GELOOF SAMENLEVING
Dokter Colbert
weet wat Jezus e
vlieger of vliegenier? 'Ook landschap is een product dat subsidie verdier
Hoe moet het met de
sabbat in de ruimte?
Paus arriveert op Jongerendag
Meer vrouwen worden priester
Boos, maar niet beschonken
woensdag 24 JULI 2002
barneveld/washington - Mag
een joodse astronaut op sabbat
door het heelal vliegen en kan
hij aan boord van een ruimte
schip koosjer (ritueel rein be
reid) voedsel krijgen? De Israëli
sche luchtvaartmaatschappij El
Al mijdt op sabbat het lucht
ruim, maar hoe moet dat nu
met de eerste astronaut van Is
raël die de ruimte in gaat, lucht
macht-kolonel Dan Ramon?
De 48-jarige Ramon is getraind
voor een vlucht met het ruimte
vaartuig Columbia, dat oor
spronkelijk morgen zou vertrek
ken. Na de ontdekking van drie
haarscheurtjes is de vlucht voor
onbepaalde tijd uitgesteld.
Ramon wil graag mee, maar
noemde koosjer eten en de sab
bat kunnen houden als voor
waarden. De joodse sabbat be
gint op vrijdagavond bij zonson
dergang en duurt tot zaterdag
avond op hetzelfde moment. De
Columbia heeft voor het draaien
rond de aardbol slechts negen
tig minuten nodig, zodat tech
nisch gesproken elke anderhalf
uur de nieuwe dag begint. Op
de sabbat, de zevende dag, zou
Ramon dan aan boord voor
hem onaanvaardbare werk
zaamheden moeten uitvoeren.
De astronaut ging te rade bij
rabbijn Zvi Konikov, die tot de
chassidische Loebavitsjer stro
ming behoort - streng ortho
doxe, uit Oost-Europa afkomsti
ge joden - en die schakelde weer
een zestal wetsgeleerden in.
Toen bleek dat andere Joodse
astronauten in spe nooit de
voorwaarde hadden gesteld om
zo nodig op een ruimtevlucht de
sabbat te onderhouden.
Het beraad van de wetskenners
leverde op dat de tijd niet af
hangt van een persoon die een
zonsondergang ziet, maar van
de 24-uurs rondwenteling van
de aarde. Ramon zou gehouden
zijn aan de sabbat in de oostelij
ke tijdzone van de VS, waar het
ruimtevaartcentrum Cape Ca
naveral zich bevindt.
Zo lijkt Ramon uit dit probleem.
Alleen krijgt hij zijn training in
Houston in Texas, waar de tijd
een uur achter ligt op Cape Ca
naveral Nu wil Ramon voor de
sabbat de Texas-tijd aanhou
den. Daar had rabbijn Konikov
weer bezwaren tegen. Hij ver
wacht echter Ramon - die op ei
gen verzoek op de dag van de
vlucht door de rabbijn zal wor
den gezegend - alsnog te over
tuigen van het sabbathouden
volgens de tijdzone van Florida.
Ook het andere probleem: ritu
eel onder rabbijns toezicht be
reid ruimtevoedsel, werd door
de NASA opgelost, zelfs tot ver
bazing van de astronaut. Tijdens
de vlucht wil hij symbolisch de
sabbat vieren door een 'kid-
doesj' (zegening van de sabbats
wijn) uit te spreken.
toronto/ap - Paus Johannes
Paulus n is gisteren per vliegtuig
aangekomen in het Canadese
Toronto, waar duizenden jeug
dige katholieke bedevaartgan
gers hem een warm welkom be
reidden. De paus, die tijdens
een elf dagen durende rondreis
ook Guatemala en Mexico zal
aandoen, werd op het vliegveld
persoonlijk begroet door de Ca
nadese premier Jean Chretien.
Het pauselijk bezoek aan Cana
da valt samen met Wereldjonge
rendag, een festival van een
week dat in het teken staat van
de jeugd. Het is het plan dat de
paus verscheidene activiteiten
zal bijwonen en bij een mis zal
voorgaan. Of die plannen ook
worden uitgevoerd, moet gezien
de zwakke gezondheid van de
paus worden afgewacht
Wereldjongerendag is een jaar
lijkse bijeenkomst van katholie
ke jeugd. Het evenement, waar
voor de paus halverwege de ja
ren '80 zelf het initiatief nam,
trok in Rome, Parijs en Manilla
miljoenen jongeren. Voor To
ronto hebben zich 200.000 deel
nemers aangemeld.
münchen - Twee tot priester gewijde vrouwen dragen een paus van
karton, met handboeien en martelwerktuigen in zijn handtas. Ze pro
testeren tegen het dreigement van excommunicatie vanwege hun
volgens het Vaticaan illegale wijding. De voormalige rooms-katholie-
ke priester Romulo Braschi, tegenwoordig 'aartsbisschop' van de Ka
tholiek-Apostolische Charismatische Kerk Jezus Koning, heeft aange
kondigd volgend jaar opnieuw vrouwen tot priester te gaan wijden.
Volgens Braschi, die op 29 juni zeven vrouwen wijdde op een schip op
de Donau, zijn de toekomstige vrouwelijke priesters bezig hun oplei
ding aan seminaries in Oostenrijk, Duitsland, Mexico en Argentinië af
MENINGEN
te ronden. Tegelijk met de zes vrouwen zal Braschi ook vier mannen
wijden, kondigde hij aan. De plechtigheid vindt opnieuw plaats op 29
juni, de dag van de H. Petrus en de H. Paulus, waarop in de Rooms-Ka-
tholieke Kerk vaak wijdingen worden verricht. Het Vaticaan heeft de
wijding van de zeven vrouwelijke priesters eind juni in Oostenrijk ver
oordeeld en gedreigd de 'neppriesters' te excommuniceren. De vrou
wen kregen tot maandag de tijd om afstand te doen van de ontvan
gen wijding en berouw te tonen, aldus de Duitse kardinaal Ratzinger,
hoofd van de congregatie voor de geloofsleer.
Foto: AP/Diether Endlicher
KLANKBORD
door Reina Wiskerke
barneveld - 'Wat zou Jezus nu
eten?' De Amerikaanse arts Do
nald Colbert weet het antwoord
en heeft er een boek over ge
schreven. Hij biedt het 'ultieme
programma voor goede voeding,
een geweldig gevoel en een lan
ger leven'. Colbert wil afrekenen
met het ongezonde Amerikaanse
eetpatroon: veel hapklare en vet
te producten.
De titel van zijn boek - What
Would Jesus Eat? - is afgeleid
van de vraag: „Wat zou Jezus
doen?" what would Jesus do?) -
afgekort tot WWJD'.
Dertien jaar geleden begonnen
christelijke jongeren in het
plaatsje Holland in de staat Mi
chigan armbandjes te dragen
met die afkorting. Ze wilden
zichzelf eraan herinneren dat ze
Jezus moesten navolgen bij alles
wat ze deden. Ze vonden dat ze
zich bij elke beslissing moesten
afvragen: wat zou Jezus doen?
Het idee sloeg aan en werd flink
uitgebuit door de handel in
christelijke artikelen. Bekers,
armbanden, T-shirts met de let
ters WWJD gingen in heel de VS
grif over de toonbank.
Colbert haakt daar nu royaal op
in. Maar volgens Mark Galli in
het blad Christianity Today is er
nu wel een eindpunt bereikt.
Met Colberts advies om volko
renproducten en verse groenten
te eten, heeft hij geen probleem.
Colberts suggestie dat Jezus aan
aerobictraining deed omdat hij
een actieve wandelaar was, kan
Galli ook verdragen. Zelfs het
feit dat de relatie tussen Col
berts eetprogramma en de bij
bel nogal dun is, neemt hij de
auteur niet echt kwalijk.
Het gaat Galli om de 'misleiden
de titel' van het boek. Colbert, of
wie ook met deze titel kwam,
suggereert dat navolging van
Christus een geweldig gevoel
oplevert en je leven verlengt.
Galli leest dit zo niet in de bijbel.
Jezus verzekert in de zalij
kingen en andere bijbel]
zijn discipelen er juist v:
zullen lijden en waarschij
jong zullen sterven, aldi
Er gebeuren volgens hei
dingen wanneer het veris
'als Jezus te zijn' indaalt ii
cultuur. Hij wijst op Anti
de kluizenaar van Egypti
356). Antonius meende
afstand moest doen van
milie en rijkdom. Hij trol
woestijn in. Antonius wili
daar, net als Jezus, de si
gaan met de grote verleit
veel later zat de woestijn
eenzame kluizenaars. H<
ontstond dat je juist doi
te eten een typische nai
van Jezus zou zijn.
Galli concludeert dat
niet het leven van Chrisl
ten proberen te leven,
moeten doen wat hij onsl
doen geeft: dat betekent
sommigen van ons in de
tijn moeten leven en an<*
kastelen, sommigen zulli
rechtvaardige oorlog mi
voeren en anderen moei
den voor vrede."
Dokter Colbert is overigei
de eerste die vraagt 'wat
zou eten'. De Christelijke
van Vegetariërs in de Ven
Staten doet dat ook, maai
de er nadrukkelijk het wo
'vandaag' aan toe: what
Jesus eat...today? Het anl
is niet mis te verstaan:
zus getuige zou zijn van
deme bedrijfsmatige lani
dan zou Hij in de breedti
handeling en lijden van
tegenkomen, en Hij zou
nen dat de verspilling in
landbouw sterk bijdraaj
verslechtering van het
de honger in de wereld,
loven dat Hij een veget;
worden." Dat Jezus een
riër was, kan de bond m(
beweren. Hij at onder
vis. Maar ja, dat was toei
Colbert wil die richting
Jezus was geen vegetarii
christenen hoeven dat
te worden volgens de d<
Florida.
Een vliegenier is een piloot. Zo
staat het in mijn woordenboek.
Onder de rubriek 'Meningen'
schrijft de heer Schoonderwaldt
uit Voorschoten: Vliegtuigbe-
stuurder heet een vlieger en niet
een vliegenier'.
De heer Schoonderwaldt stelt
dat woorden als kruidenier,
bankier, hovenier en herbergier
zijn afgeleid van zelfstandige
naamwoorden. Wat zegt het
standaardwerk 'Leenwoorden
boek' van dr. Nicotine van der
Sijs erover? Het achtervoegsel
'ier' kwam in eerste instantie
voor in Franse leenwoorden als
bankier (banquier), portier (la
porte is de deur), cipier (Oud
frans cipier), barbier, kanonnier
(canonnier), poetier (la poule is
de kip) en koetsier (cocher).
Daarna werd het achtervoegsel
ook aan Nederlandse woorden
geplakt als herbergier, schotier
en tuinier.
De uitgang -enier vinden we te
rug in glazenier, rentenier en
vliegenier.
In zoverre heeft de heer
Schoonderwaldt gelijk dat het
woord vliegenier is afgeleid van
een zelfstandig naamwoord.
C.D. Becqué
Boskoop
Buurtgenoten maakten mij at
tent op het stukje over de Rijn
Gouwe Lijn in uw krant van
dinsdag 9 juli. Die buurtgenoten
waren verontwaardigd over de
onjuistheden daarin. U bent
daarover dan ook door een van
hen gebeld. Ze begrepen dat de
laster over 'de beschonken man'
op mij moest slaan, want ik heb
de gang van zaken bij de infor
matieavond over deze tramver
binding vergeleken met de Sov
jet-Unie. Alleen dacht niemand,
behalve uw verslaggever, dat ik
beschonken was. Zelfs mijn
vrouw dacht dat ik nuchter was.
Logisch, ik had geen alcohol ge
dronken en het is mij nog nooit
gelukt om van koffie beschon
ken te raken. Is laster de enige
mogelijkheid die uw verslagge
ver had om de boosheid van de
buurtbewoners belachelijk te
maken? Dat zij dan zo, maar
niet door mijn reputatie door
het slijk te halen.
Inderdaad was ik wel boos, die
avond. Ik ben het nog, en met
mij vele wijkbewoners. Het
moest een bijeenkomst worden
waar infonnatie werd gegeven
over de Rijn Gouwe Lijn. Al snel
tiet wethouder Pechtold weten
dat wij ons nu even emotioneel
mochten afreageren, dan kon
hij daarna weer gewoon verder
werken aan de Lijn. Vervolgens
werd de avond geleid door
mijnheer Leeuwenburg van
Lightrail Mobility, die sterk de
indruk wekte er alle belang bij te
hebben het werk aan de Lijn te
kunnen voortzetten. De infor
matie die gegeven werd, was
merendeels oude koek. Mijn
heer Leeuwenburg snoerde de
mensen in de zaal voortdurend
de mond met het argument dat
er geen plaats was voor discus
sie. Intussen gaf de wethouder
degenen die van gemeentezijde
spraken de instructie om niet op
discussiepunten in te gaan. In
onze democratie hoort geen
plaats te zijn voor zo'n mentali
teit. Wat uw verslaggever over
'vee' gehoord heeft, laat ik voor
zijn rekening, van mij komt die
opmerking niet.
Inderdaad was de avond een
aanfluiting. Als de wethouder
geen antwoord gaf, of om een
vraag heendraaide, mocht er
niet worden doorgevraagd.
Meermaals is de wethouder be
trapt op een jokkertje, of een wel
erg creatieve omgang met de
waarheid. De avond was er ech
ter niet voor om daarop in te
gaan, er werd kennelijk ver
wacht dat we hem toch bleven
geloven. Er werden ook gege
vens gepresenteerd waaruit
bleek dat de gevolgen van het
plan voor het tracé door de bin
nenstad niet goed onderzocht
waren en dat die wel eens min
der prettig zouden kunnen zijn
dan door de wethouder en Ligh
trail Mobtitity in groot optimis
me werd aangevoerd. Waar de
'schatting' van de economische
voordelen vandaan kwam, kon
ook al niet worden aangegeven.
Het papegaaiencircuit?
De wethouder mag dit alles, als
het artikel van uw journalist op
dit punt wel klopt, geslaagd vin
den, de bewoners leken in
meerderheid toch boos of ont
hutst. Maar misschien hebben
zij de buitengewoon kostbare
flop van de renovatie van het
Plantsoen nog wat verser in het
geheugen zitten.
J. Quispel,
Leiden.
Europees commissaris van landbouw
Fischler wil het landbouwbeleid van de
EU hervormen. Subsidies moeten niet
meer gebonden zijn aan oppervlaktes
landbouwgrond, maar aan de mate
waarin de productie milieutechnisch ver
antwoord is. Dit moet samengaan met
een geleidelijke afbouw van de subsidies.
Pleitbezorgers van de afschaffing van de
ze grootste kostenpost in de Europese
begroting spitsten de oren. Maar wie zijn
zij? En gaan de plannen van Fischler hun
ver genoeg? Wat vinden betrokkenen -
in de eerste plaats de boeren - zelf?
Frans Vader, woordvoerder van de
Land- en tuinbouworganisatie, regio
West (WLTO): „Wat noem je 'subsidie'?
Zolang dat onduidelijk is, blijft de dis
cussie weinig genuanceerd. Heb je het
over prijs- en marktbescherming of
over rechtstreekse inkomensover
dracht? Als je het hebt over 'de grootste
kostenpost in de Europese begroting',
moet je twee dingen weten. Ten eerste
is landbouw de enige Europese begro
ting. Dat geeft een vertekend beeld.
Naar industriële ontwikkeling gaat
waarschijnlijk meer belastinggeld, maar
dat loopt via de lidstaten. Ten tweede
valt de Europese landbouwbegroting
niet samen met de landbouwsubsidies.
Zo nieuw zijn de plannen van Fischler
trouwens niet: de prijsbescherming
wordt al afgebouwd sinds 1990. In
plaats daarvan is er compensatie voor
'plattelandsontwikkeling'. Als je de sub
sidies afschaft, heb je geen landbouw
meer over. De landbouwsubsidies be
treffen overigens vooral de melkvee
houderij en de akkerbouw."
Kurt van der Heden, melkveehouder
te Oud-Ade: .Afschaffen subsidies?
Hoe eerder hoe beter. Landbouwsubsi
dies trekken alles scheef. De melkquo
tering was een succes, maar de ooipre
mie (onderdeel van het nieuwste subsi
diesysteem, voor het houden van scha
pen, red.) is onzinnig. Het zou jammer
Jan Kerkvliet, melkveehouder
zerswoude: „Waarom zou ik t(
schaffing van de landbouwsi "e
zijn? Het is de consument, niet us
die wordt gesubsidieerd. Laat vrc
sument gewoon de reële kostpr jer
len! Met de afkoopsom voor m
kan ik in het buitenland een riaak
renbedrijf beginnen. Als men hi^i g
een Vïnex-locatie heeft, zit ik d de
niet mee. Dan gaat bij mij de »y
Maar serieus: de Nederlands
bouw is leidinggevend. De zaln'
goed geregeld. Daardoor kost ke
meer: mag dat? Maar Nedeina
hebben geen waardering voi,uv
voedsel. Zij willen er gewoon ni |Qe
voor betalen. Boeren produce
vendien meer dan alleen voedi
landschap is een product, dat i sd
verdient."
ge
'Geen boeren, geen eten.' Foto: ANP/Robin Utrecht
zijn als we failliet gingen, maar nu is
het zo'n wirwar van regels dat niet
meer duidelijk is wie er beschermd
wordt voor wie en waarom. Laten ze
maar eens met die subsidies stoppen,
dan zien we wel waar het schip
strandt."
Jan Houdijk, schapenhouder te Ter
Aan „Je moet je mening wel eens bij
stellen. Maar het zou toch wel een goe
de zaak zijn, die afschaffing, voor een
betere afstemming van vraag en aan
bod. Het moet echter niet van de ene
op de andere dag gebeuren. Als het al
leen op geld aankomt, mag heel Neder
land wel onder het mes. Natuurlijk
moet je geen onrendabele dingen
kunstmatig in leven houden, maar als
je de ooipremie nu niet verstrekt, dan
hebben de boeren in Zuid-Europa niet
te eten. Die premie is niet voor Neder
land gemaakt. Ik zie het overigens niet
gebeuren dat de subsidie wordt afge
schaft. Van de meeste van Fischlers
maatregelen moeten we in Nederland
niets hebben. Wat milieubescherming
betreft: boeren letten sowieso al op het
milieu, dat is in hun eigen belang. In
Noord-Holland zie ik het land verloe
deren, nadat de boeren zijn vertrokken.
De tijd dat subsidies niet meer nodig
zijn komt vanzelf. Er resteren steeds
minder boeren. En zij die overblijven
zullen zich dan wel redden."
Jan van Dorp, biologisch melkvee
houder te Alphen aan den Rijn: .Af
schaffing? Ik ben er wel voor. Dingen
waar geen markt voor is, moet je niet
produceren. Maar je moet wel iets
doen om de inkomens te garanderen.
De consument zou een reële prijs moe
ten gaan betalen. Als boeren 2,5 euro
cent netto meer voor hun melk zouden
krijgen, zou dat een verdubbeling van
hun inkomen betekenen! Maar voorals
nog zijn de boeren zelf Nederlands best
lopende exportproduct."
Een woordvoerder van het ministerie
van landbouw: „Het regeringsstand
punt van ex-minister Brinkhorst over
de plannen van Fischler was: afbouwen
van de subsidies, in combinatie met
subsidie voor toetreders. Maar dit
standpunt is niet meer door het parle
ment gesanctioneerd. Brinkhorst
noemde het plan van Fischler 'moedig'.
Ex-minister Van Aartsen zei zelfs dat
het nog niet ver genoeg ging. De nieu
we minister Veerman is een landbouw
econoom. Desondanks is het regeerak
koord van het nieuwe kabinet vaag
over het landbouwbeleid. Over de toe
komst valt weinig te zeggen."
De stelling 'Boeren moeten
niet langer gesubsideerd wor
den' wordt door een ruime
meerderheid van de bezoe
kers van de LD-site op inter
net onderschreven. Van de
mensen die reageerden was
64 procent het met de stelling
eens. Maar vooral de mensen
die tegenstemden, wilden hun
stem ook onderbouwen met
een toelichting. Een greep uit
de reacties die zijn binnenge
komen via www.leidschdag-
blad.nl:
H. Winterrust, Lisse: „Boeren
dienen juist gesteund te wor
den en niet afgekraakt."
R.K. Nai-Chung-Tong, Leider
dorp: „Het ligt genuandeerder,
want eerst moeten we ons af
vragen waarvoor wij de boeren
nodig hebben en dat is in eer
ste instantie voor onze voed
selveiligheid. We moeten in be
paalde mate in elk geval onaf
hankelijk zijn van het buiten
land. Voorts leggen wij zelf
normen aan voor kwaliteit van
ons voedsel. En daarvoor heb
ben wij onze eigen boeren no
dig, want die kunnen wij regels
voorschrijven (bij buitenlands
voedsel kan dat veel minder).
Daarnaast hebben boeren nog
andere nevenfuncties voor de
samenleving: de prachtige
boerderijen en landschaps-
schoon, noem maar op. Bo
vendien is er een extra toe
komstperspectief voor sommi
ge van onze kinderen die dit
beroep prachtig vinden en er
met hart en ziel voor willen
gaan: dus meer mogelijkheden
tot ontplooiing binnen de sa
menleving."
Anonieme inzenden „Oneens.
Men is de jaren '40-'45 kenne
lijk vergeten. Geen boeren,
geen eten."
P. de Graaf, Woubrugge: „Nee,
de subsidie moet niet worden
afgeschaft. Subsidies voor gras
zaad en graan zijn nodig. Zon
der subsidies geen landbouw
in Nederland. En je moet toch
zelfvoorzienend kunnen zijn.
Een lange-termijnbeleid is no
dig. Als boeren verdwijnen, wie
Michiel van Huiten, Europark
riër voor de PvdA: „Het huidij
bouwbeleid dateert van vlak na 00
log. Toen had het zin, nu nie™
Veertig miljard euro per jaar is
veel. En het meeste van dat gi ;e
naar rijke boeren. De landbou:ei
die is slecht voor de consun{m<
slecht voor de Derde Wereld,
haal dat de prijzen, als je ze vrij
ven, snel omhoog zouden gaan
propaganda van de landbou1 d
Een pak suiker zou drie keer zlef
koop zijn zonder de landbouws
Een pak melk zou half zo di ei
Maar de meeste leden van de E °1
Landbouwcommissie, waar ik z y
heb, zijn boeren. Die gooien h
tegen de krib. De consequentie
schaffing van de subsidie zou
de landbouw uit Nederland ve m
maar wat geeft dat? We zijn V
hoofdzakelijk een kennisec 'nc
Vanuit Wageningen exporteren 1
pertise op het gebied van
landbouw. Mijn voorstel is, devrt
hier gewoon voor natuurbehet ff(
talen. Maar of het erdoor k<"'
maak mij zorgen om de nieuw na
ter: hij is een boer." ln
Ive
Wijnand Noot di
ifö
beheert dan het land? Het ver
dwijnen van boeren is een on
omkeerbaar proces. Bosbeheer
kost ook geld, een boer beheert
sowieso ai."
De vorming van het nieuwe
kabinet-Balkenende is het on
derwerp voor de stelling voor
komende week. Die luidt: 'Het
kabinet-Balkenende haalt de
kerst niet'. Op deze stelling
kan tot en met maandag wor
den gereageerd, via de post of
op www.leidschdagblad.nl
Boeren moeten niet lan de
gesubsidieerd wordei ot<
&2É8
