Langer
aan de slag
Joint roken nog steeds taboe in Belgie
h
De geest van 'vrijheid op je zestigste'
moet terug in de fles
i M !i
II jHï JJ
Werknemers moeten van
de overheid langer
blijven werken. Terwijl
iedereen er net aan
gewend was geraakt om
met zestig jaar te
kunnen stoppen, is
veertig jaar werken
straks weer de norm. De
Nederlander wil
rentenieren, niet
werken, maar de geest
moet terug in de fles.
door Jacqueline van Cinneken
Werknemers moeten
straks veertig jaar blij
ven werken om het hui
dige gewenste wettelijke basis pensi
oenniveau te halen, zo blijkt uit het
regeerakkoord van CDA, LPF en
VVD. Je pensioen bouw je je werken
de leven op vanaf je 25ste. De fiscale
subsidie aan de pensioenopbouw
wordt, zo is het voornemen, ver
laagd van 2 procent naar 1,75 pro
cent. Het plan impliceert dat wie
minder jaren werkt, geen pensioen
kan opbouwen op basis van 70 pro
cent van het laatstverdiende loon
(inclusief het wettelijk basispensioen
aow).
Want Den Haag heeft geen behoefte
om de groeiende krapte aan perso
neel met belastinggeld te vergroten.
De werknemer moet straks de veer
tig dienstjaren dus gewoon volma
ken om toch aan die norm van 70
procent te komen. Korter werken
kan wel, maar dat kost een smak
geld. Een werknemer die het na 35
jaar voor gezien houdt, moet genoe
gen nemen met een pensioenuitke
ring van 61 procent van het laatst
verdiende salaris.
De voorgenomen maatregel heeft
gevolgen voor bijna 40 procent van
de 8,1 miljoen werknemers. Daar
heeft niet iedereen op gerekend. Een
hele generatie is juist warm gemaakt
voor de gedachte dat zestig jaar een
mooie leeftijd is om de baas voortij
dig gedag te zeggen. De veelge-
droomde reis met de camper naar
Italië, de langgekoesterde wens naar
Australië te gaan, de cursussen die
op het verlanglijstje staan en het
aanhalen van de verwaterde sociale
contacten - als het aan de overheid
ligt moeten dat soort plannen op de
lange baan worden geschoven.
De oudedagsvoorziening dreigt on
betaalbaar te worden. De algemene
ouderdomswet, de aow, komt in ge
vaar. Door de vergrijzing doet een
groeiende groep mensen een beroep
op deze oudste volksverzekering van
Nederland, terwijl het aantal wer
kenden dat premies betaalt, af
neemt. Nu brengen zeven werken
den de aow op voor één oudere. In
2030 zijn dat er nog maar vier. Met
het oog op de toenemende vergrij
zing is het geen wonder dat de over
heid langer werken promoot.
De discussie hierover speelt al een
aantal jaren. En nu is daar ook nog
de paniekstemming bijgekomen
over de financiële situatie van pensi
oenfondsen door de verdampende
aandelenkoersen. De belangengroe
pering van gepensioneerden en ou
deren, de NBP en FNV-BG UGO, wil
len dat er snel een fundamentele
studie komt over de bedreigingen
van het Nederlandse pensioenstel
sel.
Conjuctuur
„Hoe lang mensen moeten, dan wel
mogen werken, hangt af van de
vraag hoe hard we ze nodig heb
ben", zegt Joep Bolweg, hoogleraar
aan de VU in Amsterdam en direc
teur Human Resource Management
bij adviesbureau Berenschot. „Het
heeft te maken met de conjunctuur.
Nu er schaarste is op de arbeids
markt, zijn de mensen nodig. In de
jaren tachtig was dat anders, hadden
we tien slechte jaren achter de rug."
Midden jaren zeventig raakte ver
voegde uittreding (vut) in zwang. De
jeugdwerkloosheid was hoog. De re
geling was vooral bedoeld om oude
ren plaats te laten maken voor jon
geren. Al snel werd duidelijk dat de
werkgelegenheidseffecten tegenvie
len. Toch werden in tal van cao's
vut-regelingen opgenomen. Die bo
den bedrijven, die erg onder de eco
nomische malaise leden, de kans om
zich op een nette manier van oudere
werknemers te ontdoen.
Jarenlang kende Nederland per cao
regelingen voor de vrijwillige ver
vroegde uittreding. Daar hoefden
werknemers zelf niet voor te sparen.
Met 90 procent van het salaris kon
den ze weg. Je was een dief van je ei
gen portemonnee als je dat niet
deed. Zo werden werknemers warm
gemaakt voor de gedachte eerder te
stoppen. Het 'Zwitserlevengevoel'
kwam steeds dichterbij. Maar nu
moet de geest weer terug in de fles.
„Dat zal lastig zijn. Het is leuker om
met hetzelfde inkomen niets te
doen", zegt Bolweg.
Voorzieningen
De meeste mensen willen graag eer
der ophouden met werken, als het
tenminste financieel kan. Uit enquê
tes en onderzoeken komt naar voren
dat minstens 80 procent van de wer
kende Nederlanders (ver) voor zijn
65ste wil stoppen met werken en
daarvoor ook bereid is aanvullende
voorzieningen te treffen.
Gezondheidsoverwegingen spelen
daarbij vaak een belangrijke rol. Veel
werknemers menen dat stoppen met
werken hun gezondheid ten goede
komt. Ze leggen geld opzij voor hun
oude dag of steken het in lijfrentepo
lissen en koopsompolissen. Uit on
derzoek van het NIPO blijkt dat de
helft van de deelnemers aan be-
drijfsspaarregelingen deze gebruikt
voor verbetering van de oudedags
voorziening.
Zij trekken zich niets aan van een
overheid die langer werken pro
moot. „Zolang er financiële arrange
menten mogelijk zijn om voortijdig
met negentig procent van je salaris
te stoppen, zullen de meeste men
sen niet voor werk kiezen. Ik ben
daar niet zo optimisch over", aldus
Joep Bolweg, zelf een 'workaholic'.
De trend is: eerder stoppen. Bij For-
tis weten ze er alles van. Bij de bank
verdwijnen banen en Fortis heeft
daarvoor een elegante oplossing ge
vonden. Met het gelanceerde 56-
plus plan mogen mensen die voor 1
januari 1947 zijn geboren, vertrek
ken met behoud van 75 procent van
hun salaris. Het gaat om een eenma
lige maatregel.
„De belangstelling om voortijdig te
stoppen is enorm", constateert Hu-
go ten Brink, directeur Human Re
sources bij Fortis Bank. „Van de 650
mensen die ervoor in aanmerking
komen, maken er ruim 500 gebruik
van de regeling. Ik begrijp dat wel.
Mensen hebben onder andere door
fusies en overnames in de afgelopen
jaren onder toenemende druk ge
werkt, dat is echt niet gering. En als
ze 55 of ouder zijn, gaan ze bij zich
zelf te rade. Het gaat om de balans
tussen werk en privé. Ik begrijp dat
de overheid het om demografische
redenen graag anders ziet, maar het
is vooralsnog roeien tegen de stroom
in, want velen in deze leeftijdscate
gorie maken een andere keuze."
Veel bedrijven die reorganiseren,
kennen een ouderenregeling, een
eenmalige vertrekregeling voor men
sen boven de 57 jaar. Nederland ver
grijst en ontgroent snel, maar staat
nog aan de wereldtop als het gaat
om de kortere werkduur per jaar en
per 'arbeidsleven'. Ons land hoort
met België tot de westerse landen
waar de minste 55-plussers werken.
Zweden springt eruit. In dit land
werkt maar liefst 68 procent van de
oudere werknemers tussen de 55 en
64 jaar.
Toch is er wel een verschuiving
gaande. Ouderen werken al steeds
langer, zo blijkt uit cijfers van het
Centraal Bureau voor de Statistiek
(CBS). In 1993 was het dieptepunt
bereikt en lag het aantal werkenden
tussen de 55 en 64 jaar op 396.000;
vorig jaar hadden 630.000 mensen in
die leeftijdscategorie een betaalde
baan. Grofweg gezegd werkt nu één
op de drie Nederlanders tussen de
55 en 64 jaar bij een baas.
„Er is de afgelopen jaren al veel ver
anderd", knikt Ronald Paping, coör
dinator arbeidsvoorwaarden bij FNV
ZATERDAG
27 juli
2002
Als het aan het nieuwe kabinet ligt, moeten werknemers straks veertig dienstjaren volmaken om aan een pensioen te
komen op basis vah 70 procent van het laatstverdiende loon. Archieffoto: ANP/Marcel Antonisse
Bondgenoten. „Regelingen waarbij
mensen met 52, 53 jaar eruit gaan,
zijn verdwenen. De vut is bijna over
al geschrapt. Met werkgevers wor
den nu afspraken gemaakt voor
werknemers die ouder zijn dan vijf
tig jaar. Dat mensen langer blijven
werken, dat willen we als vakbond
ook. Ze kunnen zelf sparen om er
eerder uit te gaan en je moet het fi
nancieel aantrekkelijk maken als ze
een jaartje later vertrekken. Je kunt
meer bereiken met honing dan met
een stok. We zijn er dan ook niet blij
mee dat de overheid mogelijkheden
inperkt, zoals de afschaffing van de
spaarloonregeling.
Spaarloon
De spaarloonregeling is in 1994 in
gevoerd en van meet af aan populair
geweest. Werknemers kunnen nu
jaarlijks maximaal 787,76 euro van
hun brutosalaris sparen en kunnen
daar na vier jaar onder een aantal
voorwaarden fiscaal onbelast over
beschikken. Steeds meer mensen la
ten de bedragen die vrijkomen uit
het spaarloon weglopen in bijvoor
beeld een lijfrente om hun pensioen
bij te spijkeren. Dat komt nu in ge
vaar.
Ook de werkgevers zijn niet blij mee
met de aangekondigde overheids
maatregel die het mes zet in de
spaarloonregeling. „Regelgeving zou
het mogelijk moeten maken dat
werknemers zelf voor een goede pre
pensioenregeling kunnen zorgen.
Deze maatregel staat daar haaks op.
Dat geldt ook voor het voornemen
van het nieuwe kabinet om te snoei
en in de wet fiscale behandeling
pensioenen waarbij je veertig jaar
moet werken in plaats van 35 jaar
om het gewenste pensioenniveau te
halen", zegt Gerard Verheij, secreta
ris pensioenbeleid bij de werkge
versvereniging VN O N CW.
Uit onderzoek blijkt dat werkgevers
er vaak weinig voor voelen om nog
geld in ouderen te steken. Slechts
eenvijfde van de Nederlandse werk
gevers biedt ouderen een oplei
dingsprogramma aan. Nog weinig
werkgevers voeren een leeftijdsge-
richt personeelsbeleid. Terwijl meer
dan de helft van de ondernemingen,
vooral in grotere bedrijven en instel
lingen, verwacht dat het aandeel ou
deren binnen hun organisatie de ko
mende tien jaar zal stijgen. Bijna
driekwart van de werkenden in Ne
derland is tussen de 45 en 54 jaar.
De meeste werkgevers, 73 procent,
associëren een stijging van de ge
middelde leeftijd met een stijging
van de arbeidskosten. Meer dan de
helft van de bazen zien ouderen
vooral als een categorie met een
hoog verzuim en met een geringe
bereidheid om te veranderen.
Verheij bestrijdt de gedachte dat veel
werkgevers oudere werknemers lie
ver kwijt dan rijk zijn. „Werknemers
die langer doorwerken en gemoti
veerd zijn, dat is prima. Maar er zijn
ook veel ouderen die zich naar het
pensioen toe slepen, bijvoorbeeld
omdat het werk fysiek zwaar is, zoals
in de bouw. Het moet dan mogelijk
zijn om op een nette manier van el
kaar afscheid te nemen, zonder di
rect terug te vallen op de ww of de
wao. De overheid moet dus fiscale
faciliteiten bieden. Iemand die zegt:
'Het is mooi geweest', die moet bij
voorbeeld de mogelijkheid hebben
van een parttime pensioen. En de
werknemer die langer door wil wer
ken, moet extra pensioen kunnen
opbouwen."
De meeste Nederlandse mannen
stoppen tegenwoordig op hun 61ste,
vrouwen houden er bij voorkeur met
hun 60ste mee op.
'België gaat gebruik van softdrugs gedogen', stond in januari
2001 vet gedrukt te lezen in de Belgische kranten. Anderhalf
jaar later is de omstreden drugsnota nog steeds niet door het
parlement goedgekeurd en treedt de politie harder op tegen
drugsgebruik dan ooit tevoren.
door Pascale Thewissen
Enkele vrienden van hem kraakten
ooit de website van Filip Dewinter,
de Antwerpse voorman van het
Vlaams Blok. De rechts-extremisti
sche propaganda vervingen ze door
reclame voor softdrugs. „Mooie
stunt was dat", grijnst Nico De Wil
de van Cannabis-België. Het was de
ultieme wraak voor de sluiting van
de eerste Antwerpse growshop, die
op de dag van de opening als gevolg
van protesten van extreem-rechts al
meteen weer door de politie werd
verzegeld.
De soap rond growshop Flow speelt
zich af in mei/april 2001. In België is
op dat moment een heksenjacht
gaande op alles wat met (soft) drugs
te maken heeft. De regering-Verhof-
stadt heeft eerder dat jaar met veel
tamtam een liberaler drugsbeleid
aangekondigd. In de toekomst zal
het gebruik van marihuana en hasj
net als in Nederland gedoogd wor
den. Er gaan zelfs stemmen op om
heroïne te legaliseren.
Maar zover komt het niet. De om
streden drugsnota verdwijnt in de
ijskast; wordt nooit door het parle
ment behandeld. De Wilde: „Drugs
gebruik is nog altijd even strafbaar
als vroeger. En in plaats van soepeler
wordt er tegenwoordig - mede onder
druk van het Vlaams Blok - veel har
der tegen opgetreden. Alleen: veel
mensen weten dat niet. Ze denken
door alle heisa over de drugsnota dat
wiet en hasj al legaal zijn."
Op zijn website www.cannabis-bel-
gie.com komen geregeld vragen bin
nen van mensen die bijvoorbeeld
willen weten hoeveel hennepplant
jes ze mogen hebben. Het antwoord:
géén. Op grond van de huidige wet
geving, die dateert uit 1921, zijn alle
opiaten verboden en wordt er geen
onderscheid gemaakt tussen soft- en
harddrugs.
Op de dag van de opening van de Growshop Flow in Antwerpen greep de poli
tie na protesten van extreem-rechts direct in. Archieffoto: GPD/Bert Hulselmans
Wekenlang hebben in België de
kranten volgestaan van het liberale
drugsbeleid. Veel mensen verkeren
in de veronderstelling dat in België
vanaf dat moment al eenzelfde ge
doogbeleid wordt gevoerd als in Ne
derland. De verwarring is (nog
steeds) groot.
Omdat in de nieuwe wet sprake is
van een gedoogbeleid voor cannabis
maar het verbod op de verkoop en
handel in verdovende middelen ge
handhaafd blijft, zet De Wilde sa
men met de Haarlemse coffeeshop
houder Van Schaik een postorderbe
drijfje op. Via het internet kan de ge
bruiker in België drugs bestellen in
Nederland.
De Wilde: „In onze ogen was de on
line verkoop van softdrugs een gou
den greep. Belgische gebruikers
hoefden niet meer de grens over te
steken om in een Nederlandse cof
feeshop een joint te roken en vervol
gens onder invloed weer naar huis te
rijden. Maar justitie deed moeilijk.
Nol van Schaik dreigde zijn licentie
in Nederland kwijt te spelen. De
druk werd te groot en dus zijn we er
mee gestopt."
Van Schaik's coffeeshop is voorlopig
niet meer dan een 'hennepmuse
um'. Er zijn schoenen en kleren van
hennep te bezichtigen. Een hasjpijp
en extra lang vloeipapier ontbreken,
verboden. Van Schaik zelfheeft zijn
werkterrein verlegd naar Groot-Brit -
tannië waar hij samen met MS-pati-
ent Colin Davis een coffeeshop wil
beginnen om softdrugs als pijnbe-
strijder voor zieke Britten aan de
man te brengen.
„De drugsnota ligt op dit moment
bij het ministerie van Justitie en
voorlopig gebeurt er niets mee", zegt
de Belgische senator Vincent van
Quickenborne.Als het zomerreces
straks voorbij is, wachten andere be
langrijke ethische kwesties zoals het
homohuwelijk. Nee, ik denk niet dat
deze regering zich vóór de verkiezin
gen van volgend jaar nog uitspreekt
over de drugsnota", Van Quicken-
borne zorgde voor opschudding
door daags voor de parlementsver
kiezingen in 1999 in België te ver
kondigen dat als hij verkozen zou
worden, hij een joint zou roken, zit
tend op het rode pluche van de Se
naat. Hij werd hard teruggefloten
door zijn partij en slikte zijn belofte
noodgedwongen weer in. „Maar
straks, als het mag, steek ik die joint
alsnog op." Ook Van Quickenborne
heeft het idee dat er veel strenger
wordt gecontroleerd. „Er zijn opeens
weer grenscontroles. Ik kan me
voorstellen dat de mensen het niet
meer snappen." Gemiddeld ontdekt
de politie twee hennepplantages per
dag in België. Het aantal planten dat
in beslag wordt genomen, is de
voorbije twee jaar verviervoudigd.
De telers krijgen vaak hulp van Ne
derlanders.
Het omstreden wetsontwerp is in
tussen onder druk van de tegenstan
ders aangepast. In de nieuwe tekst is
sprake van drie maanden tot een
jaar gevangenisstraf en/of een geld
boete van 500 tot 10.000 euro voor
wie in het bijzijn van minderjarigen
cannabis gebruikt. Ook gebruikers
die overlast veroorzaken of in het
openbaar blowen, lopen het risico
op een zware boete.
Eén ding blijft echter onveranderd:
het bezit van een kleine hoeveelheid
softdrugs voor eigen gebruik mag in
de toekomst. „De grote vraag blijft
alleen: wanneer? Als de groenen na
de verkiezingen van 2003 niet terug
keren in de regering, vermoed ik dat
het wetsontwerp gewoon wordt af
gevoerd en een stille dood sterft",
zegt De Wilde. De oplossing: ge
woon in Nederland komen wonen,
zo oppert een bezoeker van de can-
nabis-website van De Wilde. Daar
doen ze niet zo moeilijk.
