GESPREK VAN DE DAG
Met officier Koos Plooy valt niet te spotte;
'Als het echt spannend wordt
gaan de camera's uit
Aanklager van Volkert van der G. geniet alom respect
Vakantievreugd in eigen land
MENSELIJK
NOS en RTL 5 zullen morgen
delen van de eerste zitting in de
rechtszaak tegen Volkert van der
G. rechtstreeks uitzenden. Het
besluit van de rechtbank in Am
sterdam om het geruchtmaken
de proces tegen de verdachte
van de moord op Pim Fortuyn
deels live te laten vertonen is
uitzonderlijk. Sensationele tele
visie zal de weergave echter niet
opleveren. Tegen de tijd dat het
écht spannend wordt, gaan de
cameralampen weer uit.
De rechtbank heeft televisie- en
radiozenders toestemming ge
geven de tenlastelegging van de
officier van justitie en zijn toe
lichting op het verloop van het
onderzoek rechtstreeks uit te
zenden. Het deel waarin de per
sonalia van Volkert van der G.
aan de orde komen en de dis
cussie tussen de officier en de
advocaten van de verdachte
mogen echter niet worden vast
gelegd. Het gaat om een experi
ment dat voorlopig alleen geldt
voor de pro-formazitting, bena
drukt een woordvoerster van de
rechtbank. De zitting van de
rechtbank waarin 's middags het
verdere verloop van de zaak
wordt besproken, wordt even
eens uitgezonden, maar niet li
ve. De NOS onderhandelt nog
met de rechtbank over uitzen
ding van het vervolg van het
proces.
Het is toe te juichen dat de ten
lastelegging, die de officier van
justitie namens de samenleving
opstelt, wordt uitgezonden, zegt
D66-Kamerlid Boris Dittrich, die
er al jaren voor pleit om net als
de schrijvende pers ook audiovi
suele media in de rechtszalen
toe te laten. Rechtstreekse uit
zendingen vanuit de rechtbank
gaan hem echter te ver. „De pri
vacy van verdachten en getui
gen is dan niet langer te waar
borgen." Dittrich pleit er daar
om voor om rechtszalen stan
daard te voorzien van camera's,
maar pas na afloop te bepalen
welke passages wel en niet ge
schikt zijn voor uitzending op tv
en radio. De wet schrijft nu voor
dat de rechter per geval beslist.
Bij de zitting van morgen is de
verdachte niet aanwezig. Voor
veel kijkers zal de zaak dan ook
pas spannend worden als Vol
kert van der G. zelf aan het
woord komt, als hij tenminste
niet in zijn zwijgen blijft volhar
den.
Volgens Dittrich zou ook de on
dervraging van de verdachte, zij
het niet live, op televisie te zien
moeten zijn. „Het is mogelijk
om de verdachte alleen van ach
teren te filmen en om zijn stem
te vervormen. Zaken van maat
schappelijk belang zouden, op
een gereserveerde manier, voor
elk medium te volgen moeten
zijn. We leven nu eenmaal in
een tv-democratie."
Volgens de voormalige advocaat
en rechter is op die manier de
soms kwalijke 'randverslagge-
ving' op tv te ondervangen. .Ad
vocaten krijgen in allerlei pro
gramma's uitgebreid de gele
genheid om zonder weerwoord
hun kant van de zaak uit de
doeken te doen. Vanuit de
rechtszaal, waar alle betrokke
nen hun standpunt verduidelij
ken, krijg je een veel afgewoge-
ner beeld. Mensen zien dan dat
het in de rechtszaal louter gaat
om bewijzen en feiten in plaats
van om allerlei smeuïge details."
Berrit de Lange
Waarom heeft Lech Walesa zijn
kenmerkende walrussnor afge
schoren? Niemand die het weet.
Toch werd de oud-president van
Polen en oprichter van de vak
bond Solidariteit gisteren met
een gladgeschoren gezicht gesig
naleerd in de buurt van zijn
woonplaats Gdansk.Ik ben met
snor en al geboren", was het eni
ge dat de oud-elektricien en No
belprijswinnaar later per telefoon
kwijt wilde. Zijn secretaresse
Ewa Wolanska heeft gemengde gevoelens over het ge
zichtshaar van haar baas. „Als juriste zeg ik dat hij kan
doen wat hij wil, maar als Poolse en als patriot vind ik het
een slecht idee. WALESA'S SNOR is uitgegroeid tot een
historisch symbool. En als vrouw vind ik dat hij er met
snor beter uitziet."
De KAPPER voor dak- en thuislozen in Groningen is een
groot succes. In de salon die in februari opende, kunnen
zwervers voor 1 euro hun haar laten knippen. Ook zijn er
verpleegkundigen aanwezig die gratis wonden en zweren
behandelen. Het Groningse initiatief is uniek in Neder
land. Woordvoerder en initiator W. Koks van de Stichting
Dak- en Thuislozen stelt dat gemiddeld vijf daklozen per
dag hun wonden laten verzorgen. Dagelijks laat eenzelf
de aantal zich knippen. Ook Thuiszorg Groningen is en
thousiast over het project. „Steeds meer thuislozen we
ten de salon te vinden", aldus een woordvoerder. „De
mond-tot-mondreclame onder zwervers is enorm."
Drie leden van de Britse pop
groep OASIS zijn dinsdag tijdens
hun tournee in de Verenigde Sta
ten gewond geraakt door een AU
TO-ONGELUK in Indianapolis.
Dat heeft de band gisteren op
zijn website gemeld. Zanger
Noel Gallagher, bassist Andy
Bell en toetsenist Jay Darlington
werden per ambulance naar het
ziekenhuis gebracht nadat de
taxi waarin ze zaten frontaal te
gen een andere auto was ge
botst. Ze konden na behandeling
van snijwonden en kneuzingen
i het ziekenhuis weer verlaten,
maar moesten van de artsen wel
twee dagen rust houden. Het op-
- treden van Oasis in het Murat
Theater in Indianapolis ging
daardoor gisteravond niet door.
Het Australische dorp
Gunnedah (13.000 inwo
ners) wil het helemaal
gaan maken met de VER
KOOP VAN KOALAPOEP.
De gedroogde uitwerpse
len, verkocht onder de
naam 'Koala kitsch' wor
den in zakjes voor 1 Au
stralische dollar (ongeveer
een halve euro) aan de
man gebracht. Gemeente
functionaris Frend hoopt
dat het idee aanslaat, zo
dat kan worden overwogen
de poep wellicht in goud,
als oorbel of hanger, uit te
brengen. De huidige leve
rancier is een vrouwtjes
koala, die haar intrek heeft
genomen in een boom voor
het toeristenbureau. De
vraag is nog niet zodanig
dat er onder de boom al
een emmer moet worden
klaargezet.
Wapenhandelaar Mink K., drugs
baron Charles Z., de lijfwacht van
de vermoorde topcrimineel Sam
Klepper en Volkert van der G. Ze
hebben een gemeenschappelijke
kennis bij het Amsterdamse
Openbaar Ministerie: officier van
justitie Koos Plooy. (Oud-)colle-
ga's en advocaten prijzen de aan
klager de hemel in. „Van der G. is
feitelijk al veroordeeld voor de
moord op Fortuyn, maar bij Plooy
heeft hij al helemaal geen kans."
Een oude rot in het vak is Plooy
(39) zeker niet. Toch heeft de
aanklager met het jonge gezicht
en slanke postuur in ruim een
decennium als (plaatsvervan
gend) officier van justitie - eerst
in Utrecht en sinds 1998 in Am
sterdam - inmiddels een aardige
staat van dienst opgebouwd.
Die maakt hem volgens ingewij
den tot een van de beste aankla
gers, zo niet de beste, van het
hoofdstedelijk parket.
Plooy is van vele markten thuis.
Momenteel is hij belast met de
bestrijding van zware criminali
teit, in het bijzonder met straf
rechtelijke onderzoeken naar
ambtelijke corruptie en crimine
le netwerken. In de voor Neder
land unieke zaak rond de moord
op een veelbelovend politicus
kan al zijn ervaring Plooy goed
van pas komen, of het nou zijn
leidende rol was in het onder
zoek naar de bomaanslag op
kunstenaar Rob Scholte of de
vervolging van twee Turken
voor een dodelijke afrekening
met twee zigeuners in het najaar
van 1996.
Niettemin is de moord op Pim
Fortuyn qua kaliber absoluut
onvergelijkbaar met eerdere
'doorsnee moordzakén', als die
al bestaan. Ook mega-drugsza
ken als tegen Bouterse, de Hak
kelaar of Etiënne U. halen het
wat uitstraling betreft niet bij
het proces tegen Volkert van der
G.
Met Plooy lijkt het OM te heb
ben gekozen voor een zo risico
loos mogelijk offensief. Straf
pleiters typeren hem als 'zake
lijk', maar ook als 'een goeie
vent om na afloop van een zaak
een biertje mee te drinken'. (Ex-
collega's bij het OM spreken
van een heel prettige collega die
nooit te beroerd is om iemand
uit de brand te helpen. Advocaat
Hans de Haij van de familie For
tuyn is zelfs uitermate tevreden
over Plooys 'keurige en begrip
volle' optreden jegens de nabe
staanden. ,Als zich iets nieuws
voordoet, zoals bij de tweede
huiszoeking in het huis van Van
der G., belt Plooy me meteen.
En hij komt al zijn toezeggingen
na."
In de rechtszaal staat een ande
re Plooy. Vorig jaar nog nagelde
hij droogjes de bodyguard van
de geliquideerde topcrimineel
Sam Klepper aan de schandpaal
wegens poging tot moord en
verboden wapenbezit. De uit
Sarajevo afkomstige lijfwacht
had bij de liquidatie van zijn
baas op 10 oktober 2000 tiental
len schoten gelost op een nog
steeds onbekende schutter. Het
vonnis: zes jaar cel.
Plooy had een relatief hoge straf
van negen jaar cel geëist, onder
meer omdat het wildwest-tafe
reel de rechtsorde ernstig had
geschokt. Van een geschokte
rechtsorde is in het geval van de
moord op Fortuyn zeker ook
sprake. Er circuleren al berich
ten dat de aanklager tegen Van
der G. ook hoog zou wiHen in
zetten en wel op het maximum:
levenslang.
In 2000 vertolkte Plooy ook al
een rol in het landelijke nieuws
als aanklager in de geruchtma
kende zaak tegen wapenhande
laar Mink K. De Amsterdammer
kreeg drie jaar en zes maanden
cel vanwege zijn betrokkenheid
bij een groot wapenarsenaal. De
verdediging vond echter dat de
hele zaak de prullenmand in
moest omdat journalisten via
een openstaande microfoon
mee hadden kunnen luisteren
met een verhoor van K. achter
gesloten deuren. Plooy leek ui
terlijk geen moment van zijn
stuk gebracht en volhardde in
zijn vervolging met een eis van
vijf jaar en vier maanden cel
straf. Mink K. kreeg daarop zijn
drieënhalf jaar.
Plooy, van origine advocaat, is
een heel ander type officier van
justitie dan zijn voorgangers
Teeven en Witteveen, 'crime-
fighters' pur sang met enig ge
voel voor drama in de rechts
zaal. Een beetje saai, maar gede
gen. Zeker geen aanldager die
met vlammende betogen van de
buis wil spetteren, zo schetsen
collega's en advocaten een grof
profiel van Plooy.
Zijn droge voorkomen is waar
schijnlijk een belangrijke reden
geweest voor de Amsterdamse
justitie om Plooy op de zaak-
Volkert van der G. te zetten.
„Een heel rustig, scherpzinnig
jurist die zich niet gek laat ma-
Morgen begint in de hoogbeveiligde rechtszaal in Amsterdam-Osdorp - de Bunker - de pro-forma zitting in de zaak rond de moord op
Fortuyn. Aangeklaagde Volkert van der G. zal hoogstwaarschijnlijk niet aanwezig zijn. Foto: ANP/Marcel Antonisse
Plooy speelde een leidende rol in
het onderzoek naar de aanslag
op kunstenaar Rob Scholte (mid
den). Foto: ANP/Koen Suyk
ken," zegt Fred Teeven, inmid
dels fractieleider van Leefbaar
Nederland in de Tweede Kamer.
„Kijk, de zaak zelf is inhoudelijk
redelijk eenvoudig als je uitgaat
van één dader, zoals het OM tot
nu toe steeds heeft gedaan. Alle
bewijs wijst richting Van der G.
De moeilijkheid zit 'm in de
aandacht die de zaak van bui
tenaf genereert. De enorme be
langstelling van de media en de
druk van hogerhand om het
proces toch vooral tot een goed
eind te brengen.
Teeven geeft toe dat hij zelf 'wel
moest wennen' aan de enorme
mediadruk in de tijd dat hij als
officier van justitie Johan V. alias
De Hakkelaar voor de rechter
bracht. In het proces tegen Vol
kert van der G. is zijn opvolger
Plooy echter 'de beste man op
de beste plaats', verzekert
Teeven. „Geen onbezonnen uit
spraken doen, een beetje dor en
grijs optreden, geen menselijke
kantjes laten zien, dat is al wat
in deze zaak van een officier ge
vraagd wordt. Dan is Plooy dé
kandidaat."
Van der G.'s aanklager lijkt op
de goede weg. Hij vertoont zich
ondanks vele mediaverzoeken
niet in de schijnwerpers. Ook
een verzoek om voorafgaand
aan de pro-formazitting van
morgen alvast een foto te mo
gen maken wordt door zijn
woordvoerders meteen afgewe
zen. Zelfs een pasfoto van Plooy
uit de administratie van het Am
sterdams parket wordt niet ver
strekt: alle aandacht moet ge
richt worden op het ijzersterke
bewijsmateriaal.
Van der G.'s advocaten - toch
ook niet de minsten - zullen alle
trucendozen opentrekken om
daar gaten in te schieten. Vol
gens collega-raadslieden zullen
ze daarbij een zware dobber
hebben aan hun opponent
Plooy, die alom te boek staat als
een papiervreter en scherp den
ker met kennis van de kleinste
details.
„Deze man verschijnt altijd tot
de tanden gewapend op de zit
ting. Hij zet alles op papier, is
heel moeilijk te bestrijden," al
dus advocaat Fred Staehle. Hij
heeft meer dan eens de degens
gekruist met Plooy, onder meer
als verdediger van een medever
dachte van Mink K. „Voor een
zaak tegen Plooy moet ik de
avond tevoren extra vroeg naar
bed."
Staehle verwacht dat Plooy ook
in de zaak tegen Van der G. op
Pro-formazitting:
kwestie van aftai
De eerste aflevering var
rechtszaak'die Amerild
zouden omschrijven all
volk versus Volkert van1
G.' is een zogeheten pri
mazitting. Op deze zitti
wordt de zaak niet inhc
lijk behandeld. Zij wore
hoofdlijnen doorgenori
en justitie maakt de exa
de voor hem zo typerende werk
wijze „heel zorgvuldig te keer zal
gaan". „Je kunt de eerste de
beste officier op deze zaak zet
ten en hij zal het dankzij het
ijzersterke bewijs tot een goed
eind brengen. Daar heb je Koos
Plooy niet voor nodig. Maar Van
der G. heeft bij deze aanklager al
helemaal geen kans."
Ferdi Schrooten
pro-formazitting is noi
een zaak binnen een be
paalde termijn op een 2
ting aan de orde moet i
geweest, maar het nog
vroeg is voor een inhoi
ke behandeling. Die tei
bedraagt maximaal hoi
dagen na de arrestaties
de verdachte. Dan moe
per se een zitting kome
is het maar eenpro-foi
zitting. Volkert van der
werd op 6 mei ingereke
en dat is morgen 95 daj
geleden. Tijdens deze z
wordt de zaak op hooft
ten bekeken. Zowel just
als de advocaten van d(
dachte geven aan 'uit y
hoek' ze getuigen willet
roepen. De namen van
getuigen worden overig
niet altijd bekendgemai
De pro-formazitting is s
al bedoeld om één of bi
partijen meer tijd te ges
zich op de zaak voor te
reiden en alvast een kat
schetsen voor het echte
ces, zodat later geen de
partijen voor complete
rassingen komt te staar
dens een pro-formazitti
wordt meestal ook de a
vangsdatum voor het ii
delijke proces vastgeste
'Het geld groeit niet op mijn rug.
Met die uitdrukking groeiden wij,
de kinderen, in het naoorlogse Ne
derland op. Er was vaak geen geld
voor vakantie. Pas in september
1954 vond een eerste welvaartsron
de plaats die een loonsverhoging
van zes procent bracht. Hard no
dig voor iets meer rek in het huis
houdgeld. Vakantiegeld werd als
algemene maatregel pas wette-
lijk vastgelegd in 1962 toen ie-
der een recht kreeg op tien
vakantiedagen en 4% va-
kantietoeslag.
Het nationale vervoermid
del voor werk en vrije tijd
was de fiets: 65% van
de mannen ging op
de fiets naar het
werk. De rest liep of
f nam de tram of de
1 i bus. Ik was zeven
I toen ik mijn eerste
I i fiets kreeg. Gemoffeld,
II dus als nieuw. Op de
V gekocht, met
grote houten blokken
op de trappers. Ach-
teruittraprem. Mijn vader holde
achter mij aan, op het fietspad van
de Hooigracht in Leiden.
Op zondag werden er uitstapjes ge
maakt per fiets, de kleintjes in zitjes
bij vader en moeder voor- en ach
terop, de groten op eigen fietsen.
Vakantie was voor veel Nederlan
ders dagjes uit. Naar de Efteling bij
voorbeeld die in 1951 werd ge
opend. Met een echoput en een
dwerg die almaar 'kleine bood
schap' riep, een uitnodiging voor
jongens om daar ter plekke te plas
sen. Echte 'vakantievreugd'. Maar
ook een bezoek aan 'de speeltuin',
meestal in een lommerrijke omge
ving was heel gewild. Heleentje van
Capelle zong er een liedje over, met
het Orkest zonder naam, dat in die
dagen mateloos populair werd: 'Af
en toe gaan pa en moe met ons
naar de speeltuin toe. Dat is voor
ons kinderen het fijnste wat be
staat... Het liedje eindigt met: 'En
we wippen en we draaien en we
schommelen er fijn. Tot we mis'lijk
van het draaien en de limonade
zijn. Heel de dag is het dan feest, tot
we 'r uitzien als een beest, nu we
heerlijk in de speeltuin zijn ge
weest'. Dat alles speelde zich voor
mij afin Oud Hortuszicht. Met lan
ge schommels die je hoog tot bij de
kruinen van de grote bomen brach
ten. Daar kreeg je even een flitsend
vergezicht over de stad.
Nederlanders die een weekje of
meer op vakantie gingen, gaven in
1954 de voorkeur aan het binnen
land: 18% ging naar badplaatsen
aan de Noordzee, 15% naar de Ve-
luween 14% naar de watersportge
bieden. Meer dan de helft van deze
binnenlandse vakantiegangers lo
geerden bij familie en kennissen. Er
werd ook veel gekampeerd, in zelf
gemaakte slaapzakken van twee
dekens die aan elkaar waren ge
naaid.
Naar het buitenland gaan was in
de jaren vijftig heel bijzonder. In
1954 weggelegd voor 14% van de
Nederlanders. Daarvan ging 21%
naar Duitsland, 14% naar Spanje
en Portugal en 13% naar Italië. De
mediterrane landen hebben de wer
vende faam van ver en exotisch. Er
wordt nog veel gereisd met de trein.
Het bezit van een auto is nog uit
zonderlijk. En vliegen? Ik was twin
tig toen ik voor het eerst in een
vliegtuig zat.
Toen mijn ouders in betere doen
raakten namen ze tijdens de vakan
tie een paar weken hun intrek in
het huis van een familie in Noord-
wijk. Die trok zich bescheiden terug
in schuur of stal. Een seizoensge
bonden gebruik dat gezinnen in
badplaatsen in staat stelden hun
karig inkomen aan te vullen. Voor
ons, stadskinderen, ging er een we
reld open. We waren de hele dag
buiten. Op het strand, in de zee of
in de duinen. In Noordwijk ging de
Tweede Wereldoorlog nog lang
door. Het Wirtschaftswunder bracht
al in die jaren vijftig rijke Duitsers
naar deze badplaats die zich ponti
ficaal uitdosten in badjassen. Een
luxe die Nederlandse mannen zoals
mijn vader een rode waas van woe
de voor de ogen bracht. Hoe konden
die schurken het al weer zo goed
hebben, terwijl zij iedere cent moes
ten opdraaien en ternauwernood
een zwembroek hadden?
Denk ik aan Noordwijk dan
een grote kuil voor op het stn
met zitjes voor ieder kind, va
het zand schuren, mijn schoi
branden, en loop ik samen rit
mijn moeder de vloedlijn aft
ren naar een broertje of zusje
zoek is. Boven dat alles strekt
een oneindige koepel van lick
ruimte uiten om mij heen is
merkwaardige demping van
die alleen het strand geeft. Ik
de zondoorstoven lucht van l
wilde rozen en bramen die u
duinen opstijgt. En herinnert
oneindigheid van lange zomi
avonden waarin wij, kinden
naar hartelust rondrennen er
stoppertje spelen.
Als ik veertien ben, komt aan
Noordwijk een einde. Mijn nt
wil wat anders: een huisje int
bossen van Overloon. Kunnet
van daaruit ook naar Duitsla
fietsen. Zijn we ook eens in bi
land geweest. We gaan op b&
vaart naar Kevelaer.
Wapenhandelaar Mink Kok (rechts achterin) en Volkert van der G.
hebben Koos Plooy binnenkort als gemeenschappelijke kennis.
Foto: ANP/Marcel Antonisse
Koos Plooy is een heel ander type officier dan zijn theatrale voorgan
gers Teeven (links) en Witteveen. Foto: ANP/Raymond Rutting
