KUNST 8f CULTUUR
'Echte kunst is voor mij niet modegevoelig'
beeld
beeld
De architect van de grote leegte
Frans Brüggen overrompelt
met menselijke Beethoven
Counti
Crows
Fris ei
dramatij
Uitverkocht concert voor strijdlustige Hazes
Heather Nova
op Crossing Border
Biografie van
'Inspector Morse'
Leidse schilder Willem van Scheijndel vind dat kunst schoonheid moet uitdragen
dinsdag 20 AUGUSTUS 2
amsterdam/anp - Het concert
dat André Hazes zaterdag in het
Amsterdamse Olympisch Stadi
on geeft, is uitverkocht. Het
nieuwe album van de volkszan
ger komt aanstaande maandag
uit en heet 'Strijdlustig'.
Het nieuwe schijfje is het 23ste
album dat Hazes bij platen
maatschappij EMI uitbrengt.
„Als je eenmaal de vijftig bent
gepasseerd, merkje dat alles wat
trager gaat. Maar aan de andere
kant voel ik mij nog zo fris als
een hoentje. Strijdlustig zelfs!",
zegt Hazes over de nieuwe cd.
Eind juni was dat wel anders.
Toen stortte hij volledig in als
gevolg van problemen rond zijn
raadslidmaatschap van de ge
meente De Ronde Venen. Maar
nu is Hazes weer trots op zijn
nieuwe plaat. „Het is een plaat
die, en dat mag je best zeggen
als je mijn leeftijd hebt bereikt,
klinkt als vanouds. Met liedjes
over liefde, weggaan en wegge
stuurd worden, kortom honderd
procent Hazes."
Het liedje 'Ik ben weer terug'
valt bij de zanger het meest in
de smaak. Dat gaat over een
drugsverslaafde die probeert te
rug te keren in de maatschappij.
Verder schreef Hazes Neder
landse teksten bij twee num
mers van Charles Aznavour. Het
nummer 'I'll be there' verander
de hij in 'Ik ben daar' en 'To die
of love' gaat op 'Strijdlustig'
door het leven als 'Ik hou van
jou'.
Het nummer 'She mends me'
van latin-zanger Marc Anthony
vertaalde Hazes in 'Laat me vrij'.
Bandoneonist Carel Kraayenhof,
bekend van zijn bijdrage 'Adios
Nonino' tijdens het huwelijk van
kroonprins Willem Alexander en
Méxima, speelt mee op het
nummer 'Bloed, zweet en tra
nen'.
Het concert in het Olympisch
Stadion is het eerste muziekop-
treden in het complex sinds
1983. Toen trad de Engelse
groep Supertramp er op. Hazes'
optreden in het gerenoveerde
stadion moet ervoor zorgen dat
er meer culturele evenementen
op die plek gaan plaatsvinden,
zo hoopt de directie.
Heather Nova. Foto: ANP
Amsterdam - Heather Nova,
Gerrit Komrij, Madrugada, Kees
van Kooten en Spinvis zijn op 7,
8 en 9 november in Amsterdam
te zien op het Crossing Border
festival. Het festival, ooit be
gonnen in Den Haag, houdt dit
jaar huis in alle zalen van de
Stadsschouwburg, het Nieuwe
de la Mar Theater, De Melkweg
en Theater Amuse. In drie da
gen wil de organisatie laten zien
waar het momenteel om draait
op het gebied van muziek, lite
ratuur, spoken word, film en
beeldende kunst. Bezoekers
kunnen in totaal meer dan 120
acts verwachten. De van oor
sprong Duitse actrice/zangeres
Hanna Schygulla is ook van de
partij, evenals het Harlem Gos
pel Choir, Saul Williams, Kama-
gurka, Remco Campert, Rick de
Leeuw en Thé Lau. De kaartver
koop begint 7 september.
londen - Bloomsbury, de Britse
uitgever van de succesvolle
Harry Potter-reeks, heeft de
rechten verworven van de bio
grafie van wijlen John Thaw, de
acteur die zo succesvol de rol
van Inspector Morse vertolkte.
Het boek zal worden geschre
ven door Thaws weduwe, de
actrice Sheila Hancock. Bloo
msbury wilde geen details be
kendmaken, maar aangenomen
wordt dat Hancock zeker an
derhalf miljoen euro heeft ont
vangen voor de rechten. Het
boek moet in 2004 in de boek
handel liggen. De uitgever ver
wacht dat het een van de best
verkopende biografieën van de
laatste jaren zal worden. John
Thaw, die in februari aan kan
ker overleed, was een van de
meest geliefde tv-speurders.
Timoteus Waarsenburg
leiden - Zijn shaggies rolt hij met
onvaste hand. Met diezelfde tril
lende hand voert Willem van
Scheijndel de tropische vogeltjes
in zijn atelier. Maar op het mo
ment dat die hand met een pen
seel in de buurt van het schilders
linnen komt, veranderen de vijf
trillende vingers in precisieinstru-
menten die zonder enige aarze
ling zijn gedachten overbrengen
op het doek.
Zo'n twintig jaar geleden ver
ruilde Van Scheijndel zijn amb-
tenarenbestaan voor het kunste
naarsleven. Schilderen was van
af dat moment niet langer zijn
vrijetijdsbesteding, maar moest
een inkomen opleveren. Dat hij
zich nu één van de meest suc
cesvolle Leidse kunstenaars mag
noemen lijdt geen twijfel.
Vorig jaar maakte Van Scheijn
del met maar liefst zeven wer
ken zijn debuut in het wereld
vermaarde Louvre tijdens de
prestigieuze kunstbeurs 'Art Pa
ris'. Zijn doeken gaan voor flink
wat geld over de toonbank.
Maar ook zonder de portemon
nee te trekken, is zijn werk nu
voor iedereen bereikbaar. Re
centelijk is zijn tweede boek ver
schenen: Willem van Scheijndel.
'Een keuze uit het oeuvre' deel 2.
Rijkelijk geïllustreerd met foto's
van meer dan honderd van zijn
schilderijen.
Werd zijn eerste, gelijknamige
boek nog door een ander ge
schreven, dit keer nam Van
Scheijndel zelf de pen ter hand.
In grote sprongen gaat hij door
zijn verleden. „Ik heb opge
schreven wat me te binnen
schoot, wat indruk op me maak-
Willem van Scheijndel: „Voor mij draait alles om schilderen." Foto: Mark Lamers
te. En daar heb ik best uitvoerig
over verhaald", zegt hij lurkend
aan zijn eeuwige shaggie.
Een van de beschreven anekdo
tes gaat over zijn aanwezigheid
op de Holland Art Manifestatie
in Eindhoven, vrij vroeg in zijn
carrière. Op zulke beurzen pre
senteren galeries 'hun' kunste
naars. 'Ik stond daar onder de
naam van galerie Scarabee',
schrijft Van Scheijndel. 'Die ga
lerie bestond helemaal niet. Sca
rabee was de naam van mijn
toenmalige stamkroeg. Samen
met twee andere stamgasten,
een grafisch ontwerper en een
acteur, en de kroegbaas zijn we
afgereisd naar Eindhoven. Aan
het eind van de manifestatie
was het overgrote deel van mijn
werk verkocht.'
Tegenwoordig is van Van
Scheijndel een schilder van
naam. Zijn werken - hij heeft in
middels zo'n 1500 schilderijen
gemaakt - hangen over de hele
wereld, van Oost-Europa tot
Amerika, van Zuid-Afrika tot Ja
pan. Een vluchtige blik in zijn
atelier aan het Rapenburg doet
anders vermoeden. Tegen de
achterwand staat een amateu
ristische schildersezel. Een ei
genhandig getimmerd gevaarte,
voorzien van verstelbare boe
kensteunen. „Daar zijn al mijn
werken op geschilderd."
Minstens zo onprofessioneel
lijkt het palet waarop hij verf
mengt: een oud telefoonboek.
Voor elke kleur neemt hij een
nieuwe pagina. Het boek ligt op
een grote, met verf besmeurde
tafel dat van een afstandje op
vallend veel gelijkenis vertoont
met een bollenveld in bloei. Met
dit verschil dat het bonte kleur-
enveld hier niet bestaat uit
bloeiende tulpen, maar uit een
wirwar aan verftubes. In alle
soorten, maten en kleuren. Het
hol van de kunstenaar
„Toen ik begon met schilderen
mocht je niets moois maken.
Kunst heeft heel lang in de rol
van performance gezeten. Het
moest shockeren, discussie los
maken. Daar heb ik nooit aan
meegedaan. Echte kunst is naar
mijn idee niet modegevoelig. Ik
vind dat kunst schoonheid en
vakmanschap moet uitdragen.
Dat is wat ik zelf altijd heb nage
streefd."
Jarenlang reisde Van Scheijndel
de wereld rond. Afrika, Amerika,
het oostblok. En telkens inspi
reerden zijn reizen hem weer tot
nieuwe schilderijen. „Was het
publiek net aan een bepaald
genre of thema gewend, dan
was ik alweer met iets anders
bezig. Vroeger liet ik mij inspire
ren door indrukken van buiten
af, tegenwoordig heb ik veel
meer innerlijke rust en haal ik
de inspiratie uit mijzelf. Ik heb
vaak heel abstract geschilderd.
Nu schilder ik figuratiever. En ik
weet dat ik weer op een ander
genre overstap als ik dit kunstje
helemaal beheers."
Wie in Leiden wel eens een bier
tje haalt in De Bonte Koe of de
Uyl van Hoogland, kent Willem
van Scheijndel. Maar verder is
hij in zijn woonplaats een tame
lijk onbekende verschijning. Zelf
ligt hij daar niet wakker van.
„Voor mij draait alles om schil
deren. Er is geen 'zijn'. Alleen
'worden'."
Willem van Scheijndel. 'Een keu
ze uit het oeuvre' deel 2, is te
koop bij galerie Frederiek en In-
grid van der Vlist, Nieuwe Rijn
26 in Leiden.
Jren Leidse parade'. Zo luidt
L de toepasselijke ondertitel
van de tentoonstelling 'üeeld en
Evenbeeld', tot half september
in negen musea en galeries te
zien. Zo'n 45 ateliers worden in
een half jaartijd binnenstebui
ten gekeerd om een dwarsdoor
snede te tonen van hedendaag
se kunst. In deze wekelijkse se
rie stelt Leidsch Dagblad de
kunstenaar achter de doeken,
beelden en installaties voor.
Vandaag: Cock Sjardijn.
Omdat hij niet zonder 'zijn
peuk' kan, zit Cock Sjardijn op
de binnenplaats van het Muse
um Boerhaave te roken. Voor
een toelichting op zijn kunst
werken wil hij wel even langs
de vitrines lopen. De wande
ling eindigt in het anatomisch
theater, waar een bebloed
hoofdkussen is te vinden.
„Waarom zijn doucheputjes
altijd grijs? Washandjes zijn er
in allerlei kleuren, maar die
putjes zijn altijd de saaiheid
zelve. Daarom heb ik ze een
kleurtje gegeven. Vooral pri
maire kleuren, een beetje als
Mondriaan. Nee, het is niet per
definitie kunst. Maar ik noem
mezelf ook geen kunstenaar. Ik
ben meer een knutselaar."
„De kunst is op dit moment
hartstikke dood. Je verdient er
geen fuck mee. Schilderijen
hebben ook niets meer te zeg
gen. Vroeger was dat anders.
Toen hadden kunstenaars nog
een ideaal. Neem nou de
Bauhaus-periode. De aanhan
gers van deze stroming wilden
iets duidelijk maken. Daar is
toch helemaal niks meer van
over. Ik ben daarom gestopt
met het maken van schilderij
en."
„Ik kom uit een arbeidersmi
lieu. Ik heb altijd in de bouw
gewerkt: als huisschilder en
behanger. Het is toch raar dat
hedendaagse schilders nog
steeds werken met kwast en
linnen, materialen die ook vijf
eeuwen geleden al werden ge
bruikt. Dat slaat toch nergens
op in de 21ste eeuw. Daarom
ben ik eens gaan rondkijken
naar ander materiaal. Omdat ik
een duivenliefhebber ben,
stond ik eens zo'n vogelhuisje
te verven en dacht ik: waarom
doe ik hier niet iets mee?"
„De nestkastjes verbouw en
beschilder ik tot driedimensio
nale kunstwerkjes. Het is mijn
eigen, kleine fantasiewereld. Ik
maak ze in een kleine oplage
en heb het bedrijfje Drakla op
gericht om deze multiples te
verkopen. Ze zijn hier ook in
de museumwinkel verkrijg
baar."
„Ik ben blij dat ik niet in zo'n
verheven kunstmuseum hang,
maar in Boerhaave. De weten
schap is een belangrijke inspi
ratiebron. Mijn objecten pas
sen ook heel mooi bij de col
lectie van dit museum. Ik ben
dol op de buitenissigheden die
hier te vinden zijn. Daarom
heb ik ook mijn babyhaasje op
sterk water in de vitrine gezet.
Ik heb hem nog even aan de
mensen van het museum laten
zien, maar op deze manier is
hij heel lang houdbaar."
„Het anatomisch theater is ook
zo'n boeiende plek. Het idee
dat daar vroeger mensen zaten
toe te kijken hoe lijken werden
open gesneden Op het podium
heb ik een hoofdkussen ge
legd, dat met bloed besmeurd
is en hechtingen vertoont. Ik
heb ook stukjes tape gebruikt.
Dat is bedoeld als ode aan
Mondriaan, die in zijn laatste
werk ook plakband gebruikte.
Hij had blijkbaar net als ik niet
meer genoeg aan verf."
Cock Sjardijn, t/m 15 septem
ber, Museum Boerhaave, Lan
ge St.Agnietenstraat 10, Lei
den.
Tekst: Theo de With
Foto: Hielco Kuipers
muziek recensie
Hans Visser
Concert Beethovenserie. Orkest van de
Achttiende Eeuw o.l.v. Frans Brüggen.
Symfonieën 1 en 3 ('Eroica'). Gehoord:
19/8, Concertgebouw, Amsterdam. Rest
van de serie: 20/8, Symfonieën 2 en 7;
22/8, Symfonieën 4 en 8; 24/8,
Symfonieën 6 en 5,25/8, Symfonie 9.
Alle negen symfonieën van
Beethoven in één week. Frans
Brüggen en Orkest van de Acht
tiende Eeuw zijn gisteravond in
het Amsterdamse Concertge
bouw begonnen aan de uitvoe
ring van dit muzikale huzaren
stukje. Een buitenkansje voor
wie ze alle negen ondergaat,
want afgaande op de eerste
avond ontwikkelt zich hier een
imposante biografie in klinken
de noten van een imposant
componist.
Brüggen noemt de Eerste het
geniale vervolg op Haydn en
Mozart. Maar hij toont ook
goed te weten waar Beethoven
van zijn voorgangers verschilt.
Eigenzinnig, weerbarstig, zelfs
in de lieflijkste passages durft
hij zich onbekommerd te laten
gaan. Maar ingenieus is hij in
het neerzetten van melodieën
en kleuren. Maar toch, de derde
symfonie, 'Eroica', die na de
pauze volgde, is weer van een
andere orde. Brüggen liep het
podium op en gunde het pu
bliek vervolgens geen seconde
om zich schrap te zetten. Met
een barstte Beethoven los, zo
dat de overrompeling met het
allegro con brio, totaal was.
Brüggen laat zich niet verleiden
tot effectbejag, of valse drama
tiek. Hij houdt het menselijk.
Adembenemend zijn de kleu
ren in de Marcia Funebre. On
voorstelbaar dat het wellicht
nog anders zou kunnen. De
muziek lijkt omhoog te komen
uit een onpeilbare diepte. En
als Beethoven na verloop van
tijd zich toch wat zuchten van
verlichting lijkt te veroorloven,
valt hij toch weer terug. Hoe so
noor, hoe persoonlijk klinken
dan de lage strijkers. Maar hoe
troostend ook reageren de bla
zers, met wie ze uiteindelijk sa
men een vorm van berusting en
vrede vinden. Actie en reactie,
als het leven zelf.
Het scherzo werd neergezet als
een ingenieus weefsel van idee-
en, waarin Brüggen een ander,
lichter, maar niet minder kleur
rijk palet liet horen. Opgewekt
en lieflijk klonk de finale, met
zijn prachtige en verrassende
tempowisselingen. Adembene
mend mooi, juist omdat Brüg
gen en zijn mensen oor hebben
voor de adem, voor de mense
lijke stem in Beethovens mu
ziek. Pas dan wordt dit werk de
spiegel van de levende ziel.
muziek recensfc
Rick Treffers
Concert: Counting Crows. G«
Heineken Music Hall, Ams
In 1993 verbaasde de
kaanse groep Countinj
menig popliefhebber
afwisselende, uitgeba
de, geïnspireerde en
hitgevoelige retro-[
'August and Everythin
De vier albums die het
daarna uitbracht haal
niet echt bij dat droom
Voorbarige criticasters
de groep af als suf, bel
irritant. Optredens zou
zelden een slaapverw
aangelegenheid zijn.
kwelde vocale voordrs
zanger Adam Duritz
vendien vaak aanstel
zeurderig genoemd.
Daar zat een kem va
heid in, maar de zeer t;
le en gedreven Duritz
gitaar spelende com
David Bryson bleven
stoord meeslepende ei
lende popliedjes comp
En de aanhouder wii
eens. De aanhang
Crows is in de loop t
alleen maar toegenom
jaar terug stond de gi
in de veel kleinere N
en met de behooi
kwalitatief hoogsta;
cd 'Hard Candy" heel
tet uit San Francisco
weer een product
dat bij vlagen kan ti]
het alom geroemde d<
Die aangename frisheij
gisteravond - ond;
treme temperatuur -
groep af. Frontman Di
in veel liedjes aan sl
heid en kan geen re
stand houden. Hij
hart in beeldende tel
ongekend sterk
melodielijnen, zodat je
teraar behoed wordt v
confronterend gew
Omdat hij zichtbaar
zijn vel zit en de mu
losjes (en soms dus
musiceren lijkt de peif
lans tussen drama en
heid eindelijk gevondei
De vaak als zwartkij
stempelde Duritz is
vrolijkheid zelve ei
openlijk grappen en
Niemand kijkt raar 0
herkenbare, nasale
van deze mollige lolbi
rasta-coup het in wee
liedjes als het autobi<
'Carriage' (over de
van zijn ex-vriendin n<
voorzichtig nachtje) ei
namisch uitgesponne
King' op een hels kerm
Na een flitsende oper
het supertrio 'Mrs.
Lullaby', het nieuwe,
rakteristieke en aans
'Hard Candy" en de
overigens rommelig
hit 'Mr. Jones' kan
voor de fanatiek meel
de menigte niet meer
het vierde nummer 'G
Elisabeth' mag iedei
vervelens toe uit vol
meezingen.
De band kan een pol
en haalt de vaart nog*
het optreden, maar
spanningsboog andei
lang wordt vastgehoui
kenend voor de huidi
kracht van de groep.
De wereldberoemde Spaanse beeldhouwer
Eduardo Chillida is maandag in zijn woon
plaats San Sebastian in Noord-Spanje over
leden. Hij werd 78 jaar. Chillida, een Bask,
gold als een van de toonaangevendste
beeldhouwers ter wereld.
Eigenlijk wilde hij liever voetballer worden.
Een carrière als doelman leek in zicht tot
zijn knie het begaf. Hiermee verloor zijn
club Real Sociedad een talentvolle speler en
de Academie voor Schone Kunsten in Ma
drid een leerling-architect.
De in 1924 geboren Chillida had er genoeg
van, nadat zijn droom in duigen was geval
len. Tegen de wil van zijn vader in vertrok
hij in 1948 naar Parijs. Toen hij een paar jaar
later weer naar zijn vaderland terugkeerde,
verkeerde hij in een creatieve crisis.
Terug in Baskenland ging hij hij met ijzer
werken, een materiaal dat zijn later werk
voor een belangrijk deel zou gaan bepalen.
Hij leerde het ambacht van een oude smid
in het dorpje Hernani. Chillida werd bekend
door zijn kloeke abstracties in ijzer. Hij bleef
echter ook werken in klei en gips en heeft
verder ook nog grafisch werk op zijn naam
staan.
Vanaf het eind van de jaren vijftig heeft
Chillida succes. Zo kreeg hij in 1958 op de
Biennale van Venetië de Grote Internationa
le Prijs voor Beeldhouwkunst. Later werd hij
onder meer onderscheiden met de Wilhelm
Eduardo Chillida 1924-2002
Foto: AP/Barriopedro
Lehmbruck-prijs (1966) en (met Willem de
Kooning) de Andrew W. Mellonprijs (1978).
Beroemd werd hij ook door zijn 'Kam van
de Wind'. Het beeldhouwwerk rijst
rotsen in de baai van San Sebastiai
werk bestaat uit drie in elkaar grijp
open ringen en is het toonbeeld v
eeuwige strijd met ruimte en leegtr
der de leegte kan men niets creëre
de grote bron waaruit alles wordt j
pen", zei de kunstenaar ooit eens.
noemde zichzelf dan ook graag de
tectvande leegte".
Een van de grote inspiratiebronnel 1
Chillida was de zee. Vanuit zijn hui
kenland keek hij uit op het water.
met de muziek van Bach en de poe
Goethe vormde ze de motor van zi
viteit.
In 2000 kwam een droom van Chil
In Hernani kreeg hij zijn eigen mui
Chillida Leku (Chillida's Plek). In di
hoeve uit de 16de eeuw en op het
grote terrein kan het werk uit zijn j
zameling worden bewonderd.
Een andere levenswens gaat echter
vervulling. Hij wil een uitholling va
daya-berg op het Canarische eüani
eventura veranderen in een kunstv
project stuit op bittere tegenstand'
tuurbeschermers en wordt dan ooi
durend uitgesteld. Definitief naar n
Chillida stierf aan de gevolgen van
durige longontsteking. Hij was getr
had acht kinderen.
