TOUR DE FRANCE
Kelme wil nog één keer vlamme:
Lon Schattenberg
hekelt hypocrisie
'Fantastisch om mee te maken'
m
Kans!
LE TOUR
Strijd tegen doping gaat door
Spaanse wielerploeg zit op zwart zaad, maar er is nog genoeg strijdlust
Nederlandse renners hielpen Charly Gaul de Tour van 1958 te winnen
Spanjaard
Olano stopt
na dit seizoen
;eno
Aan- en afmelden
vanuit het bui
Zaterdag gaat de Tour de France
van start in Luxemburg. Op de
sportpagina's de komende da
gen een voorbeschouwing op de
89ste editie van de Ronde van
Frankrijk. Vandaag: de Spaanse
wielerploeg Kelme die, ondanks
financiële problemen, met Santi
ago Botero en Oscar Sevilla twee
toppers levert voor de Tour, do-
pingbestrijder Lon Schattenberg
en een terugblik van Pieter de
Jongh op de Tourwinst van
Luxemburger Charly Caul.
door Frans Drelssen
Dokter, kruisvaarder en mora
list. Lon Schattenberg predikt
eerlijke en gezonde topsport
Maar vaak voelt het hoofd van
de medische commissie van de
internationale wielrenunie
(UCI) zich eenzaam. Een roe
pende in de woestijn.
„Het begrip doping is aan een
heel nieuwe definitie toe", zegt
Lon Schattenberg.
Foto: GPD/Sanne Linssen
Lon Schattenberg kan genieten.
Van mooie sport. Van pure
sport. Van eerlijke sport. Vroeger
heeft hij zelf renners begeleid.
Als arts. Zo is hij jaren geleden
in de medische commissie van
de internationale wielrenunie
(UCI) gerold. Hij praat graag
over de wielersport, maar liever
nog over zijn specialiteit. Do
ping, het onuitroeibare gezwel,
dat de wielersport bijna dage
lijks in een kwaad daglicht stelt.
„Ten onrechte", naar zijn stelli
ge overtuiging.
Van het klassieke 'Peerke van
Polleke' tot en met de futuris
tisch lijkende genetische mani
pulatie. Het dopingmonster in
de sport is sterk geëvolueerd.
„Het begrip doping is aan een
heel nieuwe definitie toe", zegt
Lon Schattenberg. „Zoiets als:
Doping is het gebruik van stof
fen en methoden die de presta
tie kunnen verbeteren en/of de
gezondheid in gevaar brengen
bij ongelimiteerd gebruik."
Er zullen altijd middelen blijven
die niet op te sporen zijn. En het
zit nu eenmaal in de mens om
te manipuleren. Daarom is bij
de UCI gekozen voor een com
promis tussen goed en kwaad.
De vuttende bedrijfsarts uit
Merkelbeek heeft in 1997 de ge
zondheidscontroles in de wiel
rennerij geïntroduceerd. „Een
soort arbo-dienst. Die contro
leert ook of werk niet leidt tot ri
sico's voor de gezondheid. Als er
in de sport sprake is van onver
antwoord geneesmiddelenge-
bruik, dan kunnen we dat me
ten. De test is goedkoop en
voorkomt dat een sporter aan
het einde van zijn carrière inva
lide is", zegt Schattenberg. „Pas
als de bloeddikte van een renner
verdachte afwijkingen vertoont,
wordt de urine daadwerkelijk
gecontroleerd op epo of andere
dopingproducten.
Volgens Schattenberg is er in
het verleden veel geld over de
balk gesmeten in de strijd tegen
doping. „Zo heeft het Interna
tionaal Olympisch Comité een
miljoen gegeven aan een lab in
Engeland om een test te ontwik
kelen waarmee groeihormonen
kunnen worden gedetecteerd.
En die is er nog steeds niet Wij
hebben gebedeld en op de knie-
en gelegen voor financiële mid
delen om de epo-test te laten
ontwikkelen. Uiteindelijk heb
ben we na lang aandringen
40.000 gulden ontvangen."
De epo-test is inmiddels gevali
deerd. En met de huidige voort
varendheid loopt de wielrenunie
voorop in de sportwereld. Zo
dus ook met de gezondheids
controles. „Het is een utopie te
denken dat je het dopingspook
kunt uitroeien. En je kunt niet
altijd maar weer tien jaar achter
de feiten aanhollen. Je moet
proberen het misbruik van me
dicijnen terug te brengen tot ac
ceptabele risico's."
Soms slaat de dopingjacht door
naar hysterie en paranoia. Dan
Willen overheden laten merken
dat de antidopingwetten meer
gewicht hebben dan de inspan
ningen van de UCI om het ge
bruik in te dammen. „Ze spelen
een politiek spel", weet Schat
tenberg. De schijn wordt gewekt
dat het probleem serieus en
adequaat wordt aangepakt. De
grens van het betamelijke soms
voorbij. „Ik vind het prima dat
justitie een deel van het werk
doet. Dat de handel wordt aan
gepakt. Maar het mag niet zo
zijn dat iedere wielrenner als
potentiële misdadiger wordt
aangemerkt."
De scoringsdrift in het antido-
pingbeleid is groot. Zo groot
soms dat die verblindt. „Ieder
een wil scoren. Overheden en
sportbonden. Ook het IOC.
Steeds harder wordt er geroepen
dat het dopingspook nóg harder
aangepakt zal worden. Maar ze
vertellen er niet bij dat ze alleen
controleren op middelen die
goed te traceren zijn."
Daarnaast regeert volgens
Schattenberg nog steeds de hy
pocrisie. „Neem bijvoorbeeld de
Amerikanen. Altijd een grote
bek. Ze staan voor gerechtig
heid, hechten zelfs aan de dood
straf. Maar ze staan wel toe dat
fabrikanten vervuilde voedings
preparaten op de markt kunnen
brengen. En in Nederland is
men dan weer zo tolerant dat
die producten met nandrolon
zomaar in de schappen van de
drogist komen te liggen. Kijk
ook naar de Amerikaanse atle
tiek die weigert de naam prijs te
geven van een betrapte atleet in
Sydney. De internationale fede
ratie (IAAF) heeft gedreigd de
Amerikaanse atleten uit te slui
ten in Athene. Maar ja, dreigen
is nog lang niet hetzelfde als
daadwerkelijk doen."
De veldwachter zit de stroper op de hielen
Ze worden nog altijd ge
snapt. Wielrenners die do-
pin ggeduide middelen' tot
zichnebbengenomen. 'Le
ren ze het dan nooit' is de
verzuchting die doorgaans
volgt op de mededeling van
weer een positief geval.
Topsport is hedentendage
nog amper mogelijk zonder
een goede medische bege
leiding en sommige spor
ters tasten daarbij nadruk
kelijk de grenzen van het
toelaatbare at In sportkrin
gen wordt daarbij graag de
metaforische vergelijking
van de veldwachter en de
stroper aangehaald. Oftewel
de dopingjagers van de UQ
lopen voortdurend achter
de kwaadwillende doping-
gebruikers aan.
Uit de rits positieve contro
les van het afgelopen jaar
blijkt echter dat de bos
wachter de stroper veel kor
ter op de hielen zit dan hij
dat ooit gewend was. Tot
dusverre waande een be
drieger zich een tijd veilig
(lees: buiten schot) als hij
een nieuwe product ontdekt
had. Het duurde doorgaans
immers een poos eer de
UCI het middel in de smie
zen had en er een afdoende
test voor had gevonden.
Het is verbazingwekkend
hoe snel de controleurs de
nieuwste vormen van do
ping hebben weten op te
sporen. Het kan niet anders
of een skiloper als Johann
Mühlegg is verrast door de
snelheid van de veldwach
ter. Waar het meer dan vijf
jaar duurde eer de sportwe
reld een bruikbare epo-test
tot haar beschikking had,
liepen nesp-adepten en an
dere gebruikers van epo-
verwante producten sneller
dan hun lief was tegen de
lamp. Volgens UCI-doping-
expert Lon Schattenberg
zijn ze niet zozeer achter
haald door de steeds betere
opsporingsapparatuur,
maar door de eenvoud
waarmee al dat nieuws op
te sporen is.
Doe mee aan het spel van Leidsch Dagbla
rond de Tour de France.
Ga naar www.leidschdagblad.nl/tourdekan
Of kijk in de krant van zaterdag 6 juli.
broeders rennen om hun fia
lie-imperium te redden en
wielerploeg op de been te
den van bank naar bank.
krediet van 9 miljoen euro t
de Generalitat Valenciana
gemeente Valencia hoopt dp
Kelme-fabrieken vanwege t
werkgelegenheid voor de re
draaiende te houden - moe||(|$
begin dit jaar de ergste noo
digen. De schulden, met na o - S
veroorzaakt door malversat en ri
en andere problemen bij ee dage
tweetal schoenenfabrieken scha
Rusland, zijn groot. Zowel i onic
maart, april als mei kwame :rtrel
salarissen voor de renners ijverb
vertraging, premies en onk< e oe
tenvergoedingen niet inbeg g da
pen. Het deed de beide kopng he
mannen Botero en Sevilla t hap
sluiten begin juni de noodk cho
te luiden. Zou er op 20 juni inali
betaald zijn, dan wilde het erlie
deelname aan de Tour de F
ce in heroverweging nemeiL r.
dreigende taal werd echter 1
wel direct gevolgd door eer* y(
enorme steunbetuiging aaif
Kelme-instituut. m -
In de Classique des Alpes, jj Vit
juni, hielden beide Kelme-1 Sikc
ten waanzinnig huis. Hand iona
hand kwam het duo, na eei naar
pende gang langs diverse g e boi
Alpen-cols, over de streep i gew<
Aix-les-Bains. „De Classiqi lag,
Alpes was voor ons", vond se c
la, „een serieuze test. We h c, ee
den een hele week in de Al| seizi
getraind, voelden dat we ril Je Ar
ting de Tour goed werk der i coi
Manager Joan Mas waakt e eer r
voor te groot optimisme. „1 ver!
waar dat we de concurrent Heer
daar verpletterd hebben. N n ga
de Classique des Alpes is eqn, Fr
ééndagswedstrijd, de Tour pen
duurt drie weken. Dan kon n.
meer aan op tactiek en uit!
dingsvermogen. Bovendiei (Q|
len er meer concurrenten z
mannen die dan pas hun v 6Q
piek halen."
Het grootste winstpunt van Marl
succes in de Alpenklassieki n de
was echter toch wel de con ït 55
ring dat de Kelme-coureun igeri
bepaald niet denken aan h ise t
de remmen knijpen. De vr< r Sel
dat - na de betafingsproble et he
- het moreel bij de coureui vaar:
knakt was, bleek ongegrom 'eed<
len zien het bolwerk als hu >r he
milie. En zijn in de loop de enin;
ren het rijden voor de (in v
lijking met vooral Banesto
Once) minder poenerige K 0f|
ploeg als een eer gaan besr
wen. Botero is in dat opzie [G I
overduidelijk. „De winst in
Classique des Alpes kun je A
schouwen als een gift voor Z1J
sponsor. Ik kan en wil niet "er e
ven dat een team dat al 22 ^"ei
bestaat en zoveel resultateie. we
heeft neergezet, niet kan o ut
ven vanwege geldgebrek." -
moet Botero in dat opzicht)*Cl'
teleurstellen. „De ploeg bli
heus bestaan, maar een an 6
sponsor zal de plaats van
moeten innemen."
earn
door
door Edward Swier
Het leest als een kroniek. Een
mooie reeks ereprijzen, een schier
ontelbaar aantal deelnamen aan
grote rondes, een regiment cou
reurs van naam en faam. Een kro
niek van 23 jaar wielergeschiede-
nis. De lijsten zijn imposant en
staan pontificaal afgedrukt op de
zijkant van de luxe bus, die de
renners van Kelme begeleidt tij
dens hun tocht langs de Europese
wielerkoersen. Wie het vehikel
ziet en een kwartiertje over
heeft, moet er voor de grap eens
naar kijken. Het kan nog even.
Want de bus zal aan het eind van
dit seizoen in de remise verdwij
nen en worden overgespoten. De
kas van sportkleding- en schoe
nenfabrikant Kelme, de sponsor
die het veruit het langst volhield
in het toch zo turbulente wieier-
milieu, is leeg. De Tour de France
werd, met horten en stoten, nog
net gehaald.
door Ad Pertijs
Charly Gaul was in 1958 de
laatste Luxemburgse Tour
winnaar. Met dank aan acht
Nederlandse ploegm akkers.
Pieter de Jongh was een van
zijn vazallen, die met plezier
terugdenkt aan de triomf van
de unieke Nelux-ploeg.
Pieter de Jongh (67) heeft de
plakboeken opengeslagen op ta
fel liggen. Als het over de Tour
van 1958 gaat, weet de voorma
lige politieman nog veel uit het
hoofd te vertellen. „We startten
in Brussel tussen hagen van
mensen." Voor de wedstrijd-
technische details snuffelt hij
graag in de diverse oude kranten
en andere naslagwerken. „Vol
gens mij won Charly die Tour
vier etappes en pakte hij pas te
gen het einde de gele trui.
Wat heet. In een onwaarschijn
lijke ontknoping trok Charly
Gaul pas drie dagen voor het
einde onverwacht de eindzege
naar zich toe. Op de laatste don
derdagmorgen werd Raphael
Geminiani (in Brian^on) nog
wakker als trotse en zekere gele
truidrager. Zijn voorsprong op
Anquetü, Bobet en Gaul be
droeg respectievelijk 6.30,9 en
15 minuten. Diezelfde avond in
Aix-les-Bains lag het klassement
op zijn kop. Favero leidde met
39 tellen voorsprong op Gemi
niani en Gaul was genaderd tot
een minuutje.
„Charly kon niet goed tegen de
hitte," zegt De Jongh. „In de re
gen en kou was hij echter in zijn
element. Men zei vanwege de
kleine versnelling die hij draai
de. Hij maalde en maalde en
Pieter de Jongh: „We hebben een echte bijdrage geleverd aan de
overwinning van Charly Gaul." Foto: GPD/Ingrid Bertens
had daarbij uiteraard veel verse
lucht. Het is bekend dat er meer
zuurstof in de lucht zit als het
regent dan wanneer het bloed
heet en droog is." De 'Engel van
de Bergen' had zijn reputatie
van superklimmer die dag weer
eens waargemaakt.
De dag erop sloeg Gaul toe in de
tijdrit en op de slotdag behield
hij zijn voorsprong. „We hebben
nog hard moeten werken om de
boel bijeen te houden", herin
nert De Jongh zich als de dag
van gisteren. „Over het alge
meen durf ik te zeggen dat we
een echte bijdrage hebben gele
verd aan zijn overwinning."
Met twaalf coureurs stonden ze
(in het oranje met rood-wit-
blauwe baan) aan de start in
Brussel: vier Luxemburgers en
acht Nederlanders. De Jongh:
„Ik was jong en keek tegen Gaul
op. Op het Makke was ik er voor
hem. Ouderen als Wim van Est
en Gerrit Voorting hielden zich
niet in als Charly in hun ogen te
ver van achteren zat, maar over
het algemeen was er een duide
lijk akkoord."
Ergens in de achtste of negende
etappe werd de eenheid defini
tief gesmeed. „Na een afdaling
over een smalle weg was onder
in het dal de bevoorrading. Ie
dereen at en dronk wat. Tot er
een motor langs kwam met
daarop de mededeling dat een
groep Franse kanshebbers twee-
ehalve minuut voorsprong had
genomen. Niemand had hen
zien vertrekken. Het was uiter
aard een complot. We kwamen
meteen in actie. In het begin
reed Charly niet mee. Tot de ou
deren riepen: 'Jij ook meedraai
en. We doen het voor jou'. Toen
ging hij meerijden. Met de tong
op ons vestje reden we het gat
dicht"
„Charly in het geel in Parijs. Ik
herinner me het als iets fantas
tisch om mee te maken. Ieder
een voelde dat hij er iets aan
had bijgedragen. We voelden
ook de dank van Charly. Alleen
was hij er de man niet naar om
dat uitbundig te laten blijken.
Charly was een stille man. Een
Einzelganger. Ik herinner me
hem als een topatleet. Tijdens
de Tour deed hij 's avonds nooit
uitbundig. Aan tafel was er wel
tijd om te praten, maar dikke
vrienden werden we geen van
allen met hem. Hij deed gewoon
wat hij moest doen en wij hiel
pen hem daarbij zo goed moge
lijk. Op het einde mochten we
zijn prijzengeld verdelen: 8100
gulden de man. Plus een groot
aantal lucratieve criteriumcon
tracten. Ook in Luxemburg."
Charly Gaul zag hij pas terug bij
een herdenkingsbijeenkomst in
1998, veertig jaar na diens tri
omf. „Ik was blij met de uitnodi
ging. Toch een teken dat men in
Luxemburg ons aandeel in de
zege op waarde schat."
Pieter de Jongh is op zijn oude
dag nog een verwoed lange af
standsfietser.
Charly Gaul is in Luxemburg
nog altijd een held.
De benzine was bijna op. En het
leek ook of de renners zonder
brandstof zouden komen te zit
ten. Oscar Sevilla en Santiago
Botero dreigden - toen de sala
rissen langer dan wenselijk op
zich lieten wachten - tussentijds
hun biezen te pakken. Ze over
wogen de Ronde van Frankrijk
aan zich voorbij te laten gaan. Er
waren zelfs geruchten dat Sevil
la, als vervanger van Jan Ullrich,
nog deze zomer het shirt van
Telekom zou aantrekken. Maar
die dreiging is afgewend. Sevilla
en consorten zullen er nog har
der dan normaal tegenaan gaan.
Teneinde nieuwe sponsors voor
de ploeg te genereren óf een
aantrekkelijke transfer te verdie
nen.
In die zin moet Armstrong, voor
wie de concurrentie de laatste
jaren toch steeds nadrukkelijker
uit Spanje kwam, oppassen. Sla
gen de Kelme's erin - najaren
van grote rivaliteit - nu eindelijk
eens een pact te sluiten met de
overige Spaanse formaties (On
ce, Banesto en Euskaltel), dan
zal de Amerikaan er harder dan
ooit voor moeten knokken.
Mocht Telekom voor de toe
komst het vertrouwen in Jan
Ullrich definitief kwijt zijn en in
Sevilla de nieuwe kopman zien,
dan kan de jongeling mogelijk
zelfs uit die hoek nu al steun
verwachten.
Teammanager Joan Mas is in ie
der geval optimistisch gestemd
voor de Tour. „Alle salarisach
terstanden zijn voor de start in
Luxemburg weggewerkt. En we
zullen de Tour beslist kleur ge
ven. Als altijd zal Kelme, hoewel
we weten hoe sterk Armstrong
is, starten om te winnen. Je kunt
erop rekenen dat we agressief
en aan het front zullen koersen,
het initiatief zullen nemen."
Durf en aanvalslust. Het zijn
precies de kenmerken die Kelme
de laatste jaren zoveel waarde
ring in de Tour hebben opgele
verd. De ploeg groeide met het
In de Classique des Alpes, op 8 juni, kwamen Oscar Sevilla en Santiago Botero hand in hand over de streep in Aix-les-Bains. Foto: EPA
jaar, ondanks het relatief be
scheiden budget van zo'n vier
miljoen euro in 2002. Van pelo
tonvulling in de jaren '80 tot een
stel zeer goed gemanierde klim-
geiten met klassementsaspira
ties in herkenbare groen-wit-
blauwe shirts.
Die kleuren hebben overigens
hun betekenis. In het Zuid-
Spaanse Elche, de plek waar
Kelme in 1980 zijn oorsprong
vond, speelt de plaatselijke voet
balclub ook in het groen. Het
wit verwijst naar de kust, de
Costa Blanca. Het lichtblauw
vormt de hoofdkleur van het ge
meentewapen van Elche en is
ongeveer gelijk aan de kleur van
de Middellandse Zee. De ge
broeders Pepe en Diego Quiles
wilden er hun liefde voor de
streek mee kenbaar maken, hun
liefde voor het voetbal ook. Be
halve Real Madrid werden en
worden zeker tien clubs in de
hoogste Spaanse divisies ge
sponsord.
Hoe anders was dat eind jaren
'70. In 1978 kochten Pepe en
Diego het weinig florerende
sportschoenenfabriekje. Via
aanvankelijk zeer bescheiden
sportsponsoring werd getracht
naam te maken. De eerste wie
lerploeg, in 1980, kende zelfs
een budget van amper 100.000
euro. De slechts 1.55 meter kléi
ne Vicente Belda vervulde, als
ware hij een levende mascotte,
een belangrijke rol. Zo mocht
'De Vlo' al in het eerste jaar in
Parijs op het erepodium ver
schijnen. En kreeg hij de prijs
voor de vriendelijkste renner in
de Tour. Rafael Carrasco, ploeg
leider van het eerste uur: „Maar
niet iedereen was zoals hij. De
Vuelta was in die tijd nog eind
mei, begin juni en veel Spaanse
coureurs begonnen uitgeblust
aan de Tour. We hadden in onze
ploeg zelfs renners die hun ban
den lek prikten om buiten de
tijdslimiet binnen te komen."
Carrasco werd halverwege de ja
ren '90 aan de kant gezet en met
hem verdween het lang gehand
haafde hap-snap-beleid. Op Co-
lombianen (zoals Fabio Parra)
en Russen werden nadien nau
welijks nog een beroep gedaan.
Alvaro Pino kreeg de taak veel
meer aan opleiding te doen.
Hetgeen rendeerde. Menig ta
lent werd uit de eigen wieler-
school naar de profploeg over
geheveld. Fernando Escartin,
'De Stille', werd eind vorige
eeuw afgelost door een uiterma
te talentvolle generatie. Roberto
Heras (inmiddels ook vertrok
ken), Botero en Sevilla werden
de boegbeelden. Belda, die het
roer overnam nadat Pino in
aanvaring was gekomen met de
familie Quiles, borduurt voort
op die keuzen. Jeugdig talent
krijgt een kans. En bescheiden
heid en volgzaamheid zijn afge
zworen. Aanvalslust kwam er
voor in de plaats.
Het leverde nog veel meer good
will op. Aan het eind van 2000,
dankzij de Vuelta-zege van Ro
berto Heras het meest succes
volle seizoen in de Kelme-ge-
schiedenis, dreigde niettemin
reeds de handdoek te worden
geworpen. Directeur 'Pepe' Qui
les bekent dat de toekomst van
de ploeg toen al aan een zijden
draadje hing. Er vond een leeg
loop plaats. Heras en Rubiera
kozen voor US Postal, Escartin
ging het avontuur bij Team
Coast aan. Er heerste woede dat
zoveel goede renners werden
weggekocht. Ook toen al was
een groot deel van de interne
problemen echter van financiële
aard.
Winst in het ploegenklassement
van de Tour en de witte trui
voor Oscar Sevilla, de beste jon
gere van de Tour van 2001, le
ken een voorbode voor zoveel
fraais in 2002. Vorig jaar bleef
het immers redelijk rustig op so
ciaal-economisch terrein. Maar
sinds de afgelopen winter is het
kommer en kwel. De Quiles-
(advertentie)
Wielrenner Abraham Olano
houdt het na dit seizoen voor
gezien. De 32-jarige Spanjaard
wil volgend jaar meer tijd voor
zijn familie vrijmaken. Hij start
zaterdag nog wel in de Tour.
Olano werd in 1995 wereldkam
pioen. Een jaar later won de
Bask op de Olympische Spelen
van Atlanta de zilveren medaille
op het onderdeel tijdrijden.
Weer een jaar later liet hij met
een vierde plaats in de eindklas
sering zijn beste prestatie in de
Ronde van Frankrijk noteren.
sms-servk r°kk(
deze >uwe
r Uitslagen en klassemi te m
Stuur de sms-tekst TOlldorp
naar het nummert.
(Tijdelijk) afmelden? TOUl
kosten 35 eurocent pfl
„im
lm
