Vakantie voor veel mensen
bijna levensbehoefte
Waarom
willen
we weg?
ZATERDAG
6 JULI
2002
Vier op de vijf
Nederlanders gaan
minstens een keer per
jaar op vakantie.
Waarom eigenlijk? Om
tot rust te komen? Of om
het Louvre te zien? Dat
kun je net zo goed thuis
doen. Om over al het
leed dat de reiziger soms
ten deelt valt nog maar
te zwijgen. En toch gaan
we elk jaar weer op reis,
met drommen tegelijk.
Want: „Elk mens heeft
het zo nu en dan nodig
om aan de dagelijkse
routine te ontsnappen."
door Corine van Zuthem
Zo'n elf miljoen Nederlanders
zijn klaar voor de jaarlijkse
zomerse volksverhuizing.
Met drommen tegelijk trekken we er
deze zomer weer op uit, op zoek
naar zon, zee en zaligheden. Het
aantal vliegvakanties naar bestem
mingen buiten Europa is in de afge
lopen tien jaar meer dan verdub
beld. Dat geldt ook voor het bedrag
dat we met z'n allen jaarlijks aan de
vakantie uitgeven: vorig jaar bedroeg
dat zo'n elf miljard euro.
Waarom gaan we eigenlijk op vakan
tie?
Om uit te rusten? Dan kun je net zo
goed thuisblijven. Alleen al de voor
bereidingen op die paar weken in
den vreemde kunnen een mens vol
ledig uitputten. Berucht is de vakan
tiestress voorafgaand aan het ver
trek. Gauw nog even een wasje
draaien, reisverzekering afsluiten,
muggenolie kopen en sleutel bij de
buren brengen. Ben je eenmaal op
weg, dan begint de ellende pas goed.
Eindeloze files op de autowegen,
jengelende kinderen op de achter
bank en het zoveelste rondje op de
Periferie van Parijs omdat je de ver
keerde afslag hebt genomen.
Kies je voor vervoer met het vlieg
tuig, dan loop je kans urenlang op
het vliegveld te moeten rondhangen,
omdat het toestel vertraagd dan wel
overboekt is. Tegen de tijd dat je op
je vakantieadres een beetje van de
reis bent bijgekomen, moet je bijna
alweer naar huis. Nog afgezien van
al die reizigers die oververmoeid
huiswaarts keren omdat ze in hun
'doe-vakantie' van kerk naar muse
um naar uitzichtpunt hollen of zo
nodig moeten raften, hiken en absei-
len.
Want hoewel het woord vakantie
oorspronkelijk van het Latijnse va
cuus komt, wat 'leeg' betekent, is het
tegenwoordig juist de trend om een
vakantie steeds voller te proppen
met activiteiten. Lagen we in de ja
ren tachtig nog massaal bruin te
bakken aan de Spaanse Costa's, te
genwoordig willen we actief zijn tij
dens de vakantie, alsof we het hele
jaar door al niet druk, druk, druk ge
noeg zijn. Uit een beetje luieren voor
de tent met een boekje in de zon ha
len we kennelijk geen voldoening
meer.
Uitgerust?
Driekwart van de mensen zegt dat ze
na een vakantie weer uitgerust aan
het werk gaan. Maar voor hoelang?
En hoe vergaat het die andere 25
procent?
De Volkskrant maakte vorig jaar
melding van een studie onder Duitse
leraren van wie de helft thuisbleef
met vakantie en de andere helft op
reis ging. Het onderzoek toonde aan
dat de stressvermindering voor de
thuisblijvers langzamer op gang
kwam, maar ook langer standhield
dan voor de mensen die op reis gin
gen. Die waren weliswaar hun werk
druk meteen kwijt, maar functio
neerden binnen drie weken na
thuiskomst weer als tevoren.
Er zijn ook mensen die op vakantie
gaan omdat ze iets van de wereld
willen zien. De serene glimlach van
de Mona Lisa bijvoorbeeld. Of de
pracht en praal van de Sixtijnse ka
pel. Maar die kun je net zo goed - en
misschien nog wel beter - thuis be
zichtigen. Dankzij internet kun je
vanachter je computer een virtuele
rondleiding krijgen door bijvoor
beeld Het Louvre in Parijs, zonder
daarvoor urenlang in de rij te hoe
ven wachten in de brandende zon of
stromende regen.
Bovendien: wat is er de meerwaarde
van om de David van Michelangelo
in het echt te zien, terwijl je je moet
verdringen tussen hevig zwetende
en veel te luidruchtige toeristen? Je
kunt in plaats daarvan ook in je ei
gen achtertuin in alle rust een goed
boek lezen over de kunstschatten
van Florence of de indrukwekkende
documentaire over de Masai in Ke
nia bekijken die je al maanden gele
den op video hebt opgenomen. In
de vakantie kom je er eindelijk aan
toe.
Thuis kun je bovendien geen last
krijgen van een cultuurshock. Of van
het Stendhal-syndroom, een aan
doening waarbij mensen zo onder
de indruk raken van al het moois dat
ze zien, dat ze er psychotisch van
worden. Het syndroom is genoemd
naar de Franse schrijver Stendhal
(1783 - 1842), die in Florence een
acute psychose kreeg door de over
weldigende schoonheid van de stad.
Andere culturen
Sommige mensen reizen om andere
culturen te leren kennen. Maar dat
kan ook thuis op de bank met een
boek van Cees Nooteboom of tijdens
een bezoekje aan je Turkse buur
man. Loop je ook niet zo gauw de
kans om ten prooi te vallen aan al
die inheemse kost waarvan je of juist
heel erg vaak of juist helemaal niet
naar de wc moet.
Bijna de helft van de toeristen naar
exotische bestemmingen loopt bo
vendien een tropische ziekte op, om
over al het andere ongemak dat een
verblijf in den vreemde met zich
mee kan brengen nog maar te zwij
gen. Slapeloze nachten op een slecht
hotelbed, hurktoiletten op de cam
ping, kakkerlakken in het apparte
ment. Waarom doen we het onszelf
aan?
Het is hoe dan ook wonderlijk dat
mensen vrijwillig drie weken lang in
een veel te kleine tent of caravan op
eikaars lip gaan zitten, terwijl ze
thuis alles hebben wat hun hartje
begeert. Het hele jaar door is ze geen
bezoek aan tuincentrum en meubel
boulevard te veel om van huis en hof
een waar lustoord te maken; hebben
ze eindelijk de tijd om volop van al
dat moois te genieten, gaan ze weg!
Er zijn ook mensen die op reis gaan
omdat ze denken dat in de vakantie
al hun persoonlijke problemen als
sneeuw voor de zon zullen verdwij
nen. Als ze terugkomen zullen ze
een ander mens zijn! Onzin, beweer
de de Romeinse wijsgeer Seneca al:
'Je moet van mentaliteit veranderen,
niet van klimaat. Al steek je de ein
deloze zee over, al wijken landen en
steden achter je, je problemen zul
len met je meegaan, waar je ook
heengaat.' (Bron: Psychologie Maga
zine).
Voor veel mensen brengt het reizen
bovendien spanningen met zich
mee. Ze zijn hun dagelijkse struc
tuur kwijt, hebben moeite met accli
matiseren en krijgen ontwennings
verschijnselen of heimwee. Elk jaar
komen bij de alarmcentrales hon
derden meldingen binnen van toe
risten die in het buitenland te ma
ken krijgen met aanzienlijke psychi
sche problemen. Want je kunt je het
hele jaar door wel verheugen op een
strakblauwe lucht boven een hagel
wit strand, maar als je drie weken
lang in de regen zit, komt het wel op
je incasseringsvermogen aan. Echte
lijke ruzies liggen op de loer, al was
het maar om wie het beste kan
kaartlezen. Geliefden die willen gaan
samenwonen krijgen niet voor niets
het advies om eerst maar 'ns een
weekje met elkaar op vakantie te
gaan.
Zon
Een goede reden om op vakantie te
gaan is natuurlijk het verlangen naar
de zon, die in Nederland weliswaar
ook geregeld schijnt, alleen weet je
nooit precies wanneer. Maar voor
elk ander argument om in de zomer
maanden tijdelijk huis en haard te
verlaten, is wel een tegenargument
te verzinnen om thuis te blijven.
Eén op de acht Nederlanders zegt
dan ook niet van vakantie te hou
den. Het aantal mensen dat thuis
blijft is zelfs groeiende. De voordelen
zijn ook groot. De tuin is bijvoor
beeld op z'n mooist in de vakantie
periode en de buurt is lekker rustig.
Er zijn ook steeds meer mensen die
bij voorkeur gewoon doorwerken in
De overweldigende schoonheid van Florence bezorgde Stendhal een acute psy
chose. Foto: AP
de vakantieperiode. De druk is dan
een beetje van de ketel en geen col
lega die je van je werk houdt.
Maar hoe groot de voordelen ook
mogen zijn; toch gaan we elk jaar
weer met miljoenen tegelijk op pad.
„Dus dan zullen de voordelen wel
opwegen tegen de nadelen", zegt
Frank Go, bijzonder hoogleraar toe
risme-management aan de Eras-
mus-universiteit in Rotterdam.
„Niet voor niets wordt er al sinds het
ontstaan van de mensheid gereisd.
Ieder mens heeft het zo nu en dan
nodig om aan de dagelijkse routine
te ontsnappen, en dat kan het beste
in een andere omgeving. Want een
nieuwe omgeving - bij voorkeur in
het buitenland - werkt ontspannend,
stimulerend en prikkelend. Het
brengt je op nieuwe ideeën. Je hebt
die andere omgeving nodig om te
begrijpen wie je bent en wat je nodig
hebt. Bovendien vinden we dat we
het, na een jaar van hard werken in
een jachtige economie, ook wel ver
diend hebben. We hebben zo'n
breekpunt nódig, anders gaat het ten
koste van onze gezondheid."
Status
Daarbij komt, vervolgt Go, de na
druk steeds meer te liggen op het
'belevingsrendement'. „Ons huidige
leven is dikwijls al zo voorspelbaar
en gestroomlijnd, dat mensen in
hun vakantie op zoek gaan naar
spannende uitdagingen en risicovol
le avonturen. In spelonken slapen,
van bruggen afspringen aan een
touw of met een kogelvrije jeep door
een no go-area in Rio de Janeiro rij
den; als je er maar een kick van
krijgt. Zo'n vakantie werkt boven
dien statusverhogend. Want je komt
tenminste met verhalen thuis die het
goed doen op een verjaardag. Het is
fantastisch als je kunt vertellen dat je
in Memphis op het landgoed Grace-
land echt het bed van Elvis hebt ge
zien of zelfs hebt aangeraakt. Die 'fy
sieke wekelijkheid' heeft wel degelijk
een meerwaarde."
„En geef toe", gaat hij verder, „het is
toch ontstellend saai om thuis te
blijven? Het leven draait immers om
het vinden van een balans tussen
het opzoeken van risico's en het mij
den van risico'^Dat is de spice of life
En daar komt Dij dat het heerlijk is
om na drie weken primitief kampe
ren in de rimboe weer in je eigen
huis te komen en je erover te ver
wonderen dat het licht vanzelf aan
gaat als je op een knopje drukt en
dat je weer een badkamer helemaal
voor jezelf alleen hebt."
Zou dat de voornaamste reden zijn
waarom we er massaal op uit trek
ken? Om erachter te komen dat het
'Oost West Thuis Best' is? Of om
juist door de letterlijke en figuurlijke
afstand die het reizen biedt ons da
gelijks bestaan te kunnen relative
ren?
Misschien is datgene wat een vakan
tie oplevert wel helemaal niet onder
woorden te brengen. Want wat blijft
je bij aan herinneringen? Een in het
geheugen gegrift uitzicht over de
Grand Canyon? Of een betoverende
zonsondergang die je voor even los
maakte van de aardbodem?
Of was het toch de zoen van die
Griekse god, met wie je danste door
de nacht?
Vakantie is urenlang bij het Louvre in de rij staan in de brandende zon of stromende regen. Foto: EPA
