KUNST CULTUUR
3Ik heb gehuild als een klein
Ida Gerhardt gaf biografe weer een doel in het leven
Rode Kruis mag niet in 'Ja Zuster Nee Zuster'
R5
iveldansen
Oude Kerk
luwe collecties
embrandthuis
ek de Jonge
jjt orkest
Fans en imitatoren over de mythe
Dominee leidt
eredienst voor
Elvis Presley
rkoop 25
iljoenste
ote Lijster
Liefhebbers richten Ida-Gerhardtgenootschap op
DONDERDAG 15 augustus 2002
in de Vries.
GPD/Dinand van der Wal
tT maakt
11 ereronde
haag - De satirische kome-
(RT, van Yasmina Reza,
kt van 21 augustus t/m 26
ember een 'ereronde' langs
ri theaters. In de productie,
legin 2000 in het oude
>r Theater in Rotterdam in
nière ging, spelen Edwin de
(winnaar Louis d'Or),
is Kesting en Paul de Leeuw,
is achtereenvolgens te zien
en Haag (Koninklijke
juwburg), Maastricht,
cht, Hoorn, Groningen, Til-
en Amsterdam (Stads-
Juwburg).
riRDAM - De Oude Kerk in
terdam is op 22, 23 en 24
ïstus het decor voor Dui-
msen. De voorstelling
It gebracht door Etrona
ia en Helen Grogan, met
iaan Brink aan de piano,
en dansen op een compo-
van Simeon ten Holt. Dui-
tnsen is ook te zien op 25
istus in Paradiso, tijdens de
terdamse Uitmarkt.
irdam - Het Rembrandt-
'richt de komende jaren
lerie tentoonstellingen in
irenten en tekeningen van
irandt uit de belangrijkste
cties in het buitenland. De
e expositie is vanaf 7 sep-
ier en telt tachtig werken
le Hollandse meester uit
aatliche Graphische Sam-
ïg in München. Deze wer-
ijn voor het eerst in bijna
ar te zien. Hoogtepunten
Duitse collectie zijn vol-
het Rembrandthuis onder
de voorstudie 'Samen-
ing van Claudius Civilis' uit
'Zieke vrouw in bed'
I) en de studies in krijt
er' en 'Man die een last
•sleept'. De tentoonstelling
■inchen is tot en met 17
■mber te zien.
ERDAM - Freek de Jonge en
letropole Orkest gaan van
Sigustus t/m 7 september
n optreden. De productie
'Parlando' en bestaat uit
I nengeling van woord en
ek. De twaalf geplande
Hellingen zijn in Amster-
(Carré, 24 t/m 31 augus-
!n in Rotterdam (Nieuwe
rTheater, 3 t/m 7 septem-
Zowel voor Freek de Jonge
Dor het Metropole Orkest
ïft het een primeur.
breda/gpd - Uit alle Nederland
se bioscopen zijn met onmid
dellijke ingang de posters voor
de speelfilm 'Ja Zuster Nee Zus
ter' verwijderd. Ook wordt de
trailer (aankondiging) van de
film niet meer gedraaid. En dat
allemaal vanwege een rood
kruisje.
Het Rode Kruis maakt bezwaar
tegen het Rode Kruis-speldje dat
Zuster Klivia (Loes Luca) op
haar kraagt draagt. De trailers
van de film, die op 3 oktober in
première gaat, zijn inmiddels
overal opgehaald door distribu
teur Warner.
De distributeur is gedwongen al
dit publiciteitsmateriaal in te
trekken omdat gebruik van het
Rode Kruis-teken 'wettelijk ver
boden' zou zijn. Dat heeft het
Rode Kruis aan de distributeur
laten weten. De distributeur ver
zoekt daarom de bioscopen de
posters 'te vernietigen'.
„Ik vind het erg kinderachtig
van het Rode Kruis", meent Vin
cent van Weegen van de bio
scoop Casino in Breda. „Het
gaat uiteindelijk maar om een
nostalgisch getinte film, en bo
vendien staat er om het rode
kruisje heen 'Ja Zuster Nee Zus
ter' gedrukt."
De poster en de trailer waren al
weken in gebruik. Distributeur
Wamer maakt nu in allerijl
nieuwe spullen, die over twee
weken klaar moeten zijn. Het
Rode Kruis wil vooralsnog geen
commentaar geven.
In de oorspronkelijke tv-versie
van 'Ja Zuster Nee Zuster' (1968-
1969) was Hetty Blok als zuster
Klivia niet getooid met het Rode
Kruis-teken.
door Romain van Damme
en Bas Timmers
zaandam - Hij eindigde als een
dikke pillenverslaafde. Maar Elvis
Aaron Presley, van 8 januari 1935,
leeft in de herinnering van zijn
fans eeuwig voort als de jonge
rock-'n-roller die de wereld ver
overde. Morgen is het precies vijf
entwintigjaar na zijn overlijden.
Maar Elvis is niet dood. The King
stond recentelijk in Amerika zelfs
nog op nummer één met een re-
mix van 'A Little Less Conversa
tion'. Over een maand verschijnt
de verzamelaar met de 30 (inmid
dels dus 31) nummer één-hits van
Presley, in popcentrum 013 in Til
burg is de hele dag een Elvis Me
morial en in de rest van de we
reld wordt zijn dood eveneens
met tal van manifestaties her
dacht. Elvismania dus. Fans en
imitatoren aan het woord over de
mythe van The King.
Jan Geerling (40) uit Zaandam.
Geldt als een van de beste Elvis-
imitators in Nederland. Geerling
treedt ook op in Duitsland en
Oostenrijk. Heeft diverse talen
tenjachten gewonnen en ook
meegedaan aan de 'Soundmix-
show'.
Waar was je toen je het hoorde?
„Op school, de middelbare
school. Als kind was ik al gek op
zijn films. Toen ik hoorde dat hij
dood was, dacht ik: zonde, nou
kan ik hem niet meer zien op
treden."
Favoriete Elvis-nummer?
„'Always in my mind'. Mooie
melodie en een mooie tekst.
Met dat nummer sluit ik altijd
mijn show af. De dames vinden
het een geweldig nummer."
Wat bewonder je het meest in
hem?
„Zijn aura, zijn uitstraling. Elvis
was een ras-artiest. Hij deed
verschillende stijlen. Echt fan
tastisch."
Wat doe je morgen?
„Een reis boeken naar Mem
phis!! Ik moet bekennen dat ik
nog nooit in Memphis geweest
ben. Een tijdje geleden zei ik:
daar moet ik nu echt eens naar
toe en ik boek op zijn sterfdag.
Verder heb ik drie optredens en
ben ik ook nog te horen via de
Wereldomroep.
Hij is gestorven aan?
„Gestikt in zijn eten. Het was
een, hoe zeg je dat, een samen
loop van omstandigheden. De
medicijnen die hij veelvuldig
slikte, de verveling ook. Hij trad
iedere dag in Las Vegas een paar
keer op. Hij was dat beu, wilde
eigenlijk niet meer. Hij is vol
gens mij gestorven aan uitput-
Elvis Presley in de film 'iailhouse Rock' uit 1957. Foto: AP
ting."
Victor Baelus (63, artiestennaam
Vick Beasley) uit Wuustwezel
staat in het Guiness Book of Re
cords. Al 48 jaar is hij Elvis-imi-
tator. „Niemand doet het lan
ger", zegt Vick die zichzelf liever
'ode-brenger' noemt. Hij is ere
burger van Tupelo waar Elvis
geboren werd.
Waar was je toen je het hoorde?
„Ik was trucker bij Van As in
Ekeren. Toen ik het hoorde,
reed ik op de baan in Duitsland.
Hoorde het op de radio. Ik zette
mijn truck aan de kant en heb
gehuild als een klein kind."
Favoriete Elvis-nummer?
„Old Shep. Uit 1953. Prachtig en
gevoelig nummer."
Wat bewonder je het meest in
hem?
„Die man is gewoon gebleven.
Hij was goed voor zijn ouders.
Elvis had geen dikke nek. De
man sprak me aan. Niet alleen
mij hé. Iedereen werd gegrepen
door die man."
Wat doe je morgen?
„Dan wordt hier in mijn tuin
een beeld van Elvis onthuld! Een
beeld van 1.80 meter hoog, ge
maakt door een kunstenaar uit
Tunrhout. Van beton, ijzer en
polyester. 350 Kilo. Verder wordt
ook mijn Elvis-museum ge
opend. Daarna is er een recep
tie."
Hij is gestorven aan?
„Niet zo schoon om te zeggen:
gestikt in zijn eigen braaksel, in
het toilet. De man had proble
men om naar het toilet te gaan.
Ach, die man was zo ziek. Hij
had allerlei kwalen en psychisch
was het ook niet best gesteld
met hem."
Aafke en Peter Haan uit Fijnaart
zijn al decennia betrokken bij
It's Elvis Time, de Nederlandse
fanclub van The King. Manlief
Peter zit nu op Graceland met
andere fans. Aafke zit thuis,
maar in tegenstelling tot haar
man zag ze wél de twee laatste
shows van haar held.
Waar was je toen je het hoorde?
„Ik zat thuis. Toen ik het hoor
de, belde ik meteen mijn man.
Het was een trieste dag. Geluk
kig waren we in augustus nog
naar zijn optredens in Indiana
polis en Cincinnati, terwijl we
juist aanvankelijk van plan wa
ren om een paar maanden later
te gaan."
Favoriete Elvis-nummer?
„Ach, hij heeft zoveel mooie
nummers. Elvis maakte allerlei
soorten muziek, veel mensen
weten dat niet. Er springt niet
echt iets bovenuit. Maar als ik
toch iets moet noemen: Welco
me to my world' is een hele
mooie."
Wat bewonder je het meest in
hem?
„Zijn warme, gevoelige stem. En
zijn, persoonlijkheid. Hij komt
sympathiek over bij de fans.
Hoe meer je van hem hoort en
te weten komt, hoe meer je hem
gaat waarderen."
Wat doe je morgen?
„Het is voor mij een gewone dag
als alle andere. Ik kijk meer uit
naar zondag, als ik Peter van het
vliegveld op kan halen."
Hij is gestorven aan?
„Ik denk dat er verschillende
oorzaken zijn. Hij werd natuur
lijk geleefd door anderen. En na
de scheiding ging het echt berg
afwaarts, dat heeft hem erg aan
gegrepen."
Maak af: Everybody in the who
le cell block
„Da's uit 'Jailhouse Rock', ja."
door Rinus van der Heijden
MONNicKENDAM - Elvis Presley is
morgen 25 jaar dood. Tilburg
herdenkt dat de hele dag. Eén
van de activiteiten is een Memo
rial Moment, een eredienst, op
gedragen door dominee Fred
Omvlee uit Monnickendam.
Omvlee is een liefhebber van
pop, maar ook een christen die
middenin de wereld wil staan.
„In gospels zingt Elvis over een
man die weet dat hij veel fouten
maakt, maar ook beseft dat er
Eén is die van hem houdt Elvis
zingt zichzelf een weg omhoog.
Die eenvoudige geloofsopvat
ting raakt me diep."
Het Memorial Moment van
Omvlee gaat een half uur duren.
Naast enkele gospels van Presley
krijgen de aanwezigen een toe
spraak van de dominee te ho
ren, waarin hij analyseert wat
het geheim van Elvis is. „Elvis
zag zichzelf als een oprecht-seri
euze zanger, die alleen maar zijn
van God gegeven talent goed
wilde gebruiken. Tijdens zijn
succesvolle leven is Elvis heel
ongelukkig geweest. Hij kon niet
tegen het succes. Elvis wilde ge
woon aardig gevonden worden.
Zijn dood is het gevolg van de
pressies en het onvermogen om
zijn leven vorm te geven. Veel
mensen zien daar iets van zich
zelf in en putten er troost uit. El
vis' geheim is zijn geloof."
Omvlee vindt dat het wezen van
popmuziek en geloof nauw met
elkaar zijn verbonden. In zijn
toespraak morgen wil hij reac
ties verwerken die hij kreeg na
een Elvis-kerkdienst in januari
van dit jaar in 'zijn' kerk van de
Samen op Weg-gemeente in
Monnickendam. Daar kwamen
zevenhonderd mensen op af.
„Velen voelen zich emotioneel
gesteund door de muziek van
Elvis. Zij vinden hem een inspi
rerende bron. Hij is een bron
van spiritualiteit voor miljoe
nen."
„Als predikant heb ik te maken
met mensen die geestelijke voe
ding zoeken. Bij kerkdiensten is
muziek heel belangrijk. Maar de
meeste kerkmuziek is niet aan
trekkelijk voor popliefhebbers.
Eftns is een mooi voorbeeld van
hoe geloof en muziek een geheel
vormen. Mijn idee is om in de
kerk veel meer gebruik te maken
van goede popmuziek. Dat kan
van Simon and Garfunkel tot
Nick Cave, die de laatste tijd zo
vrijmoedig over God zingt. Als ik
goede teksten tegenkom is er
niets op tegen die te gebruiken.
Ze hieven niet religieus van
aard te zijn, als ze maar ergens
over gaan."
Omvlee weet als geen ander dat
kerk en gevestigde cultuur neer
kijken op popcultuur. „Ik wil
niettemin een soort poptheolo-
gie ontwikkelen." Het is toch
prachtig om een mooi popnum
mer in de kerk te horen?" Na de
Elvis-kerkdienst in Monnicken
dam kreeg Omvlee hartverwar
mende reacties, zowel van ou
deren die ontroerd waren als
van mensen die nooit in een
kerk kwamen en nu waren ge
raakt door het evangelie en de
muziek van Presley. „Door de
laagdrempeligheid kreeg je het
zelfde effect dat Jezus wilde be
reiken. Er zijn collega's die vin
den dat mijn werkwijze met El
vis een stunt is, maar ikzelf ben
wat ruimdenkender."
en/anp - Uitgeverij
is-Noordhoff heeft de af-
12,5 jaar 25 miljoen
Lijsters (literaire paper-
si aan onder meer scholie-
verkocht. Volgend jaar
- t dit gevierd met een eve-
d ;nt voor jongeren, aldus de
verij.
E9
bedrijf introduceerde in
met de door Ronald Dietz
01 chte Grote lijsters een
5: w fenomeen in de onder
wereld. Om het lezen te be-
eren werden vijf paper-
K s met heruitgaven van lite-
rta romans op de markt ge-
yH il De boeken kostten bij
?s ir 25 gulden (11,34 euro) en
igJ n alleen te koop voor scho
rt 1 of hun leraren Neder-
re
to en al in het eerste jaar
st< ten 90.000 scholieren een
ek let jaar daarop groeide dat
110.000 met onder andere
n lanslag' van Harry Mulisch.
lallen waarvan regulieren
u vers niet eens durven dro-
57aldus Wolters-Noordhoff.
assortiment werd in de ja
nna uitgebreid met boe-
•or verschillende leeftij-
oitse en Engelse uitgaven
mtenboeken voor kleuters
iters. De uitgeverij noemt
ie het „grootste leesbevor-
jsproject dat ooit in Ne-
id is opgezet."
door Wijnand Noot
wassenaar/leiden - „Ik had
weer een doel in het leven", zegt
Mieke van den Berg als zij vertelt
over haar literaire liefde, de dich
teres Ida Gerhardt. Vandaag, vijf
jaar na Gerhardts dood, richt een
aantal liefhebbers het Ida-Ger
hardtgenootschap op in Eefde
(Gelderland). Van den Berg (50)
volgt hun activiteiten vanuit haar
woonplaats Wassenaar nauwlet
tend. Maar voor een actieve rol
binnen het genootschap heeft zij
het te druk. Van den Berg werkt
aan Gerhardts biografie. Een bio
grafie waarin Wassenaar een
pleisterplaats, maar Leiden een
sleutelstad is.
„In 1924 ging Gerhardt in Lei
den klassieke talen studeren. Ze
werd lid van het damescorps, de
WSL, en voelde zich een vis in
het water." Van den Berg is niet
ongevoelig voor het drama in
Gerhardts leven. „Toen Ida die
zomer thuiskwam, omdat ze
geen geld had om in Leiden te
overzomeren, werd de wrijving
met haar ouders te groot. Na
een knallende ruzie stuurden
die haar het jaar daarop verder
weg, zonder geld. Ze kwam te
recht in Utrecht, waar ze
doodongelukkig was."
Doodongelukkig was Van den
Berg zelf toen ze vier jaar gele
den in het ziekenhuis lag. Een
automobilist had haar in haar
rolstoel aangereden. Ze was zes
meter weggeslingerd en had alle
ledematen gebroken.
In die rolstoel zit ze al sinds haar
elfde. Lijdend aan een progres
sieve spierziekte, gaven artsen
haar toen geen zeven jaar meer
te leven. „Mijn zus had het ook
en mijn broer. Ze zijn beiden al
overleden."
Op de middelbare school begon
Van den Berg gedichten voor te
dragen. „Mijn bloed ging dan
anders stromen", vertelt ze.
Toen ze in Leiden psychologie
ging studeren raakte de poëzie
evenwel op de achtergrond. Ze
werd bestuurslid van een plat
form voor gehandicapten. „Ik
gaf lezingen onder de titel 'Lie
ver opgebrand dan uitgeblust'
en schreef verhalen over het ge
handicapt-zijn, vaak met een
humoristische inslag."
„In 1992 moest ik een ingrijpen
de rugoperatie ondergaan en
daardoor was ik niet meer in
staat om verhalen te schrijven.
Gedichten wel, want die kon ik
onthouden en aan bezoekers
dicteren."
Van den Berg citeert moeiteloos
uit haar hoofd. Gedichten van
Ida Gerhardt en die van haar
zelf. Haar eigen gedichten zijn
Mieke van den
Berg bij het
muurgedicht van
Ida Gerhardt op
het LAKgebouw
aan de Witte Sin
gel. Foto: Eric Taal
steevast sonnetten. „Ik voel mij
thuis in het sonnet", verklaart
ze. „Als gehandicapte moet ik
leven binnen scherp gestelde
grenzen en dat is precies waar
toe het sonnet uitdaagt: je moet
het doen binnen scherp gestel
de grenzen. Je moet woekeren
met de beperkingen van de
vorm."
Elly de Waard verleidde haar
ooit tot ontrouw aan het sonnet,
„maar ik vond er niets aan."
Met de sonnetten vulde ze in
middels een bundel, 'Deelbaar
bestaan', die anderhalfjaar gele
den bij uitgeverij Kleine Uil in
Groningen verscheen.
In haar ziekenhuisbed heeft Van
den Berg niet alleen gedichten
geschreven, maar zich ook in
dichters verdiept. „Ik was op
zoek naar iemand die mijn leven
weer een doel kon geven. Uit
eindelijk vond ik die iemand in
Ida Gerhardt." En hoewel Ger
hardt zei: 'Ik wil gekend worden
vanuit mijn gedichten', ontdekte
Van den Berg dat die gedichten
meer geheimen prijsgeven aan
iemand die iets weet over Ger
hardts leven.
Gerhardt dichtte vanuit het
spanningsveld tussen afzonde
ring en een hartstochtelijke be
hoefte aan erkenning. Toen ze
in Leiden haar eerste prijs had
ontvangen, in 1945, wilde ze die
dolgelukkig aan haar familie to
nen. Maar toen ze daar voor de
deur stond maakte de koele ont
vangst duidelijk dat haar vader
en zussen niet blij waren met
haar succes. Zij vonden, zo
bleek later, dat de prijs toekwam
aan haar oudere zus Truus, die
eveneens twee bundels op haar
naam had staan.
Ook Gerhardts collega's mis
gunden haar het succes. Zij
hadden de prijs aan Gerrit Ach
terberg toegedacht. Achterberg
zat in een inrichting; een prijs
had hem meer bewegingsvrij
heid gegeven. Zo keerde Ger
hardt die nacht verregend terug
naar haar eenzame kamer in
Kampen. Later ontving zij nog
acht prijzen, waaronder de
Meesterschapsprijs voor letter
kunde, die haar in 1979 werd
uitgereikt in het Leidse Acade
miegebouw. Ook Achterberg
kreeg zijn prijs
Het Ida-Gerhardtgenootschap
geeft een eigen tijdschrift uit.
Voor informatie:
e.hulscher@planet.nl. Meer in
formatie over het werk van
Mieke van den Berg: didzin-
^ga@wishmaiLnet.
