GELOOF 8c SAMENLEVING
Ideeën als strohut voor één nachtje
'Alleen zijn is niks, daar ben je niet voor gemaal
Vroeger was het beter
Beraad over humanistische waard
Bezoekers Leids Filosofisch Café leren zwervend denken
Wethouder Rabbae heeft
niets van verleden geleerd
Terras Lorrier op het Vrouwenkerkplein moet worden gelegaliseerd
Niet inenten en geboorteregeling
hebben niets van doen met haat
woensdag 26 JUNI 2002
door Wijnand Noot
leiden - Langzaam druppelen be
zoekers binnen in Brasserie De
Kroon, oftewel La Corona. De
Leidse belangstelling voor filoso
fische verdieping blijft in de lucht
hangen, te oordelen naar het be
zoekersaantal van het laatste Fi
losofisch Café voor de zomerstop.
Wat ouderwets misschien, maar
niet minder inspirerend liet gast
spreker René Ransdorp bezoekers
gisteravond proeven van Chinees
denken.
Zwerven, dat is waar het om
gaat in de 33 boeken van Chu-
ang Tse. Op het eerste gezicht
lijkt deze Chinees uit de vijfde
eeuw voor Christus ver van ons
af te staan, maar Ransdorp laat
zien dat zijn gedachten nog al
tijd actueel zijn.
Zwerven is voor hem: zich los
maken van gefixeerde tegenstel
lingen, zoals goed/kwaad, ver
trouwd/vreemd. Chuang Tse ac
cepteerde geen officiële functies
en had kritiek op de heersers.
In de andere grote stroming in
het Chinese denken, het Confu
cianisme, gelden menslievend
heid en rechtvaardigheid als de
belangrijkste normen. Taoïsten
als Chuang Tse staan afwijzend
tegenover die normen, omdat
zij als dekmantel dienen voor de
machtspolitieke ambities van
Confucianen. Toch is een be
langrijk deel van de commenta
ren op Chuang Tse door Confu
cianen geschreven. Ook was er
zonder Chuang Tse geen Zen-
Boeddhisme geweest, vertelt
Ransdorp. De zwervende filo
soof schreef in een veelheid van
stijlen: van abstracte, logische
tractaten tot gedichten, fabels
en parabels.
'Zwerven' heeft in het Chinees
dezelfde stam als 'zwemmen',
een verwantschap die ook het
René Ransdorp vertelt bezoekers van het Filosofisch Café over zwerven, zwemmen, zwalken en zweven. Foto: Dick Hogewoning
Nederlands, net als voor 'zwal
ken' en 'zweven', suggereert.
Zwervend denken biedt volgens
Chuang Tse een bevrijding van
de fixatie op het nut. Een tim
merman die voorbijliep aan een
tweeduizend jaar oude boom
die het volk als een landgod ver
eerde, werd in zijn droom door
deze ginko bezocht. De boom
leerde de timmerman zich los te
maken van het denken in ter
men van nut. „In de mate waar
in je erin slaagt mij te laten zijn
zoals ik ben: niet bruikbaar voor
deuren of kisten, zul je er zelf in
slagen te zijn zoals je bent." De
boom is zo oud geworden om
dat hij onbruikbaar was.
Een eerste minister was in de
leer bij Chuang Tse, samen met
een oud-misdadiger die een
voet miste. Oud-misdadigers
waren aan de afgehakte voet te
herkennen. De eerste minister
verzocht om niet gelijktijdig met
de verminkte het pand van de
meester te verlaten, omdat hij
zich niet kon veroorloven met
deze in verband te worden ge
bracht. Chuang Tse wees de mi
nister erop dat hij minder ver
was in het zwerven dan de ver
minkte.
Je moet de dingen teruggeven
aan henzelf. „Waar niet-doen
wordt gedaan, blijft er niets on
gedaan." Met het leeg-worden
intensiveer je je aanwezigheid in
de wereld. De paradoxen en ver
halen van Chuang Tse dagen
het westerse denken uit. De
'grote verhalen' die zo univer
seel willen zijn: socialisme, libe
ralisme, rationalisme, zijn juist
splijtzwammen geworden. De
verhalen van Chuang Tse blijven
klein en zijn misschien juist
daarom universeler. „Ideeën
zijn strohutten waar je een paar
keer in kunt overnachten", op
pert Ransdorp.
Hij sluit een wisselend seizoen
af. Na onder meer Paul Cliteur
over humanistische waarden en
een politiek café met plaatselijke
bestuurders, na volle brasserie-
en en intieme onderonsjes zoals
vanavond, sluit het Café de deu
ren. Vanaf september krijgt het
Leidse publiek weer elke laatste
dinsdagavond van de maand de
kans om te denken en te drin
ken tegelijk.
De meeste Nederlanders denken dat godsdienst
aan het verdwijnen is. Eerst gelooft iedereen.
Dan vallen er geleidelijk steeds meer mensen af,
en dat gaat door tot er niemand meer over is.
Ten slotte is de godsdienst weg en vergeten.
Maar helaas, zo gaat het niet.
Godsdiensten hebben de neiging zich aan te
passen aan wat de omgeving acceptabel vindt.
Dat gaat door tot er een moment komt waarop
de omgeving en de godsdienst ongeveer hetzelf
de geloven. Dat kan twee rede
nen hebben. De godsdienst is er
inderdaad in geslaagd haar ei
gen opvattingen aan iedereen
op te dringen, of de ongelovige
omgeving is er in geslaagd de
gelovigen te overtuigen van wat
iedereen toch al dacht.
In Nederland is dat goed te zien.
Bijna iedereen in Nederland
vindt dat zwakken recht op hulp
hebben. Het is een triomf van
het christendom dat Nederlan
ders dat geloven. (Het is name
lijk een buitenissige opvatting,
die in de Derde Wereld niet veel
aanhang heeft). Tegelijkertijd
geloven veel christenen eigenlijk
niet meer in het hiernamaals, de
hemel en de hel. Wat het hier
namaals aangaat, hebben de
opvattingen van de ongelovigen
gezegevierd.
Je hoeft niet voor doctorandus in de marketing
geleerd te hebben om te begrijpen wat er vervol
gens gebeurt. Godsdienst is datgene kwijtgeraakt
dat mensen over de streep kan trekken. Er is
geen argument meer om tot aanschaf van een
godsdienst over te gaan. Er is zo goed als geen
verschil meer tussen de opvattingen van gelovi
gen en ongelovigen, en wie nog wel gelooft, wint
daar weinig mee. Wie zijn godsdienstige traditie
vaarwel zegt, verliest even zo goed niet zo veel.
In die situatie reageren mensen op twee manie
ren. Ze treden toe tot een geïmporteerde of een
zelfbedachte godsdienst die nog wel iets afwij-
antr<n
:eJö
kends belooft, of ze vormen binnen hun eig<
traditie een sekte die 'terug gaat' tot wat vroe
iedereen nog geloofde.
Beide reacties zijn in Nederland weer g
baar. De bestaande traditionele religieuze tra I
ties verliezen aanhang, en allerlei nieuwkom
op de religieuze markt winnen terrein. Er ziji
haast geen nieuwkomers, hoe zot ook, die g<
aanhang weten te vinden. Denk aan de anti
sofie, of aan scientology.
Verder blijken ook de ge'ir
teerde godsdiensten succes
hebben. Voorop uiteraard
islam, maar ook vormen va
boeddhisme en hindoeïsm
weten een behoorlijk mark
aandeel te krijgen. De Dala 0r
ma is ook in Nederland eer nSg
bestseller-auteur. Het is go 5 de
begrijpen dat heel wat chri 5 ve
nen er somber van worden
de zweverige onzin van de ,n(j
nieuwkomers er in gaat als
Gods woord in een ouderli
terwijl de heldere klare boo
schap van het christendom q;(
door velen als verouderde
wekul wordt beschouwd.
De grote drie op de godsdii
stige markt in Nederland z
de Samen-op-Weg kerken,
rooms-katholieken, en de
lims. Binnen die tradities 2 Hüe
bewegingen aanwezig die terug willen naar
oude tijd waarin alles nog goed was. De rad jjkh
imams binnen de islam, de extreem traditio n 0
bisschoppen, de zware protestanten die 'Sai ,s hi
op-Weg' te luchtig vinden - het zijn alle drie n 0
presentanten van die derde reactie op een tl de
grote gelijkvormigheid tussen godsdienst er
maatschappij: sektevorming.
Er is in de wereld van de godsdienst veel in
weging. De media besteden er vaak weinig;
dacht aan, omdat mediabonzen nu eenmaa de
gewone Nederlanders zijn, die net als bijna jat
dereen geloven dat godsdienst op zijn retou toej
rote
he
NS
SEN
noordwijkerhout - Ongeveer
200 humanisten uit 28 landen
buigen zich van 3 tot en met 6
juli in Noordwijkerhout over de
toekomst van hun aloude idea
len van tolerantie, gelijkheid en
wereldburgerschap.
De internationale humanisti
sche organisatie IHEU viert in
Noordwijkerhout ook, dat ze
vijftig jaar geleden in Amster
dam werd opgericht.
De conferentie moet uitmonden
in een verklaring over de uitda
gingen waarvoor de wereldwijde
humanistische beweging zich de
erg
roef
komende vijftig jaar ziet icht'
De belangrijkste spreke r D<
minister Pronk (VRÓM), i
rale islamitische rechtsg 0 r
prof.dr. An-Naïm en dr. om
tenweg, docent mensem stra
aan de Universiteit voor e p<
nistiek.
MENINGEN
wil
op
est<
irde
(W
Op de speech die de nieuwe
Leidse wethouder Mohammed
Rabbae, op uitnodiging van Ver
eniging Moultaka, op zondag 9
juni hield, en waarover het LD
berichtte, wil ik reageren.
Rabbae stelde dat Marokkanen
een Arabisch-islamitisch cultuur
kennen en beleven. In de eerste
plaats komt dit niet overeen met
de historische feiten. Noord-
Afrika is van oorsprong een
Amazigh cultuur (Berberse cul
tuur); de eerste bewoners van
Noord-Afrika waren Berbers. De
van oorsprong Berberse cultuur
in Noord Afrika werd vanaf de
twaalfde eeuw noodgedwongen
bekend met een Arabisch, isla
mitisch gedachtegoed, die de
oorspronkelijke cultuur indrin
gend beïnvloedde.
Daarnaast is er nog altijd een
felle strijd gaande voor het be
houd van de eigen Berbercul
tuur in Noord-Afrika; zie in dit
verband ook de strijd van de
Berbers in Algerije, de Kabyliërs.
Ik heb me zeer verbaasd over dit
gebrek aan kennis bij Rabbae
aangaande zijn eigen achter
grond. De uitingen van Rabbae
duiden op een nog altijd actueel
proces van arabisering in
Noord-Afrika. Het overgrote ge
deelte van de Marokkaanse ge
meenschap in Nederland ech
ter, zo'n 85 procent, is van Ber
berse afkomst en velen kunnen
zich absoluut niet vinden in de
ze vorm van conservatief arabis-
me/islamisme, waar dus klaar
blijkelijk ook Marokkaanse ver
tegenwoordigers in dienst van
de Nederlandse overheid aan
meedoen.
De heer Rabbae uit bij herhaling
dezelfde, foute beweringen over
dit gevoelige thema. Wellicht dat
dit te maken heeft met het feit
dat hij al geruime tijd niet in
Marokko is geweest, vanwege
zijn - zogenaamde - aversie te
gen het Marokkaanse regime.
Dit is echter geen excuus. Zo
heeft hij tijdens een eerdere bij
eenkomst van linguïsten (geor
ganiseerd door UvA in 1999) ge
zegd dat het klassiek Arabisch
en het Turks als levende talen
gezien moeten worden; inder
tijd werd hij ook al gewezen op
het feit dat hij het Berbers niet
noemde als levende taal.
Tijdens dat debat leek Rabbae te
zijn overtuigd van de argumen
ten waarom ook, of zelfs juist,
het Berbers een levende taal is
die ook als zodanig (ook in het
onderwijs) erkend dient te wor
den. Tijdens de bijeenkomst on
langs in Leiden bleek echter dat
hij toentertijd niets heeft opge
stoken van hetgeen gezegd is
door onder andere de aanwezi
ge linguïsten.
Dit alles overziend, durf ik de
stelling aan dat uitspraken zoals
gedaan door Rabbae, kunnen
leiden tot (extreem) arabisme
(islamisme), hetgeen de integra
tie van - in dit geval - Marok
kaanse Berbers in Nederland
absoluut niet bevordert. Als juist
vertegenwoordigers op dit ni
veau dergelijke zaken blijven be
weren, kan dit ernstige conse
quenties hebben voor de identi
teit van met name tweede, der
de en volgende generatie Ber
berse Marokkanen.
Als nieuwe wethouder heeft
Rabbae wat mij betreft een zeer
matige start gemaakt als verte
genwoordiger in het Nederland
se democratie stelsel, waarin
vrijheid en eigen beleving van
taal en cultuur, hoog in het
vaandel staan.
Said Essanoussi,
Utrecht.
Ik ben nog maar amper beko
men van mijn boosheid ten
aanzien van de achterkamertjes
politiek die voorafging aan de
collegevorming in mijn stad. Als
echte 'Leidenaar schaam ik mij
bovendien dood over het feit dat
burgemeester Postma zich ge
noodzaakt zag terug te treden
als gevolg van de handelwijze
van 'het stadhuis'. En nu heb ik
mij andermaal zeer kwaad ge
maakt. Dit keer na het lezen van
het artikel in de rubriek 'De
Blauwe Steen' in het Leidsch
Dagblad van 4 juni.
De redactie wijst in dit artikel op
één van de vele activiteiten van
horeca-ondernemer Ruud Lorri
er, domicilie houdend aan het
Vrouwenkerkplein, een locatie
in het hart van onze oude bin
nenstad. Hij heeft op eigen kos
ten een prachtig terras op 'zijn'
intieme plein geplaatst. Een
pluim naar onze Leidenaar
Ruud, die bekend staat om zijn
vele naar buiten tredende pu
blieksactiviteiten, die hij altijd
zonder subsidie van wie dan
ook neerzet op het Vrouwen
kerkplein. Ruud laat nooit ver
stek gaan bij welke activiteit dan
oök. Meewerken aan de sfeer
staat dan nummer één bij Ruud,
als nummer twee volgt dan pas
zijn 'horeca-ik'. Zo is Ruud Lor
rier, een apart mens in het Leid
se horecaland.
Maar het creatieve denken en
doen van deze Leidenaar, in dit
geval met een flinke investering,
stuit op het niet-creatieve den
ken en de onbuigzaamheid van
de gemeente Leiden. Waarbij ik
me dan tevens afvraag: weten de
gemeenteraadsleden wel het
waarom van dit handelen?
Juist Ruud heeft met plaatsen
van dit terras niet alleen zijn
stad een sfeervolle toevoeging
aan het Vrouwenkerkplein aan
geboden, tevens heeft de locatie
van het terras een beter gevoel
voor veiligheid ingebouwd. Wie
het 'wandelen' op het plein
voorheen moest delen met race-
fietsers en snelheidsmaniakken
op brommers, komt nu in echt
stukje wandelgebied terecht.
Als de gemeente Leiden ervan
uitgaat dat de plaatsing van het
terras als een soort obstakel
wordt gezien, dan mag ik erop
wijzen dat de geplaatste stoelen
en tafels aan de Nieuwe Rijn (te
genover het Stadhuisplein) nu
en dan ook tot een chaotisch
beeld neigt, zeker als het weer
aantrekkelijk is. Passanten ko
men dan - zo lijkt het - op de
tweede plaats. Wat niet weg
neemt dat het eens zo 'dooie'
stuk Nieuwe Rijn tegenwoordig
een bijdrage is aan een sfeervol
ler en informeler binnenstad.
Als ik het goed heb bijgehou
den, heeft de gemeente Leiden
al ruim tien jaar moeite om met
een creatief plan te komen tot
verbetering en herinrichting van
het Vrouwenkerkplein. Tot de
dag van vandaag is het bij een
bureauplan gebleven. Maar als
de gemeente Leiden al jaren
niets presenteert ten aanzien
van het Vrouwenkerkplein dan
is het een logisch gegeven voor
eenieder die Ruud Lorrier kent,
dat hij niet stil blijft wachten en
wachten. Dus organiseert hij al
jaren activiteiten op 'zijn' plein.
Ja, Ruud heeft zonder vergun
ning dit terras geplaatst, hij geeft
dit zelf grif toe. Maar dat hoeft
nog niet in te houden dat de ge
meente Leiden dan botweg
dreigt om het terras te doen ver
wijderen. Een dergelijke opstel
ling lijkt achterhaald in een pe
riode dat de burgers
meer accepteren dat dej
zonder hen maar wat
melt.
Het lijkt en is een zinn
dachte dat Ruud Lorrier
vergunning krijgt om zijl
te laten staan, tot meerd y
rie en promotie van de I
stad, die overigens in finj)
opzicht de gemeente
geen cent kost. Ik heb
niet de middelen om
gers van Leiden op te
achter Ruud te gaan staa
ik weet zeker dat veel I
ren hem steunen.
wsgie
drijl
Hemt De
peng
erper
rs zie
KLANKBORD
Igustl
idert
Islamoloog Van Koningsveld
zegt, in het Leidsch Dagblad van
18 juni, in een poging het zaaien
van haat door sommige imams
te relativeren: 'Sommige christe
lijke geestelijken keuren inen
ting tegen polio af. Dat vind ik
veel erger'. En met woede die
doorklinkt in zijn stem vervolgt
hij: 'De paus verbiedt mensen
hun geboortetal te beperken.
Dat is zo mogelijk nog erger dan
de oproep tot haat van de
imams'.
Nog afgezien van de feitelijke
onjuistheid dat de kerk tegen el
ke vorm van geboorteregeling
zou zijn, is de vergelijking mis
plaatst. Beide voorbeelden heb
ben niets van doen met het op
roepen tot haat.
CJ. van der Wardt,
Leiden
Het imago van de katholieke keer
heeft de afgelopen maanden een
flinke deuk opgelopen. Verschei
dene priesters in de Verenigde
Staten hebben kinderen en vrou
wen misbruikt. Er gaan stemmen
op om het celibaat af te schaffen,
want priesters die zich van seks
moeten onthouden, dat is vragen
om problemen. Mag de link tus
sen het celibaat en seksueel mis
bruik wel gelegd worden? Of zijn
er andere manieren om ervoor te
zorgen dat misbruik door pries
ters niet meer voorkomt?
Pastor de Water van de Lode-
wijkparochie in Leiden: „Het
celibaat heeft niks te maken met
het seksueel misbruik. We zijn
de zaken aan het omdraaien.
We proberen een makkelijk ant
woord te vinden op dit soort
vragen. Er wordt geklaagd over
meisjes die voor het huwelijk
zwanger worden. Net zoals de
priesters moeten zij zich ervan
weerhouden. We proberen op
dit moment een te makkelijk
antwoord te vinden op dit soort
vragen."
Gerrit Hunnekink, voorzitter
en presentator van Radio Bo
terbloem, de Sassenheimse ra
dio-omroep voor senioren:
Dat dacht ik wel, er zou door het
afschaffen van het celibaat meer
openheid komen en het zou
seksueel misbruik minder in de
hand werken. Het celibaat is in
deze tijd een verouderd feno
meen. De katholieke kerk zou
meer met de tijd meegaan. De
priesters moeten kunnen trou
wen net zoals dat gebeurt in de
Anglicaanse kerk."
Regionaal deken Hans Ammer-
laan, in het Leidsch Dagjblad
lijkt
oede:
at na
hoe tragisch ook, dat je c wlitic
het seksueel misbruik 1 «lijk
voorkomen. Het zit nc'ij g'
maal in de mens. Ik vind l^ter
het celibaat een vrijwillig
moet zijn. Het heeft eer 33
plicht karakter. Want hi1*3*
zich een mooie levensv !n hli
voortkomt uit de bijbel.
ik het niet kunnen, ik 1reste'
gezin.
Professor De Kruijf vanL
versiteit Leiden: „Ik m j^tse
wat terughoudend op ri te W
omdat ik als protestant 1 1
tenstaander ben in deze
Volgens het protest
moet het celibaat sowie De
schaft worden. Wij vin 'l^331
een kerkelijk ambt niet 'ngv
het gewone leven moe
Protesten tegen katholieke geestelijken die hun handen niet thuis konden houden in de Verenigde Staten, vorige week. Is afschaffing van
het celibaat een oplossing? Foto: AFP/Paul Buck
Daar is tijdens de reforn he
der meer om gestreden. enhe
dien denk ik dat het celil °hip
bevorderend is voor eeif^ ei
de gang van zaken."
Gemma van Resteren,
psychogeriatrisch centr "j^g
riënhaven in Warmond 33 V
een moeilijke stelling. H ?en
komt de katholieke kerl
soort zaken in de publi
dat is jammer, want er
veel meer in de kerk. D(
is dichtgetimmerd. Je
ïlisd
en re
er d
De
e wi
elen?
in di
fysi:
4aat
bij he
stag
van 14 juni: „Ik heb ooit de
keuze gemaakt voor het celi
baat. In de loop van veertig jaar
dacht ik wel eens 'gut, ik wou
dat het anders was'. Het celibaat
is ontstaan in een tijd dat je als
priester nooit alleen was, je zat
in een klooster. Tegenwoordig
zitten priesters bijna altijd al
leen. Celibaat kan en mag niet
betekenen, en dat staat ook op
de eerste bladzijde van de bijbel,
dat de mens alleen is. Dat is niet
goed. Alleen is geen leven, dat is
niks, daar ben je niet voor ge
maakt, dat maakt ongelukkig.
Het celibaat is maar een betrek
kelijke weg. In de katholieke
kerk is bepaald dat de priester
celibatair leeft, dat geldt nog
steeds. Of dat goed is, waag ik
zeer te betwijfelen. Maar het is
ook niet zo dat alle problemen
weg zijn, zodra een pastoo^, ge
trouwd is. Vader zijn van een
gezin vraagt alle zorg. Als je
daarnaast ook opgaat in het
pastoraat en alle avonden van
huis bent gaat dat niet goed. Het
behouden van dat evenwicht is
best moeilijk maar ik acht dat
zeker mogelijk."
André van Aarle, diaken van de
Willibrord parochie in Oegst-
geest, wilde vanwege het celi
baat geen priester worden:..De
koppeling tussen het celibaat en
het seksuele misbruik wil ik niet
maken. Als een man zijn vrouw
verkracht, roepen we toch ook
niet dat het huwelijk moet wor
den afgeschaft. Misbruik komt
overal voor en moet hard wor
den aangepakt. Ook in de kerk.
We zouden de mensen die zich
aanmelden om fulltime in de
kerk te gaan werken beter moe
ten begeleiden. Toch denkj ik,
zeggen dat als je celiba T132
dat je ook mensen seksi
bruikt. Heel veel mens m
dat niet. Seksueel 1136 h
komt overal voor. In ,ets
moeten we goed onde®3 h
waar het allemaal
komt. Als blijkt dat men
schuldig maken aan
misbruik, moeten ze
worden."
Jelle Settels
nisch
JMC
