KUNST CULTUUR
Rel op festival
van Venetië
Kunstroute door dorpshart en bungalowtent
3Dit werk misstaat absoluut niet op een veiling voor abstracte kum
Eerste prijs Nederig
Architectuur BiënnE
Restaurant voltooit vernieuwing Rijksmuseum voor Volkenkunde
Bernlef publiceert
voortaan ionder J.
Toneelschrijfprijs
Peter de Graef
VOC-exposities
zijn succesvol
Uitmarkt in
Sassenheim
Anti-katholieke Ierse film wint
doP
Mariavespers Pietersk|
indrukwekkender dan
Yong-in Yu klapper orgelconcoi
maandag 9 SEPTEMBER
ED
Amsterdam - De schrijver be
kend als J. Bemlef (pseudoniem
voor Hendrik Jan Marsman)
publiceert voortaan zijn werk
onder de naam Bernlef, zonder
voorletter J. Volgens de 65-jari-
ge auteur zorgde de J alleen
maar voor verwarring. De on
langs verschenen verhalenbun
del 'Verbroken zwijgen' is al op
de markt verschenen onder de
naam Bemlef. Ook bij eerder
uitgebracht werk zal, bij her
drukken, de letter J verdwijnen.
Foto: GPD/Phil Nijhuis
Amsterdam - De Vlaamse au
teur/acteur Peter de Graef is
onderscheiden met de Neder
landse Taalunie Toneelschrijf
prijs voor zijn tekst 'NIKS'. Hij
ontving de prijs zaterdagavond
tijdens Het Theaterfestival in
het Vlaams Cultuurhuis De
Brakke Grond, in Amsterdam.
Aan de onderscheiding is een
bedrag van 10.000 euro verbon
den. Ruim tachtig inzendingen
dongen mee.
Amsterdam - De nationale jubi
leumexpositie 'De kleurrijke
wereld van de VOC' heeft sinds
de opening op 16 maart 200.000
bezoekers getrokken. De expo
sitie is te zien in het Nederlands
Scheepvaartmuseum in Am
sterdam (gericht op India en
China) en het Maritiem Muse
um Rotterdam (Japan, Indone
sië en Ceylon). Nooit eerder
trok een expositie in deze mu
sea zoveel bezoekers.
sassenheim - In cultureel cen
trum 't Onderdak in Sassen
heim wordt zaterdag 14 sep
tember een Uitmarkt gehou
den. Tussen 11.00 en 16.00 uur
bemannen plaatselijke vereni
gingen een kraampje en zijn er
diverse optredens. Op het podi
um komen onder meer harmo
nie Crescendo, jeugdtoneel
Basta, Theater Van Santen en
Jacqueline Kerkhof. De toegang
is gratis.
door Theo de With
hazerswoude - De veiling van
door verstandelijk gehandicap
ten gemaakte kunstwerken in
Hazerswoude heeft gisteren
1300 euro opgebracht. De orga
niserende Juniorkamer Alphen
aan den Rijn is daar dik tevre
den mee. „Het streven was de
vervoerskosten van het dagje uit
met de gehandicapten vorige
week naar Beekbergen eruit te
halen en dat is gelukt", zegt Ivar
Jaspers van de Juniorkamer.
Op initiatief van de Alphense Ju
niorkamer kwamen vorig week
einde uit het hele land vierdui
zend mensen met een verstan
delijke of lichamelijke beperking
naar Park Spelderholt. Zelf na
men de leden de bewoners van
de gezinsvervangende tehuizen
Dukdalf en Uitkijk in Alphen op
sleeptouw. De gehandicapten
maakten als tegenprestatie veer-
Veiling kunst
verstandelijk
gehandicapten
tig kunstwerken voor de veiling.
„Op een veiling voor abstracte
kunst zou dit werk absoluut niet
misstaan", roept veilingmeester
Pieter-Gerrit Binkhorst van het
Leidse veilinghuis Onder de
Boompjes meteen bij de eerste
kavel. De maker van het schilde
rij van een beest dat in het water
wordt weerspiegeld, zit glunde
rend op de eerste rij. Op 100 eu
ro kan Binkhorst afhameren. Hij
doet dat dermate hardhandig
dat Magdalene Vonk, die haar
antiek- en kunsthoeve aan de
Rijndijk belangeloos ter beschik
king heeft gesteld, ervan schrikt
Bijna een antiek kastje aan dig
gelen. Ze haast zich om een
steen te halen voor het hamer-
geweld van de veilingmeester.
Het topstuk van de veiling wordt
als vierde geveild. Het gaat om
een oud raam dat met drie teke
ningen is beplakt. Het brengt
160 euro op. Er gaan echter ook
stukken voor heel wat minder
de deur uit. De Alphense cul
tuurwethouder Hub van
Wersch, die de veiling officieel
mocht openen, wordt bijvoor
beeld met een bod van 16 euro
eigenaar van een schrijfblok met
een kunstig bewerkte kaft.
Veilingmeester Binkhorst houdt
ondertussen in de gaten of geen
van de bezoekers zijn snor
drukt. „Er zijn mensen die nog
niet geboden hebben, me
vrouw", zegt hij heel dwingend
tegen een van de gasten. „Er
gaat hier niemand zonder
kunstwerk de deur uit." Met na
me de leden van de Juniorkamer
zelf laten zich niet onbetuigd.
De voorzitster koopt zoveel dat
itze
Binkhorst opmerkt: „tyartij
u kunt wel een galenfeilij
nen." 0S-
Zij koopt ook het schildjcen
in blauw, geel en roo^ekc
veilingmeester deze kand.
kondigt, kruipt de 'ki%sb]
bijna onder haar stoelfe te
die is van mij." Ze dijenc
niet te kijken. Als het w ramt
euro wordt afgehamen psp
pas rond. „Heb jij 'm psp
Goed zo! Ben ik blij on^a.
et tl
door Pieter van Lierop
venetië - Het 59ste Filmfestival
van Venetië is geëindigd met een
enorm schandaal. Onmiddellijk
na de bekendmaking dat de door
de Schot Peter Mullan geregis
seerde film 'The Magdalena Sis
ters' de Gouden Leeuw had ge
wonnen, werd van deze uitver
kiezing schande gesproken door
Valerio Riva, die deel uitmaakt
van het dagelijks bestuur van de
organiserende Biennale di Vene-
zia.
'The Magdalena Sisters' be
schrijft op schrijnende wijze de
tragische levens van meisjes en
vrouwen die in
het verleden als
wezen of door
ongewenste
zwangerschap,
desnoods als ge
volg van ver
krachting, aan de
genade werden
overgeleverd van
de zusters van de
Orde van de Hei
lige Magdalena.
Die genade betekende voor hen
de hel op aarde. De film vormt
een felle aanklacht tegen de
vrouwvijandige opstelling van
de Rooms-Katholieke Kerk in
Ierland.
Volgens de furieuze administra
teur Valerio Riva is Mullans film
een regelrechte provocatie door
de festivaljury. Hij had het over
'ongepaste propaganda, verge
lijkbaar met die van Leni Riefen-
stahl en erger dan alles wat er
sinds de dood van Hitier op de
wereld is losgelaten'.
Het is een uitspraak die vreselijk
hard moet zijn aangekomen bij
Moritz de Hadeln, de Duits-
Zwitserse interimdirecteur van
de Mostra, die eerder 22 jaar di
recteur van het Filmfestival van
Berlijn is geweest en dit jaar ver
antwoordelijk was voor de pro
grammering van de Mostra
Mocht De Hadeln gedroomd
hebben nog voor een jaartje in
Venetië te kunnen bijtekenen,
dan weet hij nu beter.
De door de Chinese actrice
Gong-Li gepresideerde jury be
kroonde verder Julianne Moore
met een Coppo Volpi voor haar
rol in 'Far From Heaven' van
Todd Haynes. De Coppi Volpi
voor de beste acteur kwam te
recht bij de Italiaan Steffano Ac-
corsi voor zijn spel in 'Un Via-
ggio Chiamato Amore' van Mi-
chele Placido. De Russiche film
'Dom Durakov" (Het Gekken
huis) ontving de Speciale Jury-
Prijs en als beste individuele
prestatie werd
het camera
werk onder
scheiden dat
Ed Lachmann
te zien had ge
geven in de
films 'Far
From Heaven'
en het contro
versiële 'Ken
Park'.
Als beste regis
seur werd de Koreaan Lee
Chang-dong onderscheiden
voor zijn film 'Oasis', die tevens
tot beste competitiefilm werd
uitgeroepen door de internatio
nale persjury. Deze jury riep
'Roger Dodger' (van Dylan Kidd)
uit tot beste film buiten compe
titie en gaf bovendien nog een
speciale extra onderscheiding
weg om de episode te bekronen
die de Brit Ken Loach had bijge
dragen van de film 'H'09'01'.
De film van Loach stelt de dra
matische gebeurtenissen van
een jaar geleden in New York te
genover de door Amerika ge
steunde coup tegen Salvador Al-
lende op 11 september 1973 in
Chili. En dat is een prijs die door
de Amerikanen zal worden op
gevat als een regelrechte provo
catie.
venetië - Nederland heeft de
eerste prijs gewonnen op de
achtste Internationale Architec
tuur Biënnale in Venetië. Het
Nederlandse paviljoen kreeg de
prestigieuze landenprijs voor de
tentoonstelling 'Fresh Facts,
Jonge Nederlandse Architectuur
- nominaties le NAi-prijs'.
De expositie is georganiseerd
door het Nederlands Architec
tuurinstituut (NAi) in opdracht
van het ministerie van onder
wijs, cultuur en wetenschappen.
Ze bestaat uit vijf projecten die
zijn genomineerd voor de kort
geleden in het leven geroepen
architectuurprijs voor het beste
gebouw, ontworpen door een
jonge Nederlandse architect. De
prijs wordt in decemla
reikt.
Aan 'Fresh Facts'
squ
0S-
rij
achl
rha
nde
knie Stuhlmacher
(Rotterdam), NLArcL™
sterdam), René van Zuf°°
re), VMX Architects
dam) en Architect
MVRDV mee.
De jury zwichtte voor
werp voor de tentoq
dat is gemaakt door
van de Nederlandse ajj
Herman Hertzberger. 1
ontwerp van het pavilj
hij de architectuur v*
Rietveld als voorbeeld
die lijn door naar de j.
derlandse architectuur;
werp sloot goed aanj..
het thema van de Biëni
Film aanklacht
tegen RK
Kerk in
Ierland
bumi
En dat is allemaal sted
lijker te horen in ddr^
De Schotse filmregisseur Peter Mullan (links) ontvangt uit handen van juryvoorzitter Gong-Li de Gouden
Leeuw voor zijn bekritiseerde film 'The Magdalena Sisters'. Hij draagt daarbij een origineel Schots kos
tuum. Foto: AP/Francesco Proietti
leiden - Met exotische muziek, uitheemse hapjes
en muntthee is gistermiddag het restaurant Midi
Mondial geopend in het Rijksmuseum voor Vol
kenkunde. Volgens museumdirecteur Steven En
gelsman is de vernieuwing van het vorig jaar gere
noveerde museum daarmee nu definitief voltooid.
„Voor de dingen die wij niet zelf kunnen, zoeken
wij de juiste partner", zegt Engelsman. „Voor de
renovatie hebben we de juiste ontwerpers en in
richters gezocht. Toen hadden we het mooiste
museum van Nederland, maar nog niet het lek
kerste. Ik wilde geen museumcafé waar koffie met
een saucijzenbroodje of een colaatje met een
mars verkrijgbaar zouden zijn. Dat past niet bij de
uitstraling van dit museum."
Zijn keuze viel op de ondernemers Karin van Iter-
son en Brahim Lazaar, die in het centrum van Lei-
deh een lunchcafé onder dezelfde naam bestie-
req. Ze wonnen er eerder dit jaar de publieksprijs
voor startende ondernemers in Leiden mee. En
gelsman: „Dat was voor ons aanleiding er eens
een broodje te gaan eten. Er ging een wereld voor
ons open. Er wordt een wereld aan lekkernijen ge
serveerd en dat past uitstekend bij dit museum."
Midi Mondial is aan de achterzijde van het muse
um aan de Steenstraat gevestigd en is ook voor
niet-museumbezoekers toegankelijk. Omdat het
restaurant vastzit aan de openingstijden van het
museum kan er niet worden gedineerd. Daarom
heeft Midi Mondial zich gespecialiseerd in brood
jes, soepen en sappen. Daarnaast wil het restau
rant inspelen op de tentoonstellingen die in het
Rijksmuseum voor Volkenkunde te zien zijn en
kunnen er dus tezijnertijd Afrikaanse, Indonesi
sche of Zuid-Amerikaanse gerechten opduiken op
de kaart.
Steven Engelsman noemt het een unieke samen
werking: „Het oudste volkenkundig museum ter
wereld gaat in zee met een van de jongste en le
vendigste bedrijven van de stad."
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Monteverdi's Mariavespers
door Tragicomedia en Concerto Palatino
o.l.v. Stephen Stubbs, m.m.v. Leo van
Doeselaar, orgel. Gehoord: 8/9,
Pieterskerk, Leiden.
Het lijkt te gaan lukken: een vol
le Pieterskerk voor een jaarlijks
terugkerend muzikaal hoogte
punt. Zoals de Matthaus Pas
sion al jaren een traditie is in
Leiden, zo hebben Monteverdi's
Mariavespers in het eerste lus
trum ook al heel wat belangstel
lenden op de been gekregen. En
de vele bezoekers zijn gisteren
bepaald niet met lege handen
en een leeg hart naar huis ge
stuurd, veeleer rijk en voldaan.
De Mariavespers weerklonken
indrukwekkender, schoner dan
ooit. Hoe vaker je naar deze
Monteverdi luistert, hoe meer je
gaat merken dat het hem hele
maal niet in de eerste plaats te
doen is om Maria. Veel belang
rijker is de context waarin Maria
heeft geleefd. Vijf oud-testa-
mentische psalmen, algemene
proclamaties richting Vader,
Zoon, Heilige Geest, delen uit
het Hooglied voeren uiteindelijk
pas vlak voor de pauze Maria
ten tonele, als zoete troost voor
de ongelukkigen, als middelares
tussen mensen en God. De laat
ste psalm (147) legt wellicht een
link naar Maria's lofzang
(Magnificat), echter zonder bral
lerige negatieve teksten. Ook in
de voorlaatste hymne 'Ave maris
Stella' draait het veel meer om
het 'betreden van het wisse pad,
dat naar haar Zoon en Vader
verwijst'.
&v\
uitvoering van Tr;
met de koperblazers
certo Palatino onder
van Stephen Stubbs.j^j
musici zijn steeds mr -
ken bij dit Magni
Steeds verfijnder is de'1®^
touch in muziek en
met het laatste ondei
ginnen; zelden hel
Magnificat zo indrul
sober horen zingen,
nadrukkelijk in zijn pnfür
even geaccentueerd or a
monotone zang die d< j-®®
dere stemmen heenbo^
Schitterend zetten de
psalm 147 als een blij^nc
overeind in het esfl'
lem', waarop Leo van
de 'Intavolatio a 6
Scheidemann inzet,
transparant in alle
met een messcherpe,
stratie. Via een telev£°T-
zijn de razendsnelle v
van manuaal duidelijkisch,"
Voorbeeldig zuiver,
als het teerste porsek
Suzy le Blanc en Bar. jn
den vanuit eenzelfde 17.
duet 'Pulchra es, anheut
(op die ene kleine ont ||jj
in de vijfde maat van
ding). Het dubbelkoBatm
lichtvoetig in het i;°0.:
psalm 112, even verei
bbs dirigeert. Geweldig;
weerklinkt het eerslo pi
steeds op een repeteif1'3"
smekend, aandringen
ad adiuvandum' (He%m
mij te hulp!). Strijkers,fchic
zangers 'zingen' allenf3™
ideaal wat betreft tekjgqC
ziek: spiritueel, bevlojpépc
devol.
'Stl
door Theo de With
zoeterwoude - Overal zie je ze
lopen in Zoeterwoude. Hetzij
met een goed gevulde rieten
mand op weg naar de grote
dorpspicknick. Hetzij met zo'n
gele folder in de hand om de
uitgestippelde kunstroute te vol
gen. Een twintigtal kunstenaars
wilde ook een steentje bijdragen
aan de viering van het 725-jarig
bestaan van het dorp. Daarom
was de afgelopen twee weekein
den op achttien adressen in
Zoeterwoude kunst te bekijken.
In galeries, in ateliers, maar ook
in woonkamers en een tent.
Die tent is neergezet door The-
olieke Smit. Het is een opvallen
de verschijning in de grasstrook
langs de Rijndijk. „Ja, ik heb al
fietsers in de berm zien belan
den, omdat ze hun hoofd wel
drie keer omdraaiden", zegt de
in Zoeterwoude-Rijndijk woon
achtige kunstenares. Voor de
bungalowtent staan beschilder
de tafels en stoelen. „Ik geef
schilderles in De Eendenkooi",
verklaart ze. „Ik noem het de
club van 6 tot 106. Ik laat kinde
ren samen met ouderen werken.
Zij hebben op les de voorwer
pen beschilderd. Op deze ma
nier kon ik ze in de kunstroute
betrekken."
Smit kwam op dit idee, omdat
in Zoeterwoude-Dorp veelvuldig
bij de boer wordt gekampeerd.
„Ik verplaats het kamperen nu
naar de Rijndijk. Dit is maar een
kleine gemeenschap, maar wij
horen net zo goed bij Zoeter
woude." Haar 'installatie' kan
niet de waardering van al haar
dorpsgenoten wegdragen. Bij de
gemeente kwam het verzoek
binnen of die tent niet kon wor
den verwijderd.
In de tent draait een bandje met
'Rijndijkse verhalen'. „Ik laat
daarop mensen vertellen over
hun dorp. Ouderen van 60 en 80
jaar, maar ook jongeren van 5 of
15. Iedereen vertelt zijn eigen
verhaal. De ouderen hebben het
over vroeger toen hier nog koei
en liepen en de Rijndijk een
landweg was. Ik luister daar
graag naar. Het is toch niet meer
voor te stellen. Met zo'n door
gaande route en de oprukkende
industrie. De jongeren vertellen
over het nu. En dan wordt het
verschil pas echt duidelijk."
Bezoekers lopen in en uit Niet
alleen in de tent, maar ook in
haar woning. „Ik ben mijn pri
vacy even kwijt, maar dat is het
mij absoluut waard. Ik heb al
meer dan tweehonderd bezoe
kers geturfd."
In Zoeterwoude-Dorp is de rou
te goed te voet af te leggen, want
dertien van te bezoeken adres
sen zijn in dit dorp te vinden. In
het hart van de dorpskern staat
de deur van het huis van Agnes
van der Krogt bijvoorbeeld wa
genwijd open. In de gang staat
een file. Het blijkt om mensen te
gaan die allemaal van haar toilet
gebruik willen maken. Toch is er
ook veel belangstelling voor
haar kunst. Van der Krogt leidt
gewillig rond.
Ook de bovenverdieping heeft
de kunstenares opengesteld. In
de ene kamer is werk te zien van
haar dochter Femke van Gent,
die illustraties maakt voor kin
derboeken en natuurorganisa
ties. In de andere doet Van der
Krogt verslag van het project 'De
Zon Centraal'. Dat maakte twee
jaar geleden deel uit van de
beeldenroute 'Land van Wijk en
Wouden'. De kunstenares
bouwde in de polder bij Wei
poort een hutje van leem, mest
en stro. Mensen konden erin
overnachten en verslag doen
van de zonsondergang en -op-
komst door middel van foto's,
tekeningen, gedichten of andere
teksten. Het was een ongekend
succes. Binnen mum van tijd
was het hutje volgeboekt.
Agnes van der Krogt krijgt nau
welijks tijd erover te vertellen.
Ze wordt aangeklamd door be
zoekers die vragen of ze ergens
in de buurt een kop koffie en
een broodje kunnen krijgen.
„Ga maar op mijn terras zitten",
is het antwoord. „Ik kom zo kof
fie brengen, maar ik weet niet of
ik nog brood heb."
In de dorpskerk van Zoeterwoude konden bezoekers van de kunst
route zelf een handje meehelpen met het creëren van een nieuw
kunstwerk. Foto: Eric Taal
muziek recensie
Lidy van der Spek
Slotconcert Orgelconcours Leiden.
Gehoord: 7/9, Hartebrugkerk en
Hooglandse Kerk, Leiden.
Stichting Orgelstad Leiden
sloot zaterdagavond het negen
de Orgelconcours af met een
slotmanifestatie in de Harte-
brug- en de Hooglandse kerk.
Hoewel, manifestatie is wel een
heel zwaar woord voor het klei
ne concert van de drie win
naars in de diverse categorieën.
Er waren te weinig belangstel
lenden om er een echt feestje
van te maken.
Yong-in Yu zorgde voor het
spectaculairste aandeel. Ze was
de ultieme winnares in de cate
gorie twintigste-eeuwse mu
ziek. In de categorie Renaissan
ce/Barok/Rococo kreeg Bart
Rodyns een voor deze keer ge
creëerde tweede prijs. Het ni
veau was dusdanig dat de jury
geen eerste prijs kon uitreiken.
Voor de Romantiek werd na
ampele overwegingen Bert den
Hertog de winnaar.
De jury bestond uit componist-
/organist/docent Jan Welmers,
de docent/componist Stanislas
Deriemaeker en Theo Jellema,
eveneens docent en organist.
Een moeilijke klus om open,
eerlijk en onbevooroordeeld te
komen tot drie winnaars. De
moeilijkheidsgraad van het
concours is dan ook niet mis
selijk. Dat Yong-in Yu de klap
per van het jaar is, bleek zon
neklaar tijdens dit avondcon
cert. Sterk, persoonlijk, met een
reuze inzet versloeg ze alle
deelnemers vaktechnisch en
muzikaal.
In 'Lux' van PJ. Wagemans los
sen de vaag schrijnende ak
koorden maar nauwelijks op.
De vervreemdende harmonie-
en in het manuaal 'hangen' te
gen sombere lijnen in het pe
daal. Een tintelende fontein
spat hoog op in een spannende
sfeervolle natuurschildering.
Dan trekken de registranten
een enorme roedel registers
open en Yong-in gaat begees
terd tekeer dat horen en zien je
nog net niet vergaat. Alsof hon
derden paarden briesend op
hol slaan. De gevoileerde 'stilte'
keert weer terug in langzaam
verschuivende kleurvelden.
Ook de Four Minipieces' van
Wim de Ruyter sprankelen. De
kleine stukjes zitten vol verras
sende natuurgeluiden, grappi
ge losse flodders, vogelgezang,
onderwater gedruis. Toch zit er
in de schijnbare warboel rich
ting, spanning, sfeer.
Bert den Hertog laat horen dat
hij buiten de Romantiek ook
goed presteert. Jean]
'Pièces furtives'
van zoetsappig of
Den Hertog speelt
drammerig motief ii
schetterende akkooi
steeds herhaald
even anders, net
lager; donkerfluwelen
wandelen onopvallei
wordt subtiel aan de
gewrikt met harmoi
maar niet willen opl<
Het minst verrassej
den is van de (1
winnaar Bart R<
Sebastian, maar ooi
fat's Toccata met kit,
sche motieven, versie/1™®
plechtige opeenhopin
akkoorden overtuigen:
de volle honderd prol
De Swart-Hagerbeeroj
Hooglandse heeft het
spannender gehoord;ST
een uitdaging voor
volgend jaar nog
gaan- jrme
De winnaars ontvange
gekleurde tekening
Bruens waarop de
speelde orgels van dót 23
pen week pronken. Aft-exf
mers krijgen een <N00r
Volgend jaar zal Stid
gelstad Leiden zijn t\v
trum vieren. Laten v
met wat meer getdMn
deelnemers.
|e. Hi
1M.
