Koopjesjagen is weer in
ÏSt
Euro krijgt de
schuld van
economische
malaise
Interview
Connie Palmen:
'Een boek maken
is mannelijke
vorm van baren'
Nog maar net bekomen
van de dure vakantie - de
afschriften komen nog
steeds binnen - dient voor
veel gezinnen het gewone,
dure leven zich weer aan. Er
moeten schoolboeken wor
den aangeschaft, school- of
collegegeld moet betaald
en in de supermarkt is die
euro nog steeds zo duur!
Kan het allemaal niet wat
minder per maand? Jawel,
Nederland heeft de markt
herontdekt. En velen vin
den het niet erg om bij de
goedkope supermarkt in
dozen te graaien.
door Achille Prick en
James McGonigal
U et lijkt wel of de men-
sen een paar jaar bood-
I schappen hebben ge
daan op een andere planeet. Ze wa
ren gewoon vergeten wat het alle
maal kost.'' Marktkoopman Pieter
Jan van der Reijden in Leiden kan
zich nog dagelijks verbazen. „Klan
ten weten soms echt niet wat ze
meemaken als ze bij mijn kraam
twee dozen frambozen meenemen
voor 2,98 terwijl ze in de winkel voor
één doosje vier hele eurootjes kwijt
zijn. De euro heeft ze weer aan het
denken gezet; ze kijken weer naar de
prijs."
Na de euforie en de sensatie van het
nieuwe was het al snel mis: de euro
kreeg de schuld van de nieuwe eco
nomische malaise. Alles is duurder
geworden. Ruim voor het verstrijken
van de maand is de portemonnee
leeg en kleuren de giro- en bankaf
schriften rood.
Natuurlijk zijn er ondernemers die
geprofiteerd hebben van de komst
van de euro, maar dat laat onverlet
dat veel producten al duur waren.
De afgelopen jaren, met economi
sche voorspoed en een beurs die
richting hemel koerste, maakte ech
ter niemand zich druk om prijzen
voor een brood, een liter melk, een
kop koffie op het terras of een pilsje
in het café.
Nu velen deze zomer de euro ook in
de rest van Europa hebben getest, is
het tijd voor bezinning. Bezuinigen
dus. En dat kan in principe iedereen.
Douchen in het donker, alle aanbie
dingen van supermarkten aflopen,
kortom: in alle opzichten een vrek
worden. Maar zo wil niet iedereen
leven. En de suggestie van de officië
le vrekkensite op internet 'Neem een
kleine partner, die eet minder', zal
evenmin massaal navolging vinden.
Serieuzer dan. Bezuinigen op het
huishoudbudget. Schiet ook niet op.
Veel vaste lasten zijn niet te verande
ren. Huur of hypotheek, gemeente
lijke belastingen, gas, water en licht -
al deze uitgaven liggen min of meer
vast. De aanschaf van energiezuinige
lampen, wasmachines en besparen
de douchekoppen is ook een extra
rib uit het lijf. Bovendien: de resulta
ten merk je pas veel later op je afre
kening. Als tenminste blijkt dat de
energietoeslag, het kabelabonne
ment of het reinigingsrecht het mo
gelijke voordeel niet hebben opge
slokt.
Serieuze zaak
Wat dan? De welvaartsmens is in
middels ook heel verwend. Vrije tijd
is 'quality time' en die vergooien we
niet aan dagelijkse flauwekul als
boodschappen doen en benzine tan
ken. Maar zo is het niet meer. Bood
schappen doen wordt weer een seri
euze zaak. De euro heeft echt indruk
gemaakt en we zijn ons weer aan het
verdiepen in de prijzen en vooral in
de verschillen daartussen. Koopjes-
jagen is weer helemaal in en de be
reidheid om voor een doos goedko
pe producten een blokje om te rij
den neemt toe.
Een hard bewijs voor die stelling is
de ontwikkeling van de Duitse prijs
vechters Aldi en Lidl. Deze zomer
hebben de twee ketens samen in Ne
derland voor het eerst een markt
aandeel van tien procent behaald.
Zij zijn, hoewel veel kleiner dan Al-
bert Heijn, Super de Boer of Edah,
de eerste winnaars in de nieuwe prij
zenslag. Volgens onderzoeksbureau
GfK is met name Aldi er in geslaagd
om veel nieuwe klanten te trekken.
De helft van alle huishoudens gaat
inmiddels wel eens naar een Aldi, als
er tenminste eentje in de buurt is.
De Duitse keten speelde vorig jaar
handig in op de komst van de euro.
In het krantje werd naast de gulden-
prijs de europrijs afgedrukt en die
werd naar beneden afgerond. Het
heeft gewerkt.
Bij het Aldi-filiaal in het lommerrijke
Wassenaar is het een komen en gaan
van verzorgde middenklassers en
ook echt dure auto's. Pal voor de in-
gang van de supermarkt stopt een
Jaguar. Een man met een poloshirt
keurig in de rode broek, leesbril op
de borst en bootschoenen. Als hij
met een doos artikelen naar buiten
komt, weigert hij commentaar. Uit
schaamte? „Je bent toch gek als je
niet een beetje uitkijkt waar je je
boodschappen doet!"
Meneer Wesselingh heeft ook net z'n
boodschappen gedaan. Als de spul
len allemaal in de kofferbak van de
Boodschappen doen wordt weer een serieuze zaak.
witte Volvo zijn geladen, wil hij best
even wat kwijt. Hij blijft zich verba
zen als hij de prijsverschillen bestu
deert en windt zich er ook een beetje
over op. „Simpel voorbeeld: perssi
naasappelen. Uit Brazilië, één kilo
kost bij Aldi 1 euro 49 en bij Digros
2,29. Maar dan moet je eens gaan
kijken in de chique winkelstraat hier,
het neusje van de zalm, veel diplo
maten en zo. Eén kilo perssinaasap
pelen: 3 euro 49. Waanzin toch?"
Het is absoluut waar dat Aldi en
concurrent Lidl goedkoper zijn dan
een heleboel andere supermarkten.
Daar staat echter tegenover dat de
klant niet te veel moet verwachten.
Geen merkartikelen, een vaak kille,
voormalig oostblok-achtige sfeer,
geen spaarsystemen of acties, geen
kopje koffie, geen foto-ontwikkelser-
vice en ook geen kranten en tijd
schriften, om maar eens wat te noe
men.
„Ach, dat maakt mij toch niets uit;
elke euro kan ik maar één keer uitge
ven," zegt meneer Kwant als hij de
Aldi uit komt lopen. Hij doet z'n
boodschappen in de fietstas. „Ik
hoef al die grappen niet. Waarom
moet ik bij Albert Heijn bukkend
door de winkel omdat op de onder
ste schappen de goedkoopste pro
ducten liggen? Tuurlijk hebben ze
hier lang niet alles, maar dat haal ik
dan wel elders. Het kleinere aanbod
vind ik trouwens wel prettig. Door
het enorme aanbod zie je door de
bomen het bos toch al niet meer."
Een deel van het huishoudbudget
dat dus wèl in de praktijk beïnvloed
baar is, is het boodschappengedrag.
Al waarschuwt het Nederlands insti
tuut voor budgetvoorlichting, het
Nibud, om dat nou ook weer niet te
overdrijven: Als er ruzies van komen,
kan het geen kwaad degene die de
meeste kritiek heeft, te vragen de
boodschappen een tijdje zélf in huis
te halen. „Dat kweekt vaak snel veel
begrip."
Markt
Wie nog goedkoper wil, moet recht
streeks naar de boer, maar die heeft
niet iedereen in de buurt. Voor
stadsbewoners is een hele goede
tweede een tocht naar de lokale
markt. Ook daar spreken de cijfers
voor zich. „Na jaren van stagnatie zit
er sinds kort weer groei in de
markt", zegt bestuurslid P. Zappeij
van de Centrale Vereniging voor de
Ambulante Handel (CVAH). „Vorig
jaar behaalde de ambulante handel
al een hogere omzet dan de gevestig
de winkels. Binnenkort verschijnt de
uitslag van een nieuw onderzoek en
alles wijst er op dat ook dit jaar de
markt weer aan populariteit heeft
gewonnen. In cijfers is het nog
moeilijk aan te geven, maar van de
marktkooplui horen we dat ze meer
en nieuwe klanten aan de kraam
krijgen."
Woensdagochtend, hartje Leiden.
Marktkoopman Pieter Jan van der
Reijden verkoopt er al 42 jaar één
keer per week groente en fruit.
„Mensen hebben met de komst van
de euro weer leren rekenen. Ze mik
ken minder achteloos de kar vol bij
Albert Heijn, want ze ontdekken dat
ze op de markt veel minder kwijt zijn
voor hetzelfde. Groente en fruit zijn
trouwens voor iedereen duurder ge
worden. Een komkommer kostte vo
rig jaar inkoop dertig cent, in gul
dens dus. Nu 42 eurocent. Het is niet
gek dat mensen op zoek gaan naar
goedkopere plaatsen voor de bood
schappen."
Benzine
Nog zo'n andere veel voorkomende
uitgave: benzine. Over de aanschaf
van een auto doen de meeste gezin
nen nogal ingewikkeld. Het is dan
ook een uitgave van jewelste en je zit
er jaren aan vast. Ix>gisch om niet
over één nacht ijs te gaan. De over
heid helpt ons daarbij: zit er een
energielabel op dat subsidie ople
vert? We letten op alles, maar dat
houdt na de eerste dag van eigen
dom op. Maar er is bij het tanken
ook geld te verdienen, soms maar
ten koste van heel weinig omrij-kilo-
meters.
Legendarisch zijn de witte pompen
versus de maatschappijpompen:
geen luxe, geen winkel en soms he
lemaal geen service. Maar wel een
prijsvoordeel per tankbeurt. Dat
geldt ook voor de onbemande tank
stations, die langzaam maar zeker
oprukken onder de namen Tinq en
Tango. „De belangstelling voor
goedkoper tanken is dit jaar groter
dan in vorige jaren," signaleert di
recteur Marc Schroder van Tango.
„Ons gebruikelijke vakantiedipje was
dit jaar veel sneller afgelopen." Het
zal zeker iets te maken hebben met
het nieuwrprijsbewustzijn.
Afval
Toch blijft het voor veel mensen al
lemaal peanuts. Zeken de tweever
dieners en hogere inkomens merken
het niet eens is ze een paar hon
derd euro per maand meer of min
der kwijt zijn aan boodschappen of
tanken. Marktkoopman Louis Lobes
lijkt het geklaag van dergelijke men
sen dan ook maar verwend gezeur te
vinden. Hij staat op de Haagse
markt, de grootste van Nederland,
aan de rand van Schilderswijk. „Hier
zie je pas de échte gevolgen van het
duurdere leven. Het is nu weer eind
van de maand en ze hebben gewoon
geen geld meer. Een kilo appels, een
kilo mandarijnen en een tros bana
nen wordt nu: een paar appeltjes,
geen mandarijnen en twee bananen.
Mensen staan zelfs te bieden op het
afval: gewoon spullen die ik heb
weggegooid omdat ik ze te slecht
vind om te verkopen. Die mensen
hebben echt nog nooit een Albert
Heijn van binnen gezien hoor."
Mensen ontdekken meer en meer dat ze op de markt veel minder kwijt zijn voor hetzelfde. Foto's: GPD/Harmen de Jong
