KUNST CULTUUR
Holland Festival is problemen te boven
We willen dat
rimpelhondje'
Reggae zonder rasta's
Den Haag Sculptuur wil discussie
Liefde bezongen in Flevopolder
R9
Directeur Van Hove heeft volgend jaar weer 2,3 miljoen euro te besteden
interesse
cals in Ahoy'
AM - De belangstelling
isicals in Ahoy' is zo
t het aantal plaatsen in
net duizend is uitge-
e voorstelling, een
zing uit eerdere musi-
Joop van den Ende,
rgen in première en
even keer opgevoerd.
da ivan de extra stoelen
en e voorstellingen nage-
Ibe verkocht wat neerkomt
£ee 42.000 bezoekers. Daar
,ou er nu dus nog 7000 bij-
esc In de voorstelling treedt
ai-1 )t aantal sterren uit de
jen wereld op, zoals Simo-
de sma, Willem Nijholt,
n le Munk, Henk Poort,
bij wes, Chantal Janzen en
rip J°n8-
woensdag 19 JUNI 2002
jrrol brengt
too euro op
Tjam - Een zeer zeldza-
lanse Estherrol heeft
bij veilinghuis Chris-
imsterdam 131.445 eu-
jracht. De rol perka-
èt daarop het verhaal
erJingin Esther stamt uit
|is versierd met illustra
ting Andrea Marelli, een be-
Yj ekiüustrator uit Rome.
k ras een van de vrouwen
(j erzische vorst Xerxes.
nie lieuwe eigenaar van de
de eft het veilinghuis niet
>at :eld. De opbrengst
var Draf geschat op een be-
sen de 80.000 en
,6k (euro.
^-gej
'M tegen het
ren f verbeeld
t ora
naJAiRE - Het haventje van
Jiede in Zonnemaire
boufen-Duiveland) vormt
t va#den het toneel voor het
;nfijh openluchtspel 'Dijk-
ten» vijftioiiclcrcl jaar strijd
pu^t water. Zo'n 120 to-
het (ers en dansers doen er-
be i plus een aantal paar-
n. |en en andere dieren.
lUW(jelstuk speelt zich af in
arm-nde eeuw. De titel ver-
eu\\4r het regelmatig onver-
rheilr wegzakken van stuk-
-veldin die tijd. Het gaat
angst van het volk voor
atwPgeu als 'straf van God',
rg vn de kerk en de strijd
eefrbouwkundige Vier-
amPr betere dijken. Het
'itspel wordt opgevoerd
Evei 29 juni en op 4, 5 en 6
Amsterdam - Het Holland Festi
val is de problemen van de afge
lopen twee jaar te boven. De be
langstelling voor de lopende edi
tie overtreft de verwachtingen en
volgend jaar zal het evenement
met zo'n dertig producties ook
qua omvang weer een ouderwets
festival worden. Dit jaar werden
door de financiële onzekerheden
slechts negen voorstellingen ge
programmeerd.
Directeur Ivo van Hove van het
Holland Festival erkende giste
ren bij de presentatie van zijn
plannen dat hij de afgelopen ja
ren 'af en toe treurig' is geweest.
„Het waren tropenjaren, omdat
ik veel te weinig met de inhoud
van het festival bezig was. Nu
komen we daar gelukkig wel
weer aan toe", aldus Van Hove,
die volgend jaar 2,3 miljoen eu
ro (nu 1 miljoen) tot zijn be
schikking heeft voor de pro
grammering.
Opvallendste naam voor de edi
tie van 2003 is Pina Bausch. De
choreografe was acht jaar gele
den voor het laatst op het Hol
land Festival. Volgens Van Hove
zijn de vaak sombere choreo
grafieën van Bausch de afgelo
pen jaren vrolijker geworden. In
'Agua', gemaal in Brazilië, ge
bruikt Bausch ook videobeel
den.
Met de nieuwe opera van Peter
Eötvös, 'Le Balcon', wordt het
festival op 5 juni geopend. Eöt
vös, onder meer dirigent van het
Radio Kamer Orkest, was eerder
succesvol met zijn opera 'Tri Se-
stri' (De drie zusters). In het
muziekprogramma vallen ver
der de scenische voorstellingen
van twee liederencycli van
Schubert op. Het gaat om 'Die
Winterreise' en 'Die schone
Müllerin'. Daarnaast maakt
Reinbert de Leeuw een pro
gramma rond Schubert.
Zeer content toont Van Hove
zich over het straattheatergezel
schap Royal de Luxe. Dat staat
al geruime tijd op zijn verlang
lijstje. „Het is de absolute top op
dit gebied." Royal de Luxe eist
dat alle voorstellingen gratis toe
gankelijk zijn en zal daarom zijn
kunsten vertonen in het Ooster
park. Uit Argentinië komen en
kele kleine voorstellingen die
daar in keukens en badkamers
worden gespeeld. „Wrang, met
humor en zeer maatschappe
lijk", aldus Van Hove. „Wij hel
pen ze financieel, omdat we het
erg interessant vinden wat daar
gebeurt."
Robert Fripp is een van de mu
sici die volgend jaar optreedt.
De voormalige gitarist van King
Crimson speelt met een aantal
orkesten in een programma dat
is opgezet rond de elektrische
gitaar.
Over de editie van dit jaar, die
zaterdag wordt afgesloten, to
nen Van Hove en zakelijk leider
Jacques van Veen zich zeer te
vreden. „Het zijn absoluut top-
voorstellingen", zegt Van Hove.
„En de publieke belangstelling
is soms groter dan we hadden
verwacht. Op sommige momen
ten zaten de mensen op de trap
pen. Alleen bij de video-opera
'Three Tales' van Steve Reich
viel het tegen. Maar bij 'Bac
chanten' van het ZT Hollandia
zit het alle avonden vol of bijna
vol en dat is toch beslist geen
hapklare brok."
In het algemeen ligt de zaalbe
zetting dit jaar zo'n acht procent
hoger dan vorig jaar, op ruim
tachtig procent Van Hove zegt
wel te betreuren 'dat we dit jaar
in Bellevue niets hebben kun
nen programmeren'. „Het Hol
land Festival heeft kleine voor
stellingen nodig, het grote kan
niet zonder het kleine. Boven
dien is het Holland Festival al
tijd een vrijplaats geweest voor
dingen die je elders niet ziet.
Dat moet zo blijven. Zo is ooit
ook Pina Bausch begonnen, in
een Carré dat langzaam leeg
liep."
Workshops schilderen van hond en naakt
te Rondgang
le 24ste keer
- In Den Haag vindt
zondag de 24ste
londgang plaats. Tij-
gratis kunstwandel-
len 228 kunstenaars op
;n hun creaties. Die
:ties|t tevens de tiende Pe-
jens Award toegekend,
foppige jury zal, na een
a alle plekken, de
rigerende presentatie
met de prijs. De uitrei-
117.30 uur bij Stroom
tentrum Beeldende
tl het Spui.
jnst
door Herman Joustra
noordwijk - Moeders mooiste
is-ie niet, met zijn verfrommelde
platte snuit en bol lichaampje.
Dat neemt niet weg dat Engelse
bulldog Bambam de harten steelt
van vele strandgangers. Ze staan
even stil om vertederd naar het
beestje te kijken. Of geven hem
een aai over zijn bolletje. Bam
bam zelf vindt het wel best, al die
aandacht. Maar dat hij de hele
tijd stil moet zitten, met zijn kont
op het warme zand van het
strand aan de Koningin Astrid-
boulevard, vindt hij minder. Toch
moet dat, want Bambam fun
geert deze middag met zijn baas
je als model bij het Noordwijk Zo
mer Schilderfestival. Bij de work
shop hond en baas.
Wie honden en bazen wil schil
deren, kan hier terecht. Net als
de bazen en viervoeters. „Nou,
daar zit je dan met je hond",
lacht Daphne Dommanschet,
metgezel van Bambam. „Het
was daarnet nog bijna ruzie ook.
Bijna iedereen wilde hem schil
deren. 'We willen dat rimpel
hondje', riepen ze. Ondertussen
probeert Antoinette de Gijzel
Bambam op het linnen te krij
gen. En dat valt niet mee. „Ik
ben geen beroeps, ik schilder
voor mijn plezier. En dit is
moeilijk. Het was oorspronkelijk
mijn bedoeling hem precies te
schilderen, maar hij blijft niet
stilzitten. Ik denk dat het schil
derij meer expressionistisch dan
naturalistisch zal worden."
Naast haar zit Olga, die duidelijk
iets bedrevener is. Dat is ook
geen wonder, want ze is teken
docente. Bambam krijgt duide
lijk vorm op haar doek. Met
mooie, warme tinten. „Het
beestje heeft ook zo'n mooie
fluwelen vacht." „Ja, hij is
mooi", zegt Dommanschet
zacht. „Hij is van mijn vriend,
maar ik neem hem ook vaak
mee. Het is een bijzonder beest
je. Hij gaat gewoon de zee in.
Dan zwemt hij en kijkt iedereen
zijn ogen uit."
Iets verderop, gezeten in een
kuil, laat Marjolijn van der Jagt
zich schilderen met Beau, een
bruine labrador. Zij heeft iets
gevonden op de beweeglijkheid
van haar hond. „Ik heb een zak
vol brokjes bij me, dus hij zal
niet snel weglopen." Ze geeft
Beau een knuffel. „Ze is zo lief.
We zijn echt vriendjes. Soms
gaat ze uit logeren, dan mis ik
haar zo. Dus dacht ik: als ik een
schilderij van haar heb, dan is ze
altijd thuis. Jammer dat ik nu
nog een hele tijd moet wachten
hoe het er uitziet. Want ik moet
natuurlijk ook stilzitten."
Net als Katja Tiddens. Zij fun
geert honderden meters verder
ook als model. Naaktmodel wel
te verstaan, in de grote witte
tent bij de vuurtoren aan de Ko
ningin Wilhelmina Boulevard.
Daar vindt de masterclass
naaktschilderen plaats. Populair
gezegd, een schilderles voor ta
lentvolle en al wat meer bedre
ven schilders. En meer bedreven
modellen. Stilzitten mag dan
voor menigeen knap lastig zijn,
Bambam in tweevoud. Op het linnen en op het zand, naast Daphne Dommanschet.
Foto: Dick Hogewoning
Beroepsnaaktmodel Katja Tiddens: „Het leuke is: ik heb thuis allemaal beeldjes en schil
derijen van mezelf." Foto: Dick Hogewoning
Tiddens draait haar hand er niet
voor om. „Welnee, ik ben al vijf
tien jaar model. Ik doe het zo'n
beetje elke dag. Alleen bij erg in
gewikkelde standen wil het nog
wel eens een beetje pijn doen.
Maar normaal gesproken valt
dat wel mee."
Zeker omdat er geregeld pauzes
zijn voor het naaktmodel. Ook
in Noordwijk. Na steeds zo'n
half uur, drie kwartier stapt Tid
dens even uit haar decor. „Ik
vind dit heerlijk om te doen. Ik
ben er bij toeval ingerold, toen
een ik een keer werd gevraagd
om in te vallen, omdat het vaste
naaktmodel niet kon. Weet je
wat ook het leuke is. Ik heb
thuis allemaal beeldjes en schil
derijen van mezelf."
Wellicht komen daar na van
middag nog weer een paar bij.
Maar ook voor een wat meer er
varen schilder is en blijft het
schilderen van naakt een moei
lijke onderneming, legt Mary
Grooteman uit, die de master
class geeft. „Het gaat erom een
zo goed mogelijk driedimensio
naal beeld te maken van een li
chaam met een plat medium als
verf. Daar komt nog bij dat je de
verschillende kleuren, de ver
schillende tinten van het vlees
moet zien weer te geven. Subtiel
geel-groen, heel rood, de teen
tjes weer in roze tinten... Als je
dat beheerst, schep je bijna zelf
een mens."
bestaat grote belangstelling voor de ama-
ig. Heilig Vuur volgt stad- en regiogenoten die
en, zingen, dansen, toneelspelen, fotograferen of op an-
e actief zijn. Vandaag: reggaeband Poor Man Friend uit
*ae voel je of voel je
idenf* zegt toetsenman Ki-
h Leidse band Poor
gemf-'Hcl' „Wij voelen num-
(p ontstaan ze. Iemand
terjet een ideetje, een con-
/ier ^PeeR dat in de oefen-
heefrn de rest gaat meespe-
aidi|de groove er niet is,
lat jammer van het idee.
Yoif het goed voelt, als de
zet fr wel is, dan wordt het
,n ^pmer. Dat is toch heel
1 dat*618 dan nummers
eid ef' vanachter een bu-
aar
rigeir™1)26 resulteerde re-
KgVe|en eerste cd op het
mon?11*5 L^el- opgenomen
kkenFse Round Bass Studio
/an rude Vest. Daar, in de
iheimTvan de studio, zitten
t amreden- le^er onderuit-
e driP stoe' °f bank naar
werk!n product te luisteren.
uren 1 nde stiJlen re88ae'
(1 tot nieuw. En ook op-
iideliisteeds neemt een an-
le drirSer °f zangeres de vo
calen voor zijn of haar reke
ning. .Allemaal zangers en
zangeressen uit onze omge
ving", zegt de andere toetse
nist, Clarence. „Dat is het leu
ke. Op die manier slaan we een
brug tussen onze muziek en
invloeden van anderen. Maar
wel binnen de reggae natuur
lijk." „Ja, vrienden uit de sce
ne", zegt Kila. „Talenten."
De belangrijkste vocalen op de
cd zijn afkomstig van Pape
man, Don Cudjo, Lady K-Wida,
Sista Ayra, en een rapper van
Ancient Scriptures. „En er
speelt een echte blazerssectie
mee", zegt Kila. „Daardoor
krijgt de cd het echte rootsge-
voel. Dat krijg je niet met bla
zers uit een toetsenbord."
Gastmuzikanten oké, maar de
basis is en blijft toch het gevoel
van de vijf zelf. Dat is al jaren
lang zo. Gitarist Howard en Ki
la maken al meer dan een de
cennium muziek met elkaar en
in de loop der tijd voegden de
anderen - Clarence, drummer
Poor Man Friend, met van links naar rechts:. Erik, Clarence, Kila, Jan, Fabian en Howard.
Foto: Taco van der Eb
Fabian en bassist Jan - zich bij
de band. Volgens Howard is de
eenheid binnen de groep een
voudig te verklaren. „Iedereen
luisterde al jaren voor we met
elkaar speelden naar dezelfde
soort muziek. Reggae, reggae
en nog eens reggae. Als je dan
ook nog eens samen gaat spe
len, ontstaat er een soort che
mie. Wij begrijpen elkaar vol
komen. De één speelt wat en
de anderen vullen meteen aan.
Reggae."
Kila: „Maar we zijn geen ras
ta's. Dat ben je pas als je ervan
overtuigd bent dat Haile Selas
sie de vleesgeworden Christus
is. Ik heb wel respect voor dat
geloof, maar zover gaan wij
niet. Wat mijzelf betreft is reg
gae wel een levenswijze. Res
pect voor elkaar, unity, black
and white, dat soort dingen."
„Reggae verbindt", vult Cla
rence aan.
Ze hebben er ook alle vertrou
wen in dat de cd aanslaat. Om
dat er echte reggae op staat en
reggae nog steeds populair is.
„Het is geen grote scene", zegt
producer Erik. „Het is net zo
iets als met blues en jazz. Een
beetje verstopt. Maar het is wel
een hechte en trouwe scene.
Vijftien jaar terug zag je men
sen bij concerten die je nu nog
steeds ziet. En je ziet ook nieu
we liefhebbers."
Alleen, zo betoogt Kila, is het
grootste deel van de reggaesce-
ne nogal in zichzelf gekeerd,
beweegt men zich met name in
het eigen kringetje. „Dat willen
wij anders doen. Wij willen ac
tiever zijn, proberen de aan
dacht op onze muziek te vesti
gen. We zijn bezig een promot
ournee voor te bereiden, gaan
contact zoeken met boekings
kantoren. Commercie is geen
vies woord. Zolang we maar
authentiek proberen te blijven,
dicht bij de roots. Dit album
kun je wat dat betreft zien als
een visitekaartje."
Poor Man Friend speelt op 29
juni in het LVC. Wie abonnee
wordt van het blad Fret, krijgt
de cd gratis toegestuurd.
Herman Joustra
den haag - Den Haag Sculptuur,
de beeldententoonstelling aan
het Lange Voorhout, wil dit jaar
het publiek meer bij het evene
ment betrekken. De vijfde editie
telt vijftig beelden die van 24 ju
ni tot en met 9 september in de
openlucht zijn te zien. Het the
ma is 'Europa in Beeld, Mythe
Realiteit'.
De expositie staat midden in de
Haagse binnenstad en is vrij
toegankelijk. Voor de organisatie
is het daarom moeilijk te bepa
len hoeveel bezoekers de kunst
trekt. Er zouden zo'n 700.000
mensen op af komen, maar dat
kunnen evengoed mensen zijn
die toch al over het Lange Voor
hout wandelen.
„We willen met de tentoonstel
ling discussie onder het publiek
ontketenen", zegt de nieuwe di
recteur, kunsthistorica Maya
Meijer. „Het publiek moet niet
op een afstand rondlopen, maar
meedoen".
Om de mensen meer bij de ex
positie te betrekken, zijn twee
prijzen in het leven geroepen:
een publiekprijs waar alle beel
den voor in aanmerking komen
en een speciale prijs waar vijf
jonge beeldhouwers om strij
den. Zij hebben in opdracht van
de organisatie een werk ge
maakt. Een van hen, de Luxem
burger Bert Theis, zal een tram-
stel van lijn 17 omtoveren in een
rijdend kunstwerk, compleet
met muziek.
Opvallende beelden dit jaar zijn
onder meer het 'Colosseum' van
Jean Bernard Koeman, een hou
ten kerkje onder de titel 'The
importance of Swedish' van de
Zweed Peter Johansson en
CAST-mobiel van Atelier Van
Lieshout waarin tijdens het eve
nement de beveiliging wordt
ondergebracht.
De organisatie van het evene
ment heeft onder druk van
sponsors een nieuw manage
mentteam gekregen. Onder lei
ding van het vorige liet het eve
nement bijna het leven, doordat
een tekort ontstond van ruim
100.000 euro op een begroting
van zo'n 900.000 euro.
Het nieuwe team heeft de toe
komst van Den Haag Sculptuur
voor de komende vier jaar vei
liggesteld. Er zijn contracten ge
sloten met de gemeente, enkele
partners, sponsors en vrienden.
Den Haag Sculptuur 2002 wordt
maandag geopend door konin
gin Beatrix.
lelystad/gpd - Sunsation, het
jaarlijkse festival in de Flevopol
der dat de opkomst van de eer
ste zomerzon viert, staat dit jaar
in het teken van de liefde. Het
thema wordt op zaterdag 22 juni
in alle vroegte bezongen door
schrijvers, dichters en musici als
Marjan Berk, Neeltje Maria Min,
Elly de Waard, Ilse Starkenburg,
Menno Wigman, Ygdrassiel en
Mich en Scène.
Zij treden op in het Observatori
um Robert Morris, het land
schapskunstwerk nabij Lelystad
waar het festival dit jaar voor de
21ste keer plaatsvindt. Sunsa
tion begon in 1982 met dertig
bezoekers. Inmiddels gaan hon
derden mensen vroeg uit de ve
ren, in de hoop precies om 5.19
uur de eerste zonnestralen en
vervolgens de zon zelf in het
oostelijke vizier van het Obser
vatorium waar te nemen.
Dat de zomerzonnewende dit
jaar hetzelfde thema meekrijgt
als de boekenweek, berust vol
gens de organisatie op louter
toeval. En bovendien gaat het in
het Observatorium over de ech
te en gepassioneerde liefde en
niet over 'geiligheid en blote bil
len', aldus organisator Henk
Baarsma.
Joop Hardenbol zal net de afge
lopen jaren het magische mo
ment van de zonsopkomst te
'presenteren'. Muziek van de
groep Altai-Hangai (dagelijks te
vinden voor het Rijksmuseum in
Amsterdam) begeleidt de zons
opkomst met Mongoolse klan
ken.
Sunsation besteedt veel aan
dacht aan vrouwelijke poëzie,
maar biedt ook podium aan
dichter Thom Ummels uit Al-
mere, die dit jaar zijn tweede
bundel, 'Tomeloze tijd', publi
ceerde. Onbekende naam op
het festival is David Muiderman,
een jonge dichter uit Den Haag
die in 2000 meedeed aan de
poëziewedstrijd die Sunsation
toen nog uitschreef. Hij werd
door Sima^J Vinkenoog uitge
roepen tot 'meestbelovende'
dichter.
Tussen vijf uur en half negen 's
ochtends is er ook steevast
ruimte voor muziek. Uit Vlaan
deren komt het kwartet Mich en
Scène, een band rondom Mi-
cheline van Hautem, geboren in
Gent maar nu wonend in New
York. Mich en Scène bezingt de
liefde voor het werk van
chansonnier Jacques Brei. Ook
treedt het duo Ygdrassil op. Dit
duo, bestaande uit Linde Nij-
land en Annemarieke Coenders,
brengt met tweestemmige zang
eigen teksten.
Op de grens van poëzie en
chanson bivakkeert de Rotter
damse groep Trio 2000. Zij
brengen liefdeslevensliederen.
Een laatste gast blijft nog myste
rieus: daarmee is de organisatie
in onderhandeling. Dichter Ger-
rit Kouwenaar, die aanvankelijk
zijn medewerking had toege
zegd, komt niet naar de polder.
