'Muziek leeft en laat leven'
1
Meta de Vries kwam door
'leuke stem' in het vak
a de Vries: „Van zingen krijg je energie. Niets voor niets is er muziektherapie." Foto: GPD/Roland de Bruin
ZATERDAG
20 JULI
2002
ER
BU
Ook al luister je niet, de
stem van Meta de Vries
komt altijd het oor binnen.
Helder, duidelijk, nooit
schreeuwerig. Ze maakte
radio programma's, zingt,
leent haar stem voor films
en reclames en is voor
duizenden Nederlanders
gids voor Lekker Weg in
Eigen Land. „Leven zonder
werken lijkt me heel saai."
door Monique de Knegt
Ze zaait verwarring met haar
onbekende gezicht maar o zo
vertrouwde stem. „De reac
ties van mensen zijn ontzettend
leuk. Omdat ik in veel studio's kom,
doe ik overal in het land boodschap
pen. Kom ik bij een slager in Pur-
merend en vraag een kilo rundvlees.
Meta!, roept die man spontaan. Of ik
zit in de trein en komt de conduc
teur langs om m'n kaartje te knip
pen. Ik zeg: Dank u wel. En hij
prompt: Jou ken ik!"
Tussen weilanden en een gordijn
van maïs, ergens in de provincie
Utrecht, woont Meta de Vries. Op
het gazon scharrelen kippen, binnen
sieren tientallen houten en stenen
exemplaren kasten en muren. „Ie
mand zag ooit vier kippen op de kast
staan en vroeg of ik kippen verza
melde. Nee, zei ik, maar voor ik het
wist spaarde ik ze. Van iedereen krijg
ik ze cadeau. Zelfs de makelaar nam
er een mee uit Mexico. Een vriend
verraste me ooit met vier echte kip
pen en in mijn werkkamer staat een
hele grote houten uit Ghana. Gekre
gen van een partner. Het is een
doodskist. De een neemt een bos
bloemen mee en de ander een
doodskist. Ach, het is een vrolijke
kip. Ik heb haar meteen Lola ge
noemd."
Ze licht de staart van Lola op en er
onder verschijnt de glanzende licht
grijze bekleding van een doodskist.
„Ik ga er niet in hoor, als het zover
is." Ze slaat haar lange blonde haar
als een meisje naar achteren. Ze
moet een vijftiger zijn, maar heeft
geen behoefte haar leeftijd te noe
men. „Ik ben tijdloos. Dat heb ik
Gerda Havertong ooit in een inter
view horen zeggen, en dat vond ik zo
mooi. Wat doet het er toe hoe oud ik
ben? Laatst las ik een interview
waarin iemand beweerde zestig jaar
te zijn terwijl ik weet dat ze 65 is. De
wil niet liegen."
En nog heel lang werken. „Ik kijk
nooit uit naar het moment dat ik kan
stoppen met werken. Ik geniet van
m'n werk. Mensen bellen me, vragen
of ik op een bepaalde tijd ergens kan
zijn om een tekst in te spreken en ik
ga er heen. Ik doe geen wasmidde
lenreclames of andere truttige din
gen. Ik leen m'n stem graag voor na
tuurfilms, medische voorlichtings
films of zoals laatst een Teleac-cur-
sus over het oude Egypte. Hoe druk
ker, hoe mooier. Dan ben ik op m'n
best. Dat is kicken. Leven zonder
werk lijkt me heel saai. Ik zou on
middellijk vrijwilligerswerk gaan
doen. Bij het vogelasiel een eindje
verderop kunnen ze altijd mensen
gebruiken."
„Ik word vervelend als ik weinig
werk, zoals nu in de vakantiemaan
den. En sinds een maand ben ik weg
bij Radio West. Ik snap het nog niet.
Ik was de best beluisterde presenta
tor, maar plotseling kreeg ik een ge
sprek waarin me de wacht werd aan
gezegd. Kort daarna volgde een drie
regelig briefje met 'hartelijk dank
voor de medewerking'. Ik was niet
de enige. Van alle freelancers die in
het weekend werken, werd het con
tract niet verlengd. Te duur zeker,
terwijl ze net een miljoenenpand
hebben betrokken. Jammer, ik had
het daar naar m'n zin. Vooral de ma
nier waarop het is gegaan stoort me.
Net als bij de AVRO ja, maar toen
heb ik zelf ontslag genomen. Ik her
inner me nog de vreemde stemming
op de dag van mijn laatste uitzen
ding. Mijn goed beluisterde pro
gramma op Radio 3 moest plaats
maken voor een gospelprogramma-.
Achteraf bleek dat iedereen dat wist
behalve ik. Niemand kon zeggen
waarom ik weg moest. Ik begrijp ook
wel dat een programma eindig is.
Omkleed een besluit met redenen en
ik ga wat anders doen. Maar het eni
ge wat ik te horen kreeg was: het is
nu eenmaal zo. Ik ben naar huis ge
gaan en heb een fax gestuurd waarin
ik mijn ontslag indiende. De AVRO
dacht dat ik dat in een opwelling
had gedaan. Die komt wel terug,
dachten ze, en zeiden dat ik griep
had. Er waren luisteraars die een ac
tiegroep wilden beginnen. Dat heb
ik afgewimpeld, want daar hou ik
helemaal niet van. Dat gospelpro
gramma heeft maar drie maanden
stand gehouden."
„Ik hoor mensen zeggen dat ze radio
maken, maar ze bedoelen dat ze
'plaatje praatje' doen. Dat is heel wat
anders. Er zijn nog wel mensen be
zig met liefde voor het vak, maar het
mag allemaal niets meer kosten. Het
beste programmavoorstel is dat wat
weinig kost. Het heeft met liefde
voor muziek niets te maken. Liefde
voor muziek heet tegenwoordig
marktaandeel. Ik zou graag nog mu
ziekprogramma's willen maken voor
de radio, maar die kans is heel klein.
Het zelf samenstellen van program
ma's wordt nergens meer toege
staan. Presentatoren krijgen een
kant en klare computergestuurde
lijst met platen, zonder hoesinfor
matie of wat dan ook. Ik luisterde
vroeger thuis naar de nieuw uitgeko
men platen en maakte dan een se
lectie van oud en nieuw. Het ging
mij om de muziek. Nu moet je draai
en wat anderen voor je hebben uit
gezocht."
Duizenden cd's, klassiek, jazz, pop,
leunen tegen de muren van haar
landelijke kantoor. Ze draait soms
nog muziek uit persoonlijke interes
se. Voor het werk zijn ze overbodig.
In haar programma's werden vroe
ger vaak opnames gemaakt met or
kesten. Chinese zelfs, waarvan de
muzikanten geen woord Engels
spraken. .Alleen Duitse schlagers
heb ik nooit gedaan. Het fenomeen
boeit me wel. Lange tafels vol men
sen die klappen als oorwurmen. Het
is onvoorstelbaar dat die lerenbroe-
kenmuziek uit de jaren zestig nog
precies hetzelfde is.
Leuke stem gevraagd, stond er in
een advertentie. We woonden toen
in Laren en mijn moeder zei: 'Dat is
iets voor jou'. Dat moet je doen.
Omdat mijn moeder het zei, deed ik
het niet, ik was achttien. Twee we
ken later heb ik toch gereageerd. Er
werden vierhonderd kandidaten op
geroepen die een test moesten doen
in vijf talen. Mijn vader was leraar in
vijf talen, dus dat kwam goed uit. Ik
werd aangenomen en werd omroep-
ster. Ik moest de Italiaanse Belcanto
programma's aankondigen. Fout
loos. Het was een prima leerschool.
Als ik tegenwoordig op televisie ie
mand zie die een klassiek program
ma aankondigt, kun je er vergif op
innemen dat er drie fouten in zitten.
Dan kun je natuurlijk zeggen: Ach,
dat hoort toch geen hond. Maar ik
heb een bloedhekel aan die uit
spraak. Ik ben geen purist, maar ik
wil de dingen wel goed doorgeven.
Als ik het verkeerd uitspreek, nemen
andere mensen dat weer over. Zo
hoor ik steeds meer mensen klemto
nen verkeerd leggen. Ik krijg teksten
aangeleverd die niet kloppen en
moet met regisseurs werken die het
zelf ook niet weten. Het is niet fan
tastisch, maar fantastisch. En de
klemtoon in trottoir ligt op de laatste
lettergreep en niet op de eerste.
Volgens mij worden er meer foute
klemtonen gelegd sinds Frans uit het
vakkenpakket is. Het is ook een uit
vloeisel van de dj-tijd. Discjockeys
leggen op alles klemtonen. Ik heb
daar nooit aan meegedaan, terwijl ik
toch lang voor Radio 3 heb gewerkt.
Je moet niet schreeuwen maar ge
woon laten horen wie je bent, dan
hou je het 't langste vol. Maar tegen
woordig moet alles hetzelfde klin
ken. We leven in een tijd van ver
vlakking. Nou ja, ik ga er verder niet
over zeuren, dan word je zo'n chag
rijn."
De telefoon gaat. „Sorry, misschien
is het een miljoenenorder.'' De elfde
september heeft ook haar 'een-
vrouwsbedrijf getroffen. „Ik kreeg
toen ineens minder opdrachten. In
plaats van nieuwe reclamebood
schappen te maken, zonden bedrij
ven gewoon oude commercials uit.
Toen heb ik wel even gedacht: Als dit
maar goed gaat."
Haar hele werkzame leven is ze ei
gen baas. Ook bij de AVRO, waar ze
25 jaar werkte, werd ze per program
ma betaald. „Ik ben nooit in vaste
dienst geweest. Toen ik bij Radio
West een jaarcontract moest teke
nen, heb ik een nacht lang niet ge
slapen. Ik vind het moeilijk om er
gens een handtekening onder te zet
ten en te zeggen: 'Hier blijf ik'. Ik
hou niet van lange verbintenissen. Ik
ben getrouwd geweest, maar dat
hoeft voor mij ook niet meer. Ik kan
goed alleen functioneren. Alleen
naar een museum vind ik heerlijk.
En in je eentje winkelen is ook pret
tiger dan met z'n tweeën."
Als ze vleugelslag voelt, moet ze weg
kunnen. „Ik ben ook veel verhuisd in
m'n leven. Overal voel ik me snel
thuis. Dan neem ik een kaars mee,
zet hem op tafel en zeg: Zo, nu wo
nen we hier."
Ze laaft zich aan de charmes van de
stad, maar trekt zich altijd weer te
rug op een groen erf met hazen in de
tuin, steenuilen om de hoek, bui
zerds die op kippen azen en een
steeds veranderend landschap. Va
kantie vieren doet ze op Texel met
een koffer vol boeken en belasting
formulieren die eindelijk eens moe
ten worden ingevuld. „Er is niets zo
mooi als dat eiland in de sche
mering. Alles wordt roze, de schapen
gaan stil aan de windluwe zijde
staan, alles is van een grote schoon
heid. Ik ga veel naar de Waddenei
landen. Ik heb geen zin meer in volle
vliegvelden waar je om zeven uur
moet komen om hopelijk om elf uur
te vertrekken. Vliegtuigen vallen me
ook iets te veel naar beneden.
Ik ben echt een exponent van 'lekker
weg in eigen land'. Maar niet in het
weekend als het even kan. Ik heb
een bloedhekel aan rijen. Het heeft
me altijd hogelijk verbaasd dat men
sen geleid willen worden in hun vrije
tijd. Toen ik de toeristische tips be
sprak in Juist op Zondag luisterde de
rijkspolitie altijd mee. Als ik schaats
wedstrijden vermeldde, dan wisten
ze dat ze dranghekken moesten
plaatsen. Dat programma had een
enorme impact. Er waren maar drie
zenders en ik zat voor Willem Duys.
Ik heb ooit een brief gehad van een
pottenbakker uit Akkrum die
schreef: 'Meta, ik wil zo graag een
keer een file voor de deur'. Die brief
heb ik voorgelezen en de file was er.
Ik heb ook wel eens mensen bij een
uittip naar de verkeerde IJsselhal ge
stuurd. Ik zei automatisch Zwolle,
maar het was heel ergens anders.
Dat hoor je dan wel terug. Er belden
ook mensen wanhopig op dat ze
zich hadden verslapen en mijn pro
gramma hadden gemist. Wat nu te
doen op zondag? Dat is toch onge
looflijk? Mensen gaan vaak niet uit
belangstelling ergens naar toe, als er
maar andere mensen zijn, parkeer
plekken en liefst ook een ffiettent."
Ze zingt de blues met radio- en om
roepmedewerkers bij de Gooise
Compagnie en treedt op met het or
kest van Jean Louis van Dam. Dit na
jaar komt er een cd van haar uit met
leuke jazzy songs'.
„Van zingen krijg je energie. Niet
voor niets is er muziektherapie.
Mensen in oorlog en concentratie
kampen zingen toch ook? Muziek
leeft en laat leven. Dat heeft met de
kracht van muziek te maken. Ik kan
dat niet verwoorden. Ik zou niet
zonder muziek kunnen. Bij mijn
dood wil ik ook live-muziek. Ik heb
zelf ook wel eens gezongen bij een
begrafenis. We waren met het hele
koor en iedereen stond om de kist.
Het was heel liefdevol. Ik vind het
een prachtige gedachte om iemand
op reis te sturen met muziek. Speel
voor mij maar Little Sunflower als
het zover is, van Herbie Hancock ge
loof ik. Dat is een beetje opgewekt.
Mensen die een bijna-doodervaring
hebben gehad, spreken altijd over
licht en vreugde. Ik geloof wel in
zo'n hiernamaals. Ik ben niet gelovig
opgevoed en ben absoluut geen
zweverig type, maar het kan toch
niet zo zijn dat we alleen op aarde
zijn voor de tijd die we hier krijgen?
Ik geloof in reïncarnatie. Als ik die
verhalen hoor van kinderen die er
gens voor het eerst komen en spon-4|
taan vertellen wat er om de hoek is
omdat ze die plek al kennen... Die
zijn zo authentiek. Zelf heb ik nooit
zo'n déja-vu gevoel of misschien ben
ik die ervaringen als kind vergeten.
Ik herinner me alleen dat ik 's mid
dags als kind moest gaan slapen en
steeds maar naar die ene wolk bleef
kijken in de overtuiging dat ik God
dan uiteindelijk wel zou zien."
