'Niet bang om gekke dingen te proberen' stoppen met
KUNST 8f CULTUUR
'Het woord kunst wordt weggesaneerd'
Beelden in de Nieuwe Kerk
portretten
Leidse rapcrew Ancient Scriptures treedt vanavond op in het LVC yan Stones
Fans bepalen
setlist concert
Rudi Fuchs: 'De werkelijkheid als een sprookje'
RS
scl n Entwistle. Foto: AP
10(
tod Entwistle
5g ;or cokegebruik
™,«g« - John Entwistle, de
jarige bassist van The Who,
orige maand in Las Vegas
me torven door een hartaanval
'a| gevolg van cokegebruik. Dat
Idt de Amerikaanse krant
e? IToday vandaag. De krant
eert zich op uitlatingen van
ijkschouwer die Entwistle
!n lerzocht. Volgens hem was
n een sprake van een overdo-
maar er was wel een „signi-
nte" hoeveelheid cocaïne in
bloed van de bassist. En-
1 itle had al hartproblemen,
2 ir desondanks bleef hij
ldrugs gebruiken.
und/Vision
incefestival
haag - Het Haagse Malie-
s morgen de locatie van
ïrste Sound/Vision Dance-
;rzoèval. Het evenement richt
mei op jongeren tussen de 18
de 15 jaar. Het programma dat
ong 12.00 uur begint bestaat uit
be Vooruitstrevende interna-
mei ale dance line-up, theater-
lijk dansvoorstellingen en cu-
ire verrassingen'.
iin Open
'en Haag
haag - Het Spuiplein in
Haag is morgen weer het
lein van het jaarlijkse pop
val Plein Open. Vanaf 12.00
gern 2.45 uur staan dertien op-
ma. ens geprogrammeerd. Het
akeJement, dat in 1995 begon,
truc» de loop der jaren uitge-
algeiid tot één van de belang-
;eme|te regionale popfestivals
lie vl aankomend talent in Zuid-
Is pejand.
nkoa
(in
door Rody van der Pols
leiden - Het ritme van een Ja
vaans gamelanorkest, accordeon
klanken die de associatie met een
pittoresk Frans dorpspleintje op
roepen en onnavolgbaar gepling-
plong dat wel uit China afkom
stig moet zijn. Niet echt de gelui
den die je met rap zult associë
ren. Toch zijn het dit soort muzi
kale bronnen waaruit Nick Tjam-
poeran de rauwe beats van Anci
ent Scriptures opbouwt. En hoe
dat live klinkt, laat de Leidse hip
hopformatie vanavond horen op
het podium van het LVC.
Waar de muziek van veel heden
daagse rapcrews aan elkaar
hangt van de oude funk- en
soulplaten zoekt Ancient
Scriptures het dus in een heel
andere hoek. „We zijn niet bang
om gekke dingen te proberen",
zegt Tjampoeran, die opereert
onder de artiestennaam Djaga.
„In onze samplekeuze proberen
we ons te onderscheiden. We
willen hiphop maken die eerlijk
én origineel is."
Die ongebruikelijke chemie
hangt wellicht ook samen met
de smeltkroes van culturen die
Ancient Scriptures kenmerkt. Zo
zijn in de rapcrew Chinese, In
donesische, Zuid-Afrikaanse en
Antilliaanse roots verenigd.
Tjampoeran, zelf van Chinees-
Indonesische afkomst: „Bij het
maken van de muziek zoek ik
aansluiting bij onze uiteenlo
pende achtergronden, ja. Ik ben
me daar voortdurend van be
wust."
Die eigen sound gecombineerd
met een vlammende podiumact
leverde de rapcrew in 2001 de
Grote Prijs van Zuid-Holland
op. Kort daarop volgde een
spetterend optreden op Werf-
pop. De tijd heeft sindsdien niet
stilgestaan. De eerste single ligt
in het verschiet. 'One Love' gaat
het plaatje heten, uitgebracht
door het Leidse Urban Dub la
bel. „De tekst gaat erover dat we
allemaal lief voor elkaar moeten
zijn", zegt Tjampoeran. „En dat
we niets moeten hebben van al
die guncrap", vult zijn kompaan
Dan Stezo aan. Tjampoeran:
„Een beetje hippieachtig bood
schap misschien, ja."
En ook daarin onderscheidt An
cient Scriptures zich van de
doorsnee rapcrew. De bitches en
ho's die de gemiddelde Ameri
kaanse ganga-rappers als een
spervuur op de luisteraar af
vuurt, zul je in de teksten van
deze Leidenaren niet aantreffen.
Engagement des te meer. Racis
me, daklozen, vluchtelingen,
censuur, het komt allemaal aan
bod in de rhymes van Djaga,
Dan Stezo, Papa Aya en P.NIZ.
„Maar we rappen ook over lolli
ge onderwerpen", verzekert
Tjampoeran. „Bizarre fantasie-
en, vriendschap, dat soort din
gen."
Ook willen de rappers nog wel
eens een potje freestylen, een
vast onderdeel van de hiphop
cultuur. Hierbij wordt om de
beurt over een kale beat geïm
proviseerd, waarbij de deelne
mers elkaar verbaal proberen af
te troeven. Hierin vinden ook de
zogenaamde hiphopbattles zijn
oorsprong, waarop de rivaliteit
tussen rapcrews met woorden
wordt uitgevochten. „Maar op
dat competitie-element zijn wij
niet zo dol", zegt Dan Stezo.
„Het gaat ons er niet om andere
rappers omlaag te halen."
Sowieso zijn er maar weinige
andere rappers in Leiden. De
hiphopcultuur leeft niet echt in
de sleutelstad, stellen Tjampoe-
ra en Dan Stezo. „Er zijn mis
schien drie, vier crews actief,
niet meer", zegt Tjampoeran.
„Dat is vooral te wijten aan het
gebrek aan ontmoetingsplek
ken. Vroeger hingen alle rap-
THEATERMAKERS
baaiporen tot de toonaangeven-
belangwekkende theater-
rs van ons land. Wat zijn
hen de belangrijkste drijf-
wat beogen ze met deze
ntvorm? In een zelfanalyse
en aantal van deze regis-
de afgelopen weken ant-
d op die vragen. In deze
njte aflevering: Mirjam Koen
Onafhankelijk Toneel.
- Mirjam Koen
:bbei$). mede-artistiek leider van
r wil Inafhankelijk Toneel (OT)
zi gisseur: „Op vakantie kan
en d hoorlijk chagrijnig zijn. Ik
on mezelf dan ook heel saai.
•rson |s heb ik het popelend ge-
daanjvanik wou dat er meer tijd
eer geld was om nog meer
Hellingen te maken. Of het
:ra is, of toneel, of kinder-
of mime, dat kan mij
'eel schelen."
man Gerrit Timmers, die
in Lutgerink ook in de ar-
leiding van het OT zit, is
bezeten van theater. Toch
we het in de huiselijke
(daar niet exceptioneel
Te werken veelal apart en
lars voorstellingen pas
[eindfase. Natuurlijk wisse-
dan onze meningen
ir uit."
moeder Tanja Koen was
als omroepster het ge-
de NCRV en mijn va-
:rkte als tv-regisseur. Er
^Sbij ons thuis op een onge-
;en en plezierige manier
ir kunst en cultuur van
iten gewisseld. Dat is erg
:end wanneer je dat als
leekrijgt."
Toneelschool in Amster-
:b ik me in 1972 aange-
bij het door Jan Joris La-
ipgerichte Onafhankelijk
l. Sinds 1981, toen zich al-
ijzigingen voordeden bij
speel ik niet meer. Het
van een voorstelling heb
veel fascinerender ge-
der Ebjel in de klassieke werken
van Tsjechov, Ibsen, Sha-
m, pagare en Euripides, als in de
'an deerne stukken van onder
reopeoCamus die ik heb gedaan,
t vrijd|eren mij de universele
r en qelijke gedragingen die vaak
i l6.3ldselachtig en tegenstrijdig
Mirjam Koen: „Ik wou dat er meer tijd en meer geld was om nog meer voorstellingen te maken."
Foto: GPD/Marc van der Kort
pers, breakers en graffiti-spui
ters rond bij de ijshal achter het
station. En iedereen kwam el
kaar tegen in het Stathuys aan
de Breestraat. Maar dat is geslo
ten en er is niets voor in de
plaats gekomen." Dan Stezo:
„Ja, de What's Juicy' avonden
in In Casa, maar dat is het toch
ook niet echt Dat is meer het R
&B gebeuren. Je weet wel, het
Challenge-pubÜek.
Wat dat betreft kregen de rap
pers even dat oldschool-gevoel
terug toen ze een tijd geleden de
houten schutting rond de
bouwput voor het station
zijn. Bovendien zijn er specifie
ke thema's die mij obsederen.
Een ervan is het waanzinnige
gebrek aan zelfkritiek van dege
nen die aan de macht zijn. Met
aan de andere kant de behoefte
van de mens om van extreme
machthebbers een idool te ma
ken. Meestal betreft het man
nen. Vrouwen krijgen tot op de
dag van vandaag blijkbaar min
der kansen om aan de macht te
komen. In de toneelliteratuur
kom je ze helemaal weinig te
gen. Om maar te zwijgen van
het geringe aantal vrouwen dat
in de artistieke leiding van een
gezelschap zit. Bij het OT ver
keer ik als vrouw in de luxe posi
tie, dat ik in samenspraak met
Ton Lutgerink en Gerrit Tim
mers alle vrijheid en ruimte krijg
om voorstellingen te maken, die
ik als noodzakelijk beschouw."
„Lijsttoneel heeft niet mijn
voorkeur. Het liefst laat ik een
stuk afspelen in een grote ruim
te in een vlakke vloer theater,
waar het publiek heel dicht bij
zit. Zo'n enorm speelvlak sugge
reert ook de ruimte van de ver
beelding en de vrije adem van
het stuk. Het inspireert me tot
gigantische mise-en-scènesdie
de betekenis van het stuk op een
verrassende manier kunnen
aanduiden."
„In mijn regies komt het uitste
kend van pas, dat ik vroeger ook
heb geacteerd. Ik weet heel goed
hoe moeilijk het beoogde spel
kan zijn. Ik heb grote achting
voor de zelfwerkzaamheid van
toneelspelers. In wezen voel ik
me altijd aan hun kant staan.
Mijn streven is, dat er een inspi
rerende wisselwerking ontstaat
tussen de ideeën van de spelers
en die van mij over het stuk en
de personages. Ik ben niet ie
mand die van boven af een
dwingend concept oplegt."
„Mijn voorstellingen worden ge
kenmerkt door een spannings
veld tussen een naturelle en
persoonlijke vorm van spelen
enerzijds en kunstzinnige ingre
pen anderzijds. De humor in
veel van mijn stukken gaat van
zelf. Dat heeft te maken met de
relativering die mij bevalt en die
ook erg in mijn aard zit. Ik vind
het ook leuk om de toeschouwer
op het verkeerde been te zetten.
Die combinatie van absurde hu
mor, pijnlijke en wrange mo
Dan Stezo
(links) en Nick
Tjampoeran
van de hiphop
formatie Anci
ent Scriptures:
„We willen hip
hop maken die
eerlijk én origi
neel is."
Foto: Taco
van der Eb
mochten bespuiten. In grote,
kleurrijke letters stond het te le
zen: Ancient Scriptures. De
schutting is inmiddels weer ver
dwenen, maar het stuk graffiti
siert nu de voorkant van een de-
mo-cd. „Dat was mooi", blikt
Dan Stezo op het hiphopfeestje
terug. „Vrienden, muziek, graffi
ti. Echt hiphop, echt chili."
De Hiphopragga Night met An
cient Scriptures, One Blood
Soundsystem en verscheidene
dj's begint vanavond om 23.00
uur in het LVC, Breestraat 66
in Leiden.
amsterdam/anp - Galerie Don
kersloot moet onmiddellijk
stoppen met de handel in por
tretten van de Rolling Stones.
Dat bepaalde de president van
de rechtbank in Amsterdam gis
teren in kort geding. Musidor,
belangenbehartiger van de Sto
nes, had de zaak aangespannen
omdat de hoofdstedelijke galerie
de portretregels voortdurend
aan de laars lapt
De president van de rechtbank
bepaalde al eerder dat Donker
sloot moest stoppen met de
handel in portretten van de Sto
nes en de afzonderlijke bandle
den, met name Mick Jagger en
Keith Richards. Ondanks de
dwangsom trok de galerie zich
er weinig van aan.
Op 6 juni legde Musidor beslag
op veertig schilderijen, mono
prints en tekeningen van de Rol
ling Stones en Stonesleden,
Evenals op een kratje met kaar
ten van de Stones. Een en ander
werd aangetroffen in het nieuwe
onderkomen van de galerie aan
de Leidsegracht.
Donkersloot moet nu stoppen
met iedere openbaarmaking en
vermenigvuldiging van de por
tretten. Op iedere overtreding
staat een dwangsom van 5000
euro. Ook moet de galerie opge
ven waar de verkochte portret
ten zijn gebleven.
Rijswijk - De Britse band Manie
Street Preachers laat de fans be
palen welke liedjes ze spelen tij
dens hun tournee die in decem
ber begint. Stemmen kan via de
officiële homepage van de band.
Via internet kunnen de fans 22
nummers uitkiezen die de drie
bandleden gaan spelen tijdens
de tien concerten in Ierland en
Groot-Brittannië. Fans die stem
men maken kans op vier vrij
kaarten voor het concert van
hun keuze. Ruim 2600 mensen
hebben inmiddels hun stem uit
gebracht.
menten laat ik graag door elkaar
tuimelen en wel zo, dat je als
speler het publiek steeds een
stapje voor bent. Ikzelf ben erg
benieuwd hoe dat straks met
'Caligula' van Camus gaat, die ik
het komend seizoen regisseer.
Vanwege de angstaanjagende
instelling van de titelfiguur om
alleen maar uit machtswellust
met pure intimidatie en met
angstzaaien bezig te zijn, valt er
straks in de voorstelling wellicht
niks te lachen."
„Ik vind het zeker interessant en
zinvol om dilemma's te laten
zien die veel te maken hebben
met de huidige tijd, zonder in
eenduidigheid te vervallen. Zo
zit in 'Ivanov' een element van
ongeïnteresseerde onbeleefd
heid in de omgang met elkaar,
zonder te beseffen dat men zich
feitelijk misdraagt. Die egocen
trische mentaliteit maak je da
gelijks om je heen mee. En het
wordt steeds erger."
„Je kunt mij niet uitsluitend als
een moralist betitelen, want
kunst vind ik absoluut geen vies
woord. Evenals schoonheid.
Theater mag ook best kunstzin
nige voorstellingen voortbren
gen, die niet per se bij iedereen
door de strot geduwd moeten
worden. En al helemaal niet dat
de waarde ervan bepaald wordt
door grote publieksaantallen.
Het is typerend voor dit land en
de tijdgeest dat het woord kunst
meer en meer vervangen wordt
door cultuur, terwijl dat abso
luut niet de lading dekt. Cultuur
heeft betrekking op 'de manier
waarop': hoe en watje eet, hoe
je met elkaar omgaat, elkaar be
graaft. Kunst is een veel gesubli-
meerdere vorm van levensuitin
gen en opvattingen. Ik vind het
zo truttig dat het begrip kunst zo
weggesaneerd wordt. Daar kan
ik me enorm over opwinden."
Komend seizoen regisseert Mi
rjam Koen met Gerrit Timmers
in een coproductie van de Na
tionale Reisopera en Onafhan
kelijk Toneel i.s.m. Combatti-
mento Consort Amsterdam
'Platee', een 'ballet-boufon
van Rameau. Première: Stads
schouwburg Utrecht, 30 augus
tus 2002. Bij het OT regisseert
Mirjam Koen 'Caligula' van
Camus.
Max Smith
Rudi Fuchs staat voor een werk van Donald Judd in de Nieuwe Kerk. Foto: GPD/Harmen de Jong
door Fran^oise Ledeboer
Amsterdam - Het jasje van zijn
nette pak met vest uit en de
hemdsmouwen opgestroopt,
doorkruist Stedelijk Museum
directeur Rudi Fuchs met inge
spannen blik diep geconcen
treerd de Nieuwe Kerk. Vlak
voor de opening, vandaag, van
de expositie met tachtig beelden
uit 'zijn' collectie, moeten de
puntjes nog op de i worden ge
zet. Vooraf is een plattegrond
gemaakt met een overzicht van
waar alles komt te staan, maar
Fuchs is een perfectionist. Hoe
valt het licht? Moet een beeld
niet toch elders staan dan hij op
papier had gepland? Wat wil hij
met deze expositie? Gedreven:
„Een kennismaking bieden. Al
les is hier van belang. Laten de
mensen vooral genieten en niet
naar betekenis gaan zoeken!"
De Nieuwe Kerk presenteerde
tien jaar geleden een overzicht
van beeldhouwkunst uit de
twintigste eeuw uit de collectie
van het museum. 'Een Beeld
van de Eeuw" werd een groot
succes: de moderne beelden
bleken er volmaakt te passen.
Fuchs maakte voor deze tweede
editie een keus uit de rijke ver
zameling van het Stedelijk over
de periode 1947-2002. Het ac
cent ligt op beelden die hij de
afgelopen tien jaar zelf kocht,
maar voor tussen de kerkban
ken selecteerde hij ook 'oude
bekenden' als 'Two Pieces Recli
ning Figure' van Henry Moore
(1961) en 'Seated Woman on a
Bench' van Willem de Kooning
(1972 -1979).
Van 'De vogelvrouw' van Karel
Appel uit 1947 tot en met 'Cedar
Stator' van Carl Andre, een werk
dat de kunstenaar eerder dit jaar
maakte, geeft de expositie een
beeld van hoe de beeldhouw
kunst zich de afgelopen decen
nia heeft uitgebreid 'over een
groot veld van bemoeienis'.
Fuchs: „Beeldhouwkunst is niet
meer het bewerken van een stuk
steen of nobel hout, maar is een
alerte benaderingswijze gewor
den, een vorm van waarnemen
en handelen en van orde van de
dingen om ze herkenbaar en be
tekenisvol te maken."
Hoe moeten we die theoretische
observatie vertalen in wat in de
kerk is bijeengebracht? Bruce
Naumans bizarre draaimolen
'Carrousel' uit 1988 die Fuchs
voor het praalgraf van zeeheld
Michiel de Ruyter plaatste en de
adembenemende video 'Pieté'
van Erszébet Baerveldt uit 1992
waarin ze een replica van zich
zelf modelleert, tonen wat hij
bedoelt: de grenzen tussen de
kunstdisciplines zijn gaan verva
gen. Niet voor niets, stelt Fuchs,
lopen deze soms zó door elkaar
heen 'dat de benaming schilder
of beeldhouwer overbodig is ge
worden'.
De expositie is 'Setting a Good
Comer' genoemd, een titel die is
ontleend aan een video van
Nauman waarop deze op zijn
ranch in New Mexico bezig is
een hek te bouwen. Volgens
Fuchs is deze video 'in al zijn
wonderlijke banaliteit een
mooie metafoor voor sculptuur'.
Sculptuur toont 'de werkelijk
heid als een sprookje' en juist
dat wil hij dat het publiek hier
de komende maanden ervaart.
Hij weet het vooraf al zeker: „In
de statige en stevige ruimte van
de gotische kerk, een ruimte ge
vormd door geloof, zal de im
pulsieve vindingrijkheid die de
moderne sculptuur zo kenmerkt
nog duidelipaer en geheimzinni
ger worden. Het zal rijn of in de
kerk tientallen grote vlinders
rondfladderen of neerzitten om
bekeken te worden. De tentoon
stelling is geen leerstuk maar
een luchtig spektakel: ze heeft
alle pretenties van de kunst,
maar ook al haar twijfels.
Merkbaar rusteloos, wil hij nu
toch het liefst weer aan het
werk. Want natuurlijk verdient
ook Koons 'Ushering in Banali
ty', het varkentje dat in 1989 een
spraakmakende aankoop van
rijn voorganger Wim Beeren
was, in deze kerk de volmaakte
plaatsing die hem vooraf voor
ogen stond.
'Setting a good corner' in de
Nieuwe Kerk (Dam, Amster
dam) duurt tot en met 20 okto
ber. Openingstijden: dagelijks
van 10.00 tot 18.00 uur, don
derdag tot 22.00 uur.
vrijdag 26 juli 2002
