Jongeren flink in het
Aanbiedingen maken de verleiding groot v r r
'Ik heb nog maar 35 euro per week'
'Het gaat allemaal veel te makkelijk'
'Ik zag het niet eens als schuld'
'Na een koop voel ik me weer goed'
ZATERDAG
5 OKTOBER
2002
Nog maar 22 jaar en al
een schuld van 25.000
euro. Er lopen in
Nederland - zo berekende
Landelijk Platform
Integrale
Schuldhulpverlening -
tienduizend jongeren
onder de 25 jaar rond met
zulke grote financiële
problemen dat ze hulp
nodig hebben. Het aantal
neemt elk jaar toe.
Schulden maken is
makkelijk, er vanaf
komen daarentegen vaak
een jarenlange
worsteling.
door Janneke Peeters
m ratis mobiele telefoon
bij abonnement'. 'Nu
kopen, over twee jaar
betalen'. Aanbiedingen als deze ma
ken het jongeren niet makkelijk om
de verleiding te weerstaan. Tel daar
de mogelijkheden bij om bij de bank
in 'de min' te staan en te lenen bij
kredietverstrekkers, en het wordt
nog makkelijker veel euro's uit te ge
ven en op die manier flink 'in het
rood' te belanden...
Volgens het Landelijk Platform Inte
grale Schuldhulpverlening zijn er
tienduizend jongeren onder de 25
jaar met zulke grote financiële pro
blemen, dat ze er zelf niet meer uit
komen. Geldproblemen doen zich
vooral voor bij meiden en jongens
die op zichzelf wonen. De schulden
variëren van vijfhonderd euro tot
tienduizenden euro's.
Er zijn maar weinig plaatsen waar de
jongeren met hun problemen te
recht kunnen. Slechts enkele ge
meenten, waaronder Rotterdam,
Enschede en Utrecht, hebben hulp
programma's voor deze groep. De
aanpak verschilt per gemeente,
maar het belangrijkste doel bij elk
project is het gedrag van de jonge
ren te veranderen. „Ze weten niet
hoe het geldverkeer werkt", zeggen
schuldhulpverleners.
In Enschede krijgen op dit moment
130 jongeren intensieve begeleiding.
Ze kunnen maar een klein deel van
de inkomsten wekelijks vrij beste
den. Van de rest worden de vaste
lasten betaald. Wat overblijft, gaat
als afbetaling naar de schuldeisers.
De gemeente Rotterdam werkt an
ders. Daar mogen de 120 jongeren
na aflossing en betaling van de vaste
lasten het geld wekelijks vrij beste
den, zolang ze de uitgaven maar
kunnen verantwoorden. Voor beide
projecten geldt dat de schuldenaren
hun levensstijl drastisch moeten
aanpassen.
„Als mensen uit je omgeving regel
matig rood staan, is het niet vreemd
als dat ook bij jou het geval is", al
dus de Rotterdamse schuldhulpver
lener Marjo Slingerland. „Deze jon
geren hebben van huis uit niet ge
leerd om verantwoord met geld om
te gaan."
Gemiddeld duurt het vier jaar voor
dat de deelnemers van de projecten
weer schuldenvrij zijn. Ongeveer
twintig procent haalt de eindstreep
niet. „De motivatie is essentieel. Als
de jongeren niet aan de eisen kun
nen of willen voldoen, dan houdt
het gewoon op", zegt schuldhulp
verlener Gerda Reerink uit Ensche
de. Of en hoe de uitvallers tenslotte
uit de schulden raken, is niet be
kend.
Kevin (20), uitzendkracht,
2.500 euro schuld
Het niet stopzetten van zijn ziektekostenverze
kering bij de Informatie Beheer Groep beteken
de voor Kevin ruim twee jaar geleden het begin
van alle financiële ellende. Omdat hij een mbo-
opleiding volgde en studiefinanciering ontving,
leek het hem wel makkelijk zich daar ook met
een te verzekeren. Na een tijdje stopte hij met de
studie. Kevin begreep alleen niet dat de verzeke
ring dan ook stopgezet moest worden. „Een jaar
later kreeg ik ineens een rekening
van 1.500 gulden thuis gestuurd.
Dat waren de kosten omdat mijn
verzekering onterecht doorliep.
Misschien stom van me, maar ik
wist helemaal niet dat dat niet
mocht. Ze zeggen wel dat ze me
brieven hebben gestuurd om het te melden,
maar die heb ik nooit ontvangen."
Die rekening kon Kevin niet betalen. „Geen stu
diefinanciering, werkloos en geen uitkering. Ik
had geen inkomsten en de huur van mijn kamer
moest gewoon betaald worden. De verzekering
wilde het geld van mijn rekening halen, maar
daar stond niet genoeg op. De rekening werd
daarom door de bank geblokkeerd. Huur over
maken ging dus ook niet meer." Naast de huur
achterstand en de schuld bij de verzekerings
maatschappij kreeg Kevin nog een onverwachte
tegenvaller. „Bij het afsluiten van een abonne
ment kreeg je een gratis mobiele telefoon.
Na twee maanden kwam de eerste rekening. Het
bleek dat ik mijn gratis beltegoed flink had over
schreden; ik moest 515 euro betalen." Dat was
10»«
liep steeds verder op en de andere vaste lasten
kon hij ook niet meer betalen.
De afdeling Schuldhulpverlening van de ge
meente Enschede was bereid Kevin te helpen.
„Met de verschillende schuldeisers werden rege
lingen getroffen zodat mijn schulden niet verder
opliepen. Mijn financiën werden beheerd via
een budgetbeheer-regeling. Gelukkig vond ik vrij
snel werk als administratief medewerker. Dat
scheelde een hoop ellende."
Het salaris wordt nu op de budgetbeheer-reke-
ning gestort waarvan de huur automatisch be
taald wordt. „Zelf krijg ik nog maar
35 euro per week. Eén keer bood
schappen doen en het is op. Het is
soms frustrerend, maar ik heb
geen keus. Wat er overblijft, wordt
gebruikt om de schulden stap voor
stap af te lossen. Daar is het na
tuurlijk allemaal voor bedoeld." Daarnaast volgt
Kevin verplicht een cursus over omgaan met
geld. „Dat heb ik van thuis uit nooit meegekre
gen. Nu leer ik hoe alle papierwerk geregeld
moet worden zodat ik in de toekomst niet meer
in zulke problemen zal raken."
Gemiddeld duurt het drie en een half jaar om
weer uit de schulden te komen. Bij Kevin zal die
periode iets korter zijn omdat hij inmiddels een
redelijk inkomen heeft. Huurachterstand, verze
keringskosten en telefoonrekening bedragen in
totaal nog 2.500 euro. Stap voor stap worden die
schulden nu afgelost.
Z'n levensstijl heeft hij drastisch moeten aanpas
sen. Geld uitgeven aan mooie kleding, uitgaan
en cd's zoals hij in het verleden deed, is er niet
meer bij. „Door de stad lopen doe ik niet meer.
Illustraties: GPD
natuurlijk niet mogelijk. De huurachterstand Zo zie ik tenminste niet wat ik allemaal mis."
Suzanne (23), alleenstaande moeder,
8.000 euro schuld
„Dom, heel dom eigenlijk." Voor Su
zanne is wel duidelijk waar het mis
liep. „De complete inrichting van mijn
huis kocht ik op afbetaling. Ik heb er
niet aan gedacht dat een deel ook op
naam van mijn vriend kon staan."
Met twee salarissen konden de koel
kast, slaapkamer en meubelen in de
woonkamer wel worden
afbetaald, maar helaas
voor Suzanne liep de re
latie stuk. Haar vriend
vertrok en liet haar alleen
achter met de schuld. „Ik
had ook voor minstens
5.000 euro bij postorderbedrijven ge
kocht op afbetaling. Dat daar ook nog
rente bij kwam, was ik eigenlijk verge
ten. Daar kwam ik later pas achter."
Hoewel ze zes uur per dag in de
schoonmaak werkte, lukte het Suzan
ne niet de huur te betalen en de post
orderbedrijven af te lossen. De brieven
van de incassobureaus begonnen
langzaam binnen te stromen. Ook
moesten rekeningen van drie mobiele
telefoons betaald worden die tevens
op naam van Suzanne stonden.
„In die tijd kwam mijn vriend weer bij
me terug. Met z'n tweeën konden we
proberen opnieuw de schulden weg te
werken. Ik had alleen niet in de gaten
dat hij steeds meer geld achterover
drukte. Hij gebruikte het om zijn gok
schulden af te lossen. Er werd nog
steeds niets afgelost bij de postorder
bedrijven."
Bij de incassobureaus liep de schuld
door de rente inmiddels op tot 8.000
euro. „Mijn zoontje werd geboren en
de situatie werd ernstig. Ik moest ook
voor hem zorgen en kon niet meer zo
veel gaan werken. Bij de sociale dienst
heb ik een uitkering aangevraagd en
die verwezen me begin dit jaar door
naar het bureau schuldhulpverle
ning." Volgens Suzanne
is de werkwijze van de
postorderbedrijven ver
keerd. „Het gaat allemaal
veel te makkelijk. Bij het
ene bedrijf kon ik iets ko
pen terwijl ik bij het an
dere diep in de schulden zat. Ze moe
digden me zelfs aan om te kopen. Ik
kon het altijd later wel betalen, was
hun uitleg. Dat daar dan meer kosten
bij kwamen, vertelden ze niet."
Het duurt nog minstens drie jaar voor
dat ze weer schuldenvrij is. In de tus
sentijd moet de jonge moeder rondko
men van 70 euro per week. Van de rest
van het inkomen worden de huur en
de andere vaste lasten betaald.
Voor de mobiele telefoon krijgt ze ie
dere maand een beltegoedkaart van 20
euro.
„Als ik dit niet doe, komt het nooit
meer goed. Het is wel vaak moeilijk.
Vooral nu de feestdagen er weer aan
komen. Ik probeer iedere week alvast
wat geld opzij te leggen om dan straks
toch iets extra's te kunnen doen."
Brigitte (26), student,
8.000 euro schuld
„Leuke spullen voor mijn nieuwe huis
je kopen, daar was ik mee bezig op
mijn negentiende. Dat ik daardoor de
huur niet meer kon betalen, maakte
me op dat moment niet
veel uit. Dat komt later
wel, dacht ik." De verant-
woordelijkheid om de
vaste lasten te betalen
kon Brigitte niet aan. Het
bedrag dat ze rood kon 100eW!
staan bij de bank werd al
snel van de rekening gehaald. Niet om
de huur te betalen, maar om leuke din
gen te kopen. „Rood staan hoorde er
gewoon bij, ik zag het niet eens als een
schuld. Iedereen staat toch wel eens
rood?"
De rekening voor de spullen van het
huis liep intussen op tot zo'n 5.000 eu
ro. De studiebeurs met lening was na
tuurlijk niet genoeg om dat allemaal te
betalen. Rekeningen werden doorge
schoven naar de volgende maanden.
„Zodra je begint met doorschuiven,
denk je nog dat je het de maand erna
wel kunt betalen. Maar wanneer de
deurwaarders komen, schrik je toch.
Ze klopte bij het maatschappelijk werk
aan voor hulp, maar voor een student
zonder inkomen konden ze tot haar
verbazing niet veel doen „Ik werd bijna
mijn huis uitgezet omdat ik de huur
niet meer kon betalen. De sociale
dienst bood me een lening van 1.100
euro om te verhuizen. Dat heb ik ge
daan, maar mijn schuld steeg daardoor
nog meer."
Na nog meer omzwervingen langs het
maatschappelijk werk, kwam Brigitte
twee jaar geleden terecht bij het pro
ject jongeren en schulden van Sociale
Zaken en Werkgelegen
heid in Rotterdam. „Er viel
een last van mijn schou
ders. Emotioneel is schul
den hebben heel zwaar. Ik
wist niet meer waar ik
hulp moest zoeken. Je
draagt het de hele tijd met
je mee. Omdat de post van deurwaar
ders en incassobureaus door de afde
ling schuldhulpverlening werd beke
ken, hoefde ik me daar geen zorgen om
te maken. Ik stond er ineens niet meer
alleen voor."
Door alle rente was de schuld inmid
dels opgelopen tot zo'n 8.000 euro.
„Maandelijks los ik nu een bedrag af.
Ik merk dat ik rood staan wel vervelend
begin te vinden." Over twee jaar hoopt
Brigitte alle schulden afgelost te heb
ben. Hoewel ze nu veel bewuster met
geld omgaat, is ze wel bezorgd over de
tijd dat ze weer schuldenvrij is. Als ik
geld heb, moet ik het ook uitgeven. Dat
heb ik van thuis uit meegekregen.
Straks krijg ik een salaris op hbo-ni-
veau. Ik zal zeker begeleiding nodig
hebben om die verandering in mijn le
ven op te vangen. Ik ben iemand die
altijd op het randje van schulden zal
blijven balanceren."
Marloes (22), werkloos,
25.000 euro schuld
„Zestien jaar en op mezelf gaan wonen.
Dat was te veel vrijheid voor mij. Nie
mand in de buurt om me te controle
ren, dus daar moest ik ook van profite
ren."
Onder het motto 'geld moet rollen' gaf
Marloes binnen de kortste keren alles
uit. Ook geld dat ze eigenlijk niet had.
„Rood staan bij de bank zag ik niet als
schuld. Het was gewoon iets wat ook
nog een keer betaald moest worden."
Marloes ontving een uitkering, en door
met de studiefinanciering te frauderen
had ze korte tijd de be
schikking over veel geld.
„Dat ging allemaal op aan
kleding en uitgaan; de rela
tief kleine dingen. Ik had
geen spullen in mijn huis _vX>
staan waarvan je zag dat het
veel geld had gekost. Daardoor had ik
ook niet in de gaten hoe erg het was. Ik
betaalde alles contant, maar voor de
huur en elektriciteit was geen geld
meer."
Rekeningen van vaste lasten werden
doorgeschoven.
„Dat los ik volgende maand wel op,
dacht ik dan." De enige grote aankoop
was een computer. „Die had ik voor
school nodig. Ik kon gebruik maken
van een afbetalingsregeling vier jaar
lang elke maand vijftig euro. Dat klonk
in het begin heel aantrekkelijk, maar na
een tijdje kon ik dat naast alle andere
kosten niet meer opbrengen." De
huurachterstand, de roodstand en
schulden bij Canal+, het energiebedrijf
en de studiefinanciering liepen een jaar
geleden op tot bijna 25.000 euro. „Die
eerste duizend euro geef je gemakkelijk
uit. De rest volgt dan bijna als vanzelf."
Hulp werd pas laat ingeschakeld. „Ik
had niet in de gaten om hoeveel geld
het eigenlijk ging. Ik wist ook niet waar
ik voor hulp naar toe moest. Van de
brieven van deurwaarders en incasso
bureaus werd ik erg dej^essief. Zodra
ik een naam van die kantwen op de en
velop zag staan, gooide ik hem al weg."
Geld uitgeven is een leefpatroon van
Marloes geworden. Het
is een middel om haar
problemen even te ver
geten. „Ik voel me altijd
weer goed als ik iets ge
kocht heb. Ik denk dan
helemaal niet na over de
j»en. Al heb ik vijf euro of 50.000
euro, het zal altijd opgaan."
Marloes wordt sinds een jaar begeleid
door de schuldhulpverlening in Rotter
dam. „Dat lucht wel op. Contact met
de incassobureaus verloopt via het bu
reau. Er is nu iemand die me streng
controleert, en dat geeft een rustig ge
voel." Of ze met de schuldeisers tot een
regeling kan komen, is nog niet duide
lijk. De schuld is zo hoog. dat er op dit
moment nog geen zicht is op een op
lossing. Marloes zal nog minstens drie
jaar met de schuldhulpverlening bezig
zijn.
