GELOOF 8c SAMENLEVING
Dit alles is één groot dwaalspoor'
'Fietsendieven komen er te gemakkelijk vanaf
DUIN EN BOLLENSTREEK
Zuid-Holland geeft miljoenen te veel uit aan archief
A11CIIIEVEN
So W-kerk
bevriezen
bijdrage a
Wereldraj
ANNO 1902
ANNO 1977
I
uit de
Leidsch Dagblad
den haag - De provincie Zuid-Holland
heeft miljoenen te veel uitgegeven bij het
afslanken van het provinciaal archief. Bo
vendien is veel waardevol materiaal ver
nietigd, doordat die operatie is uitge
voerd door onbekwame medewerkers.
Dat zegt Hagenaar Henk Frans, oud-me
dewerker van het Provinciaal Archief.
Volgens Frans had het afgeslankte archief
al in 1995 overgebracht moeten worden
naar het Algemeen Rijksarchief, het te
genwoordige Nationaal Archief. Maar
ómdat het archief niet op de juiste wijze
tvas behandeld, werd het niet geaccep
teerd door het Rijksarchief en moest het
werk opnieuw worden gedaan.
Aanvankelijk was een bedrag van 1,3 mil
joen gulden begroot voor de hele opera
tie. Maar na 1995 kwamen de kosten
voor de afslanking van het archief - tot en
met 2005 - uit op 7,8 miljoen gulden
(ruim 3,5 miljoen euro).
Naast de extra kosten vindt Frans het
verschrikkelijk dat goeddeels onduidelijk
is welke delen van het archief zijn wegge
gooid. „De hele operatie is gedaan door
herintreedsters en door allochtone me
dewerkers, omdat er op die manier sub
sidie voor het project kon worden gekre
gen. Niets ten nadele van die mensen,
maar om op een verantwoorde wijze met
een archief om te gaan is minstens havo
nodig, met daarbij nog een aanvullende
archiefopleiding. Het gaat hier om een
bestuursarchief, dat uitpuilt van over
heidstaal, juridische termen en water
staatsjargon. En dat is door de provincie
overgelaten aan mensen die amper we
ten wat waterstaat betekent."
Volgens Frans maakt de manier waarop
de afgelopen jaren in Zuid-Holland met
het archief is omgesprongen het lastiger
om een goed inzicht te krijgen in de re
cente affaires op het Provinciehuis - zoals
de Ceteco-affaire en de verdenking van
corruptie van ambtenaren die werkten
bij de kantoren die zich bezighouden
met beheer en onderhoud van Zuid-Hol
landse wegen. „Laat ik er dit van zeggen:
Als je archief volledig op orde is, is het
een stuk makkelijker achter de waarheid
te komen."
De provincie Zuid-Holland erkent in een
reactie dat de afslanking van het archief
problemen heeft opgeleverd. Maar met
name 'als nasleep van de Ceteco-affaire'
zou de situatie rond het Provinciaal Ar
chief volgens Zuid-Holland inmiddels
zodanig zijn verbeterd dat de mening van
Frans 'achterhaald' wordt genoemd.
utrecht - De Samen-o jj
kerken hebben dit jaar hi
tributie aan de Wereldra
Kerken bevroren. De He
de, Gereformeerde en I J
Kerken, die samen tot de
ste geldschieters van hei j
menische orgaan b
handhaven hun gezan0
bijdrage op 72.000 euro. e
De kerken, die zelf met fi Sl
le problemen kampen, c
nog niet bepaald hoevee
2003 aan de Wereldraa
maken. De Wereldraad
bezig met een campagni
inkomsten uit contribute
de 342 lidkerken flink te
gen. De helft van de lit
betaalt niet eens de mir
contributie van 1000 Z\
franken (680 euro) per ja
De Wereldraad kampt ot
met een tekort van ruim
euro. Het algemeen
krijgt daarom tijdens 2
mende vergadering, van u
gustus tot en met 3 se u
in Genève, een drastisch
nigingsplan voorgeschoti
budgetten moet met 10
omlaag. Verder wil de 01
tie een hypotheek op hel I
kwartier in Genève neme
De Evangelische Kerk ii
land, de grootste finant 1
de Wereldraad, is van pl
contributie volgend jaar 1
verhogen van 1,36 tot 1 s
joen euro. De synode ns
bijdrage volgens een
voerster in november gi!l
ren. De Lutherse Kerken 11
den en Denemarken,
langrijke geldschieters,
vorig jaar echter te beslo
lidmaatschapsbijdrage tö
gen, weet de Nederlandr
vaardigde in het algem 1
stuur, ds. L. Houwefing.
Behalve contributies vai
kerken ontvangt de Wei 1
ook bijdragen van ondei
ontwikkelingsorganisatie
Nederland dragen bijvo
Kerkinactie en de prot1
medefinancieringsorgan11
ICCO bij. De totale inla
van de Wereldraad uit J
zijn vorig jaar gedaald v1
31 miljoen tot 29 miljoenli
Graveeractie politie moet aantal diefstallen terugbrengen
Zaterdag 23 Augustus
HAZERSWOUDE - In de laatste weken is het een
paar maal voorgekomen, dat in de Ned.-Herv. kerk
de godsdienstoefening moest worden bekort wegens
de invallende duisternis. Had men dan geen lam
pen? Welzeker; maar de heeren kerkvoogden zijn be
zig met plannen tot betere verlichting en nu wordt er
waarschijnlijk gevreesd, dat als de oude lampen
eenmaal weer hangen, die heren wel eens kon
zeggen.- "Ze zijn toch nog zoo kwaad niet" of
kunnen het er best nog een jaartje mee doen"
tusschen meenen wij op goeden grond te kuni
mededeelen, dat gisteravond de kogel door d«
is gegaan; maar dit neemt niet weg, dat we a.
dag nog in den donker zouden zitten, als de p
kant de avondbeurt niet op z e s uren had ges
plaats van halfzeven.
SASSENHEIM - Een mam
moetkraan tilde gistermid
dag omzichtig het bijna zes
meter hoge smeedijzeren
kruis van de Pancratiuskerk.
Eenmaal op de begane grond
constateerden deskundigen
dat het gevaarte op meerde
re plaatsen ernstige roest-
plekken vertoonde.
Foto: Archief
Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing 2,50 (voor een exemplaa
bij 18 in zwart wit) over te maken op gironummer 57055 Ln.v. Dagbladuitgcverij Damiate b.v. Postbus 507,2003 PA i
onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d. (datum van plaatsing) of door contante betaling aan de balie v
Leidsch Dagblad, Kooseveltstraal 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
door Rob Onderwater
noordwijk - Het is donderdag,
de grote graveerdag voor fietsen
in Noordwijk en Noordwijker-
hout. Wie dat wil, kan in het ka
der van fietsdiefstallenproject de
postcode van het huisadres in
zijn fiets in vier daarvoor aange
wezen fietszaken laten graveren.
De postcode in het frame van de
fiets moet de dieven afschrik
ken. Maar is dat wel zo?
Kees Zuidhoek van Kees' Fiets
shop in Noordwijk heeft zijn
twijfels. Hij stelt dat alle beetjes
helpen, maar de actie is dweilen
met de kraan open. Een me
vrouw ziet het nut van de actie
wel in. Binnen een paar minu
ten is ze geholpen. Met vaste
hand graveert Zuidhoek haar
postcode onder het zadel. „De
eerste keer dat ik dit deed ging
dat wel anders", weet hij. Zuid
hoek zegt dat hij het op een ou
de fiets heeft geleerd.
Vooral in de weekeinden wor
den er in Noordwijk veel fietsen
gestolen. De mevrouw, die ano
niem wil blijven, zegt dat dat
mede komt door het gebrek aan
fietsenstallingen. „Als ik naar
het stand ga, dan moet ik mijn
fiets op de Boulevard zomaar
ergens neerzetten. Dan moet je
geluk hebben als er een paal vrij
staat. Noordwijk zou een voor
beeld moeten nemen aan Kat
wijk, dat is daar veel beter gere
geld." De mevrouw kan haar
fiets even verderop tegenover de
Hoofdstraat bij een bewaakte
stalling neerzetten, maar daar
Kees Zuidhoek graveert met vaste hand een postcode. Foto: Mark Lamers
maken weinig mensen gebruik
van. Kees Zuidhoek weet de re
den: „Dat kost geld. In die stal
ling zie je hooguit tien fietsen
staan en daarbuiten honderd."
Kees Zuidhoek zelf heeft voor de
strandgangers een goede tip:
Bind zoveel mogelijk fietsen aan
elkaar vast. Dat schrikt de die
ven af. De methode om een
postcode te laten graveren vindt
hij eigenlijk maar niks. Het is
volgens hem achterhaald. „Te
genwoordig zit er in de moder
ne sloten een chip. Die is geregi
streerd en is bijvoorbeeld via in
ternet veel makkelijker op te
sporen."
De politie zou ook goed werk
kunnen verrichten. „Maar ik
weet dat ze tot over hun oren in
het werk zitten. Daarom vraag ik
me nu af waarmee ik bezig ben.
Want ik weet dat er gestolen
fietsen op het bureau staan,
waarvan de eigenaars niet eens
weten dat hun eigendom er
staat. Om de simpele reden dat
ze geen tijd en mankracht heb
ben om de eigenaars te bellen.
Ik heb het daar met de politie
wel eens over en dan komen ze
met dit verhaal. Maar ja, het is
makkelijker om met een laser
auto's te bekeuren dan fietsen
dieven te grijpen."
Kees Zuidhoek vindt dat fietsen
dieven er veel te makkelijk vanaf
komen. „Als iemand een fiets
steelt, loopt hij binnen een uur
weer buiten. Maar als jij een krat
bier uit de tuin haalt van je
buurman, dan word je veel lan
ger vastgehouden." Hij had
laatst een vervelende ervaring,
waarmee Zuidhoek eigenlijk niet
naar buiten wil treden. „Laten
we het erop houden dat ik de
politie op een diefstal attendeer
de, maar dat ze geen tijd had
den om te komen. Daarom heb
ik er voorlopig niet zoveel ver
trouwen in dat alles goed komt.
Wat niet wegneemt dat ik mijn
medewerking aan deze actie
heb verleend."
Speciaal voor deze actie heeft
Zuidhoek zijn neefje Marcel ge
charterd. Hij schrijft de postco
des op en brengt de fietsen naar
zijn oom Kees. De actie trekt re
delijk wat klanten. Dat komt
mede omdat het gratis is. Fiets-
hersteller Kees Zuidhoek zelf
houdt er niks aan over. „Het is
mij opgedragen door de politie.
Ha, ha."
Een woordvoerder van de politie
geeft toe dat de fietsendiefstal
niet hoog op de prioriteitenlijst
staat. Zaken als geweld gaan
voor. „Maar dat wil niet zeggen
dat we er niks aan doen. Het is
wel zo dat politiemensen zelf
zich niet bezighouden met het
teruggeven van de fietsen aan
de rechtmatige eigenaren, dat
gebeurt door mensen van de fa
cilitaire ondersteuning. Als het
zo is dat er in Noordwijk fietsen
staan, die nog niet zijn terugge
ven aan de rechtmatige eige
naar, is dat een slechte zaak."
Dinsdag 23 augustus
ALPHEN AAN DEN RIJN-Ruim negentig vrouwen
en één enkele man begonnen gistermorgen officieel
hun eerste schooljaar op de dagmavo voor volwasse
nen in de voormalige Bethlehemschool aan het St.
Jorisplein. Een voor Alphen nieuwe opleiding die
met drie volle klassen en een wachtlijst van start
gaat. Gistermorgen werden de roosters uitgedeeld en
kreeg de eerste schooldag een officieel tintje mee
door de komst van de inspecteur voor het onderwijs
L.J. Stortenbeker. Een gang
die de inspecteur graag had
willen maken.
Twintig jaar geleden namelijk
werd in dezelfde gymnastiek
zaal het officiële startsein voor
de handelsavondschool gege
ven. Een school waarvan de
heer Stortenbeker directeur
werd. "Die handelsavond
school was als het ware mijn
geesteskind". Alphen ging ver
volgens een 'huwelijk' aan met
Gouda (Stichting Avondschool
voor Voortgezet Onderwijs)
waaruit de dagmavo werd ge
boren. Zonder die avondmavo
had de dagmavo nooit van start
kunnen gaan, zodat deze dag
mavo voor volwassenen eigen
lijk mijn geesteskleinkind is,
aldus de heer Stortenbeker.
Dat de feitelijk niet juiste
naam moedermavo de laatste
jaren zo ingeburgerd raakte is
niet zonder reden. Een lande
lijke enquête heeft uitgewezen dat 94 pet. vai
cursisten op de dagmavo voor volwassenen uil
wen bestaat. Ongeveer 80 pet. van de cursisti i
gehuwd, terwijl 12 pet. gehuwd is geweest. B
helft van alle gehuwde cursisten (48 pet.) hei
twee kinderen, terwijl 2 pet. zes of meer kindia
heeft. De gemiddelde leeftijd van de cursistei
blijkt uit de enquête, is 35 jaar. Het merende
pet.) heeft de huishoudschool gevolgd, 18 pc
alleen op de lagere school, terwijl 9 pet. voort
lager onderwijs heeft gevolgd.
leiden - Meestal zit de deur pot
dicht, naast de kleine etalage aan
het Kort Rapenburg. Achter een
stalen traliewerk blinkt het blad
goud van talloze iconen, en sta
tenbijbels liggen opengeslagen.
„Ik heb geen klanten. Dit is geen
Winkel. Het is mijn verzameling."
i lleen voor wie aanbelt doet hij
pen, de eigenaar van King's
ross, Ornamenta Ecclesiae. Wie
even snel een campy icoon of
een avondsmaalbeker wil sco
ren voor de heb, komt van een
koude kermis thuis. „Dan zeg ik:
ga maar naar Noordwijk, daar
kan je iconen kopen, als iemand
hier komt met een zak geld
maar geen enkele verwantschap
met een stuk, dat hij ziet als
hebbeding, dan is hij hier aan
het verkeerde adres. Dat klinkt
onvriendelijk: het staat toch in
de etalage? Een enkeling wordt
dan boos."
Nee, Jacques Kattenberg ver
wacht meer van zijn bezoekers
dan geld. „Dit is ook geen win
kel. Het is mijn verzameling. De
mensen die hier komen zijn
amateurs met dezelfde tik als ik.
We wisselen uit, als ik iets dub
bel heb. Als ik het gevoel heb
dat het in goede handen terecht
komt, dan kan het zijn dat ik iets
verkoop."
De drempel is hoog. Als er ie
mand komt, is het gebruikelijk
dat die nog een paar keer terug
komt. Vaak onstaat daaruit een
goede relatie. „Laatst was hier
een Amerikaanse toerist, die
ethiopica bleek te verzamelen.
We krijgen een gesprek, met een
diepgang als een koraalrif. Hij
stond hier met tranen in zijn
ogen. Ja, aan die man heb ik wat
verkocht."
Hij herinnert zich nog goed dat
een oud vrouwtje binnenkwam
èn een kruisje zag hangen van
koeienbot. „Waarde: dertig cent.
ijlet vrouwtje vertelt me met
grote bellen van tranen dat ze
eenzelfde kruisje had van haar
qverleden man, maar dat ze het
is kwijtgeraakt. Dan is het ver
rukkelijk om haar te vragen:
mag ik u deze aanbieden."
Het laatste dat je zou denken
van Kattenberg temidden van
plank en dan zaten ze te bouten.
Dat ding duvelde uit hun kle
ding. Deze heeft eeuwen lang in
een beerput in Leiden gelegen.
„Zal ik er eens een boek laten
ruiken? Helemaal van leer. Het
ruikt naar rook." De antiquair
dwaalt door zijn collectie, trekt
zo hier en daar een la open. Kijk,
daar staat een geketende Jezus
zonder armpjes, gekregen van
een oude dame die het op zol
der had staan. Binnenkort gaat
het naar het museum. En in die
la: een kruisje uit Peru, een or
nament uit Egypte. Een zegen-
kruisje uit Ethiopië, met een mi
nuscuul schepje aan de onder
kant. „In Ethiopië was het onder
het religieuze regime van de is
lam verboden om christelijke
symbolen te dragen en te tonen.
Gebruiksvoorwerpen mochten
ze wél maken. Dus wat deed
men? men maakte van een kruis
een oorschepje."
zijn iconen, zegenkruizen en
heiligenbeelden, is dat hij een
verleden als hervormd predikant
achter zich heeft. Collega's vra
gen zich hoe een protestantse
dominee 'met dat roomse ge
doe' van doen kan hebben. „Je
moet weten waar de wortels lig
gen, zeg ik dan. Lees de oude
kerkvaders, kijk naar de ooster
se, de koptische, de Ethiopische
kerken... het bijt elkaar niet. De
wortels liggen in de moederkerk.
Je kunt je moeder vaarwel ge
zegd hebben en het huis uit zijn
getogen. Maar vanuit een ander
onderkomen kun je respectvol
terugkijken naar het ontstaan
van het christendom, naar de
patres van de kerk, onze vade
ren."
Hij weet dat er protestantse col
lega's zijn die iconen en katho
lieke afbeeldingen wel afwijzen.
„In een amicaal gesprek zou ik
hen willen vragen: wat denk je
dan van onze eigen denkbeel
den? Onze dogma's die zo'n
centrale plek innemen dat ze
bijna aanbeden worden? Want
daardoor ontstaan ook vervor
mingen."
Venster
Je moet de nadruk niet leggen
op de 'verwordingen', zoals hij
het noemt. Natuurlijk liep de
iconencultuur voor de beelden
storm 'gierend uit de hand'. .Af
beeldingen stonden overal, op
muren en op deuren." Maar laat
niemand zeggen dat iconen
worden aanbeden. „Dat is een
kronkel. Iconen zijn een venster
naar de hemel, dat tot nadenken
stemt Het venster zelf wordt
niet aanbeden."
Dit is een verzameling van 56
jaar, wijst hij. Hij voelt sterk dat
de stukken hem toevallen. Via
veilingen, maar ook als aanden
ken van iemand in de laatste le
vensfase. Zijn waardevolle stuk
ken voorbestemd om in zijn be
zit te komen? „Dat is een te gro
te mond vol. Maar tochdat din
gen mij geworden zijn is niet
toevallig, maar het valt me wel
toe. Het begrip 'toeval' is een
enorme theologische zwerfkei,
waar mensen zich bont en
blauw aan gevallen zijn. Van de
voorzienigheid kan je eigenlijk
alleen maar zingen. Woorden
roepen alleen maar misverstan
den op, dan ben je al snel met
nonsenszaken bezig. Ik heb
sterk het gevoel dat dingen mij
toekomen. Dat is een heel ander
verhaal dan: ik heb een zak geld
en ik koop. Nee, je krijgt het! en
dan mag het best wat kosten."
Ruiken
Overal zit een verhaal aan vast.
Dat avondmaalservies van tin
bijvoorbeeld, uit 1745. „Daar
kan je een heel boek over schrij
ven. Ik werkte in een kerk, de
kast van de consistoriekamer
ging open en dit servies kwam
eruit. Het zat toch onder de tin-
Dwaalspoor
Of hij een mysticus is, daar
moet hij over nadenken. Liever
herkent hij zich in iemand als de
Leidse astronoom Vincent Icke,
die vol verwondering het heelal
in kijkt. Toch heeft mystiek gro
te betekenis voor hem.Als wij
over God spreken alsof we hem
begrijpen en grijpen kunnen,
dan spreken we blasfemische
onzin. Nee, in de protestantse
kerk kom ik aan mystiek niet te
kort. Want weet je, het hele sca
la aan vormen en attributen
binnen de Rooms-Katholieke
Kerk geeft nog geen enkele aan
leiding tot nadenken. Dat mysti
ficeert en verhult meer dan dat
het onthult Mystici houden
juist van eenvoud."
Is mystiek dan strijdig met
pracht en praal? Ja, denkt hij,
dat kan, want voor je het weet
ben je van het rechte spoor af.
„Kijk", wijst hij met een wijds
gebaar om zich heen. „Dit is één
groot dwaalspoor. Als we er niet
doorheen leren kijken. Maar al
die papieren dogmatieken, dat
zijn óók dwaalsporen, net als al
lerlei gouden tierelantijnen."
Kings Cross, Ornamenta ecclesi
ae, Kort Rapenburg 18
Jacques Katten
berg, eigenaar
van Kings
Cross, 'Orna
menta ecclesi
ae', Kort Rapen
burg 18. 'Dit is
geen winkel,
dit is mijn ver
zameling.'
Foto: Henk
Bouwman
pest, dus de kerk schonk het
me. Kan je nagaan wat voor een
betekenis het voor mij heeft: in
het geschenk krijg je de gever
mee, een gift is een bezegeling.
Zo heb ik veel stukken waar ge
zichten achter staan, mensen,
tradities.
„Kijk hier, een armenpenning.
Er staat 'W.B.' op: wit brood.
Voor een arme weduwe. Ik druk
dat vrouwen wel eens in hun
handen en vraag dan: weet je
wat je nu in je handen hebt? Wij
komen om in de rijkdom. En
hier, een christusfiguurtje, 350
jaar oud. De beentjes zijn eraf.
Zo'n beeldje werd meegedragen
door werklui en die moesten wel
eens uit de broek. Je had niet
anders dan een beerput en een
