'De natuur kent geen grenzen'
De risico's van bizarre seksspelletjes
Directeur Vriesman van Staatsbosbeheer bekijkt het grootschalig
'Dood Leidenaar gevolg van uit
de hand gelopen seksspelletje'
Dodelijk genot
Jaarlijks overlijden in
Nederland zo'n honderd
mensen aan de gevolgen
van seksongelukken. Een
veelvoud daarvan raakt
gewond bij seksuele
experimenten met de meest
uiteenlopende voorwerpen,
die vaak worden ingebracht
in of bevestigd aan
geslachtsdelen en andere
intieme lichaamsdelen.
Volgens Rik van Lunsen,
hoofd afdeling seksuologie
van het Academisch
Medisch Centrum in
Amsterdam, is de schatting
van honderd doden per jaar
waarschijnlijk aan de
voorzichtige kant.
door Ferdi Schrooten
Een slaapkamer, ergens in Am
sterdam. Op de vloer liggen
seksblaadjes, een dildo en
een naakte jongeman in een vreem
de, versteende houding. Met de
voorkant van het lichaam naar de
grond gericht steunt hij op één arm,
waardoor het bovenlijf ietwat om
hoog is gekomen. De man is dood,
geëlektrocuteerd door de bedrading
waarin hij zichzelf heeft gewikkeld
tijdens een morbide seksspel. Zijn
orgasme heeft hij waarschijnlijk wil
len verhevigen door zichzelf een kor
te stroomstoot te geven.
De fantasie blijkt veel verder te gaan
dan wurgseks, de bekendste vorm
van 'auto-erotische fataliteiten'
waarover in de jaren negentig grote
opschudding ontstond na een kleine
golf van seksuele verstikkingen. Het
Centraal Bureau voor de Statistiek
registreert sindsdien hoeveel man
nen in Nederland een langere en he
viger erectie met de wurgdood moe
ten bekopen: acht in 1998, twaalf het
jaar erop en vijf in 2000. Het zijn
geen sluitende statistieken. Het CBS
is voor de cijfers afhankelijk van
o verlij densformulieren en die wor
den niet altijd even zorgvuldig inge
vuld, al is het maar uit piëteit met de
nabestaanden bij wie verdriet en
schaamte om voorrang strijden.
Door die schaamte over dit taboe-
onderwerp krijgen seksongelukken
doorgaans amper aandacht. Sommi
ge medici willen het taboe doorbre
ken. Om mensen te waarschuwen
voor de gevaren, maar ook om uit te
leggen dat slachtoffers van sommige
seksongelukken eerder meelij ver
dienen dan een veroordeling als 'on
bezonnen freak'.
Het is niet eenvoudig om orde aan te
brengen in de vele soorten sekson
gelukken. Waar het gaat om extreme
seksuele escapades kent de vinding
rijkheid geen grenzen. Er zijn geval
len bekend van erotische varianten
op Russisch roulette, waarbij men
sen op het moment suprème de trek
ker van een vuurwapen overhalen.
Ze hopen hun orgasme te verhevi
gen door een zelf gecreëerde doods
angst: het wapen is deels geladen en
het lot bepaalt de kans op een fatale
treffer.
Roy Hazelwood, voormalig politie
man bij de Amerikaanse FBI, be
schrijft in een van zijn boeken hoe
een vermeende moord toch een au
to-erotisch ongeluk bleek te zijn.
Een jonge man had in een park, na
dat hij zich had verkleed als vrouw,
een draai aan het magazijn van zijn
pistool gegeven. Zijn ultieme seks-
kick werd hem noodlottig. Hazel
wood: „Bij de eerste poging was het
'bam'!"
Dit soort incidenten zijn er volgens
Hazelwood in Nederland waar
schijnlijk ook, al zal het niet op grote
schaal zijn. Veel vaker komen de
pijnlijke seksongevallen voor waar
mee mensen bij de eerste hulp van
de Nederlandse ziekenhuizen belan
den. Cijfers daarover zijn niet voor
handen. Seksongevallen worden in
de Nederlandse zorgsector niet als
zodanig apart geregistreerd. Het is
een taboe-onderwerp, zelfs in zie
kenhuizen waar medewerkers op de
EHBO-afdelingen toch echt wel het
een en ander meemaken.
Na enig aandringen laten medewer
kers her en der iets los. Dan blijkt
dat seksongelukken niet alleen een
fenomeen zijn in de grote steden.
Een gemiddeld stads- of streekzie
kenhuis buiten de randstad durft
toch ook al gauw van 'ettelijke geval
len' per jaar te spreken. Zo hebben
medewerkers van de afdeling spoed
eisende hulp van het Jeroen Bosch-
Ziekenhuis in Den Bosch de voorbije
maanden zeker drie of vier sekson
gelukken binnen gekregen. „Het
gaat dan om fruit dat is ingebracht
en er niet meer uit wil, maar ook
dildo's en vibrators die vastzitten",
zegt Saskia Bijvank namens de
EHBO-afdeling.
Attributen
Klemzittende attributen staan hoog
op de lijst bij de meest voorkomende
seksongelukken. Maar wie met enige
fantasie andere mogelijkheden op
pert, ontmoet duidelijk herkenning
bij de EHBO-medewerkers. In het
ziekenhuis van Heerlen had een pa
tiënt een Dreft-fles in zijn achterste
vastzitten. Die moest met de grootst
mogelijke voorzichtigheid worden
verwijderd om te voorkomen dat het
afwasmiddel de ingewanden zou
vergiftigen.
Vaak zoeken slachtoffers van seksex-
perimenten eerst hulp in de seks
shop waar ze eerder attributen heb
ben aangeschaft.Als het even niet
hoeft, gaan ze liever niet naar het
ziekenhuis", zegt een medewerker
van een Haagse sekswinkel. Ook hier
meldt zich elke week wel een slacht
offer. „Mensen lezen soms niet de
waarschuwingen op de verpakking.
Dan klemmen ze hun penis af en
vallen in slaap. Vervolgens staan ze
bij ons op de stoep met een ver
kleurd lid."
De gevolgen zijn soms extreem pijn
lijk en de verminkingen levenslang,
zo weet Udo Reijnders, forensisch
arts en lijkschouwer in Amsterdam.
Voordat hij bij de gemeentelijke ge
zondheidsdienst GG&GD kwam
werken, heeft hij op EHBO-afdelin-
gen van ziekenhuizen in de randstad
met enige regelmaat mensen moe
ten verlossen van objecten die ge
bruikt waren voor seksspelletjes. De
man die zijn forse geslacht in een
nauwe stofzuigerslang stak, kwam er
nog genadig van af. Anders was dat
met de man die klem was komen te
zitten in een afgezaagd stukje kope
ren waterpijp. „Op het moment dat
hij in het ziekenhuis aankwam was
zijn penis al volkomen necrotisch,
afgestorven. Die hebben we moeten
amputeren."
Menig thrillseeker is een vergelijk
baar lot beschoren. Maar ja, wat wil
je met een levendige scene van feti
sjisten die er genoegen in scheppen
allerlei objecten, van lampenpeertjes
tot borrelglaasjes, in te brengen. Een
onbekend aantal Nederlanders kan
door dit soort capriolen, waarbij glas
of andere scherpe voorwerpen een
enorme verminking kunnen aan
richten, inmiddels nooit meer nor
maal naar het toilet. Voor de rest van
hun leven zijn ze voor hun ontlas
ting aangewezen op een stomazakje.
De risico's vormen kennelijk geen
afschrikking voor de echte absurdis
ten, zo blijkt bij een rondgang op in
ternet. In de onderwereld van de
seks bieden 'pijnslaven' hun intieme
lichaamsholten en genitaliën aan
voor de meest onwaarschijnlijke at
tributen. Zo solliciteert een 62-jarige
man in een opmerkelijke contactad
vertentie naar een man of vrouw 'die
mij seksueel wil folteren, eventueel
ook inwendig'. Andere onderdani-
gen bieden zich aan voor regelrechte
sadisten. Omgekeerd zoeken - bij
voorbeeld via een site - 'dominan
ten' en 'meesters' slaven die 'grote
voorwerpen in hun anus en vagina
kunnen dragen'.
„Voor mij persoonlijk heeft dat alle
maal niks meer met seks en het idee
van voortplanting te maken", zegt
Udo Reijnders, die inmiddels al zes
gevallen heeft meegemaakt van fata
le auto-erotische ongelukken. „Ik
denk dat ik maar tien procent zie
van wat er gebeurt. Kijk alleen eens
naar wat er te koop is in seksshops."
Daar worden bijvoorbeeld hele arse
nalen zogenoemde aarspluggen,
anale oprekkers, aangeboden. Niet
zelden worden breekbare voorwer
pen ingebracht. Reijnders: „Mensen
moeten weten dat er risico's kleven
aan dit soort spelletjes. Die zijn zeer
aanwezig, tot de dood aan toe. Weet
jij wat er kan gebeuren als een glas
in je anus springt? Het wemelt daar
van de bloedvaten. Je bloedt zo
dood!"
De ontkenning van onbezonnen ge
drag duurt niettemin vaak nog voort
op het moment dat een medische
ingreep onvermijdelijk lijkt. Dan
heet het dat iemand in de badkamer
'zomaar op een tennisbal is geval
len', weten EHBO-medewerkers.
Misbruik
Toch is het niet zo dat alle seksonge
lukken die verkeerd aflopen, doorge
schoten lustverlangens zijn van
freaks, meent Rik van Lunsen, hoofd
van de afdeling seksuologie in het
Academisch Medisch Centrum
(AMC). Hij schat dat het grootste
deel van de seksongelukken in Ne
derland voor rekening komt van
mensen die een verleden hebben
van seksueel misbruik of in elk geval
een verstoorde seksuele ontwikke
ling in hun puberteit.
Hij noemt het voorbeeld van een 46-
jarige man met een voorliefde voor
seks met gebruik van kunststof ma
terialen. Van Lunsen:Als kleine
jongen groeide hij op in een kil ge
zin, met ouders die hem nooit een
knuffel gaven. Seksualiteit was om
geven met verboden. Hij mocht zelfs
geen speeltje in bed hebben. Hij had
's nachts alleen zijn plastic zeiltje te
gen het bedplassen. Zo begon zijn
fetisjisme voor gladde materialen.
Zeker nadat zijn pa hem op 9-jarige
leeftijd in had betrapte met een
erectie. Hij kreeg er straf voor. De
koppeling met kunststof was daar
mee definitief."
De gevolgen waren bizar. Als hyper
intelligente techneut ging de man
'zweetpakken' en 'wurg-iglo's' van
plastic maken. Het gebruik ervan
wond hem seksueel op. Door zijn
technische kennis was hij in staat
steeds vlak voor een mogelijk fataal
moment door verstikking of overver
hitting van het lichaam, het onheil af
te wenden met ingenieus ingebouw
de schakelaars. Dat heeft waar
schijnlijk zijn leven gered.
Hoewel de prikkeling bij deze man
zat in het bewust spelen met de risi
co's, zocht hij na alle publiciteit over
wurgseks en de gevaren daarvan,
medio jaren negentig hulp bij het
AMC. Van Lunsen: „Hij realiseerde
ZATERDAG
13 JULI
2002
E
BL
zich dat hij een keer zou kunnen ko
men te overlijden en werd bang."
Zelfverminking
Dit soort uitzonderlijke gevallen is
nog altijd iets heel einders dan de
mensen die zich willens en wetens
overgeven aan seksspelletjes waarbij
de kans op lichamelijke verminking
groot is. Van Lunsen: „Er is een gro
te groep in Nederland die experi
menteert. Vijf procent van de bevol
king raakt, denk ik, opgewonden van
bepaalde objecten. Dat kan voor ie
dereen iets anders zijn. Maar er is
maar een heel kleine groep die al
leen geprikkeld raakt door ernstige
genitale beschadigingen. Deze vorm
van zelfverminking heeft niks met
seksualiteit te maken en komt bijna
altijd voort uit seksueel misbruik in
het verleden."
Lunsen, zuchtend: ,Als de enige
vorm van aandacht die je ooit hebt
gehad beschadigend is geweest, dan
vraag je daar later op een gegeven
moment om. Dit soort zelfvermin-
kers gaat het misbruik herhalen,
zoekt het op. Niet omdat ze het wil
len, want zo iemand denkt niet: dit
ga ik eens lekker doen. Zo iemand
wil vaak zijn seksualiteit juist weg
werken. Hij wil dat de prikkels aan
de geslachtsdelen verdwijnen door
ze te beschadigen, onherstelbaar te
verminken. Maar vraag ze niet waar
om, want dan kunnen ze geen ant
woord geven."
Drie tot vier keer per jaar belanden
zulke seksuele 'automutilanten' we
gens ernstige verwondingen op de
eerste hulp van het AMC. Daar we
ten artsen inmiddels wat voor sig
naal er achter de verwonding kan
schuilen. „Soms worden mensen
met genitale verwondingen hele
maal verkeerd beoordeeld", zegt
Van Lunsen. „Een zelfverminker met
een verleden van seksueel misbruik
wordt dan behandeld als de eerste
de beste freak die weer eens voor de
lol heeft zitten experimenteren. En
dat terwijl dit soort mensen met een
therapie van vaak jaren juist weer
geholpen kan worden en op een re
delijk normale manier seksualiteit
kan beleven."
De grootste bedreiging voor deze au
tomutilanten schuilt misschien nog
wel in de moderne verworvenheid
die internet heet. Daarmee wordt
het ze wel heel gemakkelijk gemaakt
om in contact te komen met freaks
die er juist seksueel genoegen in
scheppen om de ander te pijnigen
en vernederen. Van Lunsen:Als de
freaks elkaar willen helpen aan be
vrediging van hun lustgevoelens,
hoeft dat niet eens zo bezwaarlijk te
zijn. Als ze maar weten waar ze mee
bezig zijn en waar de grenzen liggen.
Maar het gevaar ontstaat daar waar
de freaks de automutilanten ont
moeten. Die al zo kwetsbare, be
schadigde groep riskeert zo voor de
tweede keer misbruikt te worden. Ze
lopen met open ogen in de val."
Geen hekken, geen verbodsborden, geen toegangskaarten. De
mens moet met de natuur leren omgaan door er vrij in te
verkeren. Een filosofie die Staatsbosbeheer altijd al aanhing,
maar die door 's lands grootste grondbezitter sinds 1997 sterker
dan voorheen wordt gepromoot. De kritiek van onder meer
andere natuurorganisaties was niet van de lucht. Maar de in
september 2001 aangetreden nieuwe directeur Kees Vriesman
trekt de lijn krachtig door. Ten faveure van de weinige groene
ruimte die we nog hebben.
door Rob van den Dobbelsteen
Stapt binnen en steekt meteen van
wal. Jasje uit, en een houding van
'kom maar op, wat wil je weten?'
Vragen stellen is niet echt nodig. Wel
een toelichting op wat hij te vertel
len heeft over het beleid van Staats
bosbeheer. Want wat zijn EHS-sen,
wat verstaat hij onder 'de rode' en
'de groene sector' en wat wordt be
doeld met een 'mentale scheiding'?
Om het allemaal nog ingewikkelder
te maken sprint Kees Vriesman -
sinds september vorig jaar directeur
van de natuurorganisatie - tijdens
het gesprek ook nog eens een keer
van hot naar her. Zodat het kan ge
beuren, dat hij in nog geen twee mi
nuten van het Groene Hart naar Wa
terland hopt, van Waterland naar
het Horsterwold en van het Horster-
wold naar de Meinweg.
Niet bij te houden. En zo gaat het -
zeggen mensen die hem goed ken
nen - nu al z'n hele leven door.
Vriesman (57J werd geboren in de
Wieringermeer, groeide op in Scha-
gen en omgeving, studeerde af als
civiel ingenieur aan de Technische
Universiteit en werkte vervolgens
voor onder meer diezelfde Universi
teit, de ABN Amro en het ministerie
van Vrom, waar hij als directeur-ge
neraal ambtelijk verantwoordelijk
was voor de vijfde nota Ruimtelijke
Ordening. Een loopbaan die Hans
Wiegel, voorzitter van de Raad van
Toezicht van Staatsbosbeheer er toe
bracht hem begin 2001 eens te bel
len: 'Zeg Vriesman, zou u eventueel
bereid zijn directeur te worden...'
Dat hij al ja had gezegd voordat de
éminence grise van de WD was uit
gesproken, moet onder de noemer
verdichtsels worden gerangschikt.
Temeer daar het telefoontje volstrekt
onverwacht kwam. Maar dat Vries
man niet bijster lang na hoefde te
denken, is waar. Staatsbosbeheer, de
grootste grondbezitter van Neder
land (bijna 250.000 hectare, de op
pervlakte ongeveer van Friesland),
begon immers een steeds belangrij
kere rol te spelen in de herinrichting,
zeg maar het toekomstige gezicht,
van Nederland.
Bestond er een mooiere baan voor
een zeer in de natuur geïnteresseer
de vogelaar ('groene sector'), die als
directeur concernhuisvesting en
vastgoed van ABN Amro ook veel
weet van het gedachtegoed van
mensen die in de bouwwereld werk
zaam zijn ('rode sector')?
Tijd om zich in te werken was er
nauwelijks. Teveel planologische
ontwikkelingen op teveel verschil
lende plaatsen. Vriesman: „Ik wil
voorkomen dat wij, als Staatsbosbe
heer te laat komen. Dat er dingen
gebeuren die we later niet meer te
rug kunnen draaien. Herinrichting
gebeurt te vaak op regionaal of lo
kaal niveau. Waardoor alles teveel
versnippert. Wij bekijken het groot
schaliger.
Neem Almere. Daar wonen straks
ruim 400.000 mensen, wat de recrea
tieve druk op de Oostvaardersplas-
sen enorm zal doen toenemen. Daar
spelen we nu al op in met het ont
wikkelen van EHS-sen, Ecologische
Hoofdstructuren. Eind vorig jaar
hebben we een plan gelanceerd dat
de Oostvaardersplassen door middel
van een groene schakel verbindt met
het Horsterwold in de Flevopolder.
Achterliggende gedachte is, dat die
strook in de verre toekomst via de
Veluwe doorloopt tot in de Achter
hoek en zelfs richting Duitsland,
want natuur kent geen grenzen."
De opmerking dat zoiets in het ver
stedelijkte Nederland niet meer mo
gelijk is, wuift Vriesman weg. „In
Amsterdam-Noord zijn we in sa
menwerking met het Woningbedrijf
aldaar zelfs bezig Waterland weer
naar de stad te brengen. Er moeten
'groene vingers' komen, die vanuit
het gebied tot ver tussen de huizen
doorlopen en die de bewoners als
het ware uitnodigen de natuur in te
trekken.
Nu bestaat er - en daar niet alleen
trouwens - nog teveel een mentale
scheiding tussen stad en natuur. Ze
lopen te weinig in elkaar over. Het
platteland - om het zo maar even te
noemen - ligt te ver weg, wekt geen
nieuwsgierigheid, is niet makkelijk
toegankelijk."
Maar als het dat wel wordt, loopt
dan de weinige natuur die we nog
hebben geen gevaar te worden ver
trapt door miljoenen recreanten?
Vriesman: „Niet als we grootschalig
denken. Dan is die ruimte er best.
Ook als je er rekening mee houdt dat
er in de toekomst nóg meer wonin
gen zullen komen en nóg meer be
drijventerreinen. Daar valt nu een
maal niet aan te ontkomen. Alleen
moet er in de voorbereiding, in de
planfase, meer overleg komen tus
sen de 'rode' en de 'groene sector'
voordat er daadwerkelijk wordt ge
bouwd. Zodat er voldoende natuur
over blijft. Voor het behoud van flora
en fauna, maar ook voor de mensen
die dichtbij huis wandelend of fiet
send willen recreëren.'
Wordt er dan niet overlegd? Vries
man: „Jawel. Maar als puntje bij
paaltje komt, trekt groen uiteindelijk
meestal aan het kortste strootje. Wie
de meeste centen heeft wint, zo gaat
dat nu eenmaal in onze maatschap
pij. Staatsbosbeheer heeft geen geld.
Maar wat we wel hebben is grond,
heel veel grond. En grond is macht
in ons dichtbevolkte land.
Niet dat we daar rücksichtlos ge
bruik van zullen maken. We willen
samenwerken. Wij willen met be
houd en respect voor eikaars belan
gen en verantwoordelijkheden sa
men denken en praten over wat we
precies met onze groene ruimte
gaan doen. En ja, dat zo'n debat
soms in alle vriendelijkheid wordt
gevoerd, maar soms ook met het
mes op tafel, dat is dan niet te ver
mijden."
Kees Vriesman: „Soms moet het mes op tafel." Foto: SBB
De 35-jarige Leidenaar
lag 23 juni levenloos in
'"werd aangetroffen, is
"fesaKonefS overle-
stelling zijn door de politie gefo- informeerd of de man zaterdag- j
tografeerd. avond 22 juni. vlak voor
Omwonenden omschrijven het overlijden, bezoek heeft g
slachtoffer als 'enigszins dat per taxi is vervoerd. Pi
vreemd, een beetje excentriek vrijdag 28 juni k-
maar verder wel aardig' „Hij is baar Ministerie (OM
de zaterdagmiddag cn -avond Haag n
nog in de buurt gezien. De vol-
ge ode ochtend v
Publicatie van een week geleden.
