KUNST CULTUUR
'Van het granieten genie krijg je nooit genoeg'
Zwoel concert
Prinsengracht
Op Mystery Land komt
het zesde zintuig aan bod
Vermeer-opera k
ook zonder tone
K3 op tournee
door Nederland
De Parade
blijft groeien
Middeleeuwse
muziek in Archeon
Stripschap-
prijs voor
Leidenaar
Eric Schreurs
Frans Brüggen dirigeert alle negen van Beethoven
Ook applaus voor Wim en Rita
den haag - De drie Vlaamse
kinderidolen van K3 touren
vanaf oktoberdoor Nederland.
Van Groningen tot Kerkrade
zullen Karen, Kristel en Kath
leen hun populaire liedjes ten
gehore brengen. De optredens
volgen op de 54 shows die KB
de afgelopen tijd in Schevenin-
gen heeft gegeven. De meisjes
van K3 beginnen hun tour op 9
oktober in Zwolle. De laatste
show is op 3 januari in Den
Bosch. Drie cd's van K3 staan
momenteel in de Album top-
100. Op 8 september presen
teert de groep een nieuwe cd
met de titel Verliefd'.
Amsterdam - Het reizend thea
terfestival De Parade heeft dit
jaar 250.000 bezoekers getrok
ken, 20.000 meer dan vorig jaar.
Volgens de organisatie is het
opvallend dat het Paradepu-
bliek op een avond gemiddeld
meer voorstellingen zag dan tij
dens de vorige editie. De Para
de sloot gisteravond de twaalf
de tournee af in Amsterdam,
precies twee maanden na de
eerste voorstelling in Rotter
dam. Het festival stond verder
in Den Haag en Utrecht. Op de
laatste avond kreeg Huis a/d
Werf een prijs voor de produc
tie 'Mondo Leone' en Sanne
Vogel kreeg de aanmoedings-
prijs voor aanstormend Parade
talent. Loes Luca werd be
kroond voor haar gehele Para-
de-oeuvre. Zij nam vorig jaar
afscheid na jarenlang met De
Parade te hebben rondgetrok
ken.
alphen aan den run - Het mid
deleeuwse stadje Gravendam in
Archeon in Alphen aan den Rijn
staat komend weekeinde in het
teken van speellieden, trouba
dours en andere 'vermaecklui'.
Zeven ensembles zullen zater
dag 24 en zondag 25 augustus
liederen ten gehore brengen en
authentieke middeleeuwse in
strumenten bespelen.
den bosch/leiden - De Sttip-
schapprijs gaat dit jaar naar Lei
denaar Eric Schreurs. Hij is het
brein achter de stripfiguur Joop
Klepzeiker en de strip Kleppie in
Nieuwe Revu. De prijs wordt
uitgereikt op zaterdag 14 sep
tember tijdens de Stripdagen in
de Brabanthallen in Den Bosch.
De jury oordeelde dat Schreurs
met zijn geheel eigen tekenstijl
afrekent met het beeld dat Ne
derland vooral zou bestaan uit
windmolens en klompen. De
strips over Joop Klepzeiker, die
Schreurs een 'tjéémig-de-péé-
migproductie' noemt, kenmer
ken zich door een uitermate
drukke tekenstijl, grof taalge
bruik en een overmaat aan on
smakelijke details.
De Stripschapprijs gaat jaarlijks
naar een stripmaker, van wie
het werk van groot van belang
wordt geacht voor het Neder
landse taalgebied. De prijs be
staat uit een bronzen plastiek en
een oorkonde.
maandag 19 AUGUSTUS
Frans Brüggen: „Beethoven geeft je energie." Foto: GPD
door Hans Visser
Amsterdam - „Lui, lui, lui!", moppert Frans
Brüggen. „Al die dirigenten hebben nooit de
moeite genomen om even in de bibliotheek
de bronnen te onderzoeken. Al 160 jaar wor
den de symfonieën van Beethoven gespeeld
op basis van een oude uitgave vol fouten."
Deze week zullen ze vast anders klinken, als
Brüggen ze alle negen uitvoert met zijn Or
kest van de Achttiende Eeuw, in het Amster
damse Concertgebouw.
Met dit ensemble, spelend op instrumenten
uit de tijd van Beethoven, moeten die wer
ken nu vast weer klinken zoals de compo
nist het zou hebben gewild. Hoewel? Brüg
gen, alom bejubeld specialist in deze 'oude
muziek', waarschuwt: „Ook wij hebben de
wijsheid niet in pacht."
Niettemin: het was zijn idee om in één week
alle symfonieën van het 'granieten genie' uit
te voeren. „Wie ze strata alle negen komt
beluisteren, hoort bijna een soort biografie,
met een merkwaardige ontwikkeling. Eén en
Twee zijn nog de geniale voortzetting van
Haydn en Mozart, maar Drie, de 'Eroïca', is
een uitbarsting. Vier is dan weer een stapje
terug en Vijf een grote stap voorwaarts. Zes,
de 'Pastorale', is een verhaal op zich. Zeven
scheef hij voor het Oostenrijkse leger dat de
slag tegen Napoleon verloor. Acht is een cu
rieus geval: de verbeelding van mechanie
ken en waarschijnlijk ook van Geuthes ge
dicht 'Der Zauberlehriing'. En de Negende?
Gewoon fantastisch."
Toch worden de symfonieën niet chronolo
gisch uitgevoerd. Vanavond begint hij met
Een en Drie, zodat het publiek van die
avond meteen het verschil hoort. Maar de
serie eindigt wel met de Negende.
Wat voor Vincent van Gogh zijn afgesneden
oor is, lijkt voor Beethoven zijn doofheid te
zijn. Het grote publiek wil dan ook graag ge
loven, dat zijn muziek naar mate hij ouder
wordt, ook heftiger klinkt, dan kon hij er
tenminste zelfs ook nog iets van horen. Vol
gens Brüggen kan zijn gehoor inderdaad in
vloed op zijn werk hebben gehad. „Oorart
sen hebben mij verteld dat je psyche veran
dert, als je de helft van je gehoor verliest. Je
kunt snel geïrriteerd raken, ongeduldig wor
den en driftig. Dat zijn tempi extreem hoog
zijn heeft daar vast mee te maken. Boven
dien had hij op zich al weinig waardering
voor uitvoerende musici. Hij vond ze lui,
dus die konden wel wat peper in achterste
gebruiken."
Al zeker vijftien jaar houden Brüggen en zijn
orkest zich met Beethoven bezig. „We heb
ben ze ook op cd gezet, maar dat is slechts
een momentopname. Onze visie
dien natuurlijk veranderd, al zal d
ring nu toch niet heel veel anders
verveelt dus niet om die werken vai
weer te spelen. Altijd weer een vre
is de uitvinder van het onverwi
shockeert. Daarom krijg je van 1
nooit genoeg. Dat merk je ook bij h
Na zo'n symfonie is het in de bus
zelfs altijd drukker dan na een aiK
hij geeft je energie," „Het is een scl
er nu pas een gecorrigeerde uitga
die symfonieën is verschenen. Du
sinds 1838 al die fouten telkens
speeld. Neem nou de beroemde I
met dat marstempo in het laatste
wordt meestal te snel gespeeld, ti
toch een mars is. Maar als je de 001
lijke partituur leest begrijp je waart
hoven schreef daar open noten,
Maar tijdens het drukken zij die
dichtgeslibd. Dus als al die dirige
eens de moeite hadden genomen
bibliotheek om de hoek de bronnei
plegen. Lui, lui, lui!"
Robeco Zomerconcerten: negen
nieën van Beethoven, Orkest van
tiende Eeuw o.l.v. Frans Brüggen:
gebouw Amsterdam: 19 aug, (11
aug. (2 en 7); 22 aug. (4 en 8); 24 f
5); 25 aug. (9).
door Francoise Ledeboer
Amsterdam - Het moet toch mo
gelijk zijn geluidloos een fles wijn
te ontkurken? Als overbodig be
wijs van het tegendeel klonk bij
het 21ste Prinsengrachtconcert
tijdens de vertolking van een noc
turne van Chopin/Milstein door
violiste Liza Ferschtman en pia
nist Sander Sittig de plof van een
kurk. Maar op en rond het pont
on voor Hotel Pulitzer hield het
publiek zich zaterdagavond in
overgrote meerderheid opnieuw
muisstil.
Het is een traditie met een hel
dere gedragscode: kletsen, fles
sen ontkurken, zakken chips
openrukken, applaudisseren,
juichen, fluiten of toeteren mag
alleen als er geen muziek klinkt
of als AVRO-presentator Roe
land Kooijmans aan het woord
is. De enkeling die zich daar niet
aan houdt, krijgt meteen lik op
stuk met afkeurend gesis.
Het zal Wim en Rita Kok goed
hebben gedaan. Na Ferscht-
man/Sittig kregen in het voor
programma ook de pianisten
Mariana Izman en Pieter Jelle de
Boer de gebruikelijke ovaties,
maar van de bekende Nederlan
ders die het concert bijwoon
den, werden alleen zij verwel
komd met een hartelijk applaus.
Zou hij erbij zijn, de nieuwe
LPF-staatssecretaris van cultuur
Cees van Leeuwen? Ja, hij was er
en kon zich op het ponton des
gewenst vermaken met bank-
president Wellink, WD-minister
Korthals, PvdA-coryfee Van
Thijn of Schiphol-directeur Cer-
fontaine. Alma Netten, directeur
van het gelijktijdig georganiseer
de Grachtenfestival dat in vijf
jaar uitgroeide tot een muzikaal
evenement dat de afgelopen vijf
dagen opnieuw zo'n 45.000 be
zoekers trok, wees trots op haar
nieuwe voorzitter, voormalig
Duits ambassadeur Otto von der
Gablentz, aanwezig met zijn Ne
derlandse vrouw.
Het aantal toeschouwers tijdens
het Prinsengrachtconcert
schommelt meestal rond de
15.000, de maximale verwer
kingscapaciteit van boten, kades
en bruggen op de Prinsengracht
aan de voet van de Westertoren.
Dankzij de tropische warmte
waren dat er dit keer naar schat
ting een paar duizend meer, een
surplus dat waarschijnlijk niet
meer dan een verre glimp en
verwaaide noten heeft meege
kregen. Ze hadden beter thuis
had kunnen blijven voor de
rechtstreekse AVRO-uitzending
van het optreden van de ster
van de avond: de 29-jarige Peru
aanse lyrische tenor Juan Diego
Flórez.
Wie een goede ligplaats wil ver
overen, moet daar altijd vroeg
voor uit de veren omdat de
stremming van de gracht om
drie uur 's middags ingaat
'Maar dat hebben we er jaarlijks
graag voor over. Vanochtend
ging de wekker om half zes', ver
telde Han van Blokland uit Ab
coude. Zijn met familie, vrien
den, drank en etenswaren vol
gepakte boot veroverde dit keer
een plaatsje direct naast het
ponton.
'Goedenavond allemaal, u bent
een groots publiek!', prees Die-
go Flórez de massa. Hij liet we
ten optreden in de buitenlucht
niet makkelijk te vinden, maar
Een zee van boten in de Prinsengracht tijdens het optreden van de tenor Juan Diego Flórez.
Foto: GPD/Bram Budel
zijn aria's van Bellini, Rossini en
Donizetti kregen volgens een
aanwezige oud-leerling van het
conservatorium desondanks
een voorbeeldige vertolking: 'Ik
was diep ontroerd. Fantastisch!'
Na de langdurige ovaties en de
gebruikelijke toegift 'Aan de
Amsterdamse grachten' duurde
het nog geruime tijd duren voor
alle boten huiswaarts konden
keren.
muziek recensie
Aad van der Ven
Concert NJO Summer Academy
O-I.v. Reinbert de Leeuw: "Writing to
Vermeer" van Louis Andriessen.
Gehoord: 18/8, Muziekcentrum
Vredenburg, Utrecht
De componist die samen
met Peter Greenaway een
opera maakt moet van goe
den huize komen, wil hij
niet het onderspit delven
naast iemand die zich als fil
mer en ontwerper van zulke
weelderige beelden pleegt te
bedienen. Maar Louis An
driessen ging zich in 'Rosa'
en Writing to Vermeer' zijn
gang en hield zich staande.
En hij lijkt nog aan het lang
ste eind te trekken ook.
Zullen we ooit, na die over
weldigende productie van
Writing to Vermeer' bij de
Nederlandse Opera, nog
eens een tweede geënsce
neerde opvoering van dat
werk meemaken? Er zijn nu
op enkele plaatsen in Ne
derland concertuitvoerin
gen, evenals in oktober in
Londen. Net als bij elke an
dere opera rijst dan de
vraag, of de muziek het kan
stellen zonder theater. Bij
Writing to Vermeer' is dat
zeker het geval, zo bleek gis
teravond.
Daar gaven de sterk gemoti
veerde musici van het Na
tionaal Jeugd Orkest onder
leiding van Reinbert de
Leeuw, gedreven als altijd,
een indrukwekkende uitvoe
ring van een partituur, die
bij de première in 1999 met
een werd gezien als een op
merkelijke wending in het
componeren van Louis An
driessen. Ja, hier en daar viel
zelfs het woord 'lyriek'.
Het door Greenaway ge-
sclireven libretto
voornamelijk uit
aan Vermeer gerichte
ven van drie vrouwen:
genote Catharina, sc
moeder Maria en hel
de auteur in het levew
roepen model Saskia
indrukwekkend UltJ
door Melanie Greve, I
ra Tetenberg en Maii
Stralen.
Met de overwegend b'
gelende inhoud vai
brieven kan een com1
uit dramatisch oogpui
nig beginnen. Maar E
Andriessen vond er if
Hij verklaarde dat de
wen in deze brieven h
voelens verbergen. Di
ren we die in de muzi
aanvankelijk een 'dj
sche kalmte' bezit - Ai
sen ontleende die ten
zijn grote held Stravi!
maar gaandeweg di
scher en heftiger word
Het is vaak serene, soi 1
felle muziek die zich
festeert in de van dez<|
ponist bekende glazig
luur van vibrato-armi
sterkte klanken. Het s
subtiele wijze referen
de muziek van Jan P
zoon Sweelinck dras
aan de rijkdom van h
torische perspectief ii
muziek.
In de scènische pre
van drie jaar geledei
trasteerden de vredig
selijke taferelen op d(
ken van Vermeer m
wrede buitenwereld,
Greenaway verfilmd 0
de jonge Nederlandse
ponist Michel van dei!
elektronische klanken
zien. Van der Aa he4
prachtig gedaan en zii
deel maakte ook gistel
indruk, maar bij eetf
certuitvoering als dea
ven die 'inlassen' in d
hangen.
door Sacco Koster
Amsterdam - Mystery Land prikkelt de geur
door het prettig ruikende hout op de grond.
Het gevoel door de warme zon op het li
chaam. De smaak door de overvloedige keus
voor de inwendige mens. Het gehoor door de
talloze dj's op elf podia. En het zicht door de
decoraties en de fraai uitgedoste mensen.
Maar ook het zesde zintuig, het onderbewus
te, komt aan bod.
Organisatie ID&T legt in de promotie van
het negen jaar geleden begonnen dance-fes-
tival vooral de nadruk op het mystieke. Het
logo is een fraaie shiva en in spotjes op tv
nodigt een mediterende buddhistische
monnik de doelgroep uit naar Mystery Land
te komen.
In de brochure met de line-up wordt de spi
rituele kant van vriendschap uitgelegd. ID
&T blijkt in staat die zweverige pretenties te
vertalen in een concreet gevoel. De meeste
mensen blijken de sfeer op Mystery Land
namelijk als iets bijzonders te ervaren. An
ders dan bijvoorbeeld op Dance Valley, de
nieuwe buurman. Na omzwervingen door
heel Nederland hoopt ID&T nu in een onge
bruikt deel van het Westelijk havengebied
van Amsterdam een vaste stek te hebben
gevonden. Vanuit de bus op weg naar
Dance Valley in Spaamwoude konden twee
weken geleden al de eerste tenten worden
waargenomen.
Als je in een tent met duizenden tegelijk uit
het dak gaat op de mokerslagen van Sven
Vath is er geen verschil tussen Mystery Land
en Dance Valley. De verschillen, hoe subtiel
ook, worden pas duidelijk als je óver het im
mense terrein loopt. Het zit hem nauwelijks
in het aanbod van winkeltjes, eetgelegenhe-
den en bungeejumping. Karakteristiek is wel
dat op het platte terrein van Mystery Land
het oog niet verder rijkt dan de naaste, ter
wijl Dance Valley het vooral moet hebben
van uitzichten op imposante mensenmas
sa's. Er is wel een tribune met uitzicht over
het publiek voor de mainstage, maar deze is
alleen toegankelijk voor genodigden.
Maar het echte verschil tussen beide mega-
evenementen wordt verklaard door de link
die ID&T is aangegaan met de alternatieve
cultuur die onder meer in het nabijgelegen
Ruigoord uitgedragen wordt De bewoners
van dit kunstenaarsdorp mogen zich gevleid
voelen door de naaperij van ID&T, waar
door een deel van hun cultuur getoond
wordt aan bijna 50.000 mensen waarvan de
meesten tot voor kort nog nooit van het
idyllische dorpje gehoord hadden. Het ge
bruik van de naam Ruigoord in de promotie
had dan ook niet tot doel de exacte lokatie
van het festival duidelijk te maken. Het past
in het proces van de veralgemenisering van
de undergroundcultuur. Sinds Nirvana is
geen enkele ondergrondse muzikale of cul
turele stroming meer veilig voor de handen
van de massamedia en door geld gedreven
lieden.
Jammer dat geen enkel overleg met de Ruig-
oorders is gepleegd over het gebruik van
hun naam, terwijl één van de mensen van
ID&T er al twintig jaar feesten en festivals
bezoekt. Die persoon zal er verantwoorde
lijk voor zijn dat uiterlijke kenmerken van
een volstrekt a-commerciële cultuur overge
plant zijn naar een cultuur waarin de macht
van het geld regeert.
De 'Fools Ark' die het hoofdpodium vormde
was vorig jaar te zien tijdens een feest in het
Amsterdamse Paradiso van het aan Ruig
oord gelieerde Ballongezelschap. De uit pal
lets opgebouwde toren er tegenover was
duidelijk geïnspireerd op de toren van Babel
die tijdens het millennium-feest op Ruig
oord in brand werd gestoken. Fakkelop
tochten behoren al jaren tot de vollemaans-
rituelen die in augustus tijdens het Landju
weel-festival van Ruigoord gehouden wor
den. Het Landjuweel wordt deze week weer
gehouden. Hoewel ED&T dappere pogingen
onderneemt die unieke sfeer te benaderen,
zal Mystery Land daar toch nooit aan kun
nen tippen.
Fraai uitgedoste mensen die de sfeer op Mystery Land als iets bijzonders ervaren. Foto: United Photos De Boer/Milan de Bie
