'Bijlmerramp kan opnieuw gebeuren'
Zonnetje op de wang en flapschoenen aan
Joep Dorren is de nieuwe Pipo
De risico's voor omwonenden van
Schiphol zijn door de sterke groei
van het vliegverkeer sinds 1992
licht toegenomen, meent Michel Piers. „Dat
was trouwens ook voorzien. Tot de opening
van de vijfde baan moet er immers meer ver
keer op de bestaande banen worden afge
handeld." Pas als de vijfde baan begin vol
gend jaar opengaat, daalt het gevaar weer
omdat vaker over minder dichtbevolkt ge
bied kan worden gevlogen.
De vliegtuigen die nu Schiphol aandoen, zijn
gemiddeld veiliger dan de toestellen uit het
rampjaar 1992. „Er waren toen nog veel
vliegtuigen in gebruik van een oudere gene
ratie. Moderne toestellen zijn over het alge
meen veiliger. De verdubbeling van het aan
tal vluchten dat op Schiphol heeft plaatsge
vonden, betekent dus niet een verdubbeling
van de risico's."
Veel winst valt er op dit punt niet meer te
behalen omdat oudere 'lawaaibakken' Ne
derland al mijden vanwege de strenge ge-
luidseisen. „Op Schiphol is de vlootmoder-
nisering min of meer voltooid. De verbete
ring van de veiligheid gaat daarom niet zo
hard meer."
Het is volgens de NLR-deskundige haalbaar
dat de risico's in 2003 niet groter zullen zijn
dan in het ijkjaar 1990. Dat is het uitgangs
punt van de nieuwe Luchtvaartwet. Maar dit
stand still-principe betekent voor Schiphol
wel een plafond van zo'n 600.000 vliegbewe
gingen per jaar.
De kans op een groot vliegongeluk was vorig
jaar wereldwijd gemiddeld één op de 1,3
miljoen vluchten. Maar daarbij zijn minder
veilige landen en ook ongelukken op grote
afstand van vliegvelden meegerekend, zo
stelt Piers. De cijfers voor Schiphol pakken
gunstiger uit, namelijk één op de 6,4 miljoen
vluchten. Dat komt bij het huidige niveau
van ruim 400.000 jaarlijkse vluchten neer op
een statistische kans van één groot ongeluk
ZATERDAG
28 SEPTEMBER
2002
Op de dag voor Kerstmis '97 raakte een vliegtuig van Transavia van de baan bij een landing met te harde dwarswind. Daarbij vielen geen slachtoffers. Foto: United Photo's de Boer/Poppe de Boer
f
Een ramp zoals in 1992 met de El Al-
Boeing in de Bijlmer kan opnieuw
gebeuren. Michel Piers van het
Nationaal Lucht- en
Ruimtevaartlaboratorium (NLR)
windt er geen doekjes om. „Er wordt
van alles gedaan om de risico's zo
klein mogelijk te maken, maar
Schiphol heeft ook de ruimte
gekregen om te groeien." In feite is
de resterende kans op een nieuwe
Bijlmerramp door de politiek
geaccepteerd als een redelijk
compromis, zo stelt de internationaal
vooraanstaande veiligheidsexpert.
door Richard Mooyman
tuaties kunnen melden. Schiphol heeft een
Integraal Veiligheids Management Systeem
ingevoerd om de risico's en de kans op fou
ten te beperken. De Rijksluchtvaartdienst is
opgesplitst om strengere controles mogelijk
te maken en belangenverstrengeling te voor
komen.
„We lopen wereldwijd voorop met onze zor
gen over veiligheid", aldus Piers. Vanuit het
buitenland wordt steeds vaker een beroep
gedaan op de Nederlandse expertise over
veiligheid in de luchtvaart. „Nederland heeft
op dit gebied door de Bijlmerramp een func
tie als gidsland gekregen."
Wonen rond Schiphol is volgens NLR-deskun
dige Piers veilig. „Maar er bestaat een hele
kleine kans dat er iets misgaat. En dat is een
kans die niet genegeerd mag worden."
Foto: United Photo's de Boer/Marco de Swart
ligheidsexpert van het NLR geeft echter aan
dat de kans op een nieuwe Bijlmerramp al
leen goed in beeld kan worden gebracht
door de bevolkingsconcentraties onder de
vliegbanen in de berekeningen te betrekken,
zoals bij het groepsrisico gebeurt.
Als voorbeeld geeft hij graag de theoretische
aanleg van een startbaan in Central Park
middenin New York. Volgens het individueel
risicomodel vallen de gevaren daarvan wel
mee. De kans dat één persoon slachtoffer
wordt van een neerstortend vliegtuig is im
mers zeer gering. Pas door het groepsrisico
te gebruiken, wordt duidelijk dat het een on
zalig plan is om een startbaan in een gebied
met miljoenen inwoners te bouwen.
De vorige verkeersminister Netelenbos ver
zette zich hardnekkig tegen het groepsrisico
met als argument dat dit moeilijk vast te
stellen zou zijn. Maar volgens Piers kan het
groepsrisico al sinds 1992 eenvoudig worden
berekend. „Het is niet ingewikkeld, dat is
flauwekul. Het probleem ligt bij de vraag wat
je vervolgens met de berekende groepsrisi-
co's doet. Er bestaat immers nog altijd geen
norm voor het maximaal toelaatbaar groeps
risico rond luchthavens. Het is natuurlijk
niet verstandig om een risicomaat in te voe
ren waarvoor nog geen norm is afgespro
ken." Netelenbos werd uiteindelijk door het
parlement tot de toezegging gedwongen dat
het groepsrisico in 2005 alsnog zal worden
ingevoerd.
De politiek moet volgens Piers dan wel uit
maken welke risico's aanvaardbaar zijn. Het
zou onverstandig zijn om de normen voor
groepsrisico die reeds gelden voor omwo
nenden van chemische installaties onverkort
van toepassing te verklaren op de luchtvaart,
per zestien jaar. „Maar dat hoeft niet een
Bijlmerramp te zijn. Het kan ook gaan om
een vliegtuig dat van de baan afraakt."
De cijfers voor Schiphol zijn berekend op
basis van ongelukken op een groot aantal
vergelijkbare vliegvelden in de westerse we
reld. Als je alleen de gegevens van Schiphol
gebruikt, dan kom je slechter uit. Maar het
aantal ongelukken op Schiphol is te laag om
verantwoorde conclusies te kunnen trekken.
Toeval zou dan een te grote rol spelen."
Incidenten
Na de Bijlmerramp deden zich rond Schip
hol nog enkele andere spraakmakende inci
denten voor. In 1994 maakte een toestel van
KLM Cityhopper een mislukte doorstart,
waarbij drie doden vielen. Op de dag voor
Kerstmis '97 raakte een vliegtuig van Transa
via van de baan bij een landing met te harde
dwarswind. Daarbij vielen geen slachtoffers.
In 1998 vond er een bijna-botsing plaats tus
sen een vliegtuig van Delta Air Lines en een
toestel dat over de baan werd gesleept.
Vliegen is en blijft volgens Piers hoe dan ook
een veilige vorm van transport. De lucht
vaart steekt gunstig af ten opzichte van het
wegverkeer, waar per afgelegde kilometer
veel meer doden en gewonden vallen. Wo
nen rond Schiphol is volgens Piers eveneens
veilig. „Maar er bestaat een hele kleine kans
dat er iets misgaat. En dat is een kans die
niet genegeerd mag worden. Je kunt niet
doen of die risico's er niet zijn."
Het paarse kabinet liet alleen het veiligheids
risico voor één permanent rond de luchtha
ven verblijvend individu berekenen. De vei
zo meent hij. „Je moet ook de maatschappe
lijke relevantie van de betreffende activiteit
meewegen. Ik kan me voorstellen dat je voor
omwonenden van een willekeurig LPG-sta-
tion minder groepsrisico wilt accepteren dan
bij een luchthaven, die van veel grotere eco
nomische betekenis is. Het zou goed zijn als
daarover een open discussie zou plaatsvin
den, want dat is nog niet gebeurd."
Door de bouw van woningen en bedrijven in
de nabijheid van Schiphol zijn de risico's
volgens Piers de afgelopen jaren licht ge
groeid. De veiligheidspecialist wil nieuw
bouw rond Schiphol echter niet bij voorbaat
afwijzen. „Het is niet per definitie onver
standig of ontoelaatbaar om te bouwen. Je
zou kunnen verdedigen dat het economisch
belang van Schiphol toeneemt door de
bouw van kantoren, wat zou kunnen opwe
gen tegen een toename van het risico."
Piers denkt niet dat de dreiging van nieuwe
terroristische aanslagen de veüigheidsstatis-
tieken voor omwonenden van luchthavens
op z'n kop zal zetten. „Ik zou niets kunnen
zeggen over de kans op gebeurtenissen zoals
op 11 september. Wel kun je stellen dat men
bij dit soort aanslagen een bepaald doel voor
ogen heeft, zoals het WTC. Misschien moe
ten we dit soort dingen gaan meenemen in
de statistieken, maar ik denk dat de impact
betrekkelijk gering zal zijn."
Voorop
Terugblikkend stelt Piers dat er in Nederland
na de Bijlmerramp veel maatregelen zijn ge
nomen. Zo is er een loket ingevoerd waar
luchthavenwerkers en reizigers onveilige si
De kogel is door de kerk. Zes jaar lang leefde acteur
Joep Dorren in onzekerheid. Zou hij de nieuwe Pipo
de Clown worden? Na veel gewelles en genietes
kwam er half augustus witte rook: Endemol gaat de
door Wim Meuldijk geschreven speelfilm 'Pipo en de
P-p-parelridders' produceren. Budget: 3,5 miljoen
euro. In de hoofdrol: Joep Dorren.
door Jacques Hendriks
Het werd nog even heel
spannend. Sinds zijn eerste
Pipo-casting, zes jaar gele
den, had de in Breda geboren maar
al jaren in Friesland woonachtige ac
teur Joep Dorren (48) het gevoel dat
de rol hem op het lijf geschreven
was. Die van tv-kindervriend Pipo de
Clown, tussen 1958 en 1980 onster
felijk gemaakt door de elf jaar gele
den overleden Cor Witschge.
Het geduld van Dorren, die zich in
tussen bezig hield met onder meer
jeugdtheater, bedrijfstrainingen en
musical, werd danig op de proef ge
steld. Dan blies Wim Meuldijk, de
inmiddels 80-jarige geestelijk vader
van Pipo, het feest weer af om artis
tieke redenen, dan weer was er geen
geld of geen interesse.
Totdat dit jaar Endemol erin dook
en Peter Römer als producent aan
gesteld werd voor eerst een speelfilm
[Pipo en de P-p-parelridder) en, in
geval van succes, daaropvolgend een
tv-serie. Waarvoor de nog zeer actie
ve Meuldijk ook al een hele stapel
gloednieuwe avonturen op de plank
heeft klaar liggen.
Zeker twintig acteurs kwamen op de
screentest af, onder wie Johnny
Kraaykamp jr. In hem zag het Ende-
mol-productieteam een heel goede
kandidaat. Joep Dorren hoorde van
dit alles op zijn vakantie-adres. Dag
Joep Dorren als de nieuwe Pipo de Clown. „Ik wilde het zo graag,
omdat de rol bij me past." Foto: GPD/Roy Beusker
mijn leven, moet er door zijn hoofd
gespookt hebben.
„Toen ik hoorde dat Kraaykamp ook
kandidaat was, dacht ik dat het mij
niet meer ging lukken. Ze wilden lie
ver een bekende Nederlander voor
de rol. Achteraf begrijp ik dat best,
het is tenslotte een dure productie,
even een turbo-sapperdeflap laten
horen en stortte mijn wereld een
beetje in", lacht Dorren nu.
Bijspijkeren
Maar hij speelde zelf ook wel een
vakantie-adres een telefoontje dat de
casting de volgende dag was. Toen
heb ik gezegd dat ik pas een week la
ter kon komen. Het had al zes jaar
geduurd, waarom zou het nu opeens
zo'n haast moeten hebben? Gelukkig
is er uiteindelijk na mijn vakantie
toch een casting voor me georgani
seerd. Dat was heel moeilijk, er lag
natuurlijk een hoop druk op. Maar
het is gelukt."
Dorrens geduld werd dus beloond.
In die zes jaar had hij regelmatig an
dere klussen laten lopen omdat 'het
er dan eindelijk van leek te komen'.
En moest hij vervolgens aardig bij
spijkeren' om toch aan voldoende
inkomsten te komen. Nu is het dan
zo ver. Hij is écht de nieuwe Pipo.
Het zonnetje kan op zijn wang gete
kend worden, de rode haren en de
bolhoed op zijn hoofd gezet en de
flapschoenen gepoetst en wel aange
trokken.
„Ik wilde het zo graag, omdat de rol
bij me past. Dat heeft helemaal niets
te maken met beroemd willen wor
den of carrière maken. Al bij de eer
ste casting, de eerste keer dat ik in
de huid van Pipo kroop, voelde het
alsof het op mijn lijf geschreven was.
Ik proefde op dat moment iets van
die betovering en wilde meer.
We hebben vervolgens een pilot ge
maakt, Pipo en deBosbas, die als vi
deo op de markt gebracht is. Dat
was zó leuk om te doen, de sfeer was
zo grandioos, daar droom je als ac
teur van."
Joep Dorren leerde in die periode
Wim Meuldijk goed kennen. En Ru
dy Falkenhage, die ten tijde van Pipo
V/iLcchno ol Ho ctnttaronHo Toormror
Snuf ('Mooie p-p-parels, fijne p-p-
parels') speelde, een rol die hij ook
in de nieuwe film voor zijn rekening
zal nemen.
„Rudy zal nu een jaar of 65 zijn,
maar hij is topfit. Die man gaat nog
elke dag naar de sportschool. Hij en
Wim Meuldijk zitten vol anekdotes
over Cor Witschge. Dat vind ik alleen
maar mooi om te horen. Cor heeft
die rol groot gemaakt. Als je aan Pi
po denkt, denk je aan hem. Zijn ma
nier van lopen, zijn mimiek. Toeval
lig schijn ik zo geschapen te zijn dat
ik dat ook heb. Wim en Rudy zeggen
tenminste dat het net is of Cor daar
weer staat als ze mij zien. Dat doet
me wel wat. Ik zie Cor als een soort
leermeester, ook al is hij er niet
meer. Ik kan hem niets meer vragen,
helaas, dat zou mooi geweest zijn."
Mammaloe
Kinderen heeft Witschge niet nagela
ten, anders had Dorren natuurlijk
graag met hen over hun vader ge
sproken. „Maar stom toevallig",
glundert hij opeens, „echt heel toe
vallig ben ik een jaar geleden Petra
tegengekomen, de tv-dochter van Pi
po en Mammaloe." Dorren denkt
zichtbaar dankbaar terug aan die
toevallige ontmoeting: „Daardoor
kreeg ik het gevoel dat het voorbe
stemd was dat ik uiteindelijk toch de
rol zou krijgen." En hij begreep uit
Petra's verhaal wat Witschge en hij
in ieder geval gemeen hebben: affi
niteit met kinderen. .Alleen als je
dat hebt, kun je Pipo spelen. Ik heb
•xoif H.roo jonge kinderen en al sinds
1986 speel ik regelmatig in produc
ties van het Hofpleintheater in Rot
terdam, met en voor jongeren.
Rond 21 oktober gaan de opnames
voor de film van start. Eerst in Span
je, dan in Nederland. In mei 2003
moet Pipo en de P-p-parelridder in
première gaan in de vaderlandse
bioscopen. Joep Dorren kijkt halsrei
kend uit naar het script, dat Wim
Meuldijk en Peter Römer aan het af
ronden zijn.
„Ik heb natuurlijk al wel het een en
ander gehoord, maar dat mag ik niet
allemaal verklappen. Wat al wel be
kend is, is dat Rudy Falkenhage dus
Snuf speelt en dat Mariska van Kolck
Mammaloe wordt. Mariska is lekker
pittig, brutaal, dat is wel leuk voor
een Mammaloe anno 2002. Voor de
overige rollen, onder anderen Petra
en de Dikke Deur, zijn ze nog aan
het zoeken naar de juiste mensen.
Klukkluk, de indiaanse vriend van
Pipo, zit er in de film niet bij. Maar
misschien wordt die wel de tv-serie
ingeschreven.
De basis blijft in ieder geval hetzelf
de. Er wordt natuurlijk wel anders,
moderner gefilmd. Het zullen niet
zulke lange shots vanuit één came
rastandpunt worden als vroeger.
Maar het ritme wordt ook niet zo
opgevoerd dat de kinderen constant
vol adrenaline op het puntje van de
stoel zitten. Het mag best een rusti
ge, intieme film zijn in een tempo
waarbij het kind lekker met zijn
duimpje in de mond zit te kijken.
Met zijn ouders en grootouders er
naast op de bank. Want dat is na
tuurlijk het allermooiste, Pipo is van
alle generaties."
