GELOOF SAMENLEVING
Watertoren is lot uit de loterij'
God is niet lief
DUIN EN BOLLENSTREEK
Leidsch DagbladARCHIEVEN
ANNO 1902
ANNO 1977
Droom komt uit voor Bert en Mariska Akkerhuis
Leidse hoogleraar Willem Drees, theoloog en natuurkundige, breekt een lans voor vrijzinnigheid
'Vrouw moet t
voorzitter van'
synode wordeÊ
'Lumie' best»
christelijke
kinderboek?
uit de
Zaterdag 30 Augustus
KONINGINNEDAG - Koninginnedag nadert. Dank
baar stemt ons die gedachte, in 't bijzonder dit jaar.
Hoe groot was de spanning in ons Vaderland en verre
daarbuiten in die lange, droeve weken, toen het
dierbaar leven onzer beminde Vorstin zoo ernstig
werd bedreigd! Gode zij dank, hersteld en met den
blos der gezondheid keerde Zij weder uit Nassau,
het land harer voorvaderen.
Er is reden om feest te vieren en vreugde zal er he
schen; op 31 Augustus meer in stilte, en in opge
wekte vroolijkheid op 1 September van Noord tot
Zuid, van den Dollard tot de Schelde, onder jong
oud, rijk en arm. De Koninginnedag krijgt jaar op
jaar meer het karakter van een waarlijk nationale*!
feestdag.
Laat hij blijde en gelukkige herinneringen achter
ten, laat het een dag zijn van verbroedering en vaj|
reine gemeenschappelijke vreugd.
vrijdag 30 AUGUSTUS 2002«
zwolle/anp - Het boek 'Ef:
mail van Lumie' van Ben
genberg is uitgeroepen toP
beste christelijke kindeir
van 2001. Het verhaal gaat['
kinderen, kanker en de
Ondanks dit zware thema
auteur er volgens de onafhi,
lijke jury in geslaagd een sd
verhaal te schrijven waarir
geloofsvragen fijnzinnig zijir
weven. p
Slingenberg (48), oud-dire?.
van een basisschool in Vi
ontvangt 21 september tij
de christelijke CLK-boekenb
in Zwolle als beloning vooj|
werk 500 euro en een brc
beeldje. De Jdnderboekei
Het Hoogste Woord werd
jaar geleden ingesteld doi
Werkgroep Christelijke
boeken als stimulans vool
christelijke kinderboek.
door Marijke den Hollander
noordwijk - Het was voor Bart
Akkerhuis (30), geboren in Rotter
dam en als baby naar Noordwijk
verhuisd, als jongetje al liefde op
het eerste gezicht met die toren.
„Ik vond het een interessant ge
bouw. De vorm en die ronde koe
pel er boven op en het uitzicht."
Zijn vrouw Mariska (29), geboren
en getogen Noordwijkse, werd
door zijn enthousiasme aange
stoken. Het stel, net anderhalve
maand getrouwd, kan het nog
nauwelijks geloven dat zij de ge
lukkigen zijn die straks in de
Noordwijkse watertoren mogen
wonen. „Het is echt een lot uit de
loterij."
Mariska en Bart kregen op 19 ju
ni, de dag dat zij in ondertrouw
gingen, op het gemeentehuis
toegefluisterd dat hun ontwerp
voor de Noordwijkse watertoren
als beste uit de bus was geko
men. Ze wilden het wel van de
daken schreeuwen van blijd
schap. Maar er werd hun op het
hart gedrukt dat het nog even
geheim moesten blijven. De af
vallers moesten eerst nog be
richt krijgen. „Dat was heel
moeilijk, ja."
In augustus vorig jaar lazen ze
in de krant dat de gemeente de
toren van de hand wilde doen.
De bedenker van het beste plan
zou de gelukkige worden. Er wa
ren wel een paar spelregels. De
toren moest voor publiek toe
gankelijk blijven en deels een
cultureel maatschappelijke
functie krijgen. „Ik dacht maar
één ding: doen", herinnert Bart
zich dat moment. „Toen de ge
meente het een paar jaar gele
den kocht, had ik al stiekem de
hoop dat ze het gebouw van de
hand zouden doen."
Voor bijna-architect Akkerhuis
was het zijn grote droom ooit
eens in zo'n gebouw een woon
huis te mogen bouwen. Die
droom kwam sneller dichterbij
dan hij dacht. Binnen een paar
maanden moest er een plan
zijn. „Hoe zoiets gaat? Het is een
Dinsdag 30 augustus
LEIDEN - De bezuinigingsmaatregelen die volgend
jaar aan de Leidse universiteit zullen worden geno
men, waardoor zo'n 80 tijdelijke arbeidsplaatsen
verloren dreigen te gaan, hebben nu al tot het nodi
ge verzet geleid. Zo heeft de subfaculteitsraad psy
chologie onlangs een motie aangenomen, waarin hij
z'n 'zeer ernstige verontrusting' uitspreekt over deze
maatregelen. De kwaliteit van onderwijs en onder
zoek zullen hierdoor worden aangetast (omdat er
voor diverse posten waarschijnlijk een vacaturestop
gaat gelden), de arbeidsplaatsen van personeel zon
der vaste aanstelling komen in gevaar en er dreigen
weer minder studenten tot de universiteit te worden
toegelaten, aldus de subfaculteitsraad. De raad
dringt er bij de universiteitsraad en het college van
bestuur op aan 'met alle ten dienste staande midde
len' te strijden voor het behoud van bedreigde ar
beidsplaatsen.
Een soortgelijk geluid komt er uit de hoek van he
Komitee tegen de vakaturestops, indertijd opgeri
door de Leidse Studenten Bond, ABVA, CPN e.d.'
Komitee dat gisteravond tijdens een vergadering
de Leidse universiteitsraad pamfletten ronddeelt 1!
en een niets aan duidelijkheid te wensen overlator
spandoek neerzette, wil dat de arbeidsplaatsen v
tijdelijk personeel worden omgezet in vaste plaat
en dat het college van bestuur in Den Haag om ef
geld gaat vragen om dit te kunnen betalen.
Aanleiding voor de protesten is een onlangs, dooij
het college van bestuur uitgebrachte Tweede no t
bijstelling meerjarenafspraken 1978-1981'. Daé
staat globaal aangegeven hoe het college de bezi
gingen van het rijk volgend jaar denkt te gaan toe
passen in het beleid van de universiteit. Voorlopi e
gaat het slechts om de procedure en niet om de
vraag waar er gesnoeid zal worden. Maar duidelijk
wel dat er minstens 80 z.g. boventallige arbeids
plaatsen verloren zullen gaan.
LEIDEN - Het Komitee tegen vakaturestops was ook vertegenwoordigd. Met een spandoek.
Foto: Archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatshig 2,50 (voor een exemplaar v;
bij 18 bi zwart wit) over te maken op gironummer 57055 Ln.v. Dagbladuitgeverij Damiale b.v. Postbus 507,2003 PA Haa
onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d. (datum van plaatsing) of door contante betaling aan de balie v;
Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82 te Lelden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
door Taco van der Mark
leiden - Willem B. Drees, natuur
kundige en vrijzinnig theoloog,
heeft iets met God, maar zet dat
woord wel tussen haakjes. Er is
immers weinig over 'hem' te ver
tellen, aldus de hoogleraar gods
dienstfilosofie aan de universiteit
van Leiden.
De vrijzinnigheid zit Wim Drees
- kleinzoon van de premier - in
het bloed. Als kind al had hij
weinig affiniteit met de bijbelse
wonderverhalen, vertelt hij in
zijn werkkamer van de Leidse
universiteit. „Het magisch-mira-
culeuze, dat stond me tegen.
Het verhaal van Jezus' opstan
ding uit de dood, dat is het
voorbeeld dat mij is bijgebleven,
daar kon ik niets mee. Het was
niet zo dat dat nu zo'n belang
rijke rol speelde in de lutherse
kerk waar ik naartoe ging, maar
toch. Het was zelfs reden voor
mij om geen belijdenis te doen.
Ik kon niet over die hobbel heen
komen. Later verdween dat en
heb ik toch belijdenis gedaan."
Godsdienst is meer dan interes
sant, vindt Drees. „God en het
hele religieuze gebeuren raken
aan dingen die heel wezenlijk
zijn voor mensen. Vragen als
hoe sta je in de wereld en wat
zijn je uitgangspunten komen
daarbij aan de orde. Het hele
verschijnsel christendom is cen
traal geweest in onze cultuur en
dat is het nog steeds voor heel
veel mensen." Pas later kwam
hij op het theologische pad te
recht Na een studie natuurkun
de kwam Drees in eerste instan
tie voor de klas te staan. Dat
bleek geen doorslaand succes
en hij besloot in zijn vrije tijd
aan de Universiteit van Amster
dam, en later in Groningen the
ologie te studeren. Ongemeen
boeiend, zegt hij. „Binnen theo
logie komen zoveel richtingen
samen. Ethiek,cultuur, geschie
denis en boeiende talen als He
breeuws."
Drees groeide op in de Haagse
Vogelwijk - vader was ongelovig,
moeder vrijzinnig luthers. Een
combinatie die goed verliep. Va
der Drees nam hem in later ja
ren eens mee voor een wande
ling door de duinen om zijn vi
sie op godsdienst te geven. „Hij
vond de bijbelverhalen uit histo
risch oogpunt heel begrijpelijk,
maar inhoudelijk niet geloof
waardig." Zijn moeder verschil
de daar niet zo veel van. Zij had
meer op met het ethisch chris
tendom. Niet zozeer de nadruk
op regeltjes en vaststaande ge
loofsvoorstellingen, maar op
juist leven. „Bij ons thuis lagen
boeken van Albert Schweitzer,
Krishnamurti en Tagore. Spiri
tueel georiënteerde literatuur,
niet exclusief christelijk."
De opvoeding van zijn eigen
kinderen - Drees heeft twee
dochters en een zoon - wijkt
daar niet erg vanaf. Eén verschil
is er wel. „Onze kinderen heb
ben veel minder kennis van de
verhalen en zijn ook minder be
trokken bij de kerk. Het is ook
moeilijk voor ouders in deze tijd
om een goede weg te vinden
met je kinderen. Wij dwingen ze
niet en dus gaan ze ook niet
meer mee naar de kerk. Wie
weet komt dat op een later tijd
stip, als ze volwassen zijn en iets
zoeken. Dan heb je kans dat ze
naar die ideeën grijpen die wij
ze hebben meegegeven. Overi
gens vind ik godsdienst niet
noodzakelijk om een moreel
hoogstaand mens te zijn. Zeker
niet. Geloofsafval leidt in mijn
ogen niet tot oppervlakkigheid."
Liefde
Maar wat houdt hij dan over
van de joods-christelijke tradi
tie? Wat is voor hem van waarde
om door te geven, bijvoorbeeld
aan zijn eigen kinderen? Het ge
loof in een persoonlijke god is
het niet per se, benadrukt hij.
„Het is meer het besef van de
waarde van de traditie die tot
ons is gekomen via verhalen en
ideeën. Dat zijn voor mij de ver
halen van Jezus, bijvoorbeeld
over de barmhartige Samari-
Jezus' opstanding uit de dood, daar kan ik niets mee." Foto: Henk Bouwman
taan. Uit die verhalen komen
heldere signalen over mede
menselijkheid en solidariteit.
Dat is een blijvend geschenk
aan onze wereld. Werk, inko
men en wetenschappelijke ken
nis worden door die verhalen
even gerelativeerd."
En God? In zijn een paar jaar ge
leden verschenen publicatie
Van niets tot nu' - een weten
schappelijke visie op het ont
staan van onze wereld - schreef
hij dat 'God de grond is van ons
bestaan'. Drees: „Enerzijds staat
God vooral voor het ideale, het
mooie. Een zonsondergang, een
mooi gedicht, liefde. Dat geldt
ook voor mij persoonlijk. Ik er
vaar hem in de schoonheid van
de natuur, dat is op gevoelsma
tig niveau. Maar als ik erover na
ga denken, zit God niet in uit
zonderlijke situaties. Hij is in de
werkelijkheid. Wat dat betreft zit
ik op de lijn van Spinoza die
God ziet als de werkelijkheid
waar wij allemaal deel van zijn.
Dan staat God voor de kracht en
onze afhankelijkheid daarvan.
En die macht is niet lief en aar
dig. Ik waak voor een 'verlieving'
van het godsbeeld. God is ook
overmacht." Maar God als 'ex
terne factor' die je kunt aanroe
pen, dat is een ver-van-mijn-
bed-show voor Drees.
Leven na de dood, dat ziet hij
ook niet zo.Als deze persoon
leven we maar één keer. Er is
geen reden om te zeer te treuren
over onze eindigheid, onze ster
felijkheid, wanneer iemand na
tachtig jaar op een mooi en ge
zond leven terug kan kijken.
Wel, natuurlijk, past treurnis
over het jonge kind dat wordt
doodgereden door een vracht
wagen, de miljoenen slachtof
fers van oorlogen en hongersno
den. Teleurstelling over onrecht
is een begrijpelijke reden om te
geloven in een hemel waar alles
weer goed zal komen. Ik moet
altijd denken aan het verhaal
van Dostojewski in 'De gebroe
ders Karamazov'. Daar zegt
Iwan treffend dat de ellende niet
wordt opgelost wanneer in de
hemel de beul en het kind dat
hij heeft vermoord samen Gods
lof zingen. Ik vind het wel een
mooi idee en ik begrijp het ook
wel, maar ik zie er weinig heil
in."
Zwanger
Het is een geluid dat orthodoxe
gelovigen een gruwel is. Maar
ook vanuit humanistische kant
valt er kritiek te beluisteren. Ge
loven doe je helemaal of hele
maal niet, zo bekritiseerde ooit
Rudy Kousbroek de vrijzinnige
goegemeente. Een beetje zwan
ger kon ook niet. Vrijzinnige
christenen moeten klare wijn
schenken. Als er zo weinig ver
schil is in opvatting met het hu
manisme dan kun je beter daar
bij aansluiting zoeken. Maar dat
vindt Drees veel te zwart-wit ge
dacht. Om terug te pesten redi
geerde hij in 1999 een bundel
over het vrijzinnig christendom
getiteld 'Een beetje geloven'.
„Ik beschouw het wel als een
geuzennaam. Vrijzinnigheid is
iets fundamenteel anders dan
orthodoxie waar de onzinnige
kantjes vanaf zijn gehaald. Het is
een andere stijl van denken. Als
je wieg in India had gestaan,
was je hindoe geweest. Maar
ook is het acceptatie van alge
mene, historische kennis. Dat
de aarde niet in zeven dagen ge
schapen is, maar dat daar mil
joenen jaren overheen zijn ge
gaan. Dat kun je niet ontken
nen. Vrijzinnigheid is het relati
veren van de eigen situatie en er
toch aan gehecht zijn."
Vanuit zijn wetenschappelijke
achtergrond vindt Drees het ui
terst belangrijk dat godsdienst
kritisch wordt bekeken. Zo heeft
hij van uit die optiek moeite met
een deel van het spirituele alter
natief. „Ik zie geregeld dat men
sen geld uit de zak wordt ge
klopt. Maar ook dat ernstig zie
ken te horen krijgen dat ze hun
kwaal aan zichzelf te danken
zouden hebben. Ze hebben te
weinig positief gedacht. Dat
vind ik een kwalijke zaak."
Zelf deed Drees tijdens zijn stu
diejaren ook ervaring op met
niet-kerkelijke vormen van spiri
tualiteit. Hij volgde een tijdje
transcendente meditatie.„Dat
sprak me aan de ene kant wel
aan. Het gaf me ontspanning en
rust doordat je afdaalt in jezelf.
Maar het had ook iets engs. De
mensen die ik daar meemaakte,
hadden zo'n naïef idee van de
wereld. Die geloofden werkelijk
dat door te mediteren het hon-
gerprobleem in Afrika opgelost
kon worden. Ik heb me altijd af
gevraagd wat dat doet met het
kritische vermogen van de
mens. Ik ben daar niet genist
op. Kritische reflectie blijft altijd
noodzakelijk."
utrecht/anp - De volgend)1
nodevooizitter van de Nf
landse Hervormde Kerk P
een vrouw zijn. Dat betoogt
nodelid M. Bons-Storm, ft
hoogleraar feministische thP
gie, deze maand in het Saps
op-Wegblad KerkinformatiY
zitten volgens haar veel te Is
nig vrouwen in de synodF
van de 78), hoewel de mi
kerkleden vrouw zijn.
Het probleem ligt bij de cl(
(regionale kerkvergadering
die de synodeleden aanwj
zegt Bons-Storm. Classesgl
voornamelijk uit gemee
met een Gereformeerde B<ri
signatuur bestaan, vaarde
vrijwel alleen mannen af.t<
andere classes wijzen vola
haar soms een Bondsambtp
ger aan omdat juist in dezpi
van polarisatie behoudjv
mannen erg gemotiveerd ai
om aan het beleid van de^l
deel te nemen. p
Bovendien, zegt Bons-Sec
willen vrouwen niet graag pi
de classes en helemaal niette
de synode. Zelf zei ze vori»<
het „vreselijk" in de synod
vinden.
wel wat", weet hij inmiddels.
„Zolang het maar in overleg
gaat en het monumentale ka
rakter van de toren onaangetast
blijft." Hij is van plan de langge
rekte, kenmerkende stijlaccen
ten die ontwerper Warners aan
het gebouw meegaf, in ere te
herstellen, net als de oorspron
kelijke bakstenen muren. Die
verdwenen in de jaren '60 onder
een dikke laag saai grijs beton.
De loden bekleding van de koe
pel wordt vervangen door glas.
„Het is straks een fantastisch ge
zicht om de verlichte toren in
het donker al van ver te kunnen
zien opdoemen", voorspelt hij.
„Dan schijnt er licht uit de ra
men én uit de koepel."
Om de watertoren geschikt te
maken voor gebruik moet er ook
van binnen nog heel wat gebeu
ren. De begane grond met zijn
prachtige zwart-witte tegelvloer
wordt woonkeuken. Maar eerst
moeten twee enorme tanks er
uit, die oorspronkelijk niet in de
toren horen. Er moet gas, water
en licht aangelegd worden. In
de hoge ruimte hangen ze een
vide op. Daar komt het zitge
deelte.
De watertank in het midden van
de toren wordt van een vloer
voorzien. Daar komt het badge-
deelte. Erboven komen enkele
slaap/studeerruimtes. De top-
ruimtes worden de openbare
vertrekken, bestemd voor expo
sities, lezingen of kleinschalige
kamerconcerten. „Dat kan heel
bijzonder worden. Het publiek -
er kunnen maximaal veertig
mensen in - zit beneden, de
muzikanten boven, op de om
loop."
Mariska en Bart worden zelf de
beheerders van de torenexpo.
„Maar het wordt niet commer
cieel", legt Mariska uit. Het is
puur bedoeld voor de Noord
wijkse verenigingen, die een ge
ringe onkostenvergoeding beta
len. Ze moeten hun eigen vrij
willigers meebrengen om de
boel in te richten en toezicht te
houden.
Wie er gebruik van wil maken,
een expositie wil zien of van het
nuitzicht wil genieten, moet
overigens wel klimmen. Er komt
geen lift in de toren.
in de toren voor zichzelf te re
serveren. „Wat is er mooier dan
boven in een toren te wonen?"
Een vriend bracht ze op andere
gedachten. Bart: „Hij wees me
er op dat de toren met zijn om
loop in de koepel ontworpen is
als uitkijktoren. Dat hoort echt
bij de karakteristiek van het ge
bouw. Ik wil absoluut niet aan
geschiedvervalsing doen. Het
oorspronkelijke van de toren wil
proces. Veel nadenken, steeds
maar weer dat stukje van de ge
meente lezen, wat mag wel, wat
mag niet En natuurlijk heel veel
praten met ouders en vrienden
en veel kijken bij de toren. We
zijn zelfs 's nachts wel over het
hek geklommen. Hebben we in
het gras omhoog liggen kijken
om inspiratie op te doen."
Bart en Mariska's eerste idee
was om het fraaie uitzicht boven
De nieuwe 'wa
tertorenfami
lie': Bart en Ma
riska Akkerhuis.
Foto: Hielco
Kuipers
ik juist behouden en versterken.
Dus verplaatsten we het wonen
naar beneden. Maar dan sta je
direct voor een groot probleem:
gebrek aan ramen en dus aan
licht. Maar dat lossen we wel
op", lacht Bart luchtig.
Hij is al bij de Rijksdienst voor
Monumentenzorg langs geweest
om te praten over eventuele
aanpassingen aan de buitenkant
van het gebouw. „Er mag heus