GELOOF 8c SAMENLEVING
Houten broek
Gemiste
kans in
orgelland
Een zwierig gedanst sprook
'Schertsbisschop' leidt
priesterwijding vrouwen
Nieuw onderzoek naar
religieuze ervaringen
Beweging voor 'preken met passie' wil dominees scherpen en inspirere l
KUNST CULTUUR
Mooier jubelen dan hemelse engel
Lege grafkerk
MAANDAG 24 JUNI 2002
linz/epd - Romulo Braschi,
'aartsbisschop' van de Katho
liek-Apostolische Charismati
sche Kerk Jezus Koning, zal 29
juni op een onbekende plaats in
Oostenrijk aan elf vrouwen de
priesterwijding toedienen. Niet
alleen de bisschoppen van de
Rooms-Katholieke Kerk, maar
ook de basisbeweging in de RK
Kerk (DevU) hebben zich van de
gebeurtenis gedistantieerd.
Braschi, oud-priester van de RK
Kerk, werd in 1998 in München
door bisschop Roberto Padin,
bisschop van de Katholiek-
Apostolische Kerk van Brazilië,
gewijd tot 'aartsbisschop van
München, Zürich, Buenos Aires
en San Salvator de Bahia'. Hij is
gehuwd met de vroegere non
Alicia Cabrera, docente aan de
Kunstacademie in München, en
nu priesteres van de Katholiek-
Apostolische Charismatische
Kerk Jezus Koning.
Braschi, afkomstig uit Argenti
nië, beperkt zich niet tot het
christendom. In 1996 stichtte hij
in München de Vereniging Ca-
rismatica-Oxala-Nana, een na-
tuurreligie die de Afro-Argen-
tijnse Umbanda-religie van het
volk Gege Nana wordt ge
noemd. Verder is hij bekend om
zijn 'spirituele reinigingsritue
len'. Daarbij zou hij volgens het
aartsbisdom München patiën
ten grote geldbedragen hebben
Braschi zegt dat hij in de apos
tolische successie staat, de lijn
van bisschopswijdingen die te
ruggaat tot de apostel Petrus. In
zijn geval is dat via de Katholiek-
Apostolische Kerk van Brazilië,
die de oorspronkelijk rechtmati
ge gewijde bisschop Carlos Du-
arte Costa na de breuk met Ro
me in 1945 had opgericht.
Twee vrouwen uit Oostenrijk,
drie uit Duitsland en zes uit de
Verenigde Staten laten zich eind
juni tot 'priester' wijden. Een
77-jarige gepensioneerde gods
dienstlerares uit Oostenrijk heeft
zich deze week als kandidaat te
ruggetrokken. Het aartsbisdom
München heeft er bij herhaling
op gewezen dat een 'priesterwij
ding' van vrouwen niet alleen
ongeoorloofd, maar ook ongel
dig is. In het kerkelijk wetboek
staat:Alleen een gedoopte man
ontvangt geldig de heilige wij
ding."
nijmegen/anp - Wetenschap
pers aan de Katholieke Universi
teit Nijmegen bereiden nieuw
onderzoek voor naar alle geeste
lijke en lichamelijke aspecten
van religieuze ervaringen. Daar
bij zijn theologen, godsdienst
psychologen en neuropsycholo-
gen betrokken. Dat vertelde dr.
J. Janssen vrijdag bij de aanvaar
ding van het ambt van hoogle
raar cultuur- en godsdienstpsy
chologie aan de Katholieke Uni
versiteit Nijmegen. Hij en zijn
vakgenoten doen onderzoek
naar wat mensen over hun reli
gieuze ervaringen vertellen.
Janssen wil dat verbinden met
inzichten van neurologen.
„Meestal vraagt men zich
slechts af wat mensen denken,
in religieus opzicht wat zij gelo
ven", zei de hoogleraar. „De
emotionele, lichamelijke kant
van de religie blijft onbespro
ken." Hij haalde recent neuro-
psychologisch onderzoek aan
waaruit blijkt dat bij mensen die
mediteren, een bepaald deel van
de hersenen ondergestimuleerd
wordt Daardoor ontstaat de
mystieke ervaring dat men in de
omgeving opgaat.
Janssens sectie is onlangs ook
begonnen met een vierjarig on
derzoek naar het gebed. Dat
moet de vraag beantwoorden
wat er precies gebeurt met ie
mand die bidt. Bidden is vol
gens Jansen „praten met jezelf,
in de veronderstelde aanwezig
heid van een ander, die zich
soms vanuit diepere lagen on
willekeurig aandient."
Het onderzoek naar de psycho
logie van het gebed en van de
religieuze ervaring staat volgens
Janssen nog in de kinderschoe
nen. De studies die zijn gedaan,
gaan meestal over het objectieve
effect van gebed op bijvoorbeeld
de toestand van zieken. Janssen
vindt de uitkomsten daarvan
zeer discutabel.
Hoewel de ontkerkelijking
voortschrijdt, worden religieuze
ervaringen volgens Janssen niet
minder talrijk. Uit onderzoek
blijkt dat niet-kerkleden net zo
veel religieuze ervaringen heb
ben als kerkleden. „Terwijl het
aantal religieus georiënteerde
mensen nauwelijks afneemt,
daalt het aantal kerkleden schie
lijk. Daar komt bij dat de religi
euze activiteit onder niet-kerkle-
den vaak hoog is, en onder kerk
leden soms laag."
Jeruzalem - Een eenzame non zingt psalmen in de
lege Kerk van het Heilige Graf in Jeruzalem. De hei
lige plaatsen van het christendom wemelden ooit
van de toeristen. Na twintig maanden van geweld
tussen Palestijnen en Israëli's komt er nog maar een
handvol bezoekers. Foto: Reuters/Yannis Behrakis
preek recensie
Afke van der Tooien
Dominee B. Brunt, Hervormde Gemeente Valkenburg, zondag 18.30 uur.
„Daar zou je bijna in mijn armen vallen", zegt de
koster, als ik over de kerkdrempel naar binnen
struikel. En lachend houdt hij die armen uitno
digend uitgespreid, voor het geval dét. Meer wel
kom kan je je nauwelijks voelen. En dat terwijl ik
toch met enige
schroom ter kerke ben
getogen. Een vrouw
met een opschrijf
boekje, zouden ze die
wel binnenlaten bij de
Hervormde Gemeente
van Valkenburg?
Deze gemeente heeft
het afgelopen halfjaar
meer dan eens de
krant gehaald met af
faires rond vrouwen.
Eerst werd de samen
werking met de plaat
selijke gereformeer
den opgezegd omdat
die een vrouwelijke
predikant hadden
aangenomen. En een
vrouw op de kansel,
dat kan niet. Toen
werd de verkiezing
van een vrouwelijke
ouderling ongedaan
gemaakt, onder druk
van het meest behou
dende deel van de ge
meente.
„Waarom moet u nu
onrust stoken. Laat u
PREEKTIJGERS
ook eens schrijven over goed nieuws. Kom kij
ken zondag in de kerk, dan hebben we het weer
over Jezus", zei dominee Brunt destijds tegen
deze krant.
Dus daar ben ik dan. Voor de gelegenheid speci
aal gestoken in een jurk-tot-over-de-knie. Want
in zo'n gemeente mogen vrouwen vast hun
knieën niet laten zien. Mis, weer mis. De sobere
kerk in hartje Valkenburg blijkt heel gewone
mensen te herbergen. Ze zitten er wel, van die
mannen stijf in het pak en vrouwen van onder
tot boven bekleed, maar ze zijn ver in de min
derheid. Vrouwen mogen dus best een broek
aan hier, alleen niet de 'houten broek', zoals de
kansel van oudsher liefkozend wordt genoemd.
De houten broek in deze kerk is van het m
bloempotmodel, maar figuurlijk zit hij domj
Brunt als gegoten. Buiten de bloempot een
mannetje, groeit Brunt zodra in hij erin is
stapt. En het is een kundige preek die hij
steekt. Van het soort r
vooral welkom is bij n
sen die niet van novitf j
houden. Jezus verteldr 01
noeg gelijkenissen,
hoeven er geen nieuw
te verzinnen, dat n
werk.
Het gaat vandaag ove
wederkerigheid van de
latie tussen God en gei
gen. De mensen hel 1
niet alleen Gods z
nodig, God heeft ooku
zegen nodig, bete
Brunt. Hij doet 'een kli
mende oproep om
te zegenen, te loven
en nacht'. „Daar 1<
van. Stel u eens v<
hier in Valkenburg
mensen waren die
groot maken! Dan
niet meer met mei
gemeenschap treden
Zijn zegen uitdelen."!
„Wij moeten lofzai f
zingen, anders zakt H
alle eerbied gezegd,
Zijn troon."
Dit laatste is het
luchtigheidje dat Brunt zich veroorlooft in
preek, die volledig in het teken staat van het
lig Avondmaal. „Deze verrukkelijke bra Jj
schap die we even zomaar mogen ervaren |U(
moeten we tot in de eeuwigheid vasthouden
meente!" en|
Ik zuig op het snoepje dat de aardige kostet gn,
heeft gepresenteerd, dein mee op het slepe (ui
ritme van Brunts woorden, en vraag me on IDE
biedig af of die woorden nou zo heel au rstr
hadden geklonken uit de mond van een vn
En zo peinzende, zie ik het ineens. Die ka
dat is helemaal geen houten broek - hij heeft
mers geen pijpen. Dominee Brunt heeft, 0 öi
het leuk vindt of niet, een houten rokje aan.
ent
harder wij k/gpd - Onder het motto 'Preken met
passie' is deze week de Nederlandse 'Preekbewe-
ging' van start gegaan. Deze interkerkelijke bewe
ging wil een platform bieden aan predikers die ge
loven in de loracht van de verkondiging en samen
willen zoeken naar wegen om de postmoderne
hoorder met hét evangelie te bereiken.
De nieuwe 'beweging' gaat daartoe driedaagse
cursussen en conferenties organiseren en een
boekenreeks uitgeven. Ook is deze week een web
site van start gegaan.
Woordvoerder en een van de initiatiefnemers van
de beweging is Ron van der Spoel (34), hervormd
predikant te Harderwijk. „Preken is prachtig",
stelt hij. „Natuurlijk ontgaat het me niet dat er de
laatste tijd nogal wat vraagtekens bij de prediking
worden gezet Zowel 'de predikers als de hoorders
voelen zich vaak verlegen met de preek. Bij beiden
is er het gevoel dat de boodschap niet echt landt,
dat het over de hoofden heengaat."
De predikant vindt dat die verlegenheid op allerlei
manieren breed wordt uitgemeten, maar het ont
breekt aan wegen om uit de impasse te komen. Er
is veel verlegenheid rond de prediking, maar er
worden maar weinig oplossingen gegeven voor de
problemen, zegt Van der Spoel. „Iedere voorgan
ger of ieder kerkgenootschap probeert zelf een
uitweg te ontdekken. Je merkt dat er 1
nieuws uitkomt. Daar heb je elkaar voor nod
In bijna alle landen waar gepreekt wordt, 1
ten predikers elkaar om ervaringen te deli
digheden te leren en elkaar te scherpen
spireren, weet hij. Ook in Nederland leeft v
hem onder predikers deze behoefte. D
richtte Van der Spoel met enkele anden Jjs.
preekbeweging 'Passie voor Preken' op. -
10
m
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: 'Alice in Orgelland' door Beny
van Berkum en Joost Langeveld, orgel,
Marianne van Spijker en Jetty Podt, tekst
en presentatie. Gehoord: 23/6,
Pieterskerk, Leiden.
Wil je het imago van orgelmu
ziek opvijzelen, haal dan kinde
ren binnen en laat ze spelender
wijs kennismaken met dit sym-
phonische instrument. Zo
prachtig en sprookjesachtig om
te zien. En dat is gisteren met
een al een gemiste kans in het
overigens gezellige en onder
houdende uurtje in de Pieters
kerk. Niet één keer betrekt ver
telster Jetty Podt de buitenkant
van het orgel in haar verhaal. Er
is zoveel moois, glimmends en
sierlijks aan te wijzen. Podt staat
met haar rug naar het orgel en
dat blijft ze bijna het hele uur
doen. Jammer! Want de zichtba
re buitenkant is immers de spie
gel van de binnenkant.
Tientallen kinderen zitten rond
om de vertelster op de grond.
Het sprookje gaat over de kleine
Alice in Orgelland. Met een pa
rapluutje boven haar hoofd
stijgt ze op langs de regenpijp.
Ze gaat een klein deurtje door
en valt naar beneden waar ze
opgevangen wordt door Kaptein
Comet, de bewaker van het or
gel, die haar wegwijs maakt.
Eerst ontmoet Alice het grappi
ge varkentje Vox, dat wel van
zingen houdt. Op de wijs van
'Altijd is Kortjakje ziek' mogen
de kinderen met Piggy vele ke
ren het refrein meezingen.
Brombeer Trompet, een van de
theater recensie
Maarten Baanders
Voorstelling: Leerlingenvoorstelling 2002
door Balletschool Cinderella. Gezien:
23/6, Leidse Schouwburg.
Er was eens een koning en die
moest weg voor belangrijke za
ken. De koningin, de prinsessen
en de hofhouding komen af
scheid van hem nemen. Alle
maal voeren ze een dans uit. De
koning mag zich een gelukkig
man noemen, want weinig
mensen worden op zoveel
moois onthaald bij hun vertrek.
Dat geldt althans voor de ma
nier waarop leerlingen van bal
letschool Cinderella dit konink
lijke sprookje uitvoeren,
klassiek ballet bloeit op deze
school. Aan het begin van de
avond passeren vele klassieke
nummers de revue, waarin de
elegante statigheid van de dan
seressen opvalt, hun sierlijke
armbewegingen en hun be
heerste voetenwerk. Een hoog
tepunt is de zwaantjesdans met
Fé Zeelenberg als stralende so
liste. Trefzeker en zwierig ver
vult ze de rol van de grote
zwaan, die telkens machtig op
rijst te midden van de kleintjes.
Na de pauze gebruiken de leer
lingen hun klassieke kwaliteiten
om het sprookje uit te beelden.
Opvallend mooi worden de per
sonages gekarakteriseerd met
klassieke bewegingen: de konin
gin met haar wijde, trefzekere
gebaren, de prinsessen met hun
vloeiende dans en een sterke
uitbeelding van het verhaal, de
trotse lakeien, de hofdames met
hun exotische hoofddeksels, de
militante wachters en de leven
dige zwerm narren met hun
speelse optredens: allemaal zit
ten ze goed in hun rol.
De prinsessen beleven een ris
kant avontuur, 's Nachts ont
moeten ze heksen (fraai gedanst
met hun gemene en grillige ge
baren), maar uiteindelijk leidt
dat tot de ontmoeting met een
prins, met wie de oudste jt^,
zal trouwen. Dit hoofdduo
een fraaie prestatie. Hui
heeft grote glans en klassii
lure. Rafael Zielinski schitl
prins in een glorieuze «dr
waarmee hij het hart v Haa'
prinses absoluut wint He
ge geluk van het paar lei ™bu;
een feestelijk slot, waarin
te zien is hoeveel werk et
maakt van de kostuums.
Ook andere groepen scbi
in deze voorstelling,
grootste gemak bewegs
jongste groepen op het
De kleine soldaatjes zette
dans en mime het soldat
prachtig komisch neer.
nummer 'Hippy shake'
zichzelf al leuk, maar ai
gedanst wordt, gaat hei
maal leven. De street
groep maakt een ovenvd
de indruk, met de wen
draaiingen op de vloer, v
je als toeschouwer sontf Mrrtp
adem hapt en je afvraagt Né.v
het er allemaal heelhui
brengen.
Tientallen kinderen luisteren zittend op de grond naar het sprookje over Alice in Orgelland. Foto: Henk Bouwman
kindjes van de Hagerbeer, valt
in slaap op een lief jiddisch wie
geliedje. Met de verkouden
Bertje Balg die vandaag te wei
nig adem heeft, mogen alle kin
deren keihard meeblazen om
het orgel weer tot leven te wek
ken. Terwijl de organist een in
terval van vijf tonen laat horen,
begint quizmaster Kwint met
zijn spelletje: welk versje speelt
het orgel? Opvallend veel liedjes
zijn uit de oude doos, zoals 'Ik
zag twee beren broodjes sme
ren' en 'Er zaten zeven kikker
tjes'. Voor de ouders nostalgisch
maar voor de kinderen minder
up to date. Dan komt Haagse
Harrie, Robby Rugwerk, op de
proppen. Hij trekt stiekem aan
de registers, waardoor er steeds
andere klankkleuren worden ge
toverd.
Op een vrolijke orgelimprovisa
tie mogen de kinderen sissen,
klappen, stampen en roepen.
Dat wordt me een schitterend
kinderconcert. Alice en Robby
Rugwerk komen van het orgel
naar beneden met een mand vol
lekkers, terwijl de jeugd uit volle
borst het slotlied zingt op de
wijs van 'Op een grote padde
stoel' En waar gaat het over?
Juist! 'In die oude Pieterskerk
staat een héél mooi orgel'.
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Leids Projectkoor o.l.v. Hans
Noyens. Gehoord: 22/6, Marekerk,
Leiden.
Het Leids Projectkoor gebruikte
zaterdagavond de 'Mis voor zes
stemmen' (1935) van Joseph Ry-
elandt als rode draad voor het
concert in de Marekerk. Dirigent
Noyens voegde er andere com
ponisten tussen: van de zestien
de tot de twintigste eeuw.
Het rijke Roomse gemoed loopt
direct al vol in het 'Kyrie Elei-
son'. Schitterend wiegen de tere
stemmen in slingers door de
kerk. De sopranen zingen beeld
schoon, ijl en volmaakt transpa
rant. De golvende bewegingen
in het 'Gloria' worden nog eens
versterkt door de verfijnde aan
zwellende dynamiek en de zacht
schurende harmonieën. Het
'Credo' getuigt van een sterk ro
mantische geloofsovertuiging in
gewaagde akkoorden, prachtige
melodielijnen en evocatieve
unisono passages.
Als het koor het 'Sanctus Domi-
nus Deus Sabaoth' inzet, zie je
de gebroeders Van Eyck hun be
roemde altaarstuk schilderen
met hemelse engelen. Die vast
niet mooier jubelden dan deze
aardse sopranen. De tenoren
zingen hier overigens ook op
merkelijk fraai. Als op ven |Naai
de toonhoogtes de diversf $jc'
men het 'Agnus Dei'
toezingen naar een sei
gewerkt 'Dona nobis
blijft de kerk secondfu,
doodstil voor het appla« n
barst.
Van de tussenliggende zal
Willaerts 'O Domine Jesu !0j
te' een klein juweel in
doorgaande (GregoriaaK
wegingen en versluierde!
nische samenklanken. I «h'
hulsts 'Inclina Domini'
heerst'de smeekbede inÜ anten
ke neerwaartse passages
heel het concert ruist d x*u«
wigdurende deining van toss:
stijgend en dalend.
