, is bereid
met president
Saddam Hussein
van Irak in de kof
fer te duiken in
ruil#voor wereldvrede. Dat heeft het voormalige Italiaanse
parlementslid gezegd in een vraaggesprek met de Cata
laanse krant El Periodico. Staller herinnerde eraan dat zij
hetzelfde voorstel heeft gelanceerd bij het uitbreken van
de Golfoorlog in 1990. Bij een eventueel geslachtsver
keer tussen llona en Saddam zullen de vonken er niet af
springen. De pornoster zou haar vredesoperatie verrich
ten 'met dichtgeknepen neus en gesloten ogen'. „Ik zou
het voor de vrede doen", aldus Staller. Foto: EPA
De aanleg van een weg in
de Watergraafsmeer in Am
sterdam heeft geen invloed
op het voortbestaan van de
RUGSTREEPPAD, aldus
onderzoekers. Op de plek
van het toekomstige het
Science park, een weten-
schaps- en technologie
centrum, hebben zij het
zeldzame beest zich niet
zien voortplanten. In april
schorste de rechtbank in
Amsterdam de aanleg van
de verbindingsweg op het
Science park, omdat de
rugstreeppad mogelijk in
gevaar zou komen. De ge
meente Amsterdam gaat
nu vragen deze schorsing
op te heffen. De rugstreep
pad heeft de aanleg van
het Science park minimaal
een half jaar weten op te
houden. Daarmee kan het
beestje zich scharen onder
het gezelschap bouwstop-
pers: korenwolven, zegge-
korfslakken, kamsalaman-
ders en de zandhagedis.
Rolling Stoneszan-
ger MICK JAGGER
heeft zijn oude
school een bedrag
van 100.000 pond
(160.000 euro) ge
schonken om het
muziekonderwijs te
stimuleren. De Dart
ford Grammar
School in het graafschap Kent gaat het geld gebruiken
om het muziekcentrum uit te breiden. De school be
schikt al over twee aula's, een opnamestudio en repeti
tieruimtes. Jagger vindt dat de leerlingen moeten worden
aangemoedigd om te zingen en instrumenten te bespe
len. Schoolhoofd Tony Smith zei dat het dankzij de gift
mogelijk is duizend leerlingen muziek te laten maken in
koren en orkesten. Foto: AP
Vanaf volgend jaar kunnen
Italiaanse restaurants bui
ten Italië proberen CERTI
FICATEN behalen om aan
te tonen dat hun keuken
authentiek Italiaans is. Het
Italiaanse ministerie van
bosbeheer en landbouw
heeft gisteren aangekon
digd een commissie samen
te zullen stellen die dë cer
tificaten gaat verstrekken.
De restaurants zullen op
drie onderdelen worden
gekeurd, namelijk ingredi
ënten- bereidingen servi
ce. Daarnaast zullen onder
andere het soort gerechten
dat wordt geserveerd, de
gebruikte recepten, de pre
sentatie en de inrichting
van het restaurant door de
commissie worden meege
nomen in haar oordeel.
Veel Italianen maken zich
zorgen over de talloze Itali
aanse restaurants wereld
wijd waarvan velen hun
klanten gerechten voor
schotelen die de oorspron
kelijke Italiaanse keuken
geen recht doen.
DINSDAG 8 OKTOBER 21
Het slachtoffer krijgt de laatste jaren steeds meer aandacht. Niet
alleen buiten de rechtszaal, ook in de Paleizen van Justitie wordt
zijn stem steeds indringender gehoord. D66 en LPF willen dat nu
via een wetsvoorstel regelen en het slachtoffer spreekrecht in de
rechtszaal geven.
Tot nu toe kan het slachtoffer of de nabestaande bij veel recht
banken schriftelijk zijn visie geven op het misdrijf en aangeven
wat de gevolgen voor hem zijn. Officieren van justitie hebben dan
vlak voor de zitting een gesprek met het slachtoffer. Van dit on
derhoud wordt een verslag gemaakt, dat als officieel processtuk
aan het dossier wordt toegevoegd.
Een dergelijke uiting kan volgens de tegenstanders van het
spreekrecht soms leiden tot onnodige emotionele taferelen die de
rechtsgang geen goed doen. De rechtszaal is immers niet de
plaats voor het slachtoffer het is de plek waar de verdachte ter
verantwoording wordt geroepen.
Volgens J. Knap, advocaat in Amsterdam, komt het slachtoffer na
het vertellen van zijn verhaal zelfs thuis van een koude kermis.
Als het slachtoffer zijn malheur uitspreekt, kan de rechter daar
namelijk niet op reageren. Dit levert natuurlijk teleurstelling op
en het spreekrecht is daarom eigenlijk niet ethisch. Het slachtof
fer wordt een worst voorgehouden."
Knap denkt zelfs dat er een historische fout wordt gemaakt als
het wetsvoorstel wordt aangenomen. Het vermengt namelijk het
civiele recht met het strafrecht. „In dit licht is de hele opW'
ring van het slachtoffer een misverstand. Het publiekelijk nP10
(dus het ter verantwoording roepen van de verdachte) woiNs 0
mengd met het particulier belang (dat van het slachtoffer)..^
die twee zaken tegelijk wil regelen, moet je het Nederlands?^
proces opnieuw herschikken.r ,u
Buro Slachtofferhulp Nederland is verheugd over het hern?10 c
wetsvoorstel. Tot nu toe hing een eventueel inbreng van he
slachtoffer af van de willekeur van de rechter.
Het is volgens Slachtofferhulp aan het slachtoffer hoe hij yj
geren: schriftelijk of mondeling. Ook weigering moet moge 0|
,-D.
|gt v
Froukje Schuitmaker werd op 10 januari
1999 neergeschoten in Bacchus, een dis
cotheek in Gorinchem. De 17-jarige
Sleeuwijkse overleed twee dagen later
aan haar verwondingen. Ook Marianne
Roza vond de dood door kogels die door
een dichte deur werden afgevuurd. Inge
van Boxtel raakte gewond. De ouders
van Froukje hadden tijdens het proces in
de rechtszaal willen spreken, maar kre
gen daar destijds geen toestemming
voor.
Erkenning. Dat is het woord waar het
bij hen om draait. Als ze tijdens het
proces hadden mogen spreken, had
den Kees en Hank Schuitmaker gepro
beerd die gemoedstoestand over te
brengen. Erkenning krijgen dat Froukje
groot onrecht is aangedaan en erken
ning krijgen dat hun verdriet daarover
immens is. Erkenning kan volgens hen
leiden tot verzoening.
Spreekrecht in de rechtszaal heeft in de
ogen van de moeder van het vermoor
de meisje alleen nut als dat recht iets
wezenlijks toevoegt aan de verwerking
van het verdriet van het slachtoffer of
van de nabestaande. Als het een onder
deel van een 'samenhangend stelsel' is.
Als je als nabestaande tot de proces
dag voortdurend bent ontkend in je ge
voelens en je tijdens het proces vooral
gal wil spuwen, heeft het - althans in
mijn gedachtegang - geen nut. Ook als
het spreekrecht enkel wordt gebruikt
om wraakgevoelens naar de verdachten
te uiten of om de rechter te beïnvloe
den is het spreekrecht een heilloos
middel", gaat Hank door. Het staat
voor haar als een paal boven water dat
de rechter zijn werk in volstrekte onaf
hankelijkheid moet doen.
Nu, bijna vier jaar later, voelen ze zich
op geen enkele manier door politie en
justitie tekort gedaan. „We zijn gedu
rende de hele procesgang fantastisch
begeleid. Van het ontvangen van aller
lei informatie over de procesgang tot
en met het regelen van een aparte ka
mer tijdens het proces", blikt Hank
Schuitmaker terug.
De grotere aandacht voor de kant van
het slachtoffer is volgens de Sleeuwijkse
een goede ontwikkeling, omdat zijn po
sitie lang is ontkend, maar het moet
niet doorslaan naar de andere kant. In
de rechtszaal mag daarom niet 'alles'
gezegd worden. Al te emotionele tafe
relen en ordinaire scheldpartijen heb
ben voor niemand een positief effect.
De rechtszaal is er uiteindelijk maar
voor één zaak: het is de plek waar de
verdachte terecht staat en zich moet
verantwoorden. Mevrouw Schuitmaker
zou, om de procesgang niet te versto
ren, het spreekrecht voor het slachtof
fers daarom niet tijdens, maar na het
proces een plaats willen geven. „Ver
geet niet dat we tijdens het proces van
verdachten spreken en zij (nog) geen
daders zijn."
Eigenzinnig
Froukje ging op 10 januari 1999 voor de
tweede keer in haar leven uit in Gorin
chem. Vader Kees bracht haar op de
fiets, moeder had als verpleegkundige
een late dienst in het Gorinchemse zie
kenhuis. Er was afgesproken dat Frouk
je bij een vriendin zou blijven slapen.
„Froukje was behoorlijk eigenzinnig. Ze
Froukje Schuitmaker. Familiefoto
zat in de vijfde klas van het gymnasium
en ze wilde na de school naar de musi-
calschool van Frank Sanders. Ze was
extravert, beslist geen binnenvettertje,
maar toch denk ik dat ze een hele eigen
binnenwereld had. Zo gaat dat als kin
deren opgroeien tot jonge, volwassen
mensen." Rond half twee moeten de
schoten zijn gelost, maar omdat Frouk
je geen identiteitsbewijs bij zich had,
hoorden vader en moeder Schuitmaker
het pas zondagmorgen om vijf uur. La
ter wisten ze dat er vanaf het moment
dat hun dochter gewond is geraakt er
een keten van mensen was die voor
haar hebben gezorgd.
In het UMCU waar ze naar was toege
bracht, is Froukje nog door een neuro-
chirurg geopereerd. „Een 17-jarige,
daar ga je voor, maar er is wel een
grens", zei die chirurg na de operatie
tegen de familie. Hank begreep precies
wat hij bedoelde. Froukje had nooit als
een plant verder willen blijven leven.
Maandagavond om half acht
ademing stopgezet en FroukE I
uur later overleden. „Juist oir*
zoveel van haar hielden, moiHl
gaan. Het was voor ons geenp
niet aan mee te werken. Een
beslissing heeft te maken niej1?
leven en weten wanneer het l
een leven onontkoombaar is^|r
is
Destructief 13 ia
at o
Na de begrafenis en het peillP1
driet kwam langzaam de worjl
was me diep bewust dat ik ni
niet op de verdachten moestr J
Zou het zin hebben gehad alf
deur van de gevangenis was fsv.
ken? Ik voelde dat dat soort rr
eindelijk destructief voor ons P
uitpakken." 60
„Ik uitte mijn woede door bri?'
schrijven, bijvoorbeeld naar
van een stuk over het 'zonder f
chanisme' in Trouw. In dit vees
werd een vergelijking gemaalloe
de massale rouw rond Froukj
anne en offerrituelen van ges
den, de zogeheten zondebok!3l
terugkijk op die periode, denl
toen alles aanpakte om de tijd*"*
door te komen. En het schrik
brieven was een van de sfratee5P
te overleven. Toen we hoord^
niet mochten spreken in de n0n
hebben we de media ingeschrmj
werden we voor allerlei intend
genodigd. Ook dat hielp de tir.ei
komen."
De moeder van Froukje schrery
een brief naar de officier van r
deze brief ging het vooral ove m
gen verdriet. Voor de verdach1™
ze ook een woord. Ze hoopteP.
zijner tijd hun eigen verantwc 01
heid onder ogen durfden zierls
ooit met zichzelf in het reine P?1
komen. De brief werd tijdens^
ces, waar ze overigens zelf ni^m'
wezig was, voorgelezen. I00K
„Mijn man en ik konden dat 1
aan. Onze zoon is wel bij de z?nn
weest en hij zei dat het tijdens
voorlezen van de brief doodst
Misschien was het ook wel goflf
niet mochten spreken in de re
want we zaten zelf nog boord»®
ties. We waren daardoor erg lc
baar." AM
Als ik terug kijk, dan denk ik.v°j
brief wat betreft het proces vof0
voldoende is geweest. Och, wï
tijdens zo'n periode nog meei.ov
spraak was ook belangrijk om'
procesgang daarmee werd afg?ult
Er is dan een periode van onz1
voorbij. De verdachten zijn da'
en hoewel ik geen wraakgevoé1 j*c
ze heb, weten zij dat ze Frouk?
onrecht hebben aangedaan. R
te mij ook niet uit of ze negenl01?-
den, acht of zestien jaar hebbr.
gen. Ik denk eigenlijk zelden a
Dat is niet zinvol, want Froukjer 0
door dat soort gedachten nietï
enige naar wie mijn gedachtei^1
eens uitgaan is de man die he^111
schoten. Aan hem heb ik ook idei
geschreven en hij heeft geantv
heeft ook woorden gesproken
doorklonk dat hij besefte dat F
onrecht is gedaan en dat hij of 7
voor ons verdriet. Zo is het goi
lopig."
Irene Nieuwenhuijse
Inst
iaa;
Zoals elk telefoongesprek met iemand die
je niet kent, komt ook dit wat moei
zaam op gang. „Hallo, u spreekt met de
moeder van Martijn.Ik blijf net lang
genoeg stil om de tegenpartij tot een
verduidelijking aan te zetten. „Mar
tijn zit bij uw zoontje in de klas. En
nu heeft uw zoontje Martijn al een
paar keer uitgenodigd om bij
hem te komen spelen. Uw
zoontje zegt dat zijn moeder het
ted vindt. Nu bel ik even voor
een afspraak. Donderdagmiddag
zou wel schikken.
Drie tot vier keer per week krijg ik de
laatste tijd dit soort telefoontjes. Ze begin
nen bijna allemaal hetzelfde, alleen de
naam van het klasgenootje verandert
steeds. Net als de intonatie van de stem
van de moeder. Mijn zoon heeft tivee vaste
vriendjes, die inmiddels behoren tot ons huis-
meubilair. Maar hij is daarnaast niet vies
van wisselende contacten. Ik verdenk
hem ervan dat hij een schema in z'n
hoofd heeft, aan de hand waarvan hij
gaandeweg de hele klas bij ons uitnodigt.
Voorlopig alleen de jongens, maar omdat dat
er 26 van de 35 zijn, kunnen we dus voorlopig
nog even vooruit.
„Hallo, u spreekt met de moeder van Benja
min. Weerzon aarzelende stem. De moeder
van Benjamin. Ik krijg er geen naam en geen
gezicht bij. Maar ik voel aan m'n water dat
Benjamin bij mijn zoontje in de klas zit. „Ik
bel even voor een afspraak.Ik laat weer even
een stilte vallen. „Jij belt helemaal niet om een
afspraak te maken. Jij belt om een afspraak
dóór te geven. Jij behandelt mij als de recep
tionist van mijn zoon.Maar dat durf ik alle
maal niet te zeggen.
Nadat hij aanvankelijk onaangekondigd met
Jan Rap en z'n maat op de proppen kwam,
heb ik mijn zoon duidelijk proberen te maken
dat het voor onze planning handig was om te
weten wie en wat we na schooltijd konden
venvachten. Zodat we ons leven daar een
beetje op afkonden stemmen. Dat we ook
eens weg konden, na half vier, zonder bij de
voordeur eerst met een hysterische nazaat en
een bedremmeld vriendje te moeten afreke
nen. Altijd eerst even vragen, luidde het de
vies. Altijd vooraf even vragen, luidde daarna
de verduidelijking, in antwoord op zijn 'Ik
vraag het nu toch!!'. Daarna heeft hij onder
zijn klasgenootjes massaal het zaad gezaaid
en komt de oogst nu via de telefoon tot mij.
„Hallo, u spreekt met de moeder van Bas.....
Nieuwe vriendjes zijn lastiger dan oude, vaste
vriendjes. Die weten de weg lopen naar het
favoriete hebbedingetje waarmee ze willen
spelen en - als je ze regelmatig voert met snoep
en iets te drinken geeft - heb je er verder geen
omkijken tiaar. Nieuwe vriendjes weten niet
waar ze het zoeken moeten. Ze halen alles
overhoop, compleet hitsig van alle nieuwe in
drukken die ze opdoen. Overal wordt een mi
nuut mee gespeeld, en verder gaat het weer,
naar het volgende stuk speelgoed dat ze zelf
thuis niet hebben.
„Hallo, u spreekt met de moeder van Daan.
Ja ja, uit de klas van mijn zoon. Weer iemand
zonder naam en gezicht. Ben ik eindelijk in
een fase van mijn leven dat vrouwen mij weer
spontaan opbellen, verbergen ze hun identi
teit achter het moederschap.
Dnii
ïe n
bnl
pui
Nieuwe vriendjes brengen ook hun ejde
indeling mee. „Bas moetom vijf uur ft i*
zijn. Dan moet hij zwemmen.Vijfiu
houd het in de gaten. „Martijn moetv^
zes eten.Is ook genoteerd. „Daan miear
zes uur naar atletiek." Dat is handig lï111
tijd eten wij ook altijd. De afspraken Peri
zoon en zijn gezelschap overlaten, wffti
Tien keer kan je uitleggen dat Martijfa?
huis moet als de grote wijzer van de IP™
mijn zoons kamer op de 6 staat, mad^ti
om tien voor zes wakker schrik uit ewoe
wacht schoonheidsslaapje op de bantjoc
Martijn nog steeds begraven onder dfld,
„Hallo, u spreekt met....Gek word i'«r e(
aarzelende vrouwenstemmen. „Laatimi
den, met de moeder van een vriendje |e_'a
klas van m'n zoon?" gin
„Nee, met Chantal Verbiest, van Lagé119
Assurantiën. Bent u al op de hoogte i#™1
mogelijkheden van onze nieuwe penSn
lis|di<
„Nee, vertel op. Ik ben dolblij dat u
arte
Idaj
is ir
»P7P
