voorwaarden
achter Bush
BUITENLAND
*Y
De Hoop Scheffer: VN moeten zich nu bewijzen Saildi's Oïlder
Sociaal-democraten in
Zweden weer grootste
Haider nu toch geen FPÖ-voorman Dader aanslag Karzai was vrijgelaten Talib
Linkse oppositie wint
verkiezing Macedonië
Schroder viert miraculeuze ommezwaai kiezers
Gespannen stembusgang in Kashmir
ii
sch protest
tot geweld
br
maandag l6 SEPTEMBER 2002
pA - Een demonstratie
ale Basken in Bilbao is
EERH uitgemond in een
61 ussen politie en natio-
i Enkele tientallen men-
»n gewond. Vier acti-
|C rden gearresteerd. De
jtie was gericht tegen
ET|i tigverklaring van de
asuna, de politieke
leETA. De betoging
)den door de regering
maar toegelaten
laskische overheid,
uiteindelijk op last
chter toch de politie
a een veldslag volgde.
len dood
iken boot
r de kust van Sicilië
isteren een drama
met immigranten
Italië wilden bin-
n. Zeker vijftien men-
onken toen het gam-
ten bootje zonk waar-
t Noord-Afrika waren
electee ken* Van de 150 °PVa"
jn er 92 gered. De Ita-
itwacht zoekt nog
listen. De Egyptische
|an het bootje is aan-
en wordt waar -
leschuldigd van
en hulp aan illegale
straat op
i Berlusconi
dan honderddui-
;en hebben zaterdag
lanse hoofdstad Ro-
«nomen aan een pro-
tegen premier Silvio
De demonstratie,
•rd door filmmaker
iretti, was behalve te-
gemene regeringsbe-
ericht tegen een wets-
raardoor verdachten
iar j.Fjfiptie aan vervolging
ntkomen. Tegenstan
den dat het voorstel
igediend om Berlus-
jlitieke medestanders
len van justitie te
p doretti heeft al meer
- aties tegen de rege-
|aniseerd. Hij wil de
linkse oppositie ver-
stede IS<
aanw a'
dukttes -I
Valk
Hienfcj.
BerHeei
buffel
rlijn
-Wijg
iburgi
iok de
/ekke
iroka j.
ia*
V vei
^erp
door onze correspondent
Ans Bouwmans
Washington - De geloofwaardigheid van de Verenigde
Naties staat op het spel als de Veiligheidsraad er niet in
slaagt de terugkeer van wapeninspecteurs in Irak af te
dwingen. In navolging van de Amerikaanse president
Bush heeft minister De Hoop Scheffer (buitenlandse za
ken) gisteren namens Nederland de algemene vergade
ring van de VN voorgehouden dat het de verantwoorde
lijkheid van de internationale gemeenschap is te zorgen
dat Irak zijn verplichting tot ontwapening nakomt.
Bush waarschuwde de VN donderdag dat Amerika zelf
in actie zal komen, als de Iraakse leider Saddam Hus
sein in gebreke blijft, en het niet mogelijk blijkt om ge
zamenlijk op te treden. De Hoop Scheffer is blij dat
Amerika - zoals de Europese Unie graag wilde - er voor
heeft gekozen eerst te proberen het conflict over de wa
peninspecties via de VN op te lossen.
Amerika onderhandelt nu met de andere leden van de
Veiligheidsraad over een resolutie. Wat de VS willen is
dat de eis van onvoorwaardelijke en onmiddellijke wa
peninspecties in de resolutie onmiddellijk vergezeld
gaat van de dreiging van militair geweld, zodat daarover
geen nieuwe uitspraak van de Veiligheidsraad nodig is.
Maar er circuleert bij de VN ook een scenario uit Franse
hoek met twee resoluties, de eerste met een deadline
voor Saddam Hussein. Als Irak blijft volharden in zijn
weigering de inspecteurs toe te laten, zou de Veilig
heidsraad opnieuw een resolutie moeten aannemen die
militair geweld sanctioneert.
Bush riep de VN dit weekend op ruggengraat te tonen.
Hij zei dat het nu genoeg is, en dat de volkerenorganisa
tie het niet over zijn kant kan laten gaan dat Saddam
haar keer op keer negeert en tart. In zijn wekelijkse ra
diotoespraak zei Bush dat hij steun had gekregen voor
zijn Irak-beleid van verschillende leiders, zoals de Britse
premier Blair, de Spaanse premier Aznar en president
Kwasniewski van Polen.
Ook de Amerikaanse minister Colin Powell van buiten
landse zaken - die vrijdag een gesprek had met EU-mi-
nisters, onder wie De Hoop Scheffer - zei gisteren blij te
zijn met de eerste reacties van vrienden uit Europa en
de rest van de wereld. Daartoe behoort ook Nederland,
dat zich de afgelopen weken nadrukkelijk achter Ameri
ka heeft geschaard.
In een onlangs met de Tweede Kamer gehouden debat
benadrukte De Hoop Scheffer een nieuwe resolutie van
de VN 'wenselijk', maar niet noodzakelijk te achten. Ne
derland wil zijn handen vrij houden om ook zonder een
nieuwe VN-resolutie, Amerika te kunnen steunen bij
militaire sancties.
De gedachte daarachter is dat één van de permanente
leden van de Veiligheidsraad (behalve de VS en Groot-
Brittannië zijn dat Frankrijk, Rusland en China) actie te
gen Irak kan blokkeren met een veto. Nederland wil
daarvan niet afhankelijk zijn en een eigen afweging kun
nen maken.
De Iraakse minister van buitenlandse zaken Tariq Aziz
zei dit weekend opnieuw te willen onderhandelen over
de terugkeer van de inspecteurs. Maar Washington wil
alleen 'onvoorwaardelijke' inspecties en zet druk op de
zaak. Het formuleren van de nieuwe resolutie met een
korte deadline voor Saddam Hussein moet 'binnen we
ken, niet maanden' rond zijn, aldus Colin Powell in een
vraaggesprek.
dubai-cairo/afp-anp - Saudi-
Arabië heeft verklaard mee te
werken aan een eventuele mili
taire actie van de Verenigde Sta
ten tegen Irak, op voorwaarde
dat de Verenigde Naties die ope
ratie steunen. Ook andere Arabi
sche landen voerden dit weekein
de de druk op Irak op om tege
moet te komen aan de eis om de
resoluties van de VN na te leven
en wapeninspecteurs toe te la
ten.
De Saudische minister van bui
tenlandse zaken Al-Faisal toon
de zich gisteren optimistisch
over de terugkeer van de VN-in-
specteurs naar Irak. Saudi-Ara-
bië heeft eerder verkaard tegen
een aanval op Irak te zijn, en ge
zegd dat de Amerikanen hun
operatie niet vanaf hun bases in
het land mogen uitvoeren. Nu
zouden ze op dat standpunt zijn
teruggekomen.
Al-Faisals Libische collega Ham-
moud, die voorzitter is van de
Arabische Liga, zei dat de Arabi
sche ministers van buitenlandse
zaken de Iraakse leider Saddam
Hussein zullen vragen de in
specteurs weer toe te laten. VN-
topman Annan had de Arabi
sche landen zaterdag opgeroe
pen een nieuw conflict te ver
mijden en de door de VS geëiste
inspecties in Irak toe te laten. De
chef van de inspecteurs, de
Zweed Blix, zei echter hun te
rugkeer 'erg onwaarschijnlijk' te
achten.
De Italiaanse premier Berlusco
ni zei te verwachten dat een
Amerikaanse aanval op Irak be
gin volgend jaar begint als Bag
dad de inspecteurs blijft weren.
Hij verwacht echter dat Saddam
zal inbinden. Berlusconi zei dit
zaterdag na een ontmoeting met
president Bush.
De Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Powell zei
dat de Veiligheidsraad binnen
enkele weken met een nieuwe
resolutie moet komen, waarin
een duidelijke tijdslimiet staat
waarbinnen Irak aan de eisen
moet voldoen. Powell zei verder
dat Bush de regeringsleiders van
andere landen enkele dagen de
tijd geeft om de plannen van
Bush te bestuderen.
Verscheidene Duitse kranten
meldden gisteren dat Irak een
gevechtsvliegtuig heeft ontwik
keld, waarmee het over een af
stand van 1.000 kilometer biolo
gische en chemische wapens
kan inzetten. Het zou gaan om
oude Russische MiG-23-ge-
vechtsvliegtuigen die zijn omge
bouwd tot onbemande vliegtui
gen. De kranten baseerden zich
op bronnen bij de Duitse inlich
tingendienst BND.
»es doden
spuitgasten
jijf Franse brandweer
zijn gisteren omgeko-
twee ontploffingen
rnd in Neuilly-sur-
n ten noorden van
^is het ernstigste on-
te geschiedenis van de
indweer. De ontplof
ten zich voor tijdens
H in een wooncom-
Jens de brandweer zijn
taakt door een gaslek.
Ichtoffers werden nog
rond naar een zieken-
pcht, maar overleden
I op schip
lil ingedamd
ritse brandweerlie-
en een brand aan
de vrachtvaarder
(op Het Kanaal onder
istien brandweer-
/erden met een heli-
irgevlogen naar het
irijf kilometer uit de
ust. Het vuur bedreig-
el van de lading die
ïderij als 'gevaarlijk'
eld. Ontvlambare verf
maken deel uit van
containers. Het schip
ntwerpen op weg
:sië. Volgens de Brit-
in zich geen persoon
tukken voorgedaan.
«en dood
en rattengif
^Tattengif is er mogelijk
ik van dat tientallen
afgelopen weekeinde
ebben gevonden in
ngshan. Dat meldden
aatsmedia vandaag,
hderzoeken hebben
Bn dat er rattengif in
iel zat dat de slachtof-
örgezet", meldt The
lily. Het gif is mogelijk
k aan het eten toege-
I dus de krant. De eerste
[spraken van 41 sterf-
Dat aantal werd later
ht van de autoriteiten
den bijgesteld. Twee-
nensen zouden zijn
van wie 'er een aantal
|i evacuatie
tsporen trein
hanjiveera - Onder zware bewaking van Indiase militairen brengen gespannen inwo
ners van de roerige deelstaat Kashmir hun stem uit op de eerste dag van verkiezingen
voor een regionaal parlement. In verschillende steden bleven winkels en bedrijven geslo
ten. Hiermee werd gehoor gegeven aan een stakingsoproep van moslimpartijen die te
gen verkiezingen zijn. Zij vinden dat de stembusgang geen vervanging mag zijn voor de
resoluties van de Verenigde Naties uit 1949, die oproepen tot een referendum over de
toekomst van Kashmir. India hoopt op een hoge opkomst, waarin het een rechtvaardi
ging ziet voor zijn overheersing van de overwegend door moslims bewoonde en door Pa
kistan geclaimde deelstaat. Het Indiase leger meldde vandaag dat het zestien rebellen
aan de grens met Pakistan heeft gedood. Vermeende separatisten namen vanmorgen
ook twee stemlokalen onder vuur met granaten en mitrailleurs. Daarbij kwam een agent
om. Ook beschoten Indiase en Pakistaanse militairen elkaar met automatische geweren
bij de demarcatielijn in Kashmir. In de aanloop naar de verkiezingen zijn meer dan 440
mensen gedood. Duizenden agenten en militairen moeten de veiligheid garanderen van
de bijna anderhalf miljoen kiezers die vandaag hun stem mogen uitbrengen. In totaal 5,6
miljoen stemgerechtigden kunnen hun stem uitbrengen bij deze verkiezingen, die in vier
fasen tot 8 oktober duren. De uitslag wordt 12 oktober verwacht.
Foto: Reuters/Fayaz Kabli
STOCKHOLM/RTR-DPA - De SOCi-
aal-Democratische partij van
premier Göran Persson heeft de
parlementsverkiezingen van gis
teren in Zweden gewonnen. De
partij boekte een onverwachte
winst van 3,5 procent ten op
zichte van vier jaar geleden. Met
39,9 procent is ze verreweg de
grootste partij.
Persson noemde het resultaat
fantastisch. „Volgende week
kunnen onze Duitse kameraden
volgen", aldus de premier. De
linkse partijen die de sociaal-de
mocraten de afgelopen vier jaar
in het zadel hielden, konden
niet delen in het succes. De
voormalige communisten kre
gen 8,3 procent, tegen 12 pro
cent vier jaar eerder. De groe
nen deden het met een winst
van 0,1 procent beter.
Door de uitslag kunnen de soci
aal-democraten weer proberen
een centrum-linkse regering te
vormen. Zij hebben Zweden de
afgelopen zestig jaar vrijwel on
afgebroken geregeerd. Daarvoor
hebben ze wel de hernieuwde
steun van de linkse partijen no
dig. Persson hoopte mogelijk
dat hij ook zonder de Groenen
een meerderheid zou halen.
Bo Lundgren, De leider van de
Gematigde Partij, de grootste
partij in het centrum-rechtse
oppositieblok, heeft zijn verlies
toegegeven. Het centrum-recht
se blok kwam uit op 43,7 pro
cent van de stemmen. Onder
Lundgrens leiding verloren de
Gematigden bijna 8 procent en
kwam uit op 15,1 procent. De
Liberale partij deed het wel goed
en werd bijna drie keer zo groot.
Zij steeg van 4,7 naar 13,3 pro
cent.
wenen/dpa-afp - De extreem
rechtse Oostenrijkse politicus
Jörg Haider heeft zaterdag ver
rassend meegedeeld dat hij toch
niet opnieuw voorzitter van zijn
FPÖ wil worden. Drie dagen ge
leden had het bestuur van de
partij hem aangewezen als kan
didaat voor het voorzitterschap.
Volgens Haider liggen menings
verschillen over het toekomstige
partijprogramma aan de basis
van zijn beslissing. Hij acht
zichzelf niet in staat zijn ideeën
aan de partij op te leggen. Hai
der zou Susanne Riess-Passer,
zijn rivale die onlangs ontslag
nam als partijleider en vice-kan-
selier, opvolgen.
De partij verkeert in een crisis
sinds sterke man Haider zich te
gen Riess-Passer keerde, door
vast te houden aan de belasting
hervorming die zij wilde uitstel
len om hulp aan de slachtoffers
van de wateroverlast te financie
ren. Uiteindelijk namen Riess-
Passer en twee andere FPÖ-mi-
nisters ontslag, waardoor de co
alitie met de ÖVP uiteenviel.
Daardoor zijn vervroegde ver
kiezingen nodig geworden.
De omstreden partij van Haider
zakt intussen steeds verder weg
in de peilingen. Volgens een re
cent onderzoek zou de FPÖ nog
maar 14 procent van de stem
men wegkapen. In oktober 1999
haalde de partij nog 27 procent.
kandahar/ap - De man die eer
der deze maand probeerde de
Afghaanse president Hamid
Karzai te vermoorden, was een
Taliban-strijder die eind mei
vrijkwam uit de gevangenis. Dat
heeft de Afghaanse politie zater
dag bekendgemaakt.
De man, de 22-jarige Abdul
Rahman, opende op 5 septem
ber in Kandahar het vuur op de
auto van Karzai. De president
bleef ongedeerd, maar de gou
verneur van Kandahar, die ook
in de auto zat, raakte gewond.
Rahman, die sinds een paar we
ken deel uitmaakte van de lijf
wacht van de gouverneur, werd
door Amerikaanse militairen
doodgeschoten.
Volgens de politie was Rahman
als Talib betrokken bij de verde
diging van de noordelijke stad
Mazar-i-Sharif, die in november
in handen viel van het verzet.
Hij werd gevangen genomen
door soldaten van generaal Dos
tum.
In mei liet die 512 gevangenen
vrij uit de overvolle gevangenis
van Shibergan. Een van hen was
Rahman. Hij was een neef van
Mullah Qayam, een voormalige
Taliban-commandant die ge
vangen zit op de Amerikaanse
marinebasis Guantanamo op
Cuba.
Afghaanse veiligheidstroepen in
Kabul hebben gisteren waar
schijnlijk een terreuraanslag met
een tankwagen met benzine
voorkomen. Dat meldde de Af
ghaanse tv. In Oost-Kabul wer
den bij de controle van de tank
wagen in het voertuig explosie
ven aangetroffen, waarmee de
auto had moeten worden opge
blazen. De inzittenden zijn aan
gehouden.
De afgelopen tijd zijn de veilig
heidsmaatregelen in Kabul ver
scherpt, nadat op 5 september
bij een aanslag op een markt 30
mensen omkwamen en er meer
dan 150 gewonden vielen.
door onze correspondent
Cees van Zweeden
skopje - Een coalitie van opposi
tiepartijen heeft zondag de ver
kiezingen in Macedonië gewon
nen. De coalitie, geleid door een
oud-communist, kreeg waar
schijnlijk voldoende zetels om te
kunnen regeren zonder steun
van voormalig rebellenleider Ali
Ahmeti. Diens DUI was niette
min de grote winnaar onder et
nische Albanezen.
Hoewel de officiële uitslag pas
in de loop van vandaag wordt
verwacht, is nu al duidelijk dat
de coalitie van ex-communist
Branko Crvenkovski waarschijn
lijk 67 van de 120 zetels kreeg in
het parlement. Ahmeti's partij
van ex-rebellen haalde 13 zetels,
twee keer zo veel als de tweede
grootste Albanese partij, de DPA
van Arben Xhaferi die tot nu toe
in de regering zat.
Premier Ljubco Georgievski er
kende vannacht dat hij verloren
had. Zijn partij, de honderd jaar
oude VMRO, was blijven steken
op 34 zetels. Georgievski presi
deerde over de regering die vo
rig jaar de strijd aanbond met de
rebellen van Ahmeti. In die mi
ni-oorlog vielen ruim honderd
doden, terwijl 170.000 mensen
ui* hun huizen werden verdre-
De regering van Georgievski
werd algemeen als corrupt be
schouwd. Daarnaast lijkt de na
tionalistische opstelling van Ge
orgievski hem stemmen te heb
ben gekost. Crvenkovski is ge
matigder. Om zijn regering aan
vaardbaar te maken voor Alba
nezen, die ruim een kwart van
de bevolking vormen, zal de
nieuwe premier waarschijnlijk
een van de kleinere Albanese
partijen in zijn coalitie opne
men.
De angst bij buitenlandse waar
nemers was dat een nipte over
winning van Crvenkovski hem
tot een coalitie met Ahmeti had
kunnen dwingen. Ahmeti wordt
door veel etnische Macedoniërs
gezien als een terrorist, hoewel
hij voor Albanezen een held is.
Volgens westerse waarnemers
was de stembusgang relatief
vredig. In een dorp bij Tetovo
sloegen etnische Macedoniërs
een functionaris van het stem
bureau tegen de grond en gin
gen ze aan de haal met de stem
bussen. Elders braken kleine
vechtpartijen uit. Maar gezien
het geweld in de weken daar
voor viel dat mee. Bij dat geweld
verloren negen mensen het le
ven, onder wie drie politieagen
ten.
door onze correspondent
Wierd Duk
Berlijn - „Nog een week hard werken",
roept Gerhard Schroder (SPD), „en dan
hebben het gered." Triomfantelijk maakt
de Duitse bondskanselier het V-teken.
Twintigduizend mensen juichen Schroder
deze zondagnamiddag toe aan de voet
van de Brandenburger Tor in Berlijn.
Rockgroepen spelen voor de kanselier en
zijn rechterhand, Groenen-voorman
Joschka Fischer. 'Go On!' is het thema
van deze eerste gezamenlijke verkie
zingsbijeenkomst met lijsttrekkers van
twee verschillende partijen, precies een
week voor de Bondsdagverkiezingen. Het
initiatief nam veteraan-rockster Wolf
gang Niedecken, zanger van BAP, de
band die na de redevoeringen optreedt.
Niedecken wil jongeren meer bij politiek
betrekken.
Schroder en Fischer zijn grofkorrelig
schor door alle toespraken die ze de laat
ste weken gehouden. Op de daken van
de omringende regeringsgebouwen en
hotels staan scherpschutters opgesteld.
De bewaking is scherp. Maar dat drukt
de stemming op het podium en op de
Pariser Platz allerminst. De mensen rijn
vrolijk en optimistisch. 'Dranbleiben
Gerd' staat op talloze blauwe spandoe
ken.
Schroder zei het al. Zijn rood-groene re
gering lijkt het, tegen alle verwachtingen
in, toch te gaan halen. Wekenlang zat de
oppositie op rozen. De stijgende werk-
Een van zelfvertrouwen blakende Gerhard Schroder kust zijn vrouw Doris tijdens de
bijeenkomst in Berlijn. Foto: Reuters/Tobias Schwarz
loosheid was het thema waarop de rege
ring dreigde te worden afgerekend. In de
media werd druk gespeculeerd over een
nieuwe coalitie van christen-democraten
en liberalen onder leiding van de Beier
Edmund Stoiber (CDU/CSU).
Maar dankzij een briljante tactische ma
noeuvre gaat Schröders SPD ineens weer
op kop. De kanselier wakkerde de afgelo
pen dagen bewust de angst aan voor mi
litair ingrijpen in Irak. Keer op keer her
haalde hij: „Onder mijn leiding worden
er geen Duitse soldaten naar Irak ge
stuurd." De truc werkte. Hoewel de VS
Berlijn helemaal niet om militaire steun
hebben gevraagd - en dat waarschijnlijk
ook niet zullen doen omdat de Bundes-
wehr niet is uitgerust voor operaties in
woestijngebied haakten de kiezers
dankbaar in op SchrMers anti-oorlogs
mantra.
Niet eerder in de geschiedenis van de
Bondsrepubliek wijzigden de kiezers zo
plotseling, zo radicaal en zo kort voor de
verkiezingen hun voorkeur. De SPD staat
nu op 39 procent van de stemmen, de
CDU/CSU op 37 procent. Zelfs leidende
christen-democraten zeggen een neder
laag op 22 september niet langer uit te
sluiten.
Ook nu weer keert Schroder zich tegen
de plannen van president Bush. „Wij wil
len een nieuwe vrede in het Midden-
Oosten, geen nieuwe oorlog." De opposi
tie is woedend over zoveel 'opportunis
me'. Niet alleen liegt Schroder het volk
schaamteloos voor, meent Stoibetook
riskeert hij de goede betrekkingeïmet
Washington door militaire steun bij
voorbaat uit te sluiten.
Als laatste redmiddel tovert Stoiber nu de
buitenlanderskwestie uit de hoed. Het
immigratievraagstuk is één van de grote
taboes in de Duitse politiek „Als ze ver
liezen, de christen-democraten, dan
schrikken ze er zelfs niet voor terug om
rechts-populistische borTeltafelpraat in
de strijd te werpen waarschuwt Fischer
met luide stem. „Dat, beste vrienden,
mogen wij niet laten gebeuren."
Schroder zegt te willen voorkomen dat in
Duitsland, 'net als in ons omringende
landen, rechts-populistische, intolerante
krachten aan de macht komen, die vijan
dig staan tegenover buitenlanders'.
Duitsland moet zondag een signaal afge
ven, maant Schroder. „Wij moeten deze
Europese ontwikkeling stoppen en laten
zien dat sociale samenhang in de praktijk
werkelijkheid kan worden."
I - De autoriteiten in
kaanse staat Tennes-
|n gisteren tiendui-
iensen geëvacueerd
I goederentrein was
U Uit een van de ge-
'agons lekte zwavel-
"I waardoor een grote
(ntstond. Het zwalvel-
Jort toe aan het Ame-
fcger. Een bestrijdings-
|het leger neutraliseer-
inde stof met ander
^producten. Volgens
piten raakte niemand
0 het ongeluk.
