KUNST 8c CULTUUR
'Ik heb nooit in de spots willen staan'
beeld en
evenbeeld
Black Box One
repeteren in een
zandstorm
Erykah Badu, een monumentje op zich
7
Recensies: Weinig invloed op toneelbezoel
Dawn Silva, na 25 jaar solo op North Sea Jazz Festival
'103% Vaas':
twee vazen in één
Heideroosjes
naar Zuid-Afrika
Risi krijgt
Gouden Leeuw
IJ**-
la
dn
'p
C
DINSDAG 2 JULI 2002
Amsterdam - Han Koning is de
winnaar geworden van de 15de
Hema Ontwerpwedstrijd. De
vaas was dit jaar onderwerp van
de wedstrijd en dat leverde een
recordaantal inzendingen op.
Ontwerper Han Koning werd
geïnspireerd door het geknakte
steeltje dat iedereen wel eens
aantreft in een bos bloemen.
Zijn '103% Vaas' bestaat eigen
lijk uit twee vazen in één. Het
kleine, tweede exemplaar biedt
ruimte om dat geknakte exem
plaar in te doen. Volgens de
jury is de winnende vaas als
vorm niet vergaand vernieu
wend, maar maakt de subtiele
toevoeging de vaas mooi en
verrassend eenvoudig.
horst - De Limburgse punk
band De Heideroosjes en de
Haarlemse soul-hiphop forma
tie Relax vertrekken eind augus
tus naar Zuid-Afrika voor een
reeks optredens. Ze staan onder
meer geprogrammeerd tijdens
het Oppikoppi festival in Preto
ria, het grootste popfestival van
dat land. De optredens van de
Heideroosjes en Relax in Zuid-
Afrika zijn onderdeel van een
uitwisselingsproject.
rome - De Italiaanse filmregis
seur Dino Risi krijgt dit jaar tij
dens het filmfestival van Vene
tië een Gouden Leeuw voor zijn
gehele oeuvre. De afgelopen ja
ren werden Jerry Lewis, Clint
Eastwood en Eric Rohmer op
soortgelijke wijze onderschei
den. De 85-jarige Risi kwam in
1940 bij toeval in de filmwereld
terecht. Tot zijn bekendste wer
ken behoren 'II Sorpasso'
(1962) en 'Profumo di Donna'
(1974). Het filmfestival van Ve
netië begint eind augustus.
door Ton Ouwehand
den haag - Ze schat zelf dat ze
twee keer op North Sea zong.
Maar dat was als achtergrond
zangeres bij de Gap Band en bij
Bootsy Collins. Dat was kijken
welk hotel en hoe laat op het po
dium. Nu komt ze naar Den Haag
als solo-artieste. Met een vette
funk-cd in haar achterzak: To all
my funky friends'.
Eigenlijk begon het met de wijze
woorden van haar grootmoeder.
Die had tegen Dawn Silva ge
zegd, dat ze nooit eerste klas
zou reizen als ze doorging met
meeliften op de roem van ande
ren. Mooie overdrachtelijke taal
voor een oma. Altijd zouden de
muzikale actviteiten van haar
kleindochter zich op het tweede
plan afspelen, bedoelde ze. En
Dawn Silva zelf had er eigenlijk
geen problemen mee. Ze vond
die rol van achtergrondzangeres
eigenlijk wel prettig. Ze had de
afgelopen 25 jaar dan ook niet
de minste werkgevers gehad.
Wie wat voorstelt in het funkcir-
cuit heeft ze van achtergrondvo
calen voorzien. Het begon op
haar vijftiende met Sly and the
Family Stone en dat ging van
George Clinton tot Maceo Par
ker, van the Gap Band tot Boot
sy Collins en de Parliament
Funkadelic. Van alle 'Brides of
Funkenstein' werd zij gezien als
'thé bride'.
Waarom het zolang duurde
voordat zelf de kar ging trekken?
Ze vond de rol van achtergrond
zangeres wel gemakkelijk, zegt
ze in een eenvoudig Amster
dams hotel.Als je koortjes staat
te zingen, heb je het gewoon ge
makkelijker. Je enige verant
woordelijkheid is dat je zo goed
mogelijk zingt. Kijk, als de artiest
een slechte avond heeft, heb je
daar nauwelijks last van. Je voelt
je wel lullig tegenover je werkge
ver, maar je wordt er niet op af
gerekend. Als Sly Stone of Geor
ge Clinton hun avond niet had
den, stond dét in de krant en
niet dat Dawn Silva het niet
goed had gedaan. En ik moet
zeggen dat ik die anonimiteit ei
genlijk ook wel prettig vond. Als
ik thuis was in Sacramento, kon
ik gewoon door de stad fietsen,
ik kon boodschappen doen en
naar party's gaan zonder dat ie
mand wist dat ik zangeres was.
Daar hield ik wel van. Ik heb
nooit zo in de spots willen
staan."
Pas in 1998 kwam het er dan
toch van. Eigenlijk wilde ze een
boek schrijven, maar de wijze
woorden van grootmoeder en
het idee dat God toch andere
plannen met haar had, waren
voldoende om liever eerst maar
eens serieus te pogen een solo
carrière van de grond te krijgen.
Ze zou met een stel oude funk-
vrienden een funkshow geven in
haar woonplaats Sacramento.
Tweeëntwintig man op het po
dium en een flink stel nieuwe
zelf geschreven stukken.
„Ik ging met mijn plan naar dé
muziekpromotor van de stad of
hij het wilde produceren. Hij
blafte me af. Ik was veel te oud.
En naar funk luisterde geen
hond meer, zei hij. Hij wilde er
niets mee te maken hebben en
het leek hem sterk als ik kans
zag een kaartje te verkopen. Ik
liet me niet uit het veld slaan. Ik
heb alles zelf gefinancierd en ik
ben huis-aan-huis kaartjes gaan
verkopen. Duizend stuks heb ik
verkocht en die show was een
doorslaand succes. Ik had voor
die promotor een plek gereser
veerd op de eerste rij en hij heeft
na afloop zijn excuus aangebo
den. Hij had het verkeerd inge
schat, zei hij nederig. Voor mij
was het bewijs geleverd. Er was
nog steeds genoeg belangstel
ling voor funk."
Ze nam met haar fiinkvrienden
onder leiding van D'La Vance
een cd op en liet duizend exem
plaren maken. Ze had nacht
merries van die dozen vol cd's
die ze in haar keuken had staan.
Maar de verkoop verliep boven
verwachting goed. „Op de web
site van George Clinton was een
chatbox en daar had ik een be
richt op achter gelaten dat wie
geïnteresseerd was in een cd
van mij, een cheque naar mijn
huis kon sturen. Na een week
had ik drie bestellingen. Na een
maand had ik er dertig. Niet
lang daarna kwam de postbode
met een zak aanzetten met vijf
duizend brieven. Ik heb een stel
studenten ingehuurd om de
Dawn Silva: ,»Als je koortjes staat te zingen, heb je het gewoon gemakkelijker." Foto: GPD
en staat ze op North Sea.
boel te versturen."
Inmiddels zijn vijftigduizend
exemplaren verkocht. De cd is
nu via respectabele maatschap
pijen te koop en Dawn Silva is
de solo-artieste waarop haar
grootmoeder had gehoopt. Dit
jaar toert ze met haar band door
de Verenigde Staten als voor
programma van James Brown
Dawn Silva treedt zaterdag 14
juli op in Paul Acket Paviljoen
om 22.15 uur.
>T7 en Leidse parade'. Zo luidt
Ij de toepasselijke ondertitel
van de tentoonstelling 'Beeld
en Evenbeeld', tot half septem
ber in negen musea en galeries
te zien. Zo'n 45 ateliers worden
in een half jaar tijd binnenste
buiten gekeerd om een dwars
doorsnede te tonen van he
dendaagse kunst. In deze we
kelijkse serie stelt het Leidsch
Dagblad de kunstenaar achter
de doeken, beelden en installa
ties voor. Vandaag: Annelies
Dijkman en Jan Kleingeld.
De Hortus Botanicus is het do
mein van Annelies Dijkman en
Jan Kleingeld. Zij heeft een
kleine kas geplaatst, waarin
een pompoen tot volle was
dom wordt gebracht. Hij heeft
aan de Singelzijde van de tuin
met dertien letters de tekst 'So
let love grow' neergezet.
Kleingeld: „We hebben allebei
het groeien als centraal thema
genomen. Dat is ook waar het
in de hortus om draait. We
hebben in feite op de tuin ge
reageerd."
Dijkman: „De pompoen is de
overtreffende trap van groeien.
In korte tijd groeit hij enorm.
In de Verenigde Staten worden
er wedstrijden gehouden wie
de grootste pompoen kweekt.
Het record staat op 631 kilo.
Daarom heb ik naast de grote
kassen van de hortus een pom
poenkasje gezet met één plant
je. Ik hoop dat de pompoen-
plant in september de hele kas
vult."
Kleingeld: „Het groeien heeft
ook een positieve lading. Mis
schien heeft het ermee te ma
ken dat we allebei kinderen
hebben. Ze zien opgroeien is
een bijzondere ervaring.
Dijkman: „Ik heb allerlei tek
sten over de pompoen verza
meld. Recepten, teksten uit bo
tanische boeken, de rol bij Hal
loween, Thanksgiving, noem
maar op. De fragmenten zijn
op het glas van de kas gedrukt.
Het is een vorm van overdrij
ving. Toen ik van de winter
door de hortus liep, werd ik ge
troffen door de grote hoeveel
heid tekstbordjes bij de kale
planten. Ik drijf daar een beetje
de spot mee."
Kleingeld: „Ik doe dat op een
andere manier. Ik heb een
tekstregel neergezet in het
gras. Het doet denken aan een
strofe uit een popsong, maar
dat is het niet. Ik zie de tekst
als een ondertitel bij deze om
geving. De hortus is toch een
soort hangplek voor studenten
en moeders met kinderwagens.
Er groeit hier liefde. En toch is
het groeien en bloeien van de
liefde weer ontleend aan de
natuur."
Dijkman: „In de hortus is de
hele cyclus van groei, bloei,
verval en dood zichtbaar. Dat
blijft fascinerend. Met de pom
poen wil ik het niet zover laten
komen. In september ga ik
hem oogsten en wil ik er pom
poensoep en pompoentaart
van maken."
Kleingeld: „Mijn letters zijn
van hout. Ze zijn echter te op
vallend om altijd te blijven
staan. Daarvoor had het kunst
werk meer in de natuur moe
ten opgaan. Ik denk dat ik op
zoek ga naar een andere plek
in Nederland."
Dijkman: „Wij maken gebruik
van de publieke ruimte. Daar
om houden we met onze
kunstwerken rekening met het
publiek. Ze zijn niet raadsel
achtig, maar makkelijk te dui
den. Het enige dat we probe
ren, is mensen bewust te ma
ken van hun omgeving, met
andere ogen te laten kijken."
Kleingeld: „Ik doe dat vooral
met taal. Met woorden probeer
ik mensen te laten stilstaan bij
een plek. Op een brug bijvoor
beeld een tekst over wachten.
Het gaat me om het bewustzijn
van plaats en tijd."
Tekst: Theo de With
Foto: Hielco Kuipers
door Theo de With
noordwuk - Het straattheater
festival in Noordwijk is wegens
financiële problemen afgelast.
Dat betekent niet dat het ko
mend weekeinde helemaal stil
blijft. Op het strand wordt vrij
dagavond 'Black Box One' ge
speeld en dat belooft een bij
zondere voorstelling te wor
den.
De spelers van 'Black Boxes
One' repeteerden gisteravond
voor het eerst op het strand. Ze
hadden zich het decor iets an
ders voorgesteld. Er woedt een
ware zandstorm. Door de har
de wind stuift het zand mans
hoog op. Het water spat niet
alleen woest op uit zee, maar
ook met enige regelmaat uit de
voortjagende wolken. Initia
tiefnemer Geert van der Vel
den uit Leiderdorp kan het be
langrijkste decorstuk, een
zwarte doos, niet opzetten.
„Dat durf ik met deze wind
kracht echt niet aan."
Zijn acteurs wachten in een
gele container tot de ergste re
gen voorbij is. Als Van der Vel
den ze naar buiten drijft, hij
sen ze zich in broeken van
zwart landbouwplastic. Met
tape zet de regisseur ze nog ex
tra vast. De kostuums zullen
niet wegwaaien. Met sommige
decorstukken gebeurt dat wel.
Twee joggers brengen twee
stokken met een stuk plastic
ertussen terug, dat in de rich
ting van Noordwijkerhout is
gewaaid.
„We beginnen met de slaap-
wandelscène", schreeuwt Van
der Velden de acteurs toe. Hij
zet de muziek aan. „Harder",
roept iemand. Van der Velden
constateert evenwel dat de vo
lumeknop al voluit staat. De
oriëntaalse klanken verwaaien.
Met een stopwatch registreert
hij hoe lang elke scène duurt.
Een van de spelers vraagt
voorzichtig: „Geert, waar sta
ik?" De regisseur denkt even
na. „Jij zet het publiek hier
neer en je blijft erbij staan."
In de zandstorm discussieert
M
Zi
IC
SI
Van der Velden met collega Fi Ma
mke Janssen, een regisseui E
met wie hij in het verleden du Pf
wijls samenwerkte, over
handen van de spelers. H<
moeten de handen worden g
houden tijdens het slaapwaï
delen? Niet omhoog en ni
omlaag, luidt de conclusi
Maar of ze iets vast hebbe
Sommigen dragen ook d«
werkelijk een emmer of e<
kandelaar met zich mee.
wordt niet duidelijk waar ti
die voorwerpen dienen.
Het is de bedoeling dat bi
langstellenden zich vrijda
avond om acht uur verzam
len bij de vuurtoren. Na e<
kwartiertje komen ze bij
black box. De zwarte doos d
voor veel theatermakers geli
als de ideale speelruimte. V{
der Velden gaat met de bi;
box op 'tournee' door de r<
Het Noordwijkse strand is
eerste halteplaats. In het
jaar volgt de Meelfabriek
de Zijlsingel in Leiden.
De tournee eindigt volgi
jaar in de Leidse Schouwbi
het oudste lijsttoneel van
derland en daarmee het tegei
deel van een zwarte doos. Sp
ciaal voor dit doel heeft de
derdorper de stichting Fiel<
of Wonder opgericht. Het is
bedoeling in de toekomst me
theaterprojecten in de Leidi
regio te realiseren.
ur ui
N W
W
SF
'Black Box One', woensdag
juli (Lo.) en vrijdag „5 HE€
strand van Noordwijk,
20.00 uur verzamelen
vuurtoren, toegang grati
Ook de theateractiviteiten t
strandpaviljoen j. van Roe
gaan aanstaande zaterdag
woon door. Van tien uur
ochtends tot middernacl |g
zijn er optredens. Overdi I
vooral voor de jeugd.
Avonds wordt opgei rede) Wi
door het Zaandammer Kap
teinskoor, Baby June en E
leuk dat je d'r bent band. H
paviljoen is te vinden tussi
strandafrit 14 en 15 (tegei
over het pannenkoekenhuis
Sle
muziek recensie
Richard Stekelenburg
Concert: Erykah Badu Gezien: 1/7,
HMH, Amsterdam.
Een opmerkelijk mooi concert
seizoen van new-classic-soul
artiesten werd gisteren in de
Heineken Music Hall in Am
sterdam afgesloten met een op
treden van de Amerikaanse
soul-zangeres Erykah Badu. Na
haar Nederlandse concertde
buut bijna een jaar geleden op
North Sea Jazz was dit haar
tweede Nederlandse optreden.
Op elk vlak wist ze haar debuut
te overtreffen. Badu, uit Dallas
Texas, is de ware nu-soul-ko-
ningin, zoveel is nu wel duide
lijk.
Vergelijk haar met Alicia Keys,
met India Arie, Jill Scott, Angie
Stone of Macy Gray en overeind
blijft een dame met méér flair,
méér natuurlijke traditie en nog
veel méér boodschap. Het is
jammer dat we dit seizoen de
vergelijking met Lauryn Hill live
niet hebben kunnen maken.
Omdat dat de enige is die qua
spiritualiteit in de buurt van
Badu komt. Overigens is dit ge
zegd zonder iemand van ge
noemden tekort te willen doen.
Maar La Badu heeft net dat
beetje extra.
Met twee platen heeft Badu (31)
de standaard gezet voor de hui
dige generatie soul-artiesten -
die overigens, opvallend ge
noeg, gedomineerd wordt door
vrouwelijke vocalisten. Vergelijk
haar maar met een Diana Ross
die de boodschap van Marvin
Erykah Badu: puur en warm in haar boodschap voor een wereld van
vrijheid. Foto: Rob Verhorst
Gay's What's goin' on anno
2002 gestalte geeft.
Het nadeel van haar concert
een jaar geleden in Den Haag
was, dat ze zich verloor in haar
hang naar theater. En dat was
misschien wel het grootste
pluspunt van gisteravond. Ze
kwam weliswaar op in een Pi-
no-van-Sesamstraat-achtige jas
met veel te grote hoed (haar
kenmerkende torenhoge hoofd
doek is kennelijk passé), maar
die gingen al snel uit en af. En
ook haar kokette sigaartje
brandde niet langer dan één
nummer. Daar gaan we
niet over zeuren. Badu
vooral puur en warm in 1
boodschap voor een wereld
vrijheid.
,jlk geloof dat er een dag koi
spoedig - van volkomen \L
heid. Van creatieve en spiriti
vrijheid", leidde ze haar 0
cert in. „En ik geloof dat
vrijheid zal komen door i
ziek." Klinkt dat walgelijk na
zo op papier? Hoor Badu 2
gen en je gelooft in haar na
teit. „Mijn doel in het leven
dit moment is om jullie
goed gevoel te geven."
Met een fantastische, achtk
pige band waarin een in
genre opmerkelijke rol voor
dwarsfluittist (ook in die
volgt ze een Motown-tradi
voerde Badu een perfect kl
sieke soulshow uit. Mee-j
pend, bevlogen en warm. 1
er dan niks op haar aan te ra
ken? Jawel. Badtis grote mav~
is dat ze - los van haar hit 7) W
ne - geen échte liedjes hél
Het zijn meer golven van
die ze haar publiek doet 1 lerjj
stromen. Daarmee is de ei nzj:
herkenning vaak ver te zoe%sje
en ligt zelfs verveling op de 1 (e
Badu drijft veelal op haar
risma en houdt daarmee
zaakje in het gareel.
Hoe ze dat doet? Door bijvof^
beeld af en toe heel kwetsb^^
te zijn. Als ze, op een kruk g%grij]
ten, een gitaar liggend feg-
schoot neemt en een '«tóe
liedje speelt. Of een numi )bie
speelt als Green Eyes met en
prachtig gezongen, zo breek rj
re regels 'Just make love to njwe
Just one more time, and tifcr(je
you'll see'. Op zo'n monadic]
verstomt iedere kritiek.
door Mannus van der Laan
Groningen - Mensen die een toneelstuk be
zoeken doen dat meestal niet op grond van
een recensie. Maar ze ontlenen er wel de ar
gumenten aan om het stuk te beoordelen.
Dat zijn enkele conclusies uit een onder
zoek van wetenschapper Miranda Boorsma
onder het publiek dat vorig jaar de voorstel
ling 'Mijn Elektra' van het Noord Neder
lands Toneel (NNT) bezocht. „De beste pu
bliciteit is mond-tot-mondreclame."
Het publieksonderzoek van Boorsma maakt
deel uit van een langer lopende studie waar
in wordt onderzocht of de artistieke doel
stellingen van het theatergezelschap overko
men bij het publiek. Volgens de weten
schapper oordeelde het noordelijk publiek
minder positief over 'Mijn Elektra' dan toe
schouwers in andere delen van het land.
Dat zou komen door een buitengewoon ver
nietigende recensie in het toenmalige
Nieuwsblad van het Noorden.
Van de noordelijke toeschouwers had 25
procent dat stuk gelezen. Een iets hoger
percentage had kennis genomen van de re
censie in de Volkskrant, die minder negatief
was. Degenen die na de voorstelling een re-
nkr
nd
censie lazen, namen opvallend vaak del
gumenten en de bewoordingen van depW(
censenten over. Dat gold niet voor de nr zie
sen die voorafgaand aan de voorstellin]
recensie hadden gelezen.
Dat recensies relatief goed worden gele
vindt Boorsma opmerkelijk. Recensies b
ben echter weinig invloed op het bea
aan voorstellingen, omdat veel scho
burgkaartjes worden verkocht in de v(
verkoop. Wat niet betekent dat recefl
geen functie hebben. Het publiek leest
vooral om achtergrondinformatie over
stuk te vergaren, wijst het onderzoek uit