Politieke rel
dreigt rond
MobilCom
ECONOMIE
KPN mogelijk lachende derde in Duitsland
Bali: goden, stranden en nu ook software
Nieuw schooljaar: tijd voor kleedgeld
Portugal
lhoudt
Hverkoop
'Groen sparen kost overheid minder dan het oplevert'
Hightech-bedrijf floreert op vreedzaam hindoe-eiland
De polder op de schop
ligef broekzak
gee X mobieltje
rdam - Jeansfabrikant Le-
uss speelt komende win-
lllb%p de vrees van sommige
vo° kers van mobiele tele-
a?h dat hun telefoon straling
j I? dt die gevaarlijk is voor
ljjk? ondheid. In januari komt
J met een nieuw type Doc-
^afjoeken op de markt met
Hfsti iveiligde zak voor mobiel
en ti e zak is voorzien van een
5 le anti-stralingslaag. Ove-
is in wetenschappelijke
jrote verdeeldheid over
ag of de straling van mo-
5( elefoons bedreigend is
mei e gezondheid,
hille
Smaakt lijst
•s sancties VS
IS i - De Europese Unie
coïteren een lijst gepubli-
aa van Amerikaanse goede-
mogelijk getroffen wor-
Q oor importheffingen. De
ig sancties opleggen ter
2 van 4 miljard dollar,
de VS volgens de wereld
sorganisatie WTO de
jdel schaden door een
constructie voor Ameri-
bedrijven. De EU stelt
op 12 november defini-
t. Op de lijst staat een
aan producten, van
uwproducten tot onder-
roor kerncentrales.
diende omzet
81ilhandel VS
igton - De omzet van de
andel in de Verenigde
is opnieuw toegenomen,
n bekendgemaakte rij
ten een stijging over de
augustus van 0,8 pro-
et is de derde achtereen-
de maand dat de omzet
aillisten groeit, een situ-
zich in de VS niet meer
jorgedaan sinds februari
e groei wordt vooral ge-
door autoverkopen.
zaterdag 14 september 2002
leidst
den haag/gpd - KPN wordt mo
gelijk de lachende derde op de
Duitse markt voor mobiele, tele
fonie. Telecom-analisten hou
den er rekening mee dat KPN's
Duitse mobiele dochter E-Plus
garen zal spinnen bij het vrijwel
onvermijdelijke faillissement
van concurrent MobilCom. Dat
is het gevolg van het besluit van
het in problemen verkerende
France Telecom om de steun
aan MobilCom te staken.
„We volgen de ontwikkelingen
met grote belangstelling", aldus
een woordvoerder van KPN.
„Scheepbouwer (de KPN-top-
man, red.) heeft altijd gezegd
dat er op de Duitse markt geen
ruimte is voor zes mobiele bel
bedrijven. We waren nummer
drie van de zes; nu worden we
waarschijnlijk nummer drie van
de vier. Dat scheelt toch wel
wat."
Volgens de KPN-zegsman zal E-
Plus er alles aan doen om zoveel
mogelijk MobilComklanten bin
nen te halen. „We zullen niet
rustig achterover leunen."
Zonder de steun van France Te
lecom is MobilCom, dat een
schuld van ruim 6 miljard euro
heeft, niet in staat te overleven.
Daarmee zou in korte tijd op
nieuw een mobiele operator -
en dus een concurrent van E-
Plus - verdwijnen. Enkele weken
geleden gooiden het Spaanse
Telefonica en het Finse Sonera
al de handdoek in de ring. Ze
maakten bekend niet meer te
willen investeren in hun geza
menlijke Duitse dochter Quam.
Op de Duitse markt, veruit de
grootste markt voor mobiele te
lefonie van Europa, waren tot
voor kort zes bedrijven actief.
Naast de giganten T-Mobile
(Deutsche Telekom) en Vodafo-
ne, waren dat E-Plus, Quam,
Mobilcom en mm02. E-Plus
was met een marktaandeel van
ongeveer 13 procent 'de groot
ste van de kleintjes'.
KPN heeft het afgelopen jaar
miljarden euro's moeten af
schrijven op de aankoop van E-
Plus en op de voor dat bedrijf
gekochte umts-licentie. De
Duitse ambities werden bijna de
ondergang van KPN. Maar nu
de spoeling op de Duitse markt
dunner wordt, is de kans dat de
investeringen in E-Plus op ter
mijn wat op gaan leveren een
stuk groter.
Volgens Bert Siebrand, telecom-
anaüst van SNS-Securities, ligt
het voor de hand dat vooral E-
Plus gaat profiteren van het
wegvallen van MobilCom. Mo
bilCom was namelijk een virtual
operator, een mobiel belbedrijf
zonder eigen netwerk. Een groot
deel van de bijna 5 miljoen Mo-
bilcom-klanten belde in feite al
via het E-Plus netwerk.
Siebrand acht het heel wel mo
gelijk dat het marktaandeel van
E-Plus van ongeveer 13 procent
nu naar ruim 15 procent kan
stijgen. „En omdat er minder
concurrentie is, zullen de prij
zen zich wellicht ook beter ont
wikkelen voor de bedrijven".
Dat is volgens de analist gunstig
voor de lange-termijnperspec-
tieven van E-Plus. „Daar staat
echter ook een vraagteken te
genover. Als MobilCom failliet
gaat, is het de vraag of het alle
schulden aan E-Plus kan vol
doen."
n/ap - Belangstelling
.et kopen van een fort?
Elitaire schietbaan en een
ppft i? Een windmolen of een
ide school?
igese regering houdt
ip. Na jaren van te hoge
suitgaven is de staats-
puinhoop, en moet de
van onroerend goed
bieden. Het ministerie
iciën zette een adver
ser pagina's in het
ad Semanario Economi
eën lijst van ongebruikt
ind goed en grond,
jber volgt de eerste van
lenbare veilingen. Een
i de Azoren, verlaten
jposten aan de grens met
afgelegen boswachters-
I het staat allemaal te
jrheidstekort is vorig jaar
Jen tot 4,1 procent, ter-
Mrocent de limiet is voor
I die deelnemen aan de
17De Portugese regering
1 Vèloofd het tekort dit jaar
Dg te brengen tot 2,8 pro-
van de veiling
jeschat op 198,5 miljoen
ben|aar dat is niet voldoen-
regering heeft ook de
t m2rhoogd van 17 naar 19
sbe] en sommige voorzie-
nzel voor rijksambtenaren,
en mobiele telefoon en
flitcard, afgeschaft,
de regering het kabel-
jvoor vaste telefonie ver-
0gdi maar daarmee wil ze
tot de economie wat is
Dan wordt een
Irijs betaald. Nu zou het
ongeveer 500 miljoen
ard zijn.
door onze correspondent
Theo Haerkens
pacung - Het paradijselijke hin
doe-eiland Bali bleef een toon
beeld van rust tijdens de woelige
jaren die Indonesië doormaakt in
de overgang van dictatuur naar
democratie. Daaraan dankt het
BaliCamp, een softwarebedrijf
dat zich richt op Australië en de
VS en Europa.
Tempels, rijstvelden, hotels en
restaurants. Religieuze optoch
ten van mensen in traditionele
kleding en minimaal bedekte
toeristen. Wie verwacht in zo'n
omgeving een softwarehuis?
Toch is het er, hoog in de ber
gen. BaliCamp heet het bedrijf
dat in 1998 werd opgericht, toen
de economische crisis in Indo
nesië op het hoogtepunt was en
computerprogrammeurs haastig
uitweken naar Singapore, Malei
sië en de VS.
„Wij wilden die uittocht stop
pen", aldus Gunawan Tengga-
rahardja, directeur en mede-op
richter van BaliCamp. Met wat
vrienden bracht hij geld bijeen
voor een bedrijf waai- program
meurs in alle rust en vooral vei
lig hun werk konden doen, en
dat zich zou richten op buiten
landse afnemers.
Jakarta leek na de woelige mei
dagen van 1998 geen geschikte
vestigingsplaats meer. Het berg
gebied ten zuiden van de Indo
nesische hoofdstad, de Puncak,
was geen alternatief omdat het
vanaf de luchthaven te ver zou
zijn voor buitenlandse klanten
over misschien in de toekomst
nog steeds onveilige wegen.
Lembang bij Bandung viel af
omdat de hoofdstad van West-
Java geen internationale lucht
haven heeft.
„Bali heeft die wel, maar grond
aan de kust en in de hoofdstad
Denpasar was onbetaalbaar. Zo
kwamen we in Pacung terecht",
schetst Gunawan. Pacung is een
onooglijk bergdorpje aan de
weg die het zuiden van het ei
land verbindt met het noorden.
BaliCamp ligt bovenaan een
steile vallei met terrassen vol
groenten die in het lager gelegen
Gunawan Tenggarahardja, directeur en mede-oprichter van BaliCamp. Met vrienden bracht hij het geld bijeen voor het bedrijf waar program
meurs in alle rust en vooral veilig hun werk konden doen. Foto: GPD/Theo Haerkens
deel van het eiland niet willen
groeien. Het is er koel en het
uitzicht is adembenemend. In
het westen piekt de berg Ba-
tukau, omringd door wolken.
Op twee hectare van een var-
kensboer verrees een complex
met zo veel niveaus dat het re-
lief van de berg voelbaar blijft.
Overal zijn trappen. Vanaf de
straat is het onzichtbaar. „We
wilden niet het hele dorp domi
neren", verklaart Gunawan.
Problemen waren er genoeg, al
was het maar het ontbreken van
glasvezelverbindingen voor snel
dataverkeer. „We hebben nu
een permanente straalverbin
ding met de satelliet." De capa
citeit is beperkt, dus voor het
verzenden van grote program
ma's naar klanten worden ande
re activiteiten een paar uur stil
gelegd.
Klanten uit Australië, de VS,
Duitsland en Engeland komen
graag langs voor overleg. „Door
de week werken en in het week
einde duiken", roept Tenggara
hardja wervend. „Zo concurre
ren we met Indiq, dat vanwege
de lage lonen deze markt domi
neert. En we zijn flexibel! We
werken desnoods tot midder
nacht door, ook in het weekein
de."
Als eerste Indonesische bedrijf
richt BaliCamp zich volledig op
de produktie van software op
maat voor buitenlandse banken,
verzekeraars, creditcard-bedrij
ven, de aandelenhandel, ver
koop via internet en zelfs het
onderwijs.
Een programmeur verdient tien
tot twintigduizend euro per jaar,
wat een prima salaris is in Indo
nesië. Het bedrijf biedt werk- en
woonruimte, maar wilde zich
niet isoleren van het dorp. Ten
ggarahardja vindt het belangrijk
de dorpelingen te laten meede
len in het succes. Tientallen van
hen werken in de ondersteu
nende afdelingen. Anderen pro
fiteren van het gratis internet.
De dorpsschool kreeg enkele
computers en zelfs het plaatse
lijke gamelanorkest kon op Bali
Camp rekenen.
Het bedrijf groeit twee keer zo
snel als voorzien. Er werken nu
120 programmeurs. Tenggara
hardja prijst de toegenomen po
litieke stabiliteit, en wil elders in
Indonesië nieuwe vestigingen
opzetten. Programmeurs zijn er
genoeg, al zijn ze wat theore
tisch opgeleid. „Hun Engels is
goed genoeg, alleen moeten ze
leren wat minder beleefd te zijn.
Ze denken in het begin dat bui
tenlanders altijd gelijk hebben
en durven dan ook niet te vra
gen of ze wat langzamer willen
praten."
den haag/anp - Het kost de overheid 30 miljoen euro
belastinggeld om met de zogeheten groenregeling 51
miljoen aan milieuwinst te halen. Daarom moet het be
lastingvoordeel op groen sparen en beleggen blijven,
vinden de gezamenlijke groenbanken en -fondsen.
Uit een in opdracht van de banken opgesteld rapport
van onderzoeksbureau KPMG blijkt dat elke euro die de
overheid in de groenregeling steekt 40 euro voor groen
projecten uit de particuliere sector oplevert. Zonder de
regeling is 51 miljoen euro nodig om dezelfde milieuw
inst te halen die nu met 30 miljoen belastingvoordeel
tot stand komt.
Het kabinet wil een deel van dit belastingvoordeel op
heffen, in het kader van de bezuinigingen. Hierdoor
zouden veel groenprojecten die uit deze fondsen gefi
nancierd worden in de gevarenzone kunnen komen.
Nederland telt ruim 140.000 groene spaarders en beleg
gers, met een ingelegd vermogen van 2,8 miljard euro.
Dit geld wordt onder andere geïnvesteerd in projecten
voor duurzame energie en biologische landbouw.
Naast het geldelijke voordeel voor spaarders en leners,
zorgt de fiscale stimulans voor technologische vernieu
wing en economische dynamiek. Het dierenwelzijn en
de biodiversiteit zijn er eveneens bij gebaat. Verder
draagt het bij tot de bewustwording bij de burger, stel
len de onderzoekers.
Voor biologische boeren bijvoorbeeld is de regeling een
belangrijke stimulans. Zonder de voordelige leningen
loopt de groei van deze sector aanmerkelijk terug, ver
wacht voorzitter Bor van de vakgroep biologische land
bouw van de land- en tuinbouworganisatie LTO.
Het kan zelfs zo zijn dat boeren die nu een lening tegen
aantrekkelijke, groene voorwaarden hebben afgesloten,
moeten stoppen als de banken de afschaffing van het
voordeel gaan doorberekenen. Dat is extra wrang, vindt
Bor, omdat juist deze week een grote landelijke cam
pagne is gestart om biologische producten aan de man
te brengen. Het ministerie van landbouw heeft hier 4,5
miljoen euro in gestoken.
eideP=
et nepbont, laarzen tot
of stoere jeans? Heel
ope '"eren zÜn z'c'1 a' weer
jer(j leraden op wat er aan-
;iast(moet worden om straks
olgens de laatste dress
S (School te kunnen ver-
loe L Het nieuwe schooljaar
>ed moment om afspra-
iaken over kleedgeld.
en geven met zijn allen
ind maar liefst 14 mil-
3n Jd aan kleding uit, zo
(het Nationaal Scholie-
erehoek 2001-2002 van
td, dat vorige week ver-
1 ris. Over smaak valt te
daar kunnen de meeste
ierelhet tieners over mee-
aar over kleedgeld kun
ageifijke afspraken maken.
sc(d geven kan als een
9jaar of dertien is. Zeg
- 5ftaf het moment dat het
[voortgezet onderwijs
meer zelf gaat betalen. Kleed
geld geven heeft een aantal
voordelen. Ten eerste beslist
zoon- of dochterlief voortaan
zelf wat er aangeschaft wordt.
Dat is in het begin misschien
even slikken ('moet dat nou zo'n
truitje boven je navel?'), maar
op den duur wel zo praktisch.
Voor een scholier is bijna niets
zo belangrijk als uiterlijk, dus
het kleedgeld zal zeker zorgvul
dig uitgegeven worden.
Daarnaast is kleedgeld geven
een heel goede manier om jon
geren met grotere bedragen te
leren omgaan. Je moet immers
een hele maand of langer met
een bepaald bedrag doen. Bo
vendien moet er vooruit worden
gekeken, want in de winter moet
er hoogst waarschijnlijk een du
re jas of laarzen gekocht wor
den. Met kleedgeld leer je je
wensen op je budget af te stem
men, keuzes maken en geld op
zij leggen voor grote aankopen.
Dat dit bepaald geen overbodige
vaardigheden zijn, blijkt wel uit
jongeren tussen de
18 en 25 jaar ernstige
geldproblemen heeft,
structureel te veel
geld uitgeeft en met
forse betalingsachter
standen kampt.
Kleedgeld is dus niet
alleen leuk en prak
tisch, maar kan zeker
een bijdrage leveren
aan de financiële op
voeding.
Eén op de drie leer
lingen in het voortge
zet onderwijs krijgt
kleedgeld, gemiddeld
bijna 50 euro per
maand. Jongens krij
gen minder vaak geld
om zelf kleding te ko
pen, maar éls ze het krijgen, krij
gen ze vreemd genoeg door
gaans wel een paar euro per
maand méér dan meisjes. Ou
dere scholieren krijgen vaker
kleedgeld dan jongere scholie
ren.
Hoeveel wordt er eigenlijk aan
derde van de
scholieren be
steedt zo'n 50 euro
per maand aan
kleding. Het lijkt er
dus op dat de jon
geren die kleed
geld van hun ou
ders krijgen, exact
dat bedrag aan
kleding uitgeven.
Een enkele scho
lier krijgt overigens
geen kleedgeld,
maar geeft toch ie
dere maand zo'n
50 euro aan kle
ding uit. Met de 14
miljoen euro die
de scholieren sa
men maandelijks
in kledingzaken uitgeven, dra
gen ze een aardig steentje bij
aan de economie. Jongeren
doen qua kledinguitgaven bo
vendien niet of nauwelijks on
der voor volwassenen, aldus het
Hoofdbedrijfschap Detailhan
del.
EIGEN
BE URS
Brenda van Dam
Kleedgeld heeft alleen maar zin
als het om een vast bedrag gaat.
Volgens het Nibud is ten minste
40 euro per maand nodig om de
garderobe op peil te houden.
Wie nooit eens in de uitverkoop
slaagt, heeft een hoger bedrag
nodig. Daarnaast moet het
kleedgeld op een vast tijdstip ge
geven worden. Eens per maand
bijvoorbeeld, of als het kind wat
ouder is, eens per kwartaal. Veel
ouders maken, bijvoorbeeld als
de kinderbijslag binnen is in één
keer een groot bedrag over.
Verder moeten er goede afspra
ken gemaakt worden over wat er
met het geld gedaan moet wor
den. Hoeft er alleen bovenkle
ding betaald te worden of ook
een winterjas en schoenen?
Daar moet het kleedgeldbedrag
uiteraard op afgestemd worden.
Het is niet handig om een kind
van twaalf meteen de verant
woording voor de hele gardero
be te geven.
Dan is het beter om in het klein
te beginnen en het kleedgeldbe-
kind ouder wordt en meer zelf
kan bepalen. Oudere scholieren
krijgen een hoger kleedgeldbe
drag. Het Nibud gaat uit van 60
euro voor een zeventienjarige.
Dat hebben ze niet alleen nodig
omdat ze misschien meer wen
sen hebben, maar ook omdat ze
zelf meer aanschaffen.
Onderzoek uit de modebranche
laat zien dat tieners steeds vaker
voor merkartikelen kiezen. Daar
wil nog wel eens een prijskaartje
aan zitten dat het kleedgeldbe
drag flink te boven gaat. Voor
echte modefreaks moet dat geen
probleem rijn. Bijna tweederde
van de scholieren heeft namelijk
een bijbaantje waarmee goed
wordt verdiend. Wie meer aan
kleding wil uitgeven dan ouders
daarvoor willen uittrekken, zal
dat uit eigen zak moeten beta
len.
Ouders en scholieren kunnen
voor meer informatie over
kleedgeld terecht op: www-
.jeugd-en-geld.nl
berlijn/dpa-rtr-afp - De aftocht
van France Telecom uit het Duit
se MobilCom dreigt uit te draaien
op een politieke rel tussen de
Franse en de Duitse regering.
Bondskanselier Gerhard Schroder
kondigde gisteren aan dat zijn re
gering MobilCom juridische steun
zal verlenen in de strijd tegen het
Franse concern, dat voor bijna 56
procent in handen is van de over
heid.
MobilCom liet eerder al weten
juridische actie te overwegen.
Volgens de onderneming, die nu
ten onder dreigt te gaan door
een schuldenlast van ruim 6
miljard euro, mag France Tele
com krachtens eerdere afspra
ken niet besluiten tot het stop
zetten van de financiering, zoals
nu gepland is.
MobilCom, opgericht in 1991,
zal waarschijnlijk surseance
aanvragen. Daardoor staan
meer dan 5000 banen op het
spel, iets wat bondskanselier
Schroder niet kan gebruiken. Hij
zit midden in een harde verkie
zingsstrijd met rivaal Edmund
Stoiber, en een van de centrale
thema's is het werkgelegen
heidsbeleid van de afgelopen ja
ren.
De Duitse regering gaf gisteren
ook aan wegen te zoeken om
MobilCom financiële steun te
verlenen. Minister Wemer Mül-
ler van economische zaken is al
ingeschakeld.
De deelstaat Sleeswijk-Holstein,
waar MobilCom officieel is ge
vestigd, liet bij monde van deel
staatpremier Heide Simonis we
ten er alles aan te doen om ar
beidsplaatsen te behouden. De
premier beloofde de onderne
ming tegemoet te komen met
belastingverlichting, maar niet
de schulden van 6 miljard euro
te kunnen overnemen.
De Franse minister van econo-;
mische zaken, Francis Mer, zei
dat de problemen mede rijm
ontstaan door het ontbreken
van een Europees beleid op het
gebied van mobiele telefonie.
„Europa heeft niet de moed ge
had intelligente oplossingen aan
te dragen, zodat elk land op ei-:
gen houtje te werk is gegaan.
Gerhard Schmid, voormalig be
stuursvoorzitter van Mobilcom.
vindt dat France Telecom de
slechtst mogelijke beslissing
heeft genomen. Het concern is
weggelopen voor rijn verant-;
woordelijkheid en heeft zich al
leen door eigenbelang laten lei
den, aldus Schmid. „Het moet;
nu aan de rechter zijn om een
besluit te nemen over het in
mijn ogen schandalige en illega
le gedrag van France Telecom.
Schmid heeft nog 50 procent
van de aandelen van MobilCom
in bezit. Hij heeft al lange tijd
ruzie met France Telecom. Die
ruzie heeft de huidige malaise
uitgelokt. Schmid wilde fors in
vesteren in nieuwe telefoon
diensten, maar het Franse con
cern voelde er gezien rijn schulp
den niets voor om diep in de
buidel te tasten.
In juni werd Schmid gedwongen
rijn functie neer te leggen. Later
leed hij nog een nederlaag tegen
France Telecom. Hij wilde via de
financiële autoriteiten in Duits
land afdwingen dat het concern
een bod op rijn aandelen in
MobilCom zou uitbrengen,
maar hij werd in het ongelijk ge
steld.
ECONOMIE WIJZER
De derde dinsdag is op komst.
Dan komt het kabinet met rijn
concrete plannen voor het ko
mend jaar, met cijfers en al. Dan
is het uit met de proefballon
nen. We zullen er eindelijk ach
ter komen wat dit kabinet con
creet denkt te doen.
De grote vraag die ik heb' is of
met dit kabinet de manier van
doen in dit land staat te veran
deren. Natuurlijk gaat het ook
om de cijfers. Natuurlijk doet
het ertoe dat dit kabinet zich ge
roepen voelt om de bezuini
gingswoede van
Paars door te zetten.
U zult dat nog gaan
merken. Maar daar
gaat het misschien
niet om. De vraag is
eerder of met dit ka
binet de manier
waarop wij zaken
doen gaat verande
ren.
In de bijbel van de
LPF, De Puinhopen
van Acht Jaar Paars,
trekt Pim Fortuyn
van leer tegen de re
genten van Neder
land. Hij riet hoe de
bestuurders van dit land de za
ken met elkaar regelen. Wij heb
ben een regentencultuur, zo
schrijft hij, 'een cultuur van eli
te-overleg, van plooien en glad
strijken en bovenal van gedo
gen'.
Zó'n cultuur heeft weinig met
democratie te maken, vond For
tuyn. En dat vonden veel Neder
landers met hem, blijkens de
massale steun voor de LPF. Dus
zou je verwachten dat met de
LPF in het kabinet het polder
model op de schop gaat. Je zou
zeggen dat de heren geen bood
schap hebben aan het eindeloze
overleg dat de polder kenmerkt.
Je zou zeggen dat de poten on
der de SER vandaan gezaagd
worden.
Want waarom zou je zo'n ad
viesraad nu nodig hebben? Het
vertraagt de besluitvorming toch
alleen maar? En je bent be
nieuwd naar wat het kabinet
gaat ondernemen om ons, de
burgers, het gevoel te geven
meer te zeggen te hebben en
meer invloed te kunnen uitoefe
nen op de dienstverlening van
de overheid. Je wilt wel eens
zien hoe het onze democratie
weer nieuw leven in blaast.
Tot nu is weinig van een concre
te kentering te merken. De
marktwerking die dit kabinet wil
in de zorgverzekering en het on
derwijs was ook een onderdeel
van de Paarse agenda. Ik heb
niets gelezen over de afschaffing
van de SER, en het najaarsover
leg met de sociale partners heeft
traditiegetrouw weer plaats ge
vonden.
Moet het dan blijven bij een ge
kozen burgemeester? Blijkt dat
het kabinet de VS in hun oor-
ÉH
Arjo Klamer
hoogleraar economie
Erasmus Universiteit
al is een gezonde meerderheid
van het Nederlands volk tegen,
dan vraag je je af of er wel iets
veranderd is. Ook deze bestuur
ders doen maar.
De reden dat het niet zo makke
lijk gaat is natuurlijk het CDA.
Als één partij verantwoordelijk is
voor onze overlegcultuur dan is
dat wel het CDA. Het is een
christelijke gedachte om in
overleg te opereren, om het te
hebben over sociale partners en
om steeds weer de consensus te
zoeken. Volgens de christelijke
leer is een samenle
ving een lichaam
met leden die in
harmonie met el
kaar dienen te wer
ken.
Vooral de katholie
ken hamerden na
de Tweede Wereld
oorlog op samen
werkingsverbanden.
Dat is een totaal an
der beeld van de li
beralen en de LP-
F'ers die eerder
denken in termen
van vrije individuen
die in onderlinge
concurrentie het beste uit het
leven halen. Met de WD'ers
kunnen de LPF'ers wel door één
deur, maar het is moeilijk voor
te stellen dat Balkenende en rijn
partijgenoten die christelijke ge
dachte zo maar laten varen. Hoe
moet dat samen, vraag je je af.
Het zijn zulke verschillende we
relden die in dit kabinet verte
genwoordigd rijn.
Daarom verwacht ik geen al te
grote veranderingen in het pol
dermodel. Heinsbroek en Bom-
hoff mogen dan wel van alles en
nog wat roepen met het boek
van Pim Fortuyn in de hand,
Balkenende en de andere CDA
ministers zullen niet meegaan.
Is dat jammer? Gedeeltelijk.
Overleg op zich hoeft niet kwa
lijk te rijn. Het overleg tussen de
sociale partners zorg^oor sta
biliteit en via het oveftg kun
nen van allerlei partijen hun
stem laten horen. Maar het is
wel goed dat de gelederen zo nu
en dan door elkaar geschud
worden om nieuwe partijen een
kans te geven. En er zal toch iets
moeten gebeuren om meer
mensen het gevoel te geven dat
ze inspraak hebben en dat ze
gehoord worden.
Wat te zeggen van hoorcommis-
sies waarin parlementariërs ons
burgers vragen onze ideeën over
een netelig onderwerp zoals
marktwerking in de zorg te ver
woorden? En misschien zouden
we het eens moeten hebben
over het in ere herstellen van
coöperaties in het onderwijs en
de zorg. Burgers nemen dan
weer het initiatief. Dat wilde
Fortuyn. en je zou zeggen dat de
CDA dat ook graag riet. Soeve
reiniteit in eigen kring. Welnu
