KUNST 8c CULTUUR
Snorkelen boven foto's en schilderijen
beeld en
evenbeeld
Glansrollen Lambik en Tante Sidonia
Ridderen Chaplin twintig jaar uitgesteld
Heldere
beweging
in visuele
overdaad
>el nul van
mo duplex'
e mfestival in
nniversum
svo Gordon
erleden
Bie onjuist
Leidse kunstenaar Casper van der Kaay exposeert onder water
'Elvis-herdenkingsfestivaT in Tilburg
t
Charlie Chaplin in de film 'The Goldrush'. Foto: GPD
Londen/ap - Niemand kon zijn talent en bij
drage aan de filmindustrie ontkennen en
toch werd het ridderen van Charlie Chaplin
in Groot-Brittannië bijna twintig jaar uitge
steld. Uit voorheen geheime documenten
die nu zijn vrijgekomen, blijkt dat dit voor
namelijk te wijten was aan zijn levensstijl,
die de Britse regering moeilijk kon verkrop
pen.
Chaplin, die wereldberoemd werd als acteur
en regisseur van stomme films, werd in 1956
al voorgedragen als kandidaat voor de ko
ninklijke onderscheiding, maar kreeg die
pas in 1975. Volgens de documenten zag de
Britse regering er lange tijd vanaf omdat de
acteur door sommige Amerikanen was be
stempeld als een sympathisant van de com
munisten en een man met een twijfelachti
ge moraal.
Chaplin, die in 1889 in Londen werd gebo
ren, vertrok in 1910 naar de Verenigde Sta
ten, waar hij 42 jaar zou blijven. Toen rond
1956 voor het eerst werd overwogen om
hem tot ridder te benoemen, bleek volgens
de documenten dat het publiek aanstoot
nam aan Chaplins huwelijken met de 16-ja-
rige meisjes Mildred Harris in 1918 en Lita
Grey in 1924. Daarnaast konden de roddel
bladen niet genoeg krijgen van verhalen
over de geldigheid van Chaplins latere hu
welijk met actrice Paillette Goddard met wie
hij in China trouwde, of over een slepende
rechtszaak waaruit bleek dat hij de vader
was van het kind van actrice Joan Barry.
Het ridderschap kwam voor Chaplin pas
dichtbij toen de Schotse zakenman Fergus
Horsburgh in januari 1972 een brief schreef
aan Elizabeth II waarin hij er bij de koningin
op aandrong om Chaplin te onderscheiden.
Chaplin leefde toentertijd samen met zijn
vrouw Oona O'Neil in het Zwitserse Mon-
treux. Uiteindelijk werd Chaplin in 1975 op
86-jarige leeftijd tot ridder benoemd, twee
jaar voor zijn dood op Eerste Kerstdag in
1977.
Ie'. Zo
lt de toepasselijke on-
srsftitel van de tentoonstel-
'Beeld en Evenbeeld',
ïalf september in negen
sea en galeries te zien.
n 45 ateliers worden in
half jaar tijd binnenste
den gekeerd om een
arsdoorsnede te tonen
hedendaagse kunst. In
e wekelijkse serie stelt
dsch Dagblad de kunste-
ar achter de doeken,
Iden en installaties voor.
ndaag: All art Lakke.
blad Mlart Lakke staat boos op
)ES foto. Tikkeltje agressief
s. „Dat is ook de bedoeling,
meeste kunstenaars staan
tsappig naast hun kunst
ig k. Omdat ze vinden dat ze
ndelijkheid moeten uitstra-
Hun werk willen aanprij-
71-51 Nou, dat is niets voor mij.
ir voel ik me niet zo prettig
Daarom kijk ik zo op die
Maar ook omdat het werk
htigi jickname 'De geur van de
Fschfl' ld' heeft. Ik haal mijn neus
ioen
oor op.
ckname. Oftewel koos-
Ik geef mijn werk geen
P s mee. Een titel duidt het
in Jk meteen. Geeft het meteen
betekenis en dat wil ik
Waarom niet? Ik ben nu al
*ssi hele tijd bezig met het ont-
kelen van een tekentaal,
gelijkvormigheid in tekens,
chDajlden. Ik veronderstel datje
als de letters van het alfa
tekens hebt die voor ieder-
hetzelfde zijn. Onmisken-
rzijn. Dat iemand uit Japan
er naar kijkt precies het-
uid B|ie ziet als iemand in Afrika,
rbij gaat het me om de vor-
l(j ijkheid, niet om de inter-
atie die iemand er vervol-
aan geeft.'
len gjis niet zoiets als een nieuw
een nieuw beeld. Wel
wat ik een tussenbeeld
ïzeri m. Een voorbeeld: er zijn in
oop der tijd natuurlijk heel
torens ingestort. Maar het
ld van het instortende
ld Trade Center vreet al die
ere instortende torens als
ware op. Dat beeld wordt
iet ware een icoon van alle
ortende torens. Het wil
niet als iets nieuws voor-
en n. Het wil het banale zijn,
gewone. Denkt men aan
instortende toren, dan
kt men aan het World Tra-
terdam - Schrijver A.F.Th,
der Heijden heeft deel nul
zijn nieuwe romancyclus
no duplex' ingeleverd bij
uitgeverij Querido. De 'Mo-
apes' is het begin van de
verwachte achtdelige kro-
en verschijnt in november,
ichrijver, bekend van zijn
ge romancyclus 'De Tande-
iTijd', had al eerder de ma-
tripten van deel een (Homo
lex 1: Moeilijke Voeten) en
twee (Homo duplex 2:
oppunt Hellegat) ingele-
Hij vond al schrijvende
er een boek ontbrak.
haag - Het Omniversum in
Haag houdt voor het eerst
t filmfestival. Het evenement
aat uit 22 grootbeeldpro-
öes en loopt van 22 juli t/m
t jtember. Naast thema's als
u uit, cultuur en techniek zijn
ok IMAX-entertainment-
s. Drie producties beleven
ns het festival hun Neder-
se première en de Haagse
d Pink Project begeleidt live
n avondvoorstellingen. In-
70-3073456.
york/anp - De Amerikaan-
lueszanger en -pianist Ro-
Gordon is op 74-jarige leef-
overleden. Hij is op 11 juli
een hartaanval bezweken,
I gisteren bekend. Gordon
in de jaren vijftig van de
eeuw een reeks hits als
'No More Doggin',
Chicken' en 'Just a Litt-
Hij speelde met coryfee-
3.B. King, Johnny Ace en
Bland. 'Just a Little Bit'
van de populairste
uit de jaren zestig.
- Het bericht afgelo-
deze krant over
geen royalty's
ontvangen van de
ige platenbaas en de
minister van economi-
Herman Heins-
is niet correct. Uit de be
de website van De
dat Arcade-baas
geen royalty's aan
hebben afgedragen,
reactie van Wim de Bie
het niet ging om
maar om een pla-
van een andere maat-
dans recensie
Maja Landeweer
Voorstelling: 'Before and after the fall' en
'Rise', in het kader van Julidans, door
Michael Gark Company. Choreografie:
Michael Clark. Muziek: The Fall. Gezien:
19/7, Stadsschouwburg, Amsterdam.
Het zaallicht is nog niet uit of in
het donker lichten twee billen
op. Ze behoren toe aan één van
de danseressen van de Britse
terug-van-weggeweest choreo
graaf Michael Clark, die in zijn
nieuwste programma 'Before
and after the fall' letterlijk met
de billen bloot gaan. Danspak-
ken met een cirkelronde uitsne
de ter hoogte van het achter
werk bieden een vrij uitzicht op
frivole bilpartijen.
De kostuums van de in 1994
overleden kunstenaar Leigh Bo
wery, waar Clark in het verle
den veelvuldig mee samen
werkte, verwijzen rechtstreeks
naar Clark's werk uit de jaren
tachtig. Veel stoute details als
één blote borst of naakte oksels
zijn typerend voor het rebelse
karakter van het werk van de
excentrieke en roemruchte
Clark, die zich enkele jaren ge
leden, op de rand van de af
grond, terugtrok uit de danswe-
reld. Nu is de vroegere belofte
van de klassieke danswereld,
die hij zo ferm de rug toekeer
de, weer helemaal clean en vol
op bezig aan zijn come-back.
Terwijl Clark in 'Fall' teruggrijpt
op het verleden, toont 'Rise' de
nieuwe Clark. Wezenlijke ver
schillen zijn er overigens niet, al
is 'Rise' soberder van vorm. In
beide stukken bedient Clark
zich van een mooi helder neo
klassiek dansidioom. Maar ter
wijl de dansers zich in 'Fall'
soms nog verliezen in vloeiende
aansluitpassen en elegante
armvoeringen, heeft Clark in
'Rise' de pure hoekige en geo
metrische vormen verder door
gevoerd. Bovendien is de dans
in 'Fall' veel meer aangekleed
met uitdagende mimiek, af en
toe een sneer naar het klassieke
ballet in de vorm van bespotte
lijke dribbelpassen op zilveren
plateaulaarzen, barokke over
dadige kostuums en flauwe hu
mor als spiegelei-bomen.
'Rise' straalt bij vlagen vroom
heid en sereniteit uit, ondanks
de expliciete verwijzingen naar
seksuele handelingen, waartoe
hulpmiddelen als een reusach
tige op en neer gaande hand
worden gebruikt. Puur abstrac
te dansscènes worden afgewis
seld met visueel spektakel als
fel oplichtende TL-balken die
de lijnen van de dansers bena
drukken. Maar ondanks alle
overdaad, het lawaai van de
rockformatie The Fall en de op
vallende decors en kostuums,
blijft de dans in al haar schoon
heid toch de meeste aandacht
trekken.
de Center. Ziet men dat beeld
voor zich."
„In de werken in de Lakenhal
keren een aantal beelden te
rug, zoals een vliegtuig, een
schip, een hand. Wat centraal
staat in dit werk is dat het zich
wil voordoen als tussenbed
den. De tekens die ik nu ge
bruik doemen als het ware op
uit een laag. Het lijkt alsof ze al
bestaan, het lijkt alsof ze in de
werkelijkheid al een plaats
hebben. Ze doen wat ik wil. Ze
bewerkstelligen dat jij een boot
ziet, een vliegtuig. Ze zijn voor
jou niet anders te interpreteren
dan alleen zo. Terwijl er eigen
lijk alleen gekleurde lijnen zijn
en ruimten daartussen, een
vorm van illusie die ik heel
aangenaam vind. Dat probeer
ik te bereiken, dat je niet voor
bij de tekens kunt kijken."
„Zie het zo, ik bevind me in de
stam van de beeldende kunst,
de basis. Terwijl veel kunste
naars in de uiteinden van de
takken bezig zijn. Met de aller
individueelste beleving van
kunst, voor iedereen een eigen
ervaring. Mij gaat het om de
collectieve herkenning. Ja, dit
werk komt saai over, dit
schreeuwt niet om aandacht.
Dit wekt een veel minder heftig
•soort emotie op. Want je kent
al een vuur, je kent al een
vliegtuig. Alleen wil dit vlieg
tuig een plaatsje tussen al die
andere vliegtuigen die je kent.
En uiteindelijk wil het hét
vliegtuig zijn. Dat beeld waar je
aan denkt als je naar Schiphol
rijdt."
Tekst: Herman Joustra
Foto: Hielco Kuipers
den haag/gpd - Een Elvis-lunch, een Elvis-dienst,
een Elvis-straattekenwedstrijd, een Elvis-cd- en
platenbeurs en veel Elvis-muziek. Met een 'groots
herdenkingsfestival' zet Tilburg op 16 augustus de
25ste sterfdag van Elvis Presley luister bij.
De Elvis Memorial, onder het motto '25 years of
mourning'wordt onder meer georganiseerd door
kunstenaarscollectief de Tilburg CowBoys en zaal
013.Tijdens de Elvis-lunch worden typische Elvis-
hapjes geserveerd als zijn favoriete peanutbutter-
banana-sandwich en zal Jan Rot in een bij voor
baat al als zeer persoonlijk aangeprezen lezing
'zijn band met de King' uit de doeken.
Op de Memorial-dag wordt de film 'Hasenpfeffer'
vertoond die zij maakten over hun 'bedevaart'
naar het Duitse Bad Neuheim waar Elvis woonde
toen hij in het nabij gelegen Friedberg gelegerd
was. De dag wordt ingeluid met een gospeldienst
door ds. Fred Omvlee, theoloog en Elvis-fan.
Op de dubbelexpositie 'Elvis is hier-hier is Can
nes' is tot 18 augustus in FAXX, naast foto's die
persfotograaf Sem Presser in de jaren vijftig maak
te tijdens de filmfestivals in Cannes, werk te zien
van hedendaagse kunstenaars die zich door Elvis
hebben laten inspireren. De Openbare Biblio
theek heeft de expositie 'De Boekenkast van Elvis'.
In 013 zijn de hele avond muziekoptredens, met
afterparty en Elvis-disco.
theater recensie
Jacques Hendriks
Voorstelling: 'Suske en Wiske - De
Spokenjagers', musical van Music Hall.
Gezien: 21/7, Stadsschouwburg
Antwerpen (première). Nog te zien
aldaar: t/m 1 /9. Vanaf 29/9 tournee door
Nederland o.a. 12 en 13/10 Rijswijk
(Schouwburg); 16/10 Scheveningen
(Circustheater); 10/11 Leiden
(Schouwburg).
Een populair stripverhaal dat
letterlijk tot leven komt. Dat
moet wel een heerlijke familie
voorstelling opleveren. Dat is
ook het geval met 'Suske en
Wiske - De Spokenjagers', de
musical die zondag in Antwer
pen in première ging en vanaf
eind september in ons land te
zien is. Veel kinderen, maar na
tuurlijk ook volwassen fans van
de stripboekenreeks Suske en
Wiske zullen ervan genieten. De
vijf helden - Suske (Sébastien
de Smet), Wiske (Femke Stoop),
Lambik (Ronald van Rillaer),
Tante Sidonia (Jeroen Maes) en
Jerom (Ivan Pecnik) - worden
tot in de perfectie uitgebeeld.
Het lijkt werkelijk of ze zo uit de
strip zijn komen lopen. Wat
dankzij de levensgrote projec
ties van tekeningen van Paul
Geerts, de inmiddels gepensio
neerde tekenaar van de strip,
ook het geval is bij deze pro
ductie van Music Hall.
Het is knap en geestig om te
zien hoe regisseur Jos Dom
twee- en driedimensionale ele
menten laat samensmelten op
het podium. Op het doek knalt
een getekende auto tegen een
boom, waarna een echte band
over het podium rolt en onze
helden volgen, Lambik natuur-
Slapstickachtige fratsen van Suske en Wiske in de musical 'De Spokenjagers'. Foto: luk Monsaert
lijk met het stuur in de hand.
Publiekslieveling Lambik speelt
toch een glansrol, net als Tante
Sidonia. Met zijn onnavolgbare
motoriek bezorgt de boomlan
ge Jeroen Maes het publiek
buikpijn van het lachen. Je
vraagt je voortdurend af wan
neer die lange stelten werkelijk
in de knoop zullen raken.
De vijftien liedjes, van de hand
van Alain Vande Putte en Peter
Gillis (K3, Isabelle A.), geven de
voorstelling een vlot en eigen
tijds karakter, zonder dat de ge
bruikelijke, wat gedateerde mo
raliserende boodschappen in
de knel komen. Met name het
nummer de 'De Spokendril',
waarin Lambik verkleed als
bluesbrother de zes gemene
spookjes probeert op te voeden,
zorgt voor een massaal mee-
swingende zaal.
Het verhaal van de musical is in
vergelijking met de strip wat
versimpeld. De vijf vrienden
belanden tijdens een vakantie
weekendje op een kasteel in de
Ardennen. Vlak voordat ze bin
nengaan, worden ze gewaar
schuwd door een landloper: het
spookt op kasteel Rodeldal! In
(fit kasteel - waarvan het interi
eur het enige 'echte' decor
vormt - woont barones Lamer
de Rodeldal. In de strip een
eenzame, oude vrijster, in de
musical een wat wulpse vrouw,
gespeeld door Gerdy Swennen.
Er blijken inderdaad zes spook
jes te zijn, gespeeld door kinde
ren tussen de 12 en 15 jaar, die
van plan zijn de barones dood
te pesten. Waar die spookjes
precies vandaan komen en
waarom de landloper met hen
samenspant tegen de barones,
wordt niet helemaal duidelijk,
ook al omdat de gemaskerde
spookjes vrij moeilijk te ver
staan zijn. Daarvoor moet u het
stripboek nog maar eens lezen,
dat in een speciale editie op
nieuw is uitgebracht.
Voor de kinderen in de zaal
maakt die lichte onduidelijk
heid in het verhaal niets uit.
Jong en oud genieten toch wel
van de slapstickachtige fratsen
van hun striphelden en pakken
misschien en passant ook nog
wel de wijze lessen mee: rodde
len en kwaadspreken is slecht.
En houd de natuur, je vrienden
en je familie in ere.
door René van Zoen
leiden - Gehuld in een gewaad
van fietsbinnenbanden rijst mo
del Aswintha Lam op uit het wa
ter. Je moet wel af en toe adem
halen", roept ze naar fotograaf
Casper van der Kaay. De foto
graaf portretteert haar terwijl zij
onder water poseert. De fotoses
sie is de laatste in een lange reeks
studies naar beweging van men
sen onder water. Van der Kaay
bereidt zich ermee voor op een
expositie van foto's en schilderij
en onder water. Volgend jaar zo
mer, voor de kust van het Griekse
eiland Kefallonia kunnen bezoe
kers snorkelend zijn werk bezich
tigen.
De fotosessie vindt plaats in een
hoek van het buitenbad van
zwembad De Vliet. F.en wit
scherm van twee bij twee meter
staat rechtop in het water. Het
vormt de achtergrond voor de
fotosessie onder water. Model
en fotograaf halen een paar keer
diep adem voor ze zich naar be
neden laten zakken. Op het wit
te doek is de schittering van
zonlicht in water geprojecteerd.
Van der Kaay kronkelt door het
water om het model voor het
decor vanuit verschillende posi
ties te fotograferen. Slierten
fietsband van de jurk van As
wintha Lam zweven als tenta
kels door het water.
„Ik wil dat het water geen be
lemmering meer is voor het fo
tograferen", vertelt Van der
Kaay, die ruim een jaar geleden
begon met fotograferen van
mensen onder water. Zijn erva
ringen hiermee verwerkt hij in
de schilderijen voor de onder
water-expositie. Twee jaar gele
den ontstond het idee daarvoor.
„Ik had genoeg van exposeren
in galeries, want er is geen inter
actie met bezoekers."
Mensen die volgend jaar zijn
tentoonstelling in de zee bij
Kefallonia bezoeken, zullen wel
actief bezig zijn. Uitgerust met
vinnen, duikbril en snorkel
zwemmen zij over de doeken
die een paar meter diep in zee
zijn afgezonken. Naast de ten
toonstelling van schilderijen
wordt er ook muziek gemaakt.
Van der Kaay heeft daarvoor de
hulp ingeroepen van een musi
cus en een deskundige op het
gebied van onderwatergeluiden.
„We proberen de geluiden van
zeezoogdieren te imiteren. Het
moeten geen liedjes worden."
Er zijn al enkele composities ge
maakt. Daarbij zijn vooral hoge
en middentonen gebruikt, want
lage tonen zijn slecht hoorbaar
onder water. De gedachte achter
het project is de mens die lacht
naar de wereld boven water.
„Onder water kun je dingen
doen die boven water niet kun
nen. Er zijn veel minder beper
kingen. Je hoeft bij je beweging
alleen naar jezelf te luisteren.
Water is ook iets waar iemand of
bang voor is, of juist van
houdt."
Model Aswintha Lam poseert onder water voor kunstenaar Casper van der Kaay. Slierten fietsband zweven als tentakels rond haar. Foto:
Henk Bouwman
I
