Arthur Japin schrijft dansverhaal
w
KUNST CULTUUR
Minoes: beste speelfilm van het jaar
lag
Bloei d2£
verval C"
een umerva
landjfe
Aanstekelijke parodij
Rocky over the raintk
Kunstwerk van Alphense op omslag boek Thomas Rosenboom
üm/an
5, ZO
•let de
Paroc
,.£r aaj
theater voorbesch£
Dick van Teylini q.(
schrif
Orkater speelt De Gouden jtels
en spel: Beppe Costa, Tamj wie 1:
Dop, Geert Lageveen en| 0ntsl
Witte Regie: Gijsde Langi
Beppe Costa. Eerste try-our
het LAKtheater. Vanavfrenl£
tweede. noe:
land
ter is
an P'
„Ik ben God, goedecworc
De kleine, gezette
delijk nedergedaald et ge
landje waar de men£n Zl
zaakjes geweldig ikunl
hebben. Zoveel vrijb.en(
tolerantie, zo'n socias ^ij
dememend volk, dat^ w
in de wereld. Het ve^onl]
dat God de werelddag]
maar de Nederland^
derland. „Waar st(en 0
hier?" „Op water." ,L ter
jullie hier lopen, da^j'at e,
jullie.." Wat zelfs v^or(j{
een boeiend gegeven
Het was mij vooraf fleatn
delijk, maar in het L/gr
de nieuwe voorstelljg
Orkater nog maar in^
outfase te zijn. Hij
nooit helemaal gj
sommige scènes wai
maar net bedacht. Hf
journalistieke wet da
bij de première een 1 T
schrijft, dus u leest VI 1
voorbeschouwing.
Na Conijn van Ollan
de muziektheatergro(j'M.
nieuw in de vaderlarr
schiedenis. Aan de hl318
Katrien (Tam ar van c
in een glansrol) en 1
gens krijgen we eeij'
van de Gouden EeuwP
het thuis armoe toefa
Andries naar zee. HP
leeft als door een woP11
komt rijk terug. Zijn ttfen
cob heeft inmidder1111
schildersatelier met ren
landse iconologie alst0!T
lisme: man met pijp, Jc
met geopende kan,
selschelpen en eier
op de vloer. Tegeno
symbolen van ontuch)
waarschuwende m(
hou maat, gedenk te
Hij is de dominee, zijl
is de handelaar.
Zo komen allerlei kam
de zeventiende-eeuws
bliek voorbij in spei,M
vaak erg komische scè^;
bloei van wetensch^ver
verlichte visie op gevaj^aa,
straf, een ode aan de h^a
maar ook de windhaiggg,
tulpen, het verval Leiq
volkshysterie bij de mi^ni(
Johan de Witt. De gestre€
nis herhaalt zich. 00]
Orkater was er niet rr\r cjl
weest als de Raad vmp
Kunst en de vorige st
cretaris hun plannen lj'e 7(
doorgezet. Aan het poi^
geld dat op de valreep; ja,
den werd danken w|we
voorstelling, die de kojj q
weken gestroomlijnd^ j,
worden, maar miijj^
nooit meer zo bijzoni^
gisteren in het LAK
theater, 't Kan verkeren^ 0
RO'
^=^erl
Prijzen Film
Festival 2002
Gouden Kalveren:
- Beste lange speelfilm:
'Minoes', geproduceerd
door Burny Bos en geregis
seerd door Vincent Bal.
- Speciale Jury Prijs: George
Sluizer voor zijn totale oeu
vre.
- Beste Regie: Alejandro
Agresti voor Valentin'.
- Beste actrice: Carice van
Houten voor 'Minoes'.
- Beste acteur: Jacob Derwig
voor 'Zus Zo'.
- Beste scenario: Edwin de
Vries voor 'The Discovery
of Heaven'.
- Beste set design: Rikke Je-
lier Alfred (voor hun werk
sinds 1998).
- Beste lange documentaire:
Ramses', geregisseerd door
Pieter Fleury.
- Beste tv-drama: 'De 9 Da
gen Van De Gier', geregis
seerd door Bons Pavel Co-
nen voor de NCRV.
- Beste korte documentaire:
'ASH World Wide Suicide',
van Walter Stokman.
- Beste korte film: Talmen',
van Stijn van Santen.
- Cultuurprijs (Gouden Kalf
dat reeds op openings
avond was uitgereikt):
Louis van Gasteren voor
zijn totale oeuvre.
- Grolsch Publiekprijs: 'Loe-
natik de Movie', van Bobby
Eerhart.
- Prijs van filmcritici: 'First
Kill', documentaire van Co-
co Schrijber.
iak
[Vil!
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'Rocky over the rainbow'
door Eelco Claassen, Michael Diederich en
Jim de Groot. Spel: Linda Wagenmakers,
Paul Donkers, Joke de Kruijf e.a. Gezien:
4/10, schouwburg Leiden Aldaar nog te
zien: 5/10 en 6/10.
Kermis in de stad, kermis in het
theater. Want de musicalparo
die 'Rocky over the rainbow' is
gewoon een theatrale kermis.
Neem twee musicals: 'The Wi
zard of Oz' en de 'Rocky Horror
Show", hussel die door elkaar en
speel ze tegelijkertijd en je krijgt
een onnavolgbaar verhaal.
Daarbij wordt het je gemakkelijk
gemaakt. Bij alle vreemde wen
dingen in het verhaal houdt een
verteller ons op de hoogte. En
dat gebeurde gisteravond op
een uiterst droogkomische ma
nier door voormalig nieuwslezer
Harmen Siezen.
Stel je toch eens voor dat deze
man van wie je jarenlang het
wereldnieuws kreeg voorge
schoteld, nu plotseling op het
podium van de schouwburg
dansles gaat staan geven. Har-
men Siezen - of all people - gaat
ons voor in The Time Warp: een
dans, waarbij je eerst een stap
naar links moet doen om uitein
delijke sensueel met je heupen
te gaan draaien.
Het publiek doet uitbundig mee.
Bovendien had vrijwel f
een participatiezakje r"*
schaft ter vergroting P
feestvreugde. Daarin zPr
lerlei attributen die oj=
van Siezen ingezet dii
worden. En dan kan h(
ren dat een hele zaal
wassen mensen enthou:
een babyrammelaar gad
zwaaien. I
'Rocky over the rainbown
eem echte happening. V
als flauwekulletje van I
makers onder elkaar is^
nen, is inmiddels een suj^r
le productie geworden.
Dat is~zeker te dankenP
professionele aanpak. Nr
een goede klucht is het if
de kunst om het geheel
laten ontsporen. Ondai,
gekkigheid en enthousifst
het spel blijft de voorstel)0
eindelijk toch vrij strak,
muziek mag er zonde»
zijn, de zang is goed en[d
menspel verloopt soepef
de verrassende bijdral
Harmen Siezen zien we f
beeld ook een uiterst i
Joke de Kruijf en een bijir
neske (hoogzwangere)
Wagenmakers. Het
werk staat voorop, ook c
ren leveren wezenlijke biP
aan dit hilarische speki
nog twee dagen in detf
schouwburg staat. Voor f
dag zijn nog kaarten
baar.
Foto: ANP
Extra concert
Frans Bauer
leiden - Op zondag 17 novem
ber geeft Frans Bauer een extra
concert in de Stadsgehoorzaal.
Aanleiding is de grote belang
stelling voor zijn eerste concert
op zaterdag 16 november, dat
al snel was uitverkocht. Voor de
twee optredens trekt Bauer
weer alles uit de kast. Hij wordt
daarbij begeleid door zijn vaste
'First Showband', evenals een
achtergrondkoortje en een
showballet.
Zus zo op
voor Oscar
amsterdam - De tragikomedie
Zus zo van regisseuse Paula
van der Oest is gekozen als Ne
derlandse inzending voor de
Oscaruitreiking 2003. De rech
ten van Zus zo zijn inmiddels
in Amerika verkocht. Van der
Oest gaat, als alles volgens plan
verloopt, volgend jaar een Ame
rikaanse versie van de film ma
ken. De casting is nog niet
rond, maar Van der Oest op
teert zelf voor actrices als Ca
meron Diaz, Julianne Moore of
Jodie Foster.
Neerlandiaprijs
Van der Heijden
brussel - Haye van der Heyden
krijgt de Visser-Neerlandiaprijs
voor toneel- hoor-, en televisie
spelen. De schrijver/acteur
krijgt de trofee voor het stuk
'De Belofte'. Carel Donck en de
Belg Stany Crets krijgen de Ed-
mond Hustinxprijs voor drama
schrijfkunst. Aan de trofee is
een bedrag van ongeveer 5000
euro verbonden.
Harmen Siezen
niet op zondag
leiden - In de musical 'Rocky
over the Rainbow' treedt oud
nieuwslezer Harmen Siezen in
tegenstelling tot eerdere berich
ten zondag niet op als verteller.
Hij was wel gisteravond in de
Leidse Schouwburg te zien in
de eerste van een serie van drie
voorstellingen. Vanavond is
Yorin-presentator Matthias
Scholten de verteller. Deze rol
wordt zondag vertolkt door
disc-jockey Gijs Staverman.
Filmer Bijlsma
overleden
rotterdam - De animatiefilm
maker Ronald Bijlsma is op 67-
jarige leeftijd overleden. De in
Rotterdam geboren Bijlsma
stond aan de wieg van de Ver
eniging Holland Animation. Hij
werkte in het verleden onder
meer voor de studio van Mar
ten Toonder. Zijn film 'Back to
the Inkwell' uit 1992 is zijn
meest recente productie.
door Pieter van Lierop
utrecht - 'Minoes' is gister
avond uit de bus gekomen als
de grote winnaar van het 22ste
Nederlands Film Festival. De
door Vmcent Bal geregisseerde
productie van Bumy Bos werd
niet alleen bekroond als beste
speelfilm van het jaar. Ook de
uit Leiderdorp afkomstig hoofd
rolspeelster Carice van Houten
kreeg een prijs: beste actrice.
Het prestige dat Nederlandse
filmmakers tegenwoordig toe
kennen aan de nationale film
prijzen, bleek uit de bereidheid
van maar liefst drie winnaars
om er speciaal voor over te ko
men uit het buitenland. Uit
Hamburg arriveerde Edwin de
Vries (beste scenario voor 'The
Discovery of Heaven'), uit Biar
ritz vloog binnen Alejandro
Agresti (beste regie voor Valen
tin') en Carice van Houten (bes
te actrice voor 'Minoes') moest
uit Spanje overkomen. Alleen
regisseur George Sluizer (specia
le juryprijs voor 'Het Stenen
Vlot') zat in Rio de Janeiro net te
ver weg en liet zijn onderschei
ding in ontvangst nemen door
Anne Lordon, zijn echtgenote
en producente.
Een en ander illustreert dat het
filmtalent van Nederland bezig
is de vleugels breed over de we
reld uit te slaan. Want het ver
blijf in het buitenland had in al
le vier de gevallen met het vak te
Drie dansgezelschappen beelden 'Vrouwen van Lemnos' uit in Leidse Schouwburg
Burny Bos houdt trots het Gouden Kalf omhoog, de prijs die Minoes kreeg voor de beste film.
Foto: ANP/Robert Vos
maken. Verrassend aan de prij
zenlijst is dat 'Minoes' welis
waar twee hoofdprijzen wist te
pakken, maar juist het enige
Gouden Kalf misliep dat zo goed
als verzekerd leek: de Grolsch
Publieksprijs.
Dagenlang had 'Minoes' aan
kop gestaan in de enquête, op
de voet gevolgd door die andere
Annie Schmidt-verfilming van
Bumy Bos: 'Ja Zuster Nee Zus
ter'. Op de allerlaatste festival
dag is daar nog 'Loenatik De
Movie' overheen gesprongen.
Dat 'Ja Zuster Nee Zuster' overi
gens zelfs geen enkele nomina
tie was gegund, blijft een van de
meest discutabele beslissingen
van de jury.
Schraal was de uiteindelijk op
brengst voor Paula van der Oest
die vijf nominaties haalde uit
twee films ('Zus Zo' en
'Moonlight'), maar uiteindelijk
werd alleen de eerste productie
bekroond, via acteur Jacob Der
wig. Pikant is het winnen van de
Prijs van de Filmcritici door Co-
co Schrijbers zeer bijzondere
'First Kill', die wel in het jaar
overzicht in Utrecht draaide,
maar door het festival te licht
was gevonden voor deelname
aan de competitie waartoe ze
ventien andere documentaires
wél waren uitverkoren.
Doreen Boonekamp als debute
rend directrice kan terugzien op
een geslaagd festijn dat 90.000
bezoekers heeft getrokken, vijf
tien procent meer dan vorig
jaar. Maar ze voorziet nu wel
een nijpend zalentekort. Verder
constateert ze een opvallende
discrepantie tussen het majeur-
gevoel bij de voorstellingen en
talkshows en de mineur-stem
ming in de besloten bijeenkom
sten van regisseurs en produ
centen. „Men vreest stagnering
in de mogelijkheden films gefi
nancierd te krijgen en bij tv-dra
ma kun je nu al vaststellen dat
er hevig wordt geknepen. Dat is
toch vreemd, als dit festival te
gelijkertijd bewijst dat de be
langstelling voor Nederlandse
films en tv-drama zo groot is en
nog steeds groeit."
Van de andere kant klagen film
makers altijd en eeuwig dat ze
meer geld moeten hebben. Tij
dens het festival van vorig jaar
wisten ze ook zo zeker dat de
geweldige oogst van toen, 26
speelfilms en veel kwaliteit, een
uitzondering was en dat er in
2002 vrijwel niets gemaakt zou
kunnen worden. Maar het nu
afgesloten festival gaf nog altijd
20 speelfilms te zien en met een
hogere gemiddelde kwaliteit
dan in 2001.
door Theo de With
alphen aan den rijn - „Stom toeval."
Anders kan de Alphense kunstenares
Joyce Op 't Eijnde het niet noemen. Op
de omslag van het nieuwste boek van
de populaire schrijver Thomas Rosen
boom staat een kunstwerk van haar
hand. En ze heeft er helemaal niets
voor gedaan.
Bij uitgeverij Querido verscheen vorige
week Rosenbooms boek 'Aanvallend
spel'. Het is een bundeling van de vier
lezingen over het schrijverschap die hij
bij de Rijksuniversiteit Groningen heeft
gegeven. Hierin benadrukt hij het be
lang van een goede documentatie bij
het schrijven. Op die manier konden
'Gewassen vlees' en 'Publieke werken'
uitgroeien tot zulke barokke romans.
„Het is een typisch voorbeeld van iets
dat op de juiste tijd op de juiste plek
terechtkwam", zegt Op 't Eijnde. „Het
origineel is een fotocollage die ik in
1999 heb gemaakt naar aanleiding van
een reis naar Andalusië.
Het staat nog altijd bij mij thuis. Later
is dat kunstwerk gebruikt voor een se
rie schaakkaarten. Iemand heeft zo'n
kaart gebruikt om een bedankje naar
Querido te sturen. Bij de uitgeverij za
ten ze net te dubben over de omslag
van 'Aanvallend spel' en mijn afbeel
ding bleek precies in het plaatje te pas
sen."
„Het boek gaat niet over schaken,
maar dat maakt niet uit. Ik heb ont
dekt dat ik veel gemeen heb met Tho
mas Rosenboom. We houden allebei
van muziek, literatuur en schaken. Bo
vendien bouwt hij romans op een zelf
de manier op als ik mijn collages. Met
plak- en knipwerk komt er heel hand
matig een compositie tot stand", aldus
de Alphense kunstenares.
Het is niet voor het eerst dat Op 't Eijn
de de omslag van een boek haalt. In
1995 sierde een van haar kunstwerken
den (schijn, afkeur, onschuld, begeert
en kracht) aan de slag gegaan.
Piet Rogie was ook zeer verrast door het
verhaal van Japin, maar heeft Japin wel
een brief geschreven om hem te com
plimenteren met de 'zeer mooie taal'.
„Toch is het een ander soort verhaal
dan we van hem kennen", zegt Rogie.
„Geen van ons drieën wilde het verhaal
naar de letter volgen en ik al helemaal
niet Ik wilde sowieso een kwartet ma
ken. We waren er ook helemaal vrij in.
Konden zelfs met een fragment of een
zin aan de slag." Piet Rogie trok de
Griekse tragedie naar het heden en
heeft er een soort feministische draai
aan gegeven.
„Ik heb een vertaalslag gemaakt en er
iets tegenover gesteld. Het zijn één
man en drie vrouwen die dansen. Drie
manieren van vrouwen, zo je wilt. Die
vrouwen vragen die man rekenschap
en vragen hun man waarom hij hen
leed aandoet. Op drie verschillende
manieren."
Itzik Galili van Galili Dance was niet
verbaasd toen hij 'De vrouwen van
Lemnos' kreeg voorgeschoteld. „Nee,
het is gewoon een verhaal. Ik werk met
tien dansers, heb hen het verhaal gege
ven en elk gevraagd met vijf woorden te
komen. Daar hebben we er tien uit ge
kozen. Elk woord reflecteert hun inter
pretatie van het verhaal. Dat geeft crea
tiviteit." Hij vond het een leuk proces:
„We wilden het verhaal vooral niet let
terlijk nemen, maar de vraag was ons
de ruimte te geven de creativiteit in
onszelf op te zoeken en de reis te gaan
maken."
Arthur Japin vindt het allemaal 'heer
lijk' om te zien. „Ik heb ook van tevo
ren gezegd dat ik niet mijn inbreng
hoef te zien. Ik wil dat ieder er iets uit
pikt en daar iets nieuws van maakt. Ik
ken het verhaal al, dat hoef ik niet nog
eens te zien."
DeDANScombinatie3 krijgt misschien
op tweeërlei manieren een vervolg. „Ik
ben nog niet klaar met het verhaal",
zegt Japin. „Er zit meer in, mogelijk ge
noeg voor een roman." Bovendien
heeft hij de smaak van dansen te pak
ken. „Piet Rogie had me gevraagd voor
deze keer mee te dansen. Ik had wel ge
wild, maar kon niet alle avonden van
de tournee. Misschien een volgende
keer. Ik houd me in ieder geval aanbe
volen. Voor alle choreografen van Ne
derland."
De DANScombinatie3. dinsdag 8 ok
tober, Leidse Schouwburg. Verder te
zien in o.a. Gouda (11 okt), Delft (18
okt), Hoofddorp (30 okt), Haarlem (16
nov) en Amstelveen (20 nov). Het ver
haal van Japin is tijdens de voorstel
lingen te koop voor 3 euro.
de cover van het jubileumboek van de
Leidse schaakclub LSG ter gelegenheid
van het honderdjarig bestaan. „Verder
ben ik opgenomen in het kunstboek
'Schaken in de kunst'.
Het schaken is me met de papiepen
ingegoten. Mijn vader was een ver
woed schaker die in de hoofdklasse
speelde. Zelf kan ik alleen als amateur
volgens de spelregels schaken. Het
schaakspel is echter een onuitputtelij
ke bron voor mijn kunstenaarschap
gebleven."
leiden - De DANScombinatie3 is een bij
zonder project, waarbij het publiek op
één avond kennis kan maken met drie
dansgezelschappen uit het land. Het In
ternationaal Danstheater uit Amster
dam, Galili Dance uit Groningen en Ro
gie Company uit Rotterdam geven on
der meer in de Leidse Schouwburg een
indruk van hun manier van dansen. Ar
thur Japin schreef een verhaal, dat voor
alle drie als uitgangspunt diende.
Thomas Rosenboom: 'Aanvallend
spel', Querido, 82 pag., 9,90 euro.
door Madeleine Rood
Met zijn blik in de verte en zijn hand op
de schouder van danseres Wubkje
Kuindersma loopt schrijver Arthur
Japin over het podium. Er worden fo
to's gemaakt en Japin doet alles wat
hem wordt gevraagd. Hij danst bijna
mee met de dansers van Rogie Com
pany.
Het zijn niet bepaald zijn eerste stap
pen op het podium. Die zette hij ooit
als zesjarig jongetje dat het liefst dans
te. „Ik kon me helemaal verliezen in
dans en het is ook een van de weinige
dingen waar ik me lekker bij voel", zegt
hij. Maar een carrière als danser zat er
voor hem niet in. Te zwaar gebouwd en
toch te laat begonnen. Hij deed de to
neelschool, werd acteur en schreef zijn
succesvolle romandebuut 'De zwarte
met het witte hart'. Maar hij schreef
ook voor theater en film. Dat hij ge
vraagd werd een verhaal te schrijven
voor dans, verraste hem. Want dat ge
beurt bijna nooit. Op zijn beurt verraste
hij de choreografen met 'De vrouwen
van Lemnos'.
Dat is gebaseerd op het Griekse verhaal
over Jason, die op zoek is naar het gul
den vlies. Jason kwam op Lemnos aan,
waar alleen vrouwen woonden, omdat
zij hun vaders, mannen en zonen had
den vermoord. Dat hadden ze gedaan
omdat Aphrodite, de godin van de lief
de, hen had gestraft met een ondraag
lijke stank. „Ik had het al langer in mijn
hoofd om er een verhaal van te ma
ken", vertelt Japin. „Het was maar een
heel klein uitgangspunt: de vraag of je
gelooft wat anderen van je zeggen of
dat je gelooft wat je van jezelf weet. Ei
genlijk was dat ook het thema in 'De
zwarte met het witte hart'. Kleur krijg je
niet door jezelf, maar krijg je door an
deren."
De drie choreografen gaven hem carte
blanche. Zij wilden slechts een verhaal,
zodat zij het alle drie op hun eigen ma
nier konden verwerken, maar waarmee
ze de avond toch een rode draad kon
den geven.
Voor zowel Piet Rogie van Rogie
Company als Maurits van Geel van het
Internationaal Danstheater (IND) was
het even schrikken toen Japin zijn
Schrijver Arthur Japin op de dansvloer met de Danscombinatie. Foto: GPD
Griekse tragedie inleverde. Maurits van
Geel: „Het was een klassiek stuk. Heel
verrassend. Maar al lezend kwamen er
dingen en emoties uit waarmee we aan
het werk zijn gegaan. Samen met twee
dansers hebben we het bekeken. Kijken
welke dansstijlen uit de werelddans er
bij passen. Daarin stond voorop dat de
kracht van die vrouwen overeind moest
blijven. Daar moet het mee eindigen,
zo niet beginnen.'' Van Geel en zijn
dansers zijn uiteindelijk met vijf woor-
