'Morele dimensie nodig in politiek'
BINNENLAND
'Ook
met
fietsers rijden
oogkleppen'
ft
fejging aantal
ugsgebruikers
tite verbetering
zondheid Claus
aduct kan door
and instorten
ihoten gelost bij
illen Den Helder
iderzoek moord
zestien jaar
ax-supporters
Iden langzaam
trieaanrander
ipgepakt in trein
Verzorgingshuis
ider de maat'
COMMENTAAR
Moraal
'Slachtoffers moeten ook
hun zegje kunnen doen'
Initiatief van LPF en D66
Premier Balkenende wil terug naar betrokken samenleving
Stokstijf stilstaan
Moeder Andrea Luten: OM moet in hoger beroep cdaSwd™^
De V.: Gesprek
met slachtoffers
vuurwerkramp
13.995'
NIEUW: de Ford Transit Business
en Cool Edition TDCi
ldïi
ooi
KTEROAM - Steeds meer Ne-
Üanders gebruiken illegale
igs. Het Centrum voor
jgsonderzoek (Cedro) van de
jversiteit van Amsterdam
jdudeert dit in een onder-
et bu onder 18.000 Nederlan-
>t i%. Het onderzoek werd vorig
va» gehouden. Het aantal men
gde dat ooit cannabis heeft ge-
^oj^ikt, steeg sinds 1997 bijvoor-
ur ffld van 15,6 procent naar 17.
ijk'i aantal mensen dat ooit co-
tde lie heeft gebruikt, steeg van
Jbejnaar 2,9 procent,
ren-!
terdam - De gezondheids-
nd van prins Claus is
s enkele dagen licht verbe-
1, zo heeft de Rijksvoorlich-
^sdienst gisteren bekendge-
De prins-gemaal hoeft
Jrom niet meer op de afde-
intensive care te blijven,
ir mag terug naar zijn eigen
Jner in het Academisch Me-
h Centrum in Amsterdam,
s Claus werd daar op 21 juli
feenomen. Op 9 augustus
keg hij een pacemaker.
iburg - Een fikse brand in
b warenhuis in Voorburg kan
I beton van de bovengelegen
rechtsebaan (de toegangsweg
E tot Den Haag uit de rich-
4 Utrecht) zo verhitten, dat
(viaduct binnen 20 minuten
g [bezwijken. Dat stelt het Ni-
+"L het Nederlands Instituut
1 )r Brandveiligheid. Het Nibra
VI dan ook aanvullende maat-
jelen voor brandpreventie.
8e| helder - Politiemannen
laai»ben in de nacht van zater-
jop zondag in Den Helder
pistool moeten trekken,
111 <jdat zij zich bedreigd voelden
:,."4r opgewonden omstanders.
agent loste een waarschu-
f d%sschot in de lucht. De poli-
en pas juist in actie gekomen
|wege een vecht- en schiet-
raj. Daarbij raakten zeven
psen gewond. De schietpar-
ond plaats bij een bardan-
Onder een groep bezoe-
i werd plotseling gevochten,
ima er schoten vielen.
ningen - De politie in Gro-
;en probeert alsnog de zes
jaar oude moord op te los-
op Wietske Bauer-Hiem-
.Haar lichaam werd op 17
1986 gevonden in het Dam-
diep bij Garmerwolde. De
tie heeft een aantal ver-
hten op het oog. Als zij erin
gt in deze zestien jaar oude
E; alsnog een verdachte voor
echter te brengen, is dat
unicum in de Nederlandse
lerchegeschiedenis.
mingen - Ajax-supporters in
ja vijftig auto's hebben giste-
I op weg naar Groningen een
gzaam-aan-actie gehouden,
□litie Friesland, het KLPD
:n politiehelikopter bleven
oet begeleiden, maar gre-
niet in. Wel hebben politie-
ïerateams de hele actie vast-
;d en zijn kentekens geno-
i. Burgemeester Wallage
(loot vrijdag dat de eredivi-
Wedstrijd van FC Groningen
pn Ajax gisteren gespeeld
lest worden zonder suppor-
Bvan de bezoekende club.
iterdam - De spoorwegpoli-
blijkt woensdagavond een
m te hebben aangehouden
waarschijnlijk meerdere ke-
vrouwen heeft aangerand
Ie trein. De verdachte, een
jarige inwoner van Gorin-
m, werd gisteren voorgeleid
de officier van justitie in
Iterdam. De aanhouding
m verricht nadat een 20-jari-
trouw uit Noord-Brabant in
/wfltrein tussen Den Haag en
n sterdam was aangerand.
2 in
wg
e ta haag - Driekwart van de
'Otorgingstehuizen voor oude-
t moet drastisch worden ver-
apfxwd. Dat stelt Arcares, de
2. /jncheorganisatie voor Ver-
'222%jng en Verzorging, vandaag
:n plan van aanpak. De
ote meerderheid van de
leeg- en verzorgingstehui-
alfï'm Nederland voldoet niet
iwi de huidige kwaliteitsnor-
eofcZo zijn veel appartemen-
72 ik van patiënten kleiner dan
sfepiimtenormen, die overi-
kom veelvuldig worden bijge-
Id. Arcares stelt voor tot 2006
■duizend plaatsen in verzor-
igstehuizen geschikt te ma-
'nals verpleeghuisplaats.
Automobilisten die door rood scheuren en de middelvinger
omhoog steken, voetbalsupporters die elke zondag weer be
ledigende teksten uitschreeuwen, mensen die de stereo op
vol zetten tijdens een feestje zonder zich te bekommeren om
de slapeloze nacht die ze hun buren bezorgen; in het dage
lijks leven windt iedereen zich wel eens vreselijk op over het
gebrek aan fatsoen van de medeburgers. De oproep van pre
mier Balkenende om wat meer aandacht te gaan besteden
aan normen en waarden, zal menigeen dan ook als muziek
in de oren klinken. Het is een voortzetting van zijn campag
neleus 'Fatsoen moet je doen'. Maar tegelijk begeeft de CDA-
'er zich in een politiek mijnenveld, want van een moralise
rende overheid is bijna niemand in dit land gediend.
Twintig jaar geleden al riep Dries van Agt op tot een 'ethisch
reveil', en in die zin raakt Balkenende aan een vertrouwd
christen-democratisch thema. Acht jaar Paars heeft op
ethisch gebied een opmerkelijk compromis opgeleverd tus
sen de van oudsher moralistische sociaal-democraten en de
vrijdenkende liberalen. Ze vonden elkaar in een cultuur van
politieke correctheid en individualisme. Dat leverde ons land
de internationaal bezien meest vrije wetgeving op op terrei
nen als euthanasie, drugs en homohuwelijk. Wetten waarin
het recht van de individuele burger om het eigen leven in te
richten werd vastgelegd. Het zorgde er ook voor dat iets te
veel afwijkend gedrag maar moest worden gedoogd. En
dankzij zeven jaren van ongekende welvaart kon menigeen
zich ook een geheel eigen levensstijl permitteren.
Dat minister Heinsbroek normen en waarden aan de man
wil brengen via moderne pr-technieken, is een onderschat
ting van het feit dat het individualisme de Nederlander in de
genen zit, hoe graag we er ook over klagen wanneer de buur
man zich er aan te buiten gaat. Campagnes als 'de maat
schappij, dat ben je zelf helpen niet voor niets zo weinig.
Wellicht is het beter wanneer de overheid bij zichzelf begint:
minder gedogen, minder politiek gerommel, eenvoudiger na
te leven regels, en vooral meer investeren in solidariteit en
samenleven.
Hilversum/ANP - LPF en D66
willen dat slachtoffers van ern
stige misdrijven, of hun nabe
staanden, het recht krijgen om
een verklaring af te leggen in de
rechtszaal. In zo'n verklaring
kan het slachtoffer zijn kant van
de zaak belichten. De fracties
vinden het raar dat de verdachte
wel altijd het woord mag voe
ren, maar het slachtoffer niet.
De Tweede-Kamerleden Scho-
newille (LPF) en Dittrich (D66)
hebben daartoe vandaag een
initiatief-wetsvoorstel inge
diend.
Slachtoffers en nabestaanden
kunnen op dit moment alleen
aan het woord komen als de
rechter dat toestaat. Dittrich en
Schonewille willen af van die
willekeur. Zij denken dat het
slachtoffers zal helpen het mis
drijf te verwerken als zij hun
zegje kunnen doen. Ook op de
verdachte kan het een heilzaam
door Thea van Beek
Amsterdam - „Je denkt toch ze
ker niet dat ik zo'n spiegel uit ei
gen zak ga betalen? Zal de baas
wel lekker vinden! Bovendien: ik
vraag me af of het allemaal wel
zo nuttig is", zegt vrachtwagen
chauffeur D. Antonisse
Zijn vrachtwagen is nog niet uit
gerust met de dodehoekspiegel,
die vanaf 1 januari voor Neder
landse vrachtwagens wordt ver
plicht. Zo'n spiegel is al vanaf
115 euro te koop. Diverse colle
ga's bij het transportbedrijf waar
Antonisse werkt, rijden inmid
dels wel met zo'n extra spiegel.
Wanneer hij zelf aan de beurt is?
„Geen idee en ik ga er ook niet
om vragen, want dat heeft toch
geen zin."
De Fietsersbond heeft trans
portbedrijven opgeroepen zo
snel mogelijk de dodehoekspie
gel te monteren op vrachtwa
gens die nog niet daarmee zijn
uitgerust Aanleiding is een on
geval twee weken geleden in
Amsterdam, waarbij een 27-jari-
ge vrouw om het leven kwam.
Jaarlijks vallen zo'n dertig doden
en negentig zwaargewonden
door aanrijdingen waarbij de
personen zich onzichtbaar in de
dode hoek van de chauffeur be
vonden. Veel bekendheid kreeg
een dergelijk ongeval vorig jaar
op de Dam in Amsterdam,
waarbij de dochter van schrijf
ster Anna Enquist overleed.
Inmiddels is ruim driekwart van
de 140.000 vrachtwagens in Ne
derland uitgerust met een dode
hoekspiegel. De spiegel geeft
een beter zicht op fietsers en an
der verkeer ter rechterzijde van
de vrachtauto. Chauffeur E. de
Bruijn is laaiend enthousiast.
„Ik heb die spiegel sinds een
week op mijn auto en wil hem
niet meer missen. Je ziet alles!"
Toch is niet elke chauffeur even
gelukkig. „Ik heb nu vier spie
gels en dus ook vier gezichtspo
sities en dat geeft soms de nodi
ge verwarring", zegt R. Hilligers.
„Vooral op rotondes is het ver
velend De ene keer hebben fiet-
effect hebben als hij hoort wat
zijn daad bij het slachtoffer
heeft veroorzaakt.
Dittrich diende vorig jaar maart
ook al een wetsvoorstel in. De
Kamer wees dat af. De Raad van
State en de Orde van Advocaten
hadden er zware kritiek op gele
verd.
Dittrich heeft er met Schonewil
le de scherpe kantjes afgehaald,
zei hij gisteren in het Radio 1
Journaal. Het spreekrecht is in
het nieuwe voorstel alleen van
toepassing bij ernstige kwesties
als moord, doodslag, mishande
ling met ernstig letsel en zeden
delicten. In het oude voorstel
kreeg het slachtoffer spreekrecht
bij alle strafzaken.
Verder sluiten de indieners nu
uit dat het slachtoffer (of de na
bestaande) in de rechtszaal kan
worden ondervraagd. Dit zou
tot pijnlijke situaties kunnen lei
den.
sers daar wel voorrang, de ande
re keer weer niet Tegelijkertijd
moet je ook nog in je spiegels
kijken waar iemand mogelijk
zit."
Zijn collega R. Hage rijdt nog
zonder de spiegel en hij zit er
ook niet bepaald op te wachten.
„We rijden toch al met dubbele
spiegels waardoor je die fietsers
beter ziet Fietsers rijden zelf
vaak ook met oogkleppen op. Ze
kunnen toch zien dat je richting
aangeeft om rechts af te gaan.
Maar het kan ook anders. Op
een parkeerplaats in de omge
ving van Schiphol staat een
vrachtwagen van het transport
bedrijf Vrijbloed. De rechter
voorzijde heeft sinds enkele we
ken een opvallende rood-witte
sticker met de tekst 'Pas op Do
de Hoek'. Aanleiding voor de
waarschuwing was een recent
ongeval waarbij het slachtoffer
zwaar gewond raakte, terwijl de
truck compleet is uitgerust met
een camerasysteem dat voor,
opzij en achter de wagen zicht
biedt op de weg.
„Een fout van de chauffeur",
zegt R. Zeurhals van Vrijbloed.
„Hoe goed je het ook technisch
probeert op te lossen, dichttim
meren voor ongevallen is on
mogelijk. Fietsers zijn zich nogal
eens niet bewust van die dode
hoek. Vaak gaat het om eei^iei-
ne fout met grote gevolgen.
Het camerasysteem rijdt prettig,
vindt Zeurhals. Een beeld
scherm naast de bestuurder
geeft alle informatie over het
verkeer rond de auto. „Het ge
vaar bestaat dat met zo'n sys
teem de aandacht van de chauf
feur verslapt Daarom treedt het
alleen in werking tot een snel
heid van twintig kilometer per
uur en bij het gebruik van de
richtingaanwijzer.
Alle tachtig vrachtwagens van
het bedrijf zijn inmiddels met de
camera's uitgerust Een forse in
vestering van 1.300 tot 1.800 eu
ro per stuk. Zeurhals: „Daarmee
hopen we veel ellende af te dek
ken. We willen vervoeren, geen
schadegevallen oplossen".
door Koos van Wees
den haag - Premier Balkenende
wil dat saamhorigheid en ver
bondenheid de uitgangspunten
worden van de politiek. „De poli
tiek moet een morele dimensie
terugkrijgen. Hoe gaan we met
elkaar om? Het gaat om het reali
seren van een betrokken samen
leving, waarin respect, naasten
liefde en verantwoordelijkheid
centraal staan", zo zei Balkenen
de dit weekeinde op het Christe-
lijk-Sociaal congres in Doorn.
Balkenende vindt dat 'de dis
cussie over waarden en normen
moet terugkeren in het centrum
van de politieke en maatschap
pelijke arena'. Hij overweegt
daartoe een commissie in te
stellen, naar Noors voorbeeld.
De instelling van zo'n commis
sie heeft in Noorwegen geleid
tot een brede maatschappelijke
discussie.
Volgens de minister-president is
het de taak van de overheid
grenzen te stellen en te bewa
ken. „Dat betekent niet dat de
overheid gaat voorschrijven hoe
u zich dient te gedragen. Het
betekent wel dat de overheid
morele grenzen moet stellen."
Het negeren van die taak heeft
geleid tot oplopende spannin
gen in de samenleving, betoog
de Balkenende. Die kwam tot
uiting in de verkiezingsuitslag
van 15 mei. Nederlanders zou
den zich steeds meer overgeven
aan 'consumentengedrag'.
„Mensen die zich louter gaan
gedragen als consument van de
samenleving. Ouders die menen
dat de overheid of de school
maar op hun kinderen moet
passen. Jongeren die profiteren
van het gedoogbeleid en steeds
een stapje verder over de grens
gaan. Medelanders uit andere
culturen die zich niet of nauwe
lijks voor onze cultuur en onze
taal openstellen", zo noemde hij
als voorbeeld.
Balkenende benadrukte dat de
discussie door alle lagen van de
samenleving heen moet lopen.
„De parlementaire enquête naar
de bouwfraude laat weer eens
scherp zien dat de discussie
over waarden en normen beslist
niet alleen in de Schilderswijk
en in de Bijlmer thuishoort,
maar óók (en misschien wel nog
méér) in Aerdenhout en Blari-
cum." De oproep van de CDA-
leider valt in vruchtbare aarde
bij de andere regeringspartijen.
Eerder al pleitte LPF-minister
Heinsbroek voor herstel van
normen en waarden. Vice-frac-
tievoorzitter van de WD Frank
de Grave noemt het signaal van
Balkenende 'waardevol'. „Het is
niet verrassend voor een CDA-
premier, maar het is goed om
daar over te discussiëren. Voor
op staat voor ons dat er hoe dan
ook ruimte moet blijven voor
mensen om hun leven zelf in te
vullen. Maar onder die voor
waarde ben ik wel bereid de dis
cussie in mijn partij aan te
gaan." De WD-fractie praat het
volgende weekeinde over nor
men en waarden. D66 is scep
tisch. „Normen en waarden ko
men uit de samenleving, die leg
je niet op als overheid. Wat dan
de taak is van de commissie die
Balkenende voorstelt is ons niet
helemaal duidelijk", aldus een
woordvoerder.
arnhem - Leven ze, of leven ze niet? Angstig kijkt een kind naar de ratten aan de voet
van een standbeeld, dat blijkt te kunnen bewegen. Met zo'n zeventig collega's vertoon
de hij gisteren zijn kunsten tijdens het Nederlandse kampioenschap Living Statues in
Arnhem. De deelnemers bootsten met schmink, kostuums en attributen een standbeeld
na. Winnaar werd professional Frans Vogels, die een ouderwetse fotograaf uitbeeldde.
De zesde editie van het kampioenschap trok tienduizenden bezoekers.
Foto: GPD/Henk van Holland
door Harald Buit
ruinen Lammi Luten, de moe
der van de vermoorde Andrea
vindt dat iedereen zijn stinkende
best heeft gedaan. Bijna 48 uur
geleden is de man die werd ver
dacht van de moord op haar
dochter, vrijgesproken. In de stilte
van haar café kijkt ze terug op
het proces.
„Natuurlijk zijn we gewoon
open. Die afleiding heb ik nodig.
De dagelijkse routine geeft me
houvast. En het besef dat ik niet
gek ben. Veel mensen vinden de
vrijspraak van deze man onbe
grijpelijk en idioot. Hoe kan een
rechter de verklaringen van drie
getuigen en een waslijst aan an
der bewijs zomaar van tafel ve
gen? Alleen omdat de getuigen
alles niet meer tot in detail kun
nen reproduceren? Mijn God,
het is ruim negen jaar geleden.
De rechtbank vraagt het on
menselijke."
De woede is de afgelopen twee
dagen niet toegenomen. „Ik heb
alles op een rijtje kunnen zetten
en ben er van overtuigd dat de
rechtbank het fout heeft Ik kan
wel twintig punten noemen die
tegen deze man pleiten, maar
ons rechtssysteem wil alleen
maar harde bewijzen. Welnu,
die zijn er nooit geweest. Dan
moet je dus verdomd goed luis
teren naar getuigenissen."
Binnen twee weken kan het
openbaar ministerie (OM) hoger
beroep aantekenen. Lammi Lu
ten hoopt er vurig op. „Helaas
bepalen wij dat niet. Wij zijn
slechts toeschouwers aan de zij
lijn. Maar het moet er gewoon
van komen. Waarom? Omdat hij
schuldig is.
Zie het als een nieuwe kans voor
de rechtspraak in dit land. Hoe
vaak gebeurt het niet dat in ho
ger beroep anders geoordeeld
wordt? Kijk naar de Puttense
moordzaak. En misschien mel
den zich nog wel mensen die tot
dusver zwegen, maar deze gang
van zaken niet langer kunnen
aanzien."
Lammi vindt niet dat OM en po
litie hebben gefaald. „Natuurlijk
zijn er wel een paar stevige fou
ten gemaakt. Bijvoorbeeld bij de
processen-verbaal. Maar een ie
der heeft zijn stinkende best ge
daan.
Overigens, hoe moet je getuigen
voorbereiden op zo'n proces?
Weet je, de kroongetuige had
gewoon in het Drents moeten
spreken. Hij was doodnerveus,
zoals de meesten. De verdedi
ging heeft het een stuk makkelij
ker. Die adviseert de verdachte
om te zwijgen en zijn moeder
om van het verschoningsrecht
gebruik te maken. Klaar toch?"
Ze heeft twee redelijk goede
nachten achter de rug. „Over
dag houdt het me meer bezig
dan 's nachts. Maar regelmatig
spookt die man door mijn
hoofd.
Dat hij is ondergedoken doet
me niets. Daar is hij zelf verant
woordelijk voor. Op de duur
kom ik wel los van hem, hij wel
licht nooit van de moord op An
drea.
Dat maakt wel iets goed."
den haag/gpd - D66 vindt dat
CDA of WD de staatssecretaris
voor emancipatiezaken moet le
veren als de LPF er deze week
niet in slaagt een geschikte kan
didaat te vinden. Dat stelt frac
tieleider De Graaf in schriftelijke
vragen. Groenlinks overweegt
een spoeddebat deze week.
De LPF heeft na het gedwongen
vertrek van de pas aangestelde
Philomena Bijlhout en het afha
ken van Fiona de Vilder ver
scheidene kandidaten op het
oog gehad. Vorige week waren
er daar nog drie serieuze kandi
daten van over. D66 en Groen
links vinden dat het te lang
duurt.De Graaf wil onder meer
van premier Balkenende weten
waarom het zo lang duurt en of
hij zelf misschien ook kandida
ten heeft afgewezen.
rijswijk-enschede/anp - De VOOr
brandstichting bij S.E. Fireworks
veroordeelde André de V. wil
met de slachtoffers van de vuur
werkramp in Enschede spreken.
Hij zei gisteren in een telefoon
gesprek met RTV Oost dat hij
deze mensen zijn kant van het
verhaal wil vertellen.
De brand bracht op 13 mei 2000
enorme ontploffingen teweeg,
waardoor 22 doden en honder
den gewonden vielen. De V.
ontkent dat hij brand heeft ge
sticht. Toch veroordeelde de
rechtbank hem onlangs tot vijf
tien jaar cel. los. De advocaat
van De V., A. Moszkowicz, was
gisteren nog niet op de hoogte
van de wens van zijn cliënt „Hij
heeft dit kennelijk op eigen gele
genheid naar buiten gebracht"
De Belangenvereniging Slacht
offers Vuurwerkramp Enschede
(BSVE) ziet weinig heil in het
plan van De V.. „Wat moeten de
slachtoffers er mee", zegt voor
zitter A. Vasse. De belangenver
eniging is niet rechtstreeks be
naderd door De V..
„Wij verwachten er weinig van.
De V. roept maar wat in de
ruimte. Pas als hij eerlijk is over
zijn rol, is er een basis voor een
gesprek."
(advertentie)
Ford Transit
Business Edition TDCi
O 92 kW (125 pk) TDCi motor
O stuurbekrachtiging
O bestuurdersairbag
O zeer comfortabele verwarm bare
bestuurdersstoel met lendesteun
o 6.6 m3 laadruimte en lage laadvloer
Business Edition TDCi
15.845,-
Ford Transit
Cool Edition TDCi
O 92 kW (125 pk) TDCI motor
O aircondittontg
O 16 inch licht metalen velgen
2 airbags
O centrale dubbele portterver^endellng
Cool Edition TDCi
normaal e 22 095.-
Cod EdOon voordeel e 400-
TDO mrodkXtle voordeel SOO.-
nu voor
21.195,-
O metaal lak
radio/cd-speler
tot €1.200,- introduktie voordeel
