Psychologen
naar strijders
Guantanamo
BUITENLAND
In Amerika s strijd tegen Saddam doet Europa helemaal niet ter zake
Alleen Kohl ontbreekt nog in Stoibers schaduwploeg
Miljoenenclaim tegen Shell
Politie vindt informatie
over verdwenen meisjes
|hanistan: 26
Jen bij explosie
pten ontkennen
lid ramp Lviv
iade door bom
[paanse stad
gres krijgt
eel e-mails
rurg tijdens
naar bank
iental Russisch
idweer stijgt
ca New York
gelijk rookvrij
Opgeblazen Arafat
Regering helpt
Nederlanders
in Zimbabwe
Washington - De Amerikaanse
federale recherchedienst FBI
heeft een team gedragsweten
schappers naar de militaire basis
Guantanamo Bay op Cuba ge
stuurd om psychologische profie
len op te stellen van de al-Oae-
dastrijders die daar vastzitten. De
FBI wil door het onderzoek meer
inzicht krijgen in de motieven
van radicale moslimfundamenta
listen.
Dat hebben de Britse omroep
BBC en de Amerikaanse nieuws
zender ABC gisteren gemeld op
gezag van Amerikaanse rege
ringsfunctionarissen. De ge
dragspsychologen gaan de ver
moedelijke leden van het terro
ristische netwerk al-Qaeda on
der meer over hun familieach
tergrond en geloof ondervragen.
Ook krijgen de verdachten de
vraag voorgelegd welke visie ze
op de Verenigde Staten hebben.
De Amerikaanse regering wil
vooral meer te weten komen
over soennitische moslims. De
meeste leiders van al-Qaeda
hebben een soennitische ach
tergrond. De verslagen van de
gedragspsychologen worden
overgedragen aan de FBI en de
inlichtingendienst CIA.
Het is niet de eerste keer dat de
Amerikaanse regering psycholo
gische profielen laat opstellen
van vijanden. Ook tijdens de
londen - Britse rechercheurs
hebben belangrijke aanwijzin
gen gevonden op de computer
van een van de meisjes die zon
dag verdwenen in Soham bij het
Engelse Cambridge. Details over
de informatie zijn niet gegeven.
Holly Wells en Jessica Chap
man, twee vriendinnen van tien
jaar, zaten zondag vlak voor hun
verdwijning ruim twintig minu
ten achter Holly's computer met
internetverbinding. De politie
vermoedt dat de meisjes ont
voerd en nog in leven zijn. Er
zijn ongeveer 250 agenten met
de zaak bezig.
Een massale zoekactie in Soham
en omgeving leverde eerder de
ze week niets op, evenmin als de
uitloving van 1 miljoen pond
(1,58 miljoen euro) door de uit
gever van de boulevardbladen
Daily Express, Sunday Express
oorlogen in Korea en Vietnam
paste Washington die methode
toe.
Verscheidene vooraanstaande
psychologen hebben kritiek op
het initiatief. Zij stellen dat het
radicale anti-Amerikanisme on
der veel moslims niet is ingege
ven door hun wantrouwen ten
aanzien van vrijheid en demo
cratie, zoals president Bush
meermalen heeft betoogd. Vol
gens de critici hebben de anti-
Amerikaanse sentimenten voor
al te maken met de frustatie
over het beleid van Washington
ten aanzien van het Midden-
Oosten.
De Verenigde Staten houden op
Guantanamo Bay 564 mensen
gevangen, die ervan worden
verdacht lid te zijn van al-Qae-
da. De meeste verdachten zijn
opgepakt in Afghanistan. Hun
detentie leidde al eerder tot kri
tiek, omdat de VS weigeren de
strijders te erkennen als krijgs
gevangenen. De VS zien de ge
detineerden als 'vijandige strij
ders'. Daardoor vallen ze niet
onder de conventies van Genè-
ve, die de rechten van krijgsge
vangenen regelen.
Door hen onder te brengen het
op Cubaanse grond gelegen
Guantanamo vallen ze boven
dien niet onder de Amerikaanse
wetten die de rechten van gede
tineerden garanderen.
en Daily Star. Concurrent de
Daily Mirror toonde zich giste
ren woedend over deze 'com
merciële uitbuiting van het lot
van twee kleine meisjes'.
De politie verwelkomt alle initi
atieven die kunnen leiden tot
informatie over de verblijfplaats
van de meisjes, maar recher
cheur David Hankins zei zich
wel zorgen te maken over men
sen die spectaculaire, maar
waardeloze tips melden en
daarmee de politie onnodig van
het werk houden.
De vermissing van de twee
meisjes komt enkele maanden
na de verdwijning van de 13-ja-
rige Amanda Dowler in Surrey,
in het zuiden van Engeland. Na
zes weken tevergeefs zoeken
loofde The Sun in mei 100.000
pond uit voor informatie. Het
meisje is nog niet gevonden.
sao paulo/gpd - In de Braziliaanse raffinaderijstad Paulinia gaan
119 bewoners van een gifwijk Shell voor de rechter slepen. Zij
willen een financiële vergoeding voor de schade die zij aan hun
gezondheid hebben opgelopen. Shell exploiteerde tot 1996 gedu
rende 18 jaar een pesticidenfabriek aan de rand van de woon
buurt. Iedere gedupeerde eist een kwart miljoen euro van Shell
als genoegdoening. Dat komt neer op een gezamenlijk bedrag
van 30 miljoen euro. Onderzoek heeft recent bevestigd dat 119
mensen grote hoeveelheden pesticiden in weefsel en organen
hebben. Daaronder is het zware landbouwgif DDT. De Neder
lands-Britse multinational stelt dat pas zal worden gereageerd op
de eisen als de resultaten van het onderzoek in zijn bezit zijn.
!r iabad - De zware explosie
isteren bij een hulpverle-
l organisatie in de Afghaan-
•e^d Jalalabad heeft 26 men-
h vens geëist. Tachtig men-
I" lakten gewond. Dat heeft
fghaanse ministerie van
isie gezegd. De plaatsver-
0 >nd gouverneur van de
ncie Nangarhar, waarin
bad ligt, zei dat de explo-
et het gevolg was van een
ag. De militaire comman-
van Jalalabad zei echter
ij ervan overtuigd is dat
isten de explosie hebben
rzaakt.
De piloten van het vlieg-
it twee weken geleden
ip veroorzaakte tijdens
ichtshow in de Oekraïense
,viv vinden dat zij niet ver-
iordelijk zijn voor het
jtorten van hun toestel,
g'het ongeluk kwamen 85
jhouwers om het leven. In
interview zegt één van de
j fn dat het toestel op een
1 moment onbestuurbaar
Ook wijst hij naar de or-
itoren als schuldigen. Die
>n de vliegtuigen expres
iven de toeschouwers
in laten vliegen.
- De badplaats Torre-
het zuidoosten van
is gisteren opgeschrikt
in bomexplosie in een
ilijke hamburgertent, niet
het bureau voor toeris-
waren geen slachtoffers,
it het pand kon tijdig wor-
mtruimd. De materiële
Ie is echter groot. De ont-
ng volgde op een waar-
ring voor een aanslag die
:oriteiten kregen van ie-
die zei namens de Baski-
[erreurgroep ETA te spre-
3\ brrevieja ligt aan de Costa
a, tussen Alicante en Cart
el
ington - De Amerikaanse
'ertegenwoordiging heeft
:oot probleem met de
IE mische post. Het Congres
in 2001 liefst 117 miljoen
in( Is te verwerken, zo'n
210 per dag. Het is ondoen-
or de Congresleden en
ledewerkers om alle e-
te beantwoorden of te
j rken. Veel Congresleden
'lt n vooral overspoeld met
4 van actiegroepen die
rs hebben opgeroepen
2 ektronische stem te ver-
op Capitol Hill. Zij stu-
een e-mail naar alle
•sleden om er zeker van
d^dat iemand hun stand-
leest.
Een chirurg in Boston
lorst, omdat hij een pati-
minuten op de operatie-
it liggen om naar de
te gaan. David Arndt was
lur met de operatie aan
jenmerg bezig, toen hij
iënt met een open wond
liet om zich aan zijn fi
le belangen te wijden.
Amdt zijn bankzaken
iregeld, had hij nog twee
lig om de operatie te
ien. De patiënt heeft aan
ag van de arts overi-
JGjeen blijvend letsel over-
4d<
st|
A >u - Het dodental in Zuid-
id als gevolg van over-
ingen loopt steeds verder
totaal zouden er zeker 34
offers zijn, aldus de auto-
nt 1 gisteravond. Verschei-
nensen staat nog als ver-
:boek. De schade be-
neer dan dertig miljoen
2r"Bij het dorp Sjirokaja Bal-
e gisteren de stoffelijke
hotten gevonden van
ZIJI leidene mensen. Zij zijn
1 inken toen rivieren buiten
evers traden na aanhou-
hevige regen. In de bad
en langs de Zwarte Zee
totaal zo'n duizend men-
n ëvacueerd. Tientallen
h. 1 zijn verwoest.
ik - Burgemeester Mi-
tielBloomberg van New York
02 P rookverbod in alle cafés
vurants in zijn stad af-
2(#n- Bloomberg zei giste-
j tt iedereen het recht heeft
Jlfte doden, maar dat an-
niet mag aandoen. Het
om een rookverbod af
igen, komt waarschijn-
lende week aan de orde
lemeenteraad. Bloom-
lert al langer campagne
Iroken. In juni verhoogde
tccijns op een pakje siga-
114) van acht cent naar an-
'e dollar.
door onze correspondent
Wierd Duk
Berlijn - Het schaduwkabinet van de
Duitse christen-democratische kanse
lierskandidaat Edmund Stoiber is na drie
maanden formeren compleet. Gisteren
trad Günther Beckstein, de 58-jarige 'ha
vik' uit Stoibers deelstaat Beieren, offici
eel toe tot het zogenoemde 'Kompetenz-
team'.
Deze ploeg van acht leden, onder wie
twee vrouwen, wordt de kiezers aange
boden als alternatief voor de rood-groe-
ne regering van bondskanselier Gerhard
Schroder (SPD). Op 22 september heb
ben in de Bondsrepubliek algemene ver
kiezingen plaats.
Als minister van binnenlandse zaken van
Beieren hanteert Beckstein (CSU) als lei
draad 'null Toleranz' tegenover elke
vorm van geweld en criminaliteit. Vol
gens zijn aanhangers is Beieren mede
dankzij Becksteins beleid een van de vei
ligste regio's van Duitsland. Zelfs graffiti
is in München een zeldzaamheid.
In het recente asieldebat stelde Beckstein
zich compromisloos op. Zijn inzichten
over nationale veiligheid vertonen echter
weinig verschil met die van de huidige,
sociaal-democratische minister van bin
nenlandse zaken, Otto Schily. Die heeft
sinds de aanslagen van 11 september de
veiligheidsmaatregelen in Duitsland aan
merkelijk aangescherpt.
In de peilingen heeft de CDU/CSU nog
altijd een aanzienlijke voorsprong op de
SPD: 41 tegen 36 procent. Maar dertig
procent van de kiezers zegt nog niet te
hebben besloten op wie zij zal stemmen.
Stoiber heeft in zijn schaduwkabinet één
'superminister' opgenomen voor econo
mische zaken, werkgelegenheid en de
'Aufbau Ost', de 64-jarige Lothar Spath.
Een andere oudgediende, Wolfgang
Schauble (59), ooit kroonprins van Hel
mut Kohl, is verantwoordelijk voor bui
tenlandse-, veiligheids- en Europese po
litiek. Ook Horst Seehofer (53) geldt als
een veteraan. De CSU-politicus heeft in
zijn takenpakket ondermeer gezond
heidszorg en sociale zaken. Seehofer, die
tussen 1992 en 1998 ook al minister was
onder Kohl, leed aan een ernstige
hartspierinfectie, maar keerde enkele we
ken geleden terug.
Het grote aantal gezichten uit een eerder
tijdperk ontlokte aan een talkshow-pre
sentator de vraag waarom de christen
democraten niet gewoon Helmut Kohl
naar voren schuiven als kanselierskandi
daat. „Dan is alles écht weer helemaal bij
het oude."' Ook woordvoerders van rood
groen hebben felle kritiek: Stoibers kan
didaten zouden onder het lange bewind
van Kohl de problemen waar de Duitse
economie onder leed - met name de
overgereguleerde arbeidsmarkt - niet
hebben onderkend en niet in staat zijn
om Duitsland uit het economische slop
te halen.
De jongere generatie in Stoibers team
wordt vertegenwoordigd door de 29-jari-
ge Katharina Reiche, een Oost-Duitse
wiens benoeming tot schaduw-minister
voor vrouwen- en gezinspolitiek onder
katholieke conservatieven veel stof deed
opwaaien. Reiche is een ongehuwde
moeder en hoogzwanger van een tweede
kind.
De 47-jarige Annete Schavan zal zich be
zighouden met de thema's onderwijs en
onderzoek, en de huidige fractievoorzit
ter van de CDU in de Bondsdag,
Friedrich Merz (46) mag zich als financi
eel expert buigen over een radicale ver
eenvoudiging van het belastingsstelsel.
De toetreding van de Noord-Duitse land
bouwingenieur Peter Harry Carstensen
(55) geldt als een signaal aan de Duitse
boeren dat de tijd van radicale hervor
mingen, ingezet door de huidige Groe-
nen-minister Künast, voorbij is.
Waarnemers wijzen erop dat Stoiber een
aantal terreinen blijkbaar minder belang
rijk vindt. Zo stelde hij geen schaduwmi-
nisters aan voor milieu, verkeer, woning
bouw, ontwikkelingshulp, justitie en cul
tuur.
Saddam iets misdaan wat hij de af
gelopen twaalf jaar niét heeft mis
daan? En wat is de positie van de
buurlanden van Irak? Een NAVO-
land als Turkije bijvoorbeeld, dat
dient als uitvalsbasis, ziet met angst
en beven een oorlog op zich afko
men. De Jordaanse koning Abdullah
vliegt de wereld over om te waar
schuwen voor een oorlog in Irak en
de Saudische kroonprins Abdallah
weigert medewerking aan een mili
taire actie.
Meer vragen. Trekt Apierika zich ei
genlijk nog iets aan van de VN? Wat
zijn de gevolgen voor het wankele
machtsevenwicht in het Midden-
Oosten? Wat moet er in Irak gebeu
ren als Saddam is verdreven? Maar
eerst en vooral: hoe groot is het risi
co dat de wereld wordt meegesleept
in de oorlog die, buiten het Witte
Huis, eigenlijk niemand wil? Afdoen
de antwoorden zijn er niet. en garan
ties evenmin. Maar wat in Europese
ogen nog erger is: er is ook geen uit
wisseling van ideeën en alternatie
ven.
Met Washington is geen dialoog over
het onderwerp mogelijk, bevestigen
Europese diplomaten. Bush trekt
zijn eigen plan en heeft al eerder
aangetoond dat hij stokdoof kan zijn
voor de waarschuwingen en de be
denkingen van zijn bondgenoten.
Dat kan hij zich permitteren omdat
Europa de rijen niet sluit en er geen
krachtige, duidelijke, eensluidende
boodschap over de oceaan klinkt. De
rest van de wereld mag afwachten
wie als eerste door de knieën gaat: de
sheriff of de boef.
gaza - Zijn politieke aanzien mag in Israël en in veel westerse landen tot vrijwel nul zijn gereduceerd, onder zijn eigen volk is de Palestijnse lei
der Yasser Arafat nog onverminderd populair en machtig. In deze PLO-vlaggenwinkel in Gaza-stad siert de beeltenis van de president ook balon-
nen. De Israëlische premier Ariel Sharon herhaalde gisteren nog eens dat hij niet met Arafat en diens regering wil onderhandelen. Hij noemde
de Palestijnse regering 'een terroristenbende'. Foto: AP/Markus Schreiber
door onze correspondent
Eelco van der Linden
Pretoria-Harare - De Neder
landse regering geeft Neder
landse boeren in Zimbabwe
wier land wordt onteigend fi
nanciële steun voor het voeren
van een internationaal proces
tegen de Zimbabwaanse staat.
Dat staat in een brief die giste
ren door Den Haag is verstuurd
naar de voormem Ben Funne-
kotter van de Nederlandse boe
ren in het zuidelijke Afrikaanse
land.
Gisteren verliep de door de re
gering gestelde termijn waarbin
nen 2.900 boeren, onder wie
vijftien Nederlanders, van hun
land moesten zijn vertrokken.
Enkele honderden boeren gaven
geen gehoor aan deze oproep.
De Zimbabwaanse autoriteiten
gingen ook nog niet over tot ar
restaties. In totaal wonen circa
45 Nederlandse boeren in Zim
babwe. Het totale aantal blanke
boeren bedraagt 4.500.
Vijf Nederlandse boeren zijn al
geruime tijd bezig de onteige
ning aan te vechten, op basis
van een tussen Nederland en
Zimbabwe gesloten overeen
komst. Deze 'Overeenkomst ter
Bescherming van wederzijde In
vesteringen' (IBO) houdt in dat
investeerders en investeringen
in eikaars land worden be
schermd en in geval van ontei
gening compensatie plaatsvindt.
Bij een conflict kan een speciale
rechtbank in Washington, geli
eerd aan de Wereldbank, een
vonnis vellen.
De Nederlandse regering, een
van de felste criticasters van het
Mugabe-regime, stelde zich tot
nu op het standpunt dat Neder
land formeel geen geld hoeft te
geven nu Zimbabwe zijn ver
plichtingen niet nakomt. Wel is
de ambassade in Harare actief
om met het akkoord in de hand
de onteigeningen aan te vech
ten.
Hoewel president Mugabe heeft
aangetoond weinig respect voor
juridische uitspraken in eigen
land te hebben, lijkt dat anders
voor een vonnis van het hof in
Washington. Boetes kunnen
hoog oplopen en via de Wereld
bank wel degelijk worden 'verre
kend'.
Terwijl in een moskee in Bagdad tijdens het vrijdagse gebed wordt opgeroepen
tot strijd tegen de VS, speelt een jongetje met een speelgoedtank.
Foto: Reuters/Faleh Kheiber
door onze correspondent
Hetty van Rooij
brussel - De Amerikaanse president
Bush is vast van plan om de Iraakse
leider Saddam Hussein ten val te
brengen. Wat de Europese bondgeno
ten vinden van een mogelijke militaire
actie doet niet zo heel veel ter zake.
De oorlog tegen het terrorisme heeft
geleerd dat Amerika het heel goed
zonder een Europese inbreng kan stel
len, zo lang de Europese landen ver
deeld zijn.
Over de wenselijke uitkomst is ieder
een het wel ongeveer eens: Saddam
is een tiran die beter gisteren dan
vandaag uit Bagdad kan verdwijnen.
Maar is hij ook een gevaar voor de
wereldvrede? En als dat al zo is,
rechtvaardigt dat dan een militaire
aanval? Met andere woorden: is Sad
dam een oorlog waard waarin de he
le wereld kan worden meegesleept?
De discussie over een mogelijke
strijd tegen Bagdad duurt al maan
den en heeft een merkwaardig theo
retisch karakter. Er lijkt immers geen
aanleiding te zijn. Saddam gedraagt
zich niet agressief, er is geen hard
bewijs dat hij de terroristen van al-
Qaeda helpt, niemand weet of hij
van plan is massavernietigingswa
pens in te zetten, en er is geen bewijs
dat hij over die wapens beschikt.
Desalniettemin is Bush vast van plan
om Saddam ten val te brengen, hoe
wel de meningen over het 'hoe' in
Washington verdeeld zijn. Langzaam
worden het Amerikaanse volk en de
rest van de wereld voorbereid op een
nieuwe stap in de 'oorlog tegen het
terrorisme'. In Europa heeft tot nu
alleen de Duitse kanselier Gerhard
Schroder daar hardop 'neen' tegen
gezegd. Maar Schröders eerste zorg
is zijn herverkiezing in september,
en zijn standpunt legt in Washington
weinig gewicht in de schaal.
In de Europese hoofdsteden wordt
Bush' oorlogszuchtige taal met grote
zorg beluisterd. Frankrijk en Groot-
Brittannië, de enige twee Europese
landen die er in Amerikaanse ogen
toe doen, hameren op het belang
van de hervatting van VN-wapenin
specties om een gewapend conflict
te voorkomen. Zelfs Bush' trouwe
bondgenoot Tony Blair drukt zich
daarbij voorzichtig uit. Maar de col
lectieve Europese bezorgdheid leidt
niet tot een krachtig gemeenschap
pelijk standpunt. De EU speelt in de
discussie geen rol.
Wat de Europese landen vinden, is
voor de VS van ondergeschikt be
lang. „Voor zover ze al iets vinden",
voegt een Amerikaanse diplomaat er
aan toe. De manier waarop de VS
hun partners negeren, is niet verras
send. Of het nou het klimaatverdrag
van Kyoto betreft, de bescherming
van de Amerikaanse staalindustrie,
het internationaal gerechtshof, het
omstreden ruimteschild of de strijd
tegen het terrorisme, de regering-
Bush gaat bij voorkeur haar eigen
gang, zonder rekening te houden
met de wereld.
Een Britse diplomaat in Brussel
schildert met zichtbaar genoegen het
beeld van Bush als de eenzame cow
boy uit een klassieke western, de
zwijgende sheriff die met een revol
ver in de hand de klapdeuren van
een saloon opengooit om te zien of
de schurk zich daar wellicht ver
bergt. Het is een romantisch filmcli
ché waar Amerikaanse ogen wellicht
vochtig van worden, maar dat voor
Europeanen achterhaald en verkeerd
is. De eenzame sheriff vraagt immers
nooit advies en legt nooit verant
woording af.
De Amerikaanse opstelling leidt in
Europa in toenemende mate tot irri
tatie en onbegrip. Een gematigd man
als eurocommissaris van buitenland
se betrekkingen Chris Patten krijgt
een rood waas voor de ogen en
spreekt over het 'gevaarlijk simplisti
sche' en 'ondoordachte' Amerikaan
se beleid ten opzichte van 'schur
kenstaten' als Irak. De Europeanen
verlangen dat hun ideeën serieus
worden genomen en verwijten Bush
dat hij niet luistert.
Bush spreekt in het openbaar graag
en veel over rijn 'vrienden'. Maar de
Amerikaanse standaardreactie op de
Europese kritiek is veelzeggend:
„Wat heeft Europa dan in de aanbie
ding, en wanneer gaan de Europese
landen eindelijk eens serieus geld
uitgeven voor hun eigen verdedi
ging?
Terwijl sheriff Bush de saloon in het
vizier houdt, vragen rijn Europese
vrienden zich af of zo'n inval wel ge
wettigd is. Wat geeft het machtigste
land ter wereld het recht om zomaar
een ander land aan te vallen? Heeft
